Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

przy udziale Danuty Dąbrowskiej - Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Białymstoku, upoważnionej przez Prokuratora Apelacyjnego w Białymstoku do udziału w sprawie

po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 2013 r.

sprawy T. S.

o odszkodowanie

z powodu apelacji wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce

z dnia 9 maja 2013 r. sygn. akt II Ko 10/13

I.  Utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;

II.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. P. 147,60 złotych, w tym 27,60 złotych podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną wnioskodawczyni z urzędu przed sądem odwoławczym.

III.  Kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

T. S.wnioskiem z dnia 28 listopada 2012 r. wystąpiła o odszkodowanie i zadośćuczynienie za pozbawienie jej wolności poprzez umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym w związku z postępowaniem II Ko 106/98 Sądu Rejonowego w Pułtusku.

Wyrokiem z dnia 9 maja 2013 r., sygn. akt II Ko 10/13 Sąd Okręgowy w Ostrołęce wniosek odrzucił.

Apelację od tego wyroku wniosła pełnomocnik z urzędu wnioskodawczyni.Zaskarżyła wyrok w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 1 i zarzuciła mu:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych skutkujący uznaniem, że spraw o to samo roszczenie toczyła się już przed Sądem Okręgowym, co doprowadziło do odrzucenia wniosku w sytuacji, gdy w niniejszym postępowaniu T. S.wnosiła o wznowienie postępowania sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy w Pułtusku w sprawie II Ko 106/98 i II Ko 53/01, uniewinnienie jej od stawianych jej zarzutów i zasądzenie zadośćuczynienia za cały okres jej pobytu w szpitalu psychiatrycznym na podstawie orzeczeń wydawanych w toku prowadzonego postępowania przez organy prowadzące to postępowanie;

2.  rażące naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść orzeczenia, w szczególności:

a)  art. 410 kpk poprzez zaniechanie oparcia zaskarżonego wyroku na okoliczności ujawnionej w toku rozprawy głównej przez nie wypowiedzenie się co do wniosku o wznowienie postępowania z dnia 08.10.2012 r. oznaczonego w następujący sposób „uniewinnienie i uchylenie postanowień: Prokuratury Rejonowej w Pułtusk Ds 144/98 i Sądu Rejonowego sygn. akt II Ko 106/98 i II Ko 53/2001 (…)”;

b)  art. 424 kpk poprzez nieustosunkowanie się przez Sąd w uzasadnieniu swego wyroku, w sposób niespełniający minimalnych standardów procesowych do wniosku o wznowienie postępowania z dnia 08.10.2012 r. oznaczonego w następujący sposób „uniewinnienie i uchylenie postanowień: Prokuratury Rejonowej w Pułtusk Ds 144/98 i Sądu Rejonowego sygn. akt II Ko 106/98 i II Ko 53/2001 (…)”.

W konkluzji pełnomocnik wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Ostrołęce i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego świadczonego na rzecz wnioskodawczyni z urzędu, które nie zostały opłacone ani w całości, ani też w części.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pełnomocnika wnioskodawczyni jest bezzasadna w stopniu oczywistym i jako taka nie mogła zostać uwzględniona.

Przede wszystkim należy podkreślić, iż postępowanie w niniejszej sprawie zostało zainicjowane przez T. S. pismem oznaczonym datą 29 listopada 2012 r., które zostało złożone w urzędzie pocztowym w dniu 28 listopada 2012 r. (k.2-5 i 13), nie zaś pismem z dnia 8 października 2012 r. (k. 6-12). Pierwsze z pism jest oryginalnym dokumentem, drugie zaś kserokopią, która stanowi wyłącznie załącznik do niego.

Analiza treści wspomnianych pism nie pozostawia wątpliwości, że T. S.domagała się jednoznacznie odszkodowania z tytułu bezprawnego pozbawienia wolności, w związku ze sprawą II Ko 106/98 Sądu Rejonowego w Pułtusku. W pozostałym zakresie zarówno pismo z dnia 28 listopada 2012 r., jak i dołączona do niego kserokopia pisma z dnia 8 października 2012 r., nie pozwala na jednoznaczne ustalenie treści oświadczenia woli wnioskodawczyni i podnoszonych przez nią żądań, poza tym, że kwestionuje ona co do zasady całość prowadzonych wobec niej postępowań – nie tylko zasadność i legalność postępowania przygotowawczego w sprawie Prokuratury Rejonowej w Pułtusku o sygn. Ds. 144/98 oraz Sądu Rejonowego w Pułtusku o sygn. II Ko 106/99 i II Ko 53/01, ale również prawidłowość postępowania kasacyjnego przed Sądem Najwyższym. W szczególności zaś treść w/w pism nie daje podstaw do wywiedzenia uprawnionego wniosku, że wnioskodawczyni domaga się w nich, sugerowanego przez skarżącego, wznowienia postępowania.

Nie inaczej rzecz się ma z treścią wniosków i oświadczeń złożonych przez T. S. na rozprawie w dniu 9 maja 2013 r. Z treści protokołu rozprawy, o którego sprostowanie ani wnioskodawczyni, ani też jej pełnomocnik nie wnosili, wynika również w sposób oczywisty, że wnioskodawczyni i jej pełnomocnik popierali wyżej wskazany pisemny wniosek z dnia 28 listopada 2012 r.

Należy zarazem przypomnieć, że tożsamy wniosek T. S. o odszkodowanie i zadośćuczynienie, z dnia 26 listopada 2001 r., był już przedmiotem postępowania sądowego zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 26 listopada 2004r. w sprawie II Ko 311/01.Kierując się tym faktem, Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokując w dniu 9 maja 2013 r., wniosek T. S. z dnia 28 listopada 2013 r. odrzucił.

Trzeba zarazem podkreślić, że Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 5 maja 2006r., sygn. akt II KK 259/05 ( OSNKW 2006/9/82, Prok.i Pr.-wkł. 2006/12/14, OSP 2007/9/109, Biul.SN 2006/8/16)oddalił jako oczywiście bezzasadną kasację wniesioną przez pełnomocnika wnioskodawczymi od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 marca 2005 r., sygn. akt II AKa 96/05, którym utrzymano w mocy wyżej wskazany wyrok Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 26 listopada 2004 r., sygn. akt II Ko 311/01.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wspomnianego stwierdził przy tym wyraźnie, co następuje – „gdyby nie kierunek wniesionego w tej sprawie nadzwyczajnego środka zaskarżenia, zaś wcześniej apelacji, i wiążący się z tym zakaz orzekania na niekorzyść (art. 434 § 1 k.p.k.), należałoby w sposób jednoznaczny stwierdzić, że wnioskodawczyni - w aktualnym stanie faktycznym i prawnym - nie tylko nie można przyznać wyższego niż zasądzone odszkodowania i zadośćuczynienia związanego z zastosowaniem wobec niej środka zabezpieczającego, lecz w ogóle tego rodzaju roszczenie, na podstawie przepisów rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego, wyżej wymienionej nie przysługiwało i nie przysługuje. Tak więc, orzekający w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy w O. w rzeczywistości obraził i to w sposób rażący art. 552 § 3 k.p.k., zasądzając odszkodowanie i zadośćuczynienie w kwocie 3000 zł za bezprawną internację wnioskodawczyni po dniu 30 sierpnia 2001 r., a więc po dacie, w której powinna być ona zwolniona ze szpitala psychiatrycznego po uchyleniu środka zabezpieczającego, gdy tymczasem zgodnie z powołaną normą powinien zgłoszone roszczenie w całości oddalić, bowiem do jego dochodzenia w określonym wyżej zakresie, tj. zawinionej przez pracowników szpitala internacji w okresie 30 sierpnia - 19 października 2001 r., właściwy był i jest inny tryb (art. 416 k.c. i następne).”.

Sąd Najwyższy przywołał też utrwalone w doktrynie i judykaturze następujące zapatrywanie prawne – „Wskazując w art. 552 § 3 k.p.k., że prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia powstaje również w związku z zastosowaniem środka zabezpieczającego, ustawodawca nie uzależnił tego od wykazania "niewątpliwej niesłuszności" środka zabezpieczającego, lecz od wystąpienia warunków określonych w § 1 i 2 art. 552 k.p.k. W konsekwencji uznanie, że po stronie oskarżonego (podejrzanego) powstało roszczenie o naprawienie szkód i krzywd wynikłych z zastosowania wobec niego środka zabezpieczającego wymaga nie tylko ustalenia, że środek taki faktycznie był wykonywany, lecz również wcześniejszego wzruszenia, w wyniku wznowienia postępowania lub kasacji, orzeczenia skutkującego zastosowaniem takiego środka i w efekcie uniewinnienie oskarżonego lub orzeczenie wobec niego innego, łagodniejszego środka zabezpieczającego albo też umorzenie postępowania wskutek okoliczności, których nie uwzględniono we wcześniejszym postępowaniu. Dopiero takie rozstrzygnięcie pozwala z kolei na czynienie ustaleń co do ewentualnego uprzedniego braku podstaw do orzeczenia środka zabezpieczającego lub też zastosowania go w postaci surowszej niż to powinno mieć miejsce albo badania, czy internacja winna trwać krócej niż trwała, a więc wnioskowania w przedmiocie "niesłuszności" stosowania środka, o którym mowa w rozdziale X Kodeksu karnego.”.

W powyższym kontekście, jest oczywistym, że stanowisko apelującego jest nietrafne także w tym aspekcie, że w niniejszej sprawie, niezależnie od jej etapu, nie sposób było prowadzić postępowania mającego na celu wzruszenie orzeczeń leżących u podstaw kwestionowanej przez T. S.internacji, a tym samym otworzyć wnioskodawczyni drogę do dochodzenia roszczeń w trybie art. 552 § 3 kpk, jak również tym bardziej roszczenia te uczynić przedmiotem niniejszego procesu. Niezależnie od wszystkiego, zważyć w końcu trzeba, że warunkiem wznowienia postępowania w sprawie II Ko 106/98 zakończonego postanowieniem Sądu Rejonowego w Pułtusku z dnia 15 marca 1999 r., na mocy którego wobec T. S.zastosowano środek zabezpieczający, jest wzruszenie postanowienia Prokuratora Rejonowego w Pułtusku z dnia 22 czerwca 1998 r., sygn.akt Ds 144/98 o umorzeniu dochodzenia przeciwko wyżej wymienionej, utrzymanego w mocy postanowieniem Prokuratora Okręgowego w Warszawie z dnia 11 sierpnia 1998 r., sygn. akt 3 Dsn 1048/98/Puł., w taki sposób, aby odpadły podstawy ustalenia przesłanek z art. 94 § 1 kk. Nie jest to zaś możliwe w innym trybie niż poprzez środek nadzoru przysługujący Prokuratorowi Generalnemu z mocy art. 328 kpk.

W opisanym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny nie miał żadnych podstaw do podzielenia zarzutów oraz wniosków apelacji, gdyż jest ona oczywiście bezzasadna. Nie zachodziły też podstawy do zmiany albo uchylenia zaskarżonego wyroku z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. Dlatego też Sąd Apelacyjny zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

O wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu orzeczono na podstawie §14 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).

Wobec treści art. 554 § 2 kpk koszty postępowania odwoławczego obciążają Skarb Państwa.

(...)/bm