Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 września 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Rudnicki

po rozpoznaniu w dniu 13.09.2013 r.

we Wrocławiu

na posiedzeniu niejawnym

w sprawie z powództwa T. K.

przeciwko E. M.

o uznanie umowy darowizny za bezskuteczną wobec powoda

wniosków powoda o zwolnienie od kosztów sądowych i udzielenie zabezpieczenia

postanawia:

I. zwolnić powoda od kosztów sądowych w części, tj. ponad kwotę 2 770, 93 zł;

II. oddalić dalej idący wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych;

III. udzielić powodowi zabezpieczenia roszczenia o zapłatę 166 343, 25 zł w ten sposób, że ustanowić na rzecz T. K. na stanowiącym własność pozwanej E. M. lokalu mieszkalnym położonym przy ul (...) we W., dla którego Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków prowadzi księgę wieczystą nr (...), hipotekę przymusową w kwocie 166 343, 25 zł (sto sześćdziesiąt sześć tysięcy trzysta czterdzieści trzy złote, dwadzieścia pięć groszy);

IV. oddalić dalej idący wniosek powoda o udzielenie zabezpieczenia.

UZASADNIENIE

Powód wniósł o zasądzenie od pozwanej E. M. 221 761, 92 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu.

Powód podał, że od 2006 r. do 2012 r. pozostawał w związku małżeńskim z M. M.. W czasie trwania małżeństwa ustalił wraz z żoną i jej wujem A. J., że A. J. będący najemcą wykupi od (...) SA lokal mieszkalny przy ul. (...). Lokal miał następnie zostać darowany teściowej powoda, a następnie jego żonie, aby rodzina powoda mogła w nim zamieszkać. Powód zaczął ponosić obciążenia finansowe. Przekazał A. J. 3 000 zł w gotówce na bieżące wydatki związane z mieszkaniem. W dniu 27.08.2010 r. A. J. zakupił od (...) SA lokal przy ul. (...) za cenę 10 855, 13 zł. Zakupiony lokal na dzień sprzedaży posiadał zadłużenie czynszowe w wysokości 30 423, 41 zł, którego uregulowanie było koniecznym warunkiem do wykupienia mieszkania. Cenę za lokal w kwocie 11 049, 13 zł (10 855, 13 zł + 150 zł kosztów + 40 zł opłat), a także zadłużenie lokalowe w kwocie 30 423, 41 zł (i za wykonanie remontu) zapłacił powód osobiście ze środków stanowiących jego majątek osobisty pochodzący ze sprzedaży działki w M. (140 000 zł) i z darowizny otrzymanej od matki E. K. (100 000 zł). Mimo, iż lokal został formalnie zakupiony przez A. J., od momentu jego wykupu faktycznie przez czas prowadzenia remontu zamieszkiwał w nim powód. Następnie wprowadziła się jego żona i dzieci. Wyłącznie z uwagi na okoliczność, iż lokal miał być formalnie darowany jego żonie (na ich cele mieszkaniowe), poza jego wykupem, uregulowaniem zaległości czynszowych, powód poniósł wydatki związane przede wszystkim z gruntownym remontem mieszkania i jego kompleksowym wyposażeniem. Środki na ten cel również pochodziły z jego majątku osobistego. Kwota wydatków poniesionych w związku z remontem i wyposażeniem mieszkania wyniosła 89 819, 24 zł. Dodatkowo powód poniósł koszty usług remontowo-wykończeniowych w kwocie 58 000 zł. Zlecił nadto wykonanie szafki łazienkowej za 650 zł, lustra za 800 zł oraz garderoby za 4 000 zł. Dodatkowo opłacił usługi projektantki wnętrz na kwotę 3 000 zł. W dalszej kolejności zgodnie z poprzednimi ustaleniami A. J. umową darowizny z dnia 02.06.2011 r. darował lokal siostrze G. M. (ówczesnej teściowej powoda). Następnie poza wolą i wiedzą powoda G. M. darowała lokal swojej córce E. M. – siostrze żony powoda, a nie jego żonie, jak było to pierwotnie ustalane. Umowa darowizny stanowiła rażące i świadome złamanie poprzednich postanowień umownych przewidujących, że lokal zostanie darowany żonie powoda. W lokalu zamieszkuje pozwana, a w ostatnim czasie ponownie zamieszkał tam A. J.. Łączna kwota poniesionych przez powoda kosztów wynosi 200 741, 78 zł. Na zakup i remont mieszkania powód przeznaczył wszystkie swoje oszczędności. Ponadto na skutek rozwodu został zmuszony do opuszczenia mieszkania, które z własnych środków zakupił i wyremontował. Obecnie powód nie posiada żadnego majątku. Jest bezrobotny, korzysta z pomocy rodziny.

Powód podniósł, że pozwana jest osobą, która bezprawnie uzyskała nienależną jej korzyść, będąc nadto wzbogaconą bez jakiejkolwiek podstawy i z tej przyczyny zobowiązana jest do zwrotu jej wartości.

Pomimo wniosku powoda o zawezwanie do próby ugodowej do zawarcia ugody nie doszło.

Powód wniósł o udzielenie mu zabezpieczenia poprzez obciążenie lokalu pozwanej hipoteką przymusową. Podniósł, że wedle jego wiedzy jest to obecnie jedyny istotny składnik majątku pozwanej. Istnieje ryzyko, że pozwana w toku postępowania wyzbędzie się własności nieruchomości czy to poprzez sprzedaż czy też na skutek darowania kolejnym członkom rodziny. Na wskazaną sumę zabezpieczenia w kwocie 221 961, 92 zł składają się 200 741, 78 zł należności głównej + 21 020, 14 zł tytułem skapitalizowanych odsetek liczonych od daty zawezwania do próby ugodowej (07.11.2012 r.) do dnia wniesienia pozwu o zapłatę (28.08.2013 r.) + 200 zł przewidywanego koszt zabezpieczenia w postaci opłaty za wpis hipoteki do księgi wieczystej.

Powód wniósł także o zwolnienie go od kosztów sądowych. Podał, że jest osobą bezrobotną. Nie posiada żadnego majątku poza działką w M.. Będzie starać się o zasiłek chorobowy. Zmuszony jest korzystać z pomocy matki, brata, jego żony i przyjaciół. W oświadczeniu majątkowym podał, że nie osiąga dochodów, jest zobowiązany do alimentów w kwocie 1 100 zł na rzecz dwóch córek, jest zadłużony na 30 000 zł. Wskazał, że posiada działkę 2 000 m ² w M.oraz udział wynoszący 1/2 w działce 1 180 m ² w B.obciążonej hipoteką.

Sąd zważył, co następuje.

Wnioski powoda o zwolnienie go od kosztów sądowych oraz o udzielenie zabezpieczenia zasługują na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Jednakże zgodnie z art. 109 ust. 2 uksc sąd odmówi zwolnienia od kosztów w razie oczywistej bezzasadności powództwa.

Zgodnie z art. 730 § 1 kpc w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Zgodnie zaś z art. 730 ¹ § 1 kpc udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Pojęcie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia definiuje art. 730 ¹ § 2 kpc, w myśl którego interes ten istnieje wówczas, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

Przesłanki warunkujące udzielenie zabezpieczenia, tj. uprawdopodobnienie istnienia roszczenia oraz interesu prawnego w jego udzieleniu muszą wystąpić łącznie, aby zabezpieczenie mogło zostać wnioskującemu o nie udzielone.

Powód uprawdopodobnił roszczenie o zasądzenie od pozwanej równowartości poniesionych przez niego nakładów na wykupienie i remont lokalu przy ul. (...).

Wymóg uprawdopodobnienia roszczenia oznacza konieczność uprawdopodobnienia faktów, z których jest ono wywodzone. Z tego obowiązku powód się wywiązał. Powód przedstawił, jakie były uzgodnienia dotyczące planowanych czynności prawnych mających za przedmiot tenże lokal, poczynając od jego wykupienia przez pierwotnego najemcę, poprzez darowiznę na rzecz G. M., w końcu darowiznę na rzecz jego żony. Załączone do pozwu dokumenty wskazują, że lokal istotnie został wykupiony od (...) SA, a następnie darowany G. M.. Zatem ciąg faktycznie dokonanych czynności potwierdza stanowisko powoda w zakresie ustaleń, jakie miały zostać poczynione pomiędzy powodem a krewnymi jego żony. Powód przedstawił też dokumenty w postaci rachunków faktur potwierdzające wydatki na materiały budowlane. Tym samym dostatecznie uwiarygodnił twierdzenia o pokryciu kosztów remontu lokalu przy ul. (...).

Zgodnie z art. 405 kc kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

W sytuacji, w której powód wyłożył środki na remont lokalu mieszkalnego, z którego ostatecznie korzysta osobą trzecia, na rzecz której powód nie był zobowiązany do żadnych świadczeń, w szczególności do pokrycia kosztów remontu lokalu, twierdzenie powoda o bezpodstawnym wzbogaceniu jego kosztem przez pozwaną może być uznane za usprawiedliwione. Pozwana otrzymała bowiem w darowiźnie od matki lokal w lepszym stanie technicznym niż stan, który istniałby, gdy powód nie przeprowadził remontu. Tym samym pozwana uzyskała prawo majątkowe o wyższej wartości. Gdyby nie wcześniejsze działania powoda, to pozwana musiałaby na własny koszt przeprowadzić prace remontowe. Powód liczył natomiast na zaspokojenie w efekcie potrzeb mieszkaniowych swoich i swojej rodziny, a także na uzyskanie przysporzenia majątkowego w postaci prawa własności lokalu mieszkalnego przez jego żonę. Tym samym skierowanie przeciwko pozwanej roszczenia o zwrot wartości poczynionych nakładów jako roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia można uznać za uprawdopodobnione należycie na potrzeby udzielenia zabezpieczenia.

Uprawdopodobnienie roszczenia w rozumieniu art. 730 § 1 kpc nie jest równoznaczne z jego udowodnieniem i nie można oczywiście wykluczyć, że po przeprowadzeniu postępowania dowodowego sąd uzna ostatecznie roszczenie powoda za nieusprawiedliwione. Jednakże na potrzeby oceny zasadności wniosku o udzielenie zabezpieczenia konieczne i zarazem wystarczające jest jedynie uwiarygodnienie, nie zaś udowodnienie żądania.

Należy jednakże stwierdzić, że roszczenie powoda nie może zostać uznane za wiarygodne w pełnej zgłoszonej wysokości.

Powód wskazał, że przekazał 3 000 zł A. J. z przeznaczeniem na „bieżące wydatki związane z mieszkaniem”. W tym zakresie osobą wzbogaconą kosztem powoda nie jest pozwana, ale A. J.. To samo dotyczy pokrycia za niego zaległości czynszowych w kwocie 30 423, 41 zł. Wskutek wyłożenia przez powoda środków na ten cel A. J. uzyskał zmniejszenie swoich zobowiązań wobec wynajmującego lokal, a tym samym odniósł korzyść majątkową. Korzyść taka może bowiem polegać na zwiększeniu aktywów lub zmniejszeniu pasywów.

Wreszcie wydatki związane z samym wykupieniem lokalu mające wynosić 11 049, 13 zł również stanowią korzyść po stronie A. J., a nie po stronie pozwanej.

Tym samym powód może dochodzić od pozwanej E. M. co najwyżej należności głównej obejmującej wydatki na remont i wyposażenie we wskazanych w pozwie kwotach 89 819, 24 zł + 58 000 zł + 4 000 zł + 650 zł + 800 zł + 3 000 zł = 156 269, 24 zł.

Powód wskazał też, że doliczył do należności głównej odsetki skapitalizowane za okres od dnia 07.11.2012 r. (tj. po złożeniu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej) do dnia 28.08.2013 r. (wniesienie pozwu o zapłatę).

Zgodnie z art. 481 § 1 kc, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może domagać się odsetek za czas opóźnienia. Z kolei zgodnie z art. 476 kc dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Wreszcie zgodnie z art. 455 kc jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Termin do niezwłocznego spełnienia świadczenia w rozumieniu art. 455 kc wynosi 14 dni (wyrok SN z dnia 28.05.1991 r., II CR 623/90, wyrok SA we Wrocławiu z dnia 20.03.2012 r., I ACa 191/11).

Powód zatem mógłby domagać się od pozwanej zapłaty odsetek za opóźnienie po upływie 14 dni od wezwania jej do zapłaty.

Powód nie przedłożył dowodu doręczenia pozwanej wezwania do zapłaty. Podał, że wystąpił z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej. Nie wykazał jednakże, kiedy odpis tego wniosku został doręczony pozwanej. Podał natomiast, że posiedzenie sądu w sprawie ewentualnej ugody odbyło się w dniu 14.02.2013 r. w sprawie VIII Co 2654/12. Zatem można co najwyżej przyjąć, że pozwana wiedziała o żądaniu powoda w dniu 14.02.2013 r. Doliczając 14 dni na spełnienie świadczenia można uznać pozwaną za pozostającą w opóźnieniu od dnia 01.03.2013 r. Tym samym skapitalizowane odsetki mogą zostać naliczone za okres od dnia 01.03.2013 r. do wskazanego przez powoda dnia 28.08.2013 r., czyli za okres 181 dni. Kwota należności odsetkowej wynosi zatem 156 269, 24 zł x 181/365 x 13 % = 10 074, 01 zł. Tym samym łączne roszczenie powoda, które można uznać za uzasadnione wynosi 166 343, 25 zł.

Wskazane przez powoda koszty udzielenia zabezpieczenia w wysokości 200 zł nie podlegają doliczeniu do sumy głównej. Koszty postępowania zabezpieczającego stanowią część kosztów procesu. Powód może domagać się zwrotu takiej kwoty, o ile ją poniesie w toku procesu w ramach zwrotu kosztów uzależnionego od wyniku postępowania.

Powód uprawdopodobnił również interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia – interes ten istnieje wówczas gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia bądź w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Powód zwrócił uwagę, że lokal przy ul. (...) był już przedmiotem kilku transakcji i nie można wykluczyć przeniesienia go przez pozwaną na inną osobę. To stanowisko jest logiczne. Tym samym powód należycie uzasadnił interes prawny kreujący potrzebę udzielenia mu zabezpieczenia.

Zatem oba wnioski powoda zawarte w pozwie, tj. wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych oraz wniosek o zabezpieczenie, mogą zostać uznane za usprawiedliwione najwyżej do kwoty 166 343, 25 zł.

Powyżej tej kwoty (czyli w kwocie 55 418, 67 zł) żądanie pozwu należy uznać za niewiarygodne w rozumieniu przepisów o zabezpieczeniu oraz oczywiście bezzasadne w rozumieniu art. 109 ust. 2 uksc.

Sąd zwolnił zatem powoda od kosztów sądowych ponad kwotę 2 770, 93 zł stanowiącą 5 % od bezzasadnie zgłoszonego roszczenia w kwocie 55 418, 67 zł i oddalił dalej idący wniosek.

Zgodnie z art. 747 pkt 2 kpc zabezpieczenie roszczenia pieniężnego może nastąpić poprzez obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową.

Sąd uznał wniosek powoda o udzielenie mu zabezpieczenia poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej na lokalu mieszkalnym przy ul. (...) stanowiący własność pozwanej E. M. za usprawiedliwiony częściowo do kwoty 166 343, 25 zł, wobec czego obciążył tę nieruchomość hipoteką przymusową we wskazanej kwocie i oddalił dalej idący wniosek.

Mając na uwadze powyższe sąd orzekł, jak w sentencji postanowienia.

Z/

- odnotować,

- doręczyć powodowi odpis postanowienia z pouczeniem o zażaleniu co do pktu II i IV oraz wzmianką o wykonalności co do pktu III,

- kal. 10 dni.

13.09.2013 r.