Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący SSO Agnieszka Hreczańska - Cholewa

Protokolant Dorota Nitkiewicz

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa B. K.

przeciwko (...) S.A. w S.

o zapłatę

I. zasądza od strony pozwanej (...) S.A. w S. na rzecz powoda B. K. kwotę 100 200 zł ( sto tysięcy dzieście złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 05.01.2011 r. do dnia zapłaty;

II. w dalszej częśći powództwo oddala;

III. zasądza od strony pozwanej (...) S.A. w S. na rzecz powoda kwotę 3 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV. nakazuje stronie pozwanej (...) S.A. w S. uiścić na rzecz Skarbu Państwa ( kasa Sądu Okręgowego we Wrocławiu) kwotę 4 968zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód był zwolniony, w części, w jakiej strona pozwana przegrała niniejszy proces;

V. odstępuje od obciążenia powoda pozostałą częścią kosztów sądowych.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia16 listopada 2011 roku powód B. K. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od strony pozwanej (...) S.A. kwoty:

- 119 800 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 05 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej;

- 200 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 5 stycznia 2011 roku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów leczenia;

- stałej renty w wymiarze 2000 zł miesięcznie płatnej z góry do dnia 5 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki;

- zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w wyniku wypadku samochodowego w dniu (...)roku śmierć poniosła jego matka I. K.. Samochód sprawcy wypadku był ubezpieczony w (...) S.A.Sprawczyni wypadku H. P.została skazana prawomocnym wyrokiem karnym przez Sąd Rejonowy w W.. W związku ze śmiercią matki powód doznał silnych cierpień psychicznych. Powód cierpi na (...)zaburzenia stresowe pourazowe, pojawiły się u niego problemy z koncentracją, zaburzenia snu, w przyszłości może istnieć konieczność korzystania z pomocy psychiatrycznej. Strona pozwana dotychczas wypłaciła powodowi kwotę 10.000 zł tytułem odszkodowania oraz 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia i odmówiła przyznania powodowi renty. Ojciec powoda również zginął w wypadku komunikacyjnym i w związku z tym matka samodzielnie sprawowała nad nim pieczę zastępując mu ojca. Po śmierci matki jego życie zmieniło się diametralnie, stał się osobą skrytą i zamkniętą w sobie. Był zmuszony przeprowadzić się do W.i zamieszkać wraz z siostrą, co wiązało się ze zmianą szkoły i całego swojego otoczenia. Powód obecnie w dalszym ciągu uczy się i pozostaje na utrzymaniu swojej rodziny. Na zmarłej matce ciążył obowiązek alimentacyjny, co w ocenie powoda przesądza o zasadności roszczenia o zasądzenie renty. Powód żąda odsetek od dnia 5 stycznia 2011 roku, jest to termin po upływie 45 dni od dnia zgłoszenia szkody pozwanemu.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwo i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Strona pozwana przyznała, że ponosi co do zasady odpowiedzialność za skutki zaistniałem wypadku komunikacyjnego jako ubezpieczyciel, jednocześnie zakwestionowała wysokość dochodzonych roszczeń.

Strona pozwana zarzuciła, że zmarła pobierała przed śmiercią zasiłek przedemerytalny w wysokości 700 zł oraz rentę rodzinną w wysokości 700 zł a możliwości zarobkowe zmarłego determinują zakres potrzeb uprawnionego. Obecnie powód otrzymuje dochód w postaci renty rodzinnej w kwocie 1. 300 zł, który przekracza przybliżony obowiązek alimentacyjny matki. Ponadto strona pozwana wskazała, że wypłacona przez nią dotychczas kwota zadośćuczynienia jest adekwatna do doznanej przez powoda krzywdy i w całości wyczerpuje jego roszczenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. K.jest synem I.i A. K.. Ojciec B. K.zginął w wyniku wypadku komunikacyjnego, kiedy chłopiec był w wieku 8 lat. Od śmierci ojca opiekę rodzicielską nad powodem sprawowała wyłącznie matka. B. K.zamieszkiwał wraz z matką i babcią – M. Ś.w domu jednorodzinnym w miejscowości S.przy ul. (...). I. K.była zatrudniona w Zakładach (...)w W.a następnie pozostawała na zasiłku przedemerytalnym w kwocie 700 zł, otrzymując jednocześnie świadczenie rentowe w kwocie 700 zł. W rodzinie panowały dobre stosunki, matka i syn wzajemnie się wspierali i pomagali sobie. Wspólnie spędzali czas, razem oglądali telewizję, grali w piłkę i tenisa stołowego, wspólnie spożywali posiłki. B. K.często zwierzał się matce, była jego powiernikiem. Uważał ją za swojego najlepszego przyjaciela. Chłopiec był także silnie związany emocjonalnie z babcią M. Ś., pomagał matce w sprawowaniu opieki nad nią. B. K.był osobą towarzyską, miał zgrane i wierne grono znajomych, należał do klubu sportowego, w którym uczęszczał na zajęcia z siatkówki. Uczęszczał do (...) Liceum Ogólnokształcącego we W., nie miał problemów z nauką. B. K.zamierzał podjąć studia wyższe, zaś rodzina nosiła się z zamiarem sprzedaży domu w S.i zakupem mieszkania we W., tak, by w okresie studiów chłopca nadal mieszkać razem.

Dowód: - pismo z 30 grudnia 2010 roku (k. 41 – 46);

- skrócony odpis aktu urodzenia B. K. (k. 19)

- zeznania E. K. (k. 202 – 204);

- przesłuchanie B. K. w charakterze strony (k. 202 – 204);

W dniu (...) roku w W.doszło do wypadku komunikacyjnego. Kierująca samochodem osobowym marki P. (...), H. P.dojeżdżając droga podporządkowaną ulicą (...)do skrzyżowania z posiadającą pierwszeństwo przejazdu drogą nr (...)nie zatrzymała się przed znakiem STOP i nie ustąpiła pierwszeństwa przejazdu pojazdom jadącym drogą nr (...)czym doprowadziła do zderzenia z samochodem marki P. (...)kierowanym przez P. W.. W następstwie wypadku silnych obrażeń jamy brzusznej i klatki piersiowej doznała pasażerka pojazdu marki P. (...)– I. K..

Dowód: odpis wyroku Sądu Rejonowego w W. z dnia 2 lutego 2011 roku, sygn. akt II K 1319/10 (k. 21 – 22)

Kobieta została przyjęta na oddział (...) Szpitala w K.w stanie bardzo ciężkim i w godzinach wieczornych zmarła.

Dowód: karta informacyjna (k. 16 – 17);

- skrócony odpis zgonu (k. 18);

Sprawca wypadku H. P.została skazana prawomocnym wyrokiem karnym Sądu Rejonowego w W. z dnia 2 lutego 2011 roku za czyn z art. 177 § 1 i 2 k.k. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat.

Dowód: odpis wyroku Sądu Rejonowego w W. z dnia 2 lutego 2011 roku, sygn. akt II K 1319/10 (k. 21 – 22);

H. P. w dacie wypadku posiadała polisę ubezpieczeniową od odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A.

Dowód: polisa komunikacyjna (k. 166 - 169);

Po śmierci matki prawnym opiekunem B. K. została siostra E. K. ( w chwili śmierci matki powód miał 17 lat). Chłopiec musiał wyprowadzić się z rodzinnej miejscowości i zmienić szkołę. Zamieszkał wspólnie z siostrą i P. W. w dwupokojowym mieszkaniu przy ul. (...) we W.. B. K. przeniósł się do Liceum Ogólnokształcącego nr (...) we W..

Dowód: - pismo z 30 grudnia 2010 roku (k. 41 – 46);

- zaświadczenie z dnia 24 stycznia 2011 roku (k. 47);

- zeznania E. K. (k. 202 – 204);

- przesłuchanie B. K. w charakterze strony (k. 202 – 204);

U B. K. w związku ze śmiercią matki pojawiły się uczucie wyobcowania, poczucia niepewnej przyszłości, rozdrażnienia, przygnębienia i apatii. Chłopiec unikał rozmów związanych z wypadkiem, zaczął cierpieć na bezsenność. Prezentował zaburzenia adaptacyjne związane z przebyciem reakcji żałoby po stracie osoby bliskiej oraz z koniecznością zmiany sytuacji życiowej. Reakcje emocjonalne wpływały zakłócająco na jego codzienne funkcjonowanie bezpośrednio po wypadku. B. K. nie potrafił nawiązać nowych bliskich relacji towarzyskich z rówieśnikami, miał problemy z adaptacją do nowych warunków. Stał się małomówny, zaczął palić papierosy. Nie znalazł innej osoby, której mógłby się zwierzyć z problemów. Czuł, że jest ciężarem dla siostry. Miał problemy z nauką i był zmuszony pobierać korepetycje z fizyki. B. K. dwukrotnie korzystał z konsultacji psychologicznych, ponosząc koszty wizyt w wysokości 200 zł. Zaniechał dalszej terapii, ponieważ nie wierzył w jej skuteczność.

Dowód: - opinia psychologiczna (k. 23);

- opinia psychologiczna (k. 207 – 211);

- zeznania E. K. (k. 202 – 204);

- przesłuchanie B. K. w charakterze strony (k. 202 – 204);

- faktury Vat nr. (...)/ i nr (...) (k. 29 – 30 );

Pismem z dnia 16 listopada 2010 roku B. K. wezwał (...) S.A. do zapłaty odszkodowania i zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej oraz zapłaty odszkodowania za koszty poniesione w związku z wypadkiem w kwocie 200 zł.

Dowód: - pismo z dnia 16 listopada 2010 roku (k. 24 – 28);

- pismo z dnia 3 grudnia 2010 roku (k. 32);

Pismem z dnia 26 stycznia 2011 roku B. K. wezwał (...) S.A. do zapłaty kwoty 2 00.000 zł tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania za śmierć osoby bliskiej oraz przyznania renty w wysokości 2 000 zł płatnych z góry do 10 dnia każdego miesiąca.

Dowód: pismo z dnia 26 stycznia 2011 roku wraz z potwierdzeniem nadania (k. 34 – 38);

(...) S.A. przyznało B. K. kwoty 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 10.000 zł tytułem odszkodowania za utratę osoby bliskiej.

Dowód: - pismo z dnia 9 lutego 2011 roku (k. 39);

- pismo z dnia 23 lutego 2011 roku (k. 40);

- polecenie wypłaty odszkodowania (k. 94);

Obecnie B. K. otrzymuje świadczenie w postaci renty rodzinnej w kwocie 1500 zł. Po rozpoczęciu studiów na kierunku budownictwo na Politechnice (...), wyprowadził się z zajmowanego wraz z siostrą mieszkania i wynajął pokój na stancji.

Z tytułu najmu i opłat dodatkowych ponosi koszty w wysokości ok 700 zł miesięcznie. Koszty jakie ponosi w związku z wyżywieniem to ok. 600 zł miesięcznie, ponadto utrzymuje i opłaca odziedziczony po rodzicach samochód, ponosi koszty zakupu biletu miesięcznego, rachunku telefonicznego oraz odzieży. W przyszłości konieczny będzie zakup dodatkowych materiałów związanych ze studiami w postaci komputera i specjalistycznego oprogramowania. Otrzymywana renta nie wystarcza na zaspokojenie potrzeb życiowych B. K.. (...) pomaga mu rodzina, częściowo wydatki pokrywa także z uzyskanego odszkodowania.

Dowód: - zeznania E. K. (k. 202 – 204);

- przesłuchanie B. K. w charakterze strony (k. 202 – 204);

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części. Stan faktyczny sprawy był w zasadzie bezsporny, istota sporu dotyczyła tego, czy uzyskane uprzednio świadczenie od strony pozwanej w całości wyczerpało roszczenie powoda.

Bezsporne było to, że strona pozwana ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku, w którym zginęła I. K., w oparciu o art. 822 i następne k.c. oraz przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zmianami). Związany z wyrządzeniem szkody osobie trzeciej zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela wyznaczony jest przez zakres odpowiedzialności ubezpieczonego (ma wobec niej charakter akcesoryjny). Odszkodowanie ustala się zatem i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej (art. 36 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). Świadczenie ubezpieczyciela obejmuje zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości poniesionej przez poszkodowanego szkody (art. 805 k.c.), a szkodę tę należy ujmować szeroko – jako majątkową i niemajątkową (krzywdę).

Podstawę prawną roszczeń powoda w zakresie żądania zasądzenia zadośćuczynienia stanowił art. 446 § 4 k.c., zgodnie z którym Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie ma za zadanie kompensację uszczerbku niemajątkowego. Ma na celu pomóc pokrzywdzonym dostosować się do nowej rzeczywistości, złagodzić cierpienia wywołane utratą osoby bliskiej. Dla wysokości zadośćuczynienia przez spowodowanie śmierci osoby najbliższej zasadnicze znaczenie ma dramatyzm doznań osób bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia i pustki, wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia należy uwzględnić rolę, jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego, do jakich zaburzeń doszło w prawidłowym funkcjonowaniu pozostałych członków rodziny. Kolejna okoliczność, jaką Sąd bierze pod uwagę, to zdolność pozostałych członków rodziny do odnalezienia się w nowej rzeczywistości. Dokonanie wyceny bólu, rozpaczy i cierpienia dziecka po stracie rodzica, jest oczywiście niemożliwe, gdyż doznania te są nieweryfikowalne i nie dają się wymierzyć. Wskazać należy, iż biegły psycholog w swej opinii wskazał, że reakcje emocjonalne związane ze śmiercią matki wpłynęły zakłócająco na jego codzienne funkcjonowanie bezpośrednio po wypadku i do dnia dzisiejszego, w mniejszym już nasileniu, występują u powoda zaburzenia koncentracji, podatność na rozpraszające działanie czynników zewnętrznych, trudności z wchodzeniem w relacje interpersonalne oraz problemu ze snem. Także biegły psychiatra w swej opinii wskazał, iż brak wsparcia najbliższej osoby doprowadziło do zachwiania jego poczucia bezpieczeństwa oraz wiary w przyszłość. Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że zasadzona na rzecz powoda kwota 100.000 zł stanowi godne zadośćuczynienie. Sąd uwzględnił szczególny stosunek jaki łączył powoda z matką, spowodowany tym, że utracił uprzednio ojca, również w wyniku wypadku samochodowego. Sytuacja życiowa powoda zmieniła się w następstwie śmierci, musiał opuścić rodzinny dom i środowisko rówieśnicze. Wiązało się to z konieczności adaptacji w nowym miejscu zamieszkania i nowym środowisku szkolnym. Powód był wtedy osobą nieletnią, nie posiadającą w pełni ukształtowanej osobowości. Stał się sierotą, utracił osobą najbliższą dla siebie, pomimo upływu czasu w dalszym ciągu odczuwa pustkę po stracie matki. Uważał, że jest ciężarem dla swojej siostry. Ma to wpływ na jego relacje z innymi osobami a także powoduje wycofanie z życia towarzyskiego. Z postępowania dowodowego nie wynika, aby charakter dolegliwości powoda przyjął postać zespołu stresu pourazowego, jednakże są to objawy charakterystyczne dla przeżywania żałoby związanej ze śmiercią osoby bliskiej i w ocenie Sądu w całości uzasadniają przyznanie zadośćuczynienia we wskazanej kwocie.

Sąd zasądził także na rzecz powoda kwotę 200 zł tytułem odszkodowania za koszty konsultacji psychologicznej. Roszczenie to stanowi szkodę pozostającą w adekwatnym związku przyczynowym z zaistniałym wypadkiem, zostało w prawidłowy sposób wykazane i wobec powyższego podlegało uwzględnieniu w całości.

W zakresie żądania zasądzenia renty powództwo podlegało oddaleniu. Powód domagał się zasądzenia na swoją rzecz renty w wysokości 2 000 zł. Materialną podstawę powództwa w tym zakresie stanowił art. 446 § 2 k.c. zgodnie z którym osoba względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Z postępowania dowodowego wynikało, że matka powoda przed śmiercią osiągała dochód w wysokości ok. 1400 zł (700 zł z tytułu zasiłku przedemerytalnego oraz 700 zł renty rodzinnej). Obowiązek alimentacyjny był limitowany nie tylko wysokością osiąganego dochodu, ale także koniecznością przeznaczenia części pieniędzy na własne utrzymanie. Obecnie powód osiąga dochód z tytułu renty rodzinnej w wysokości 1500 zł. Okolicznością istotną w ocenie zasadności żądania renty jest proporcja między wysokością otrzymywanej przez osobę renty rodzinnej z ubezpieczenia społecznego a zakresem obowiązku alimentacyjnego. Należy w takim wypadku uwzględnić możliwości zarobkowe i majątkowe zmarłego na tle obowiązku alimentacyjnego. Uzyskiwane obecnie świadczenie przewyższa dochody jakie powód mógłby realnie uzyskać od matki. Z tego względu powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu.

W oparciu o art. 481 § 1 k.c. powodowi należały się od strony pozwanej odsetki ustawowe od przyznanych kwot zadośćuczynienia i odszkodowania, liczone zgodnie z żądaniem pozwu, od dnia 5 stycznia 2011 roku. Termin wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela wskazuje art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Zawiadomienie takie nastąpiło pismem z dnia 16 listopada 2010 roku, zatem po dacie wskazanej w pozwie strona pozwana pozostawała w zwłoce z zapłatą należnego świadczenia.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku, oddalając powództwo w pozostałym zakresie (pkt. II).

Orzeczenie o kosztach zawarte w punkcie III sentencji wyroku Sąd wydał w oparciu o art. 100 zd. 1 k.p.c., dokonując stosunkowego rozdzielenia kosztów.

W punkcie IV sentencji wyroku Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. Dz. U. 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zmianami) w zw. z art. 100 zd. 1 k.p.c. obciążył stronę pozwaną w części, w jakiej przegrała sprawę, obowiązkiem uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa (kasa tutejszego Sądu) kwoty 4968 zł tytułem brakującej części opłaty od pozwu, od której powodowie byli zwolnieni. Pozostałą częścią opłaty Sąd obciążył Skarb Państwa (pkt V).