Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 września 2013 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Daria Ratymirska

Protokolant : Daria Paliwoda

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2013 roku w Kłodzku

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Sp. z o.o. z/s we W.

przy udziale I. M.

o ustanowienie służebności przesyłu

p o s t a n a w i a:

I. ustanowić na nieruchomościach, położonych w S., oznaczonych ewidencyjnie, jako: działka nr (...), objęta księgą wieczystą (...), oraz działka nr (...), objęta księgą wieczystą (...), stanowiących własność uczestniczki postępowania I. M., na rzecz wnioskodawcy (...) Sp. z o.o. z/s we W., służebność przesyłu gazociągu średniego ciśnienia, którego przebieg został przedstawiony na mapie, stanowiącej załącznik do opinii biegłego geodety J. Ś. z dnia 14 kwietnia 2013r., sporządzonej w niniejszej sprawie i dołączonej do akt jak na k. 118, polegającą na prawie korzystania z wyżej opisanej nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymania, eksploatacji, konserwacji, remontów i modernizacji urządzeń i instalacji, stanowiących własność wnioskodawcy, a posadowionych na nieruchomościach obciążonych, działkach nr (...), stanowiących sieć gazową o przekroju rury DN 200, wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren nieruchomości obciążonych, w celu wykonania czynności, objętych zakresem służebności;

II. tytułem wynagrodzenia za ustanowienie powyższej służebności, zasądzić od wnioskodawcy (...) Sp. z o.o. z/s we W. na rzecz uczestniczki postępowania I. M. kwotę 3.718 zł;

III. zasądzić od uczestniczki postępowania I. M. na rzecz wnioskodawcy (...) Sp. z o.o. z/s we W. kwotę 1457 zł, tytułem zwrotu kosztów postępowania;

IV. nakazać uczestniczce I. M. uiścić na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kłodzku kwotę 1992,26 zł, tytułem wydatków, poniesionych w postępowaniu tymczasowo przez Skarb Państwa na wynagrodzenie biegłego.

sygn. akt I Ns 1198/12

UZASADNIENIE

(...) Sp. z o.o. we W. wniosła o ustanowienie na swoją rzecz na nieruchomościach, położonych w S., oznaczonych ewidencyjnie, jako: działka nr (...), objęta księgą wieczystą (...), oraz działka nr (...), objęta księgą wieczystą (...), stanowiących własność uczestniczki postępowania I. M., służebność przesyłu gazociągu średniego ciśnienia, znajdującego się na w.w. działkach, za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 5.000 zł.

Uczestniczka wyraziła zgodę na ustanowienie służebności przesyłu, z tym, że za jednorazowym wynagrodzeniem wynoszącym 50.000 zł, podnosząc, że gazociąg w znaczny sposób ogranicza możliwość zagospodarowania nieruchomości. Ostatecznie wniosła o zasądzenie wynagrodzenia rocznego w kwocie po 3.718 zł.

Wnioskodawca wniósł ostatecznie o ustanowienie służebności jak wyżej za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 3.718 zł.

Sąd ustalił:

Przez nieruchomości uczestniczki I. M., położone w S., oznaczone ewidencyjnie, jako: działka nr (...), objęta księgą wieczystą (...), oraz działka nr (...), objęta księgą wieczystą (...), przebiega w ziemi sieć gazowa o przekroju rury DN 200, o długości 269,97 m, stanowiąca własność wnioskodawcy (...) Sp. z o.o. we W.. Działki nr (...), zgonie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego Gminy K., uchwalonym przez Radę Gminy w dniu 30.10.2003r., Nr (...), oznaczone są symbolem RP, jako uprawy rolne.

Uczestniczka kupiła powyższe nieruchomości, wraz z przebiegającym tam gazociągiem, w 2007 roku. Na działce nr (...) wybudowała dom jednorodzinny i staw. Do działki nr (...) przylega działka nr (...) o charakterze rolnym.

Wartość służebności przesyłu wynosi 3.718 zł.

Dowód:

opinia biegłego sądowego z zakresu geodezji J. Ś. wraz z mapą przebiegu gazociągu (k-87-118, 123, 164);

zeznania uczestniczki (k-149).

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 3051 kc, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Na tej podstawie, Sąd ustanowił na nieruchomościach, położonych w S., oznaczonych ewidencyjnie, jako: działka nr (...), objęta księgą wieczystą (...), oraz działka nr (...), objęta księgą wieczystą (...), stanowiących własność uczestniczki postępowania I. M., na rzecz wnioskodawcy (...) Sp. z o.o. z/s we W., służebność przesyłu gazociągu średniego ciśnienia, którego przebieg został przedstawiony na mapie, stanowiącej załącznik do opinii biegłego geodety J. Ś. z dnia 14 kwietnia 2013r., sporządzonej w niniejszej sprawie i dołączonej do akt na k. 118, polegającą na prawie korzystania z wyżej opisanej nieruchomości w zakresie niezbędnym do utrzymania, eksploatacji, konserwacji, remontów i modernizacji urządzeń i instalacji, stanowiących własność wnioskodawcy, a posadowionych na nieruchomościach obciążonych, działkach nr (...), stanowiących sieć gazową o przekroju rury DN 200, wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren nieruchomości obciążonych, w celu wykonania czynności, objętych zakresem służebności.

Przebieg sieci gazowej na nieruchomościach uczestniczki oraz wysokość wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu Sąd ustalił w oparciu o opinię biegłego z zakresu geodezji i szacowania nieruchomości J. Ś., oceniając ją, jaką wiarygodną, sporządzoną w sposób fachowy i rzetelny, nie wymagającą uzupełnienia, przy czym również strony nie zgłosiły co do niej zastrzeżeń. W związku z przeoczeniem (błędem komputerowym) przy sporządzaniu pisemnej opinii, biegły sprecyzował opinię, w piśmie z dnia 15.07.2013r. (k-164), wskazując jednoznacznie, że w opinii określił jednorazową wartość służebności przesyłu w kwocie 3.718 zł. W związku z tym, zarzut uczestniczki, która opierając się na opinii biegłego, wniosła o zasądzenie rocznego wynagrodzenia w kwocie po 3.718 zł, był bezzasadny. Zmiana wniosku uczestniczki odnośnie wynagrodzenia - z jednorazowego na periodyczne, w sytuacji, gdy biegły nie potwierdził jej pierwotnego stanowiska co do wysokości, nie była niczym uzasadniona.

Służebność przesyłu jest ustanawiana na rzecz przedsiębiorcy za odpowiednim wynagrodzeniem, należnym od przedsiębiorcy na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. Ustawa nie określa, czy wynagrodzenie ma mieć charakter jednorazowy, czy okresowy. Zasądzając wynagrodzenie jednorazowe, Sąd miał na uwadze zgodne w tym zakresie pierwotnie stanowiska stron, sposób dotychczasowego korzystania przez uczestniczkę z przedmiotowych nieruchomości, fakt, że aktualnie stanowią one użytki rolne, przy czym nie przeprowadziła ona dotychczas żadnych działań w celu zmiany sposobu użytkowania działek, nie znalazły ponadto potwierdzenia w dowodach jej lakoniczne twierdzenia, zawarte w odpowiedzi na wniosek, o znacznym ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez urządzenia przesyłowe.

Ustawodawca nie wskazał, jak określać wysokość tego wynagrodzenia. Przy jego ustaleniu w niniejszej sprawie, Sąd skorzystał z wiadomości specjalnych biegłego sądowego, mając na uwadze sposób wykorzystywania nieruchomości przez uczestniczkę, oraz sięgając zarazem do dorobku orzecznictwa i doktryny, dotyczącego wynagrodzenia, należnego właścicielowi nieruchomości obciążonej za ustanowienie służebności drogi koniecznej. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 5.04.2012r. ((...), LEX nr 1211144), "ustanowienie służebności drogi koniecznej w postępowaniu sądowym jest, ujmując w uproszczeniu, rodzajem wywłaszczenia, tyle że nie ze względu na cel publiczny, lecz prywatny. Skutkiem ustanowienia tej służebności jest w istocie pozbawienie dotychczasowego właściciela możności wykorzystywania gruntu zajętego pod drogę, natomiast skutkiem ustanowienia służebności przesyłu wyłącznie ograniczenie użytkowania, polegające na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. Wynagrodzenie powinno być proporcjonalne do stopnia ingerencji w treść prawa własności, uwzględniać wartość nieruchomości i w takim kontekście mieć na względzie straty właściciela z uszczuplenia prawa własności. Inwestycja na nieruchomości obciążonej, służąca w gruncie rzeczy celom publicznym, jest zdarzeniem nieodwracalnym w pewnym przedziale czasu. Przewidywany okres trwałości urządzeń ma również wpływ na wysokość wynagrodzenia, którego suma nawet w odległej perspektywie nie powinna przekraczać wartości obciążonej nieruchomości, a jeśli nieruchomość ze względu na głębokość posadowienia urządzeń przesyłowych może być nadal wykorzystywana, suma wynagrodzenia w takiej perspektywie powinna być odpowiednio niższa od wartości nieruchomości".

Posiadanie służebności gruntowej, obecnie zdefiniowanej w art. 305? k.c., jako służebność przesyłu, przybiera taką postać, że nie pozbawia w zupełności faktycznego władztwa właściciela nad nieruchomością obciążoną. Dlatego muszą zawodzić kryteria ustalania wysokości wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości oparte wyłącznie na układzie odpowiednich cen rynkowych właściwych dla najmu lub dzierżawy gruntu, które są adekwatne w sytuacjach, kiedy wynajmujący lub wydzierżawiający zostają zupełnie pozbawieni fizycznego władztwa nad rzeczą. W ramach obiektywnych kryteriów można natomiast zastosować odpowiednie ceny rynkowe za korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności, których wysokość powinna uwzględniać stopień ingerencji w treść prawa własności (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r. (...), LEX nr 578038). W ramach wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy kompensuje się również zmniejszenie wartości nieruchomości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1969 r., (...)nie publ.). Uszczerbek właściciela, związany z pogorszeniem nieruchomości tylko w następstwie zbudowania na niej i eksploatacji urządzeń przesyłowych jest rekompensowany świadczeniem, jakie może on uzyskać za obciążenie jego prawa służebnością przesyłu. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności (art. 3052 k.c.) powinno równoważyć wszelki uszczerbek związany z trwałym obciążeniem nieruchomości (por. np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1988 r., (...)i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2000 r.,(...), nie publ.).

Ustalając w niniejszej sprawie jednorazową wartość służebności przesyłu biegły miał na uwadze, że służebność przesyłu trwa zasadniczo przez cały czas, dopóki dane urządzenie będzie istniało, uwzględnił wartość nieruchomości, stopień ingerencji urządzenia przesyłowego w nieruchomość oraz częstotliwość dostępu do nieruchomości dla przedsiębiorstwa przesyłowego oraz trwałe ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości przez właściciela. a także istnienie naziemnych elementów infrastruktury technicznej (oznaczników). Biegły wskazał, że przebieg gazociągu nie wpływa na utratę pożytków. Miał zarazem na uwadze, że w strefie kontrolowanej, tj. na obszarze, wyznaczonym po obu stronach gazociągu, gdzie operator sieci powinien kontrolować wszelkie działania, które mogłyby spowodować uszkodzenie gazociągu, o szerokości 6 metrów, nie należy wznosić budynków, urządzać stałych składów i magazynów, sadzić drzew oraz prowadzić działalności, która mogłaby zagrozić trwałości gazociągu podczas jego eksploatacji. Pas służebności przesyłu wynosi, zgodnie z opinią, 1020 m2. Ustalona przez biegłego wartość służebności zawiera wynagrodzenie za współkorzystanie z pasa służebności przesyłu (współczynnik "k"), uwzględnia obniżenie wartości rynkowej nieruchomości w pasie służebności, spowodowanym pogorszeniem stanu techniczno - użytkowego nieruchomości, istnieniem obcego elementu w nieruchomości, występowaniem utrudnień przestrzennych w gospodarowaniu, stworzeniem potencjalnego zagrożenia bezpieczeństwa właściciela i jego mienia, możliwością wejścia właściciela infrastruktury na nieruchomość w celu konserwacji urządzeń lub usunięcia awarii, ograniczeniami co do sadzenia drzew (współczynnik "So"). Lokalizacja urządzenia nie wpływa na zmianę sposobu użytkowania nieruchomości, wskazanego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, dla gruntów rolnych użytkowanych rolniczo (Sp = 0).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów, orzeczono, jak w pkt I i II sentencji postanowienia.

Orzeczenie w pkt III oparto na przepisie art. 520§2 kpc. Interesy stron co do charakteru i wysokości wynagrodzenia były sprzeczne. Sąd uwzględnił wniosek o ustanowienie służebności, zasądzając wynagrodzenie na rzecz uczestniczki w wysokości zbliżonej do stanowiska wnioskodawcy i zarazem daleko odbiegającej od wygórowanej kwoty, żądanej przez uczestniczkę. W skład kosztów postępowania, które uczestniczka winna zwrócić wnioskodawcy, wchodzi: zaliczka, uiszczona przez wnioskodawcę na biegłego, w kwocie 1000 zł, opłata sądowa od wniosku w kwocie 200 zł, wynagrodzenie pełnomocnika, będącego radcą prawnym, w stawce minimalnej, w kwocie 240 zł (§7 pkt 3 rozporządzenia Min Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu [Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.]).

Sąd obciążył uczestniczkę kosztami opinii biegłego, poniesionymi w postępowaniu tymczasowo przez Skarb Państwa, ponad uiszczone przez strony zaliczki (art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych [t.j. Dz.U. z 2010r., Nr 90, poz. 594 ze zm.] w zw. z 520§2 kpc).