Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 października 2013r.

Sąd Okręgowy w Zamościu I Wydział Cywilny

w składzie następującym :

Protokolant: st. sekr. sąd. Grażyna Rozkres

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2013 r. w Zamościu

na rozprawie sprawy

z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko A. G.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Zamościu

z dnia 8 lipca 2013 r. sygn. akt I C 467/13 „upr”

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz pozwanej A. G. kwotę 90,00 (dziewięćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Ca 344/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 lipca 2013 roku Sąd Rejonowy w Zamościu oddalił powództwo (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko A. G. o zapłatę kwoty 1168 zł i zasądził od powoda na rzecz pozwanej 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 26 sierpnia 2003 roku A. G. zawarła z Wyższą Szkołą (...). E. L. w K. umowę, na podstawie której uczelnia ta zobowiązała się do zorganizowania i przeprowadzenia kształcenia pozwanej na studiach zaocznych magisterskich na kierunku ekonomia.

Przyjęcie na studia uzależnione było od spełnienia warunków określonych przez uczelnię, w tym dokonania jednorazowej wpłaty wpisowego w kwocie 450 zł, nie później niż w ciągu jednego tygodnia od daty podpisania umowy.

W pkt. VII umowy przewidziano, że student jest zobowiązany uiszczać na rzecz uczelni opłaty za naukę (czesne) z góry do 5 – tego dnia każdego miesiąca, dokonując wpłaty na konto uczelni. Dla studentów rozpoczynających studia na uczelni, pierwsza wpłata w kwocie 190 zł miała zostać uiszczona do dnia 30 września zaś 12 wpłat miesięcznych w kwotach po 190 zł w terminie określonym powyżej. Dla studentów pozostałych lat, 12 wpłat miesięcznych w kwotach po 190 zł miało nastąpić do dnia 5 – tego każdego miesiąca, zaś za ostatni IX semestr studiów 5 wpłat miesięcznych w kwotach po 190 zł w terminie określonym powyżej, przy czym ostatnia wpłata przed rozpoczęciem zimowej sesji egzaminacyjnej. Nie uiszczenie opłaty w terminie dawało możliwość naliczania odsetek ustawowych.

Punkt VII 1 umowy przewidywał, że wysokość czesnego nie ulegnie zmianie w okresie obowiązywania umowy.

Integralną częścią umowy był Regulamin Studiów Wyższej Szkoły (...) im. prof. E. L. w K..

A. G. oświadczyła, że zobowiązuje się do przestrzegania postanowień regulaminu studiów.

Pomimo podpisana umowy A. G. nie uregulowała wobec Wyższej Szkoły (...) im. prof. E. L. w K. wpisowego w kwocie 450 zł, płatnego do dnia 2 września 2003 roku, opłaty administracyjnej w kwocie 190 zł, płatnej do dnia 30 września 2003 roku, a także czesnego w kwotach po 190 zł płatnych do dnia 5 października 2003 roku, 5 listopada 2003 roku, 5 grudnia 2003 roku i 5 stycznia 2004 roku.

Umową o przelew wierzytelności z dnia 19 września 2011 roku Wyższa Szkoła (...) im. prof. E. L. w K. zbyła wierzytelność przysługującą jej w stosunku do pozwanej (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W..

W dniu 23 września 2011 roku powód wysłał pozwanej pismo, w którym wezwał ją do zapłaty nabytej wierzytelności wraz z odsetkami za zwłokę.

Wezwanie nie odniosło rezultatu, pozwana nie uiściła na rzecz powoda jakichkolwiek należności.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów złożonych do akt sprawy, które nie były kwestionowane i są wiarygodne.

Sąd Rejonowy dokonał następującej oceny prawnej.

Umowę, którą w dniu 26 sierpnia 2003 roku A. G. zawarła z Wyższą Szkołą (...) im. prof. E. L. w K. należy zakwalifikować jako umowę o świadczenie usług, do której odpowiednie zastosowanie mają przepisy dotyczące umowy zlecenia (art. 750 kc).

Zgodnie z treścią art. 751 pkt. 2 kc z upływem lat dwóch przedawniają się roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują one osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.

Wyższa Szkoła (...) im. prof. E. L. w K. jest podmiotem trudniącym się czynnościami nauki. Roszczenia o zapłatę należności pozwanej na rzecz poprzednika prawnego powódki przedawniły się z upływem dwóch lat od wymagalności każdej z kwot. Wszystkie w dacie 5 stycznia 2006 roku były już przedawnione.

Nawet gdyby przyjąć, że roszczenia o zapłatę wpisowego, opłaty administracyjnej, a także czesnego obciążające pozwaną w związku z zawarciem umowy z Wyższą Szkołą (...) im. prof. E. L. w K. w dniu 26 sierpnia 2003 roku nie były roszczeniami, o których mowa w przepisie art. 751 pkt. 2 kc to i tak uległy one przedawnieniu.

Przepis art. 118 kc stanowi bowiem, że termin przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi trzy lata.

Zgodnie z art. 106 ustawy z dnia 27 lipca 2005r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012r., poz. 572 ze zm.) stanowi obecnie, iż prowadzenie przez uczelnie działalności dydaktycznej, naukowej, badawczej, doświadczalnej, artystycznej, sportowej, rehabilitacyjnej lub diagnostycznej nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010r., Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.). Nie można jednak tracić z pola widzenia okoliczności, iż roszczenia o zapłatę należności objętych pozwem powstały i stały się wymagalne przed wejściem w życie tego przepisu, tj. przed dniem 1 września 2005 roku, a więc na gruncie przepisów ustawy z dnia 12 września 1990r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385, z późn. zm.). Na gruncie tej ustawy w orzecznictwie sądowym ukształtował się niekwestionowany wówczas pogląd, iż odpłatne i systematyczne wykonywanie przez uczelnię niepaństwową zajęć dydaktycznych jest wykonywaniem przez osobę prawną we własnym imieniu zawodowo działalności usługowej w sposób zorganizowany i ciągły, jest wyraźnym uczestniczeniem w obrocie gospodarczym. Wobec tego działalność polegająca na świadczeniu przez uczelnię niepaństwową odpłatnych usług edukacyjnych spełnia wymogi uznania tej działalności za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy Prawo działalności gospodarczej (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2004 roku, w sprawie III SK 22/04, OSNP 2005/3/46).

Przy przyjęciu trzyletniego terminu przedawnienia, wszystkie przedmiotowe roszczenia uległy przedawnieniu najpóźniej w dniu 5 stycznia 2007 roku.

Za skuteczny należało zatem uznać zgłoszony przez pozwaną zarzut przedawnienia zgłoszonego pozwem roszczenia.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd Rejonowy uzasadnił treścią art. 98 § 1 i 2 kpc w zw. z art. 99 kpc oraz § 6 pkt. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).

Powodowa Spółka przegrała proces w całości, winna zatem zwrócić pozwanej koszty.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła powódka zarzucając:

1.  obrazę prawa materialnego, tj. art. 750 kc przez jego błędną wykładnię wyrażającą się w przyjęciu, że umowa o świadczenie usług edukacyjnych, zawarta na gruncie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z 1990r. pomiędzy uczelnią wyższą a pozwaną nie jest wystarczająco uregulowana innymi przepisami, przez co należy stosować przepisy o zleceniu podczas, gdy przepisy ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z 1990r. pozwalają w całości na rekonstrukcję essentialia negoti tej umowy;

2.  obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 751 pkt. 2 kc przez jego błędną wykładnię wyrażającą się w przyjęciu:

a)  rozszerzającej wykładni pojęcia „nauka” i objęcie tym terminem również czynności „kształcenie studentów”, podczas gdy literalna wykładnia pojęcia „nauka” jest węższa od pojęcia „kształcenie” i nie obejmuje „rozwijania umiejętności i kształcenia charakteru”, a katalog roszczeń z art. 751 pkt. 2 kpc jako wyjątek od przepisu art. 118 kc nie może być interpretowany rozszerzająco:

b)  iż niepubliczna uczelnia wyższa, o której mowa w ustawie – Prawo o szkolnictwie wyższym, jest:

- osobą trudniącą się zawodowo czynnościami związanymi z nauką,

- osobą utrzymującą zakład przeznaczony na cel związany z nauką,

podczas gdy osoby wymienione w tym przepisie to nie tylko przedsiębiorcy, ale i osoby wykonujące działalność gospodarczą, natomiast o ile niepubliczne uczelnie wyższe mogą być przedsiębiorcami, o tyle prowadzenie przez nie działalności dydaktycznej, naukowej, badawczej nie stanowi działalności gospodarczej, przez co Sąd błędnie zastosował art. 751 pkt. 2 kc przewidujący 2 – letni termin przedawnienia, zamiast normy z art. 118 kc przewidującej 10 – letni termin przedawnienia;

3.  obrazę art. 118 kc przez jego błędną wykładnię polegającą na wadliwym przyjęciu, że roszczenie o zapłatę czesnego, jako ekwiwalentu za usługi edukacyjne, stanowi roszczenie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej i chociaż niepubliczne uczelnie wyższe mogą być przedsiębiorcami, to prowadzenie przez nie działalności dydaktycznej, naukowej, badawczej nigdy nie stanowi działalności gospodarczej, ta bowiem może być prowadzona jedynie w formie organizacyjnie i finansowo wydzielonej od działalności edukacyjnej.

Podnosząc takie zarzuty apelująca wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zarzuty apelacji są częściowo zasadne. Trafny jest zarzut naruszenia prawa materialnego przez powołanie art. 750 kc i 751 pkt. 2 kpc do umowy łączącej pozwaną z poprzednikiem prawnym powódki.

Wykluczone jest stosowanie przepisów o umowie zlecenia na skutek odesłania z art. 750 kc do umów o świadczenie usług, gdy są one uregulowane odrębnymi przepisami, co dotyczy także przedmiotowej umowy (tak S.N. w: uchwale z 7 maja 2090r., III CZP 20/09 oraz w wyroku z dnia 12 stycznia 2007r., VI CSK 267/06).

Odrębne przepisy dotyczące realizacji umowy zawartej między A. W. (obecnie G.) a Wyższą Szkołą (...) w K. zawierała ustawa z dnia 12 września 1990r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm. dalej u.o.s.w.).

Nie mają w tym kontekście istotnego znaczenia rozważania apelującej dotyczące zakresu pojęć „nauka” a „kształcenie”. Tylko marginalnie należy podnieść, że w tym względzie nie można zgodzić się ze stanowiskiem powódki. „Nauka” jest pojęciem szerszym od „kształcenia”.

Nauka obejmuje: uczenie, kształcenie kogoś, lekcje, studia, edukacja (Mały słownik języka polskiego pod red. S. Skorupki, Warszawa 1969). Zgodnie z wykładnią językową nauka w formie polegającej na „zorganizowaniu i przeprowadzeniu kształcenia studenta” obejmuje wszelkie formy kształcenia.

W ocenie Sądu Okręgowego fakt, że ustawodawca w przepisach ustawy o szkolnictwie wyższym z dnia 12 września 1990r. (podobnie jak późniejszej ustawy z dnia 27 lipca 2005r. – Prawo o szkolnictwie wyższym – Dz. U. Nr 164, poz. 1635 ze zm. ) nie uregulował kwestii przedawnienia roszczeń wynikających z umowy o warunkach odpłatności za studia, skutkuje odwołaniem się do ogólnej regulacji wyrażonej w art. 118 kc.

Zgodnie z tym przepisem, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

Roszczenie o zapłatę czesnego nie jest świadczeniem okresowym. Przewidziana w umowie stron możliwość zapłaty czesnego w miesięcznych ratach nie nadaje mu takiego charakteru, ponieważ poszczególne raty składają się na z góry określoną całość.

Ocenie prawnej należy więc poddać kwestię, czy roszczenie o zapłatę czesnego jako ekwiwalentu za świadczone usługi edukacyjne, stanowi roszczenie związane z działalnością gospodarczą.

Zasadnie przyjmuje Sąd I instancji, że w okolicznościach sprawy, gdy roszczenie powstało w stanie obowiązywania ustawy z dnia 12 września 1990r. o szkolnictwie wyższym uczelnię niepaństwową świadczącą odpłatne i systematyczne usługi edukacyjne uważano za przedsiębiorcę. Działalność taka spełniała wymogi uznania je za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 1999r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.). Należy w tym względzie, w ślad za Sądem Rejonowym, podzielić poglądy Sądu Najwyższego przywołane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Ustawa z dnia 27 lipca 2005r. – Prawo o szkolnictwie wyższym w przepisach przejściowych i końcowych wyrażała zasadę obowiązywania przepisów ustawy dotychczasowej do studiów rozpoczętych przed jej wejściem w życie. Dotyczyło to również opłat studentów przyjętych na studia, na dotychczasowych zasadach (art. 257 ust. 2 i art. 269 ust. 1 ustawy z 2005r.).

Nie można więc stosować, do roszczeń pochodzących z okresu od września 2003r. do stycznia 2004r. przepisów ustawy z 2005r. (w tym art. 106 tej ustawy).

Powodowa Spółka nie udowodniła jakie w tym czasie były zasady funkcjonowania jej poprzedniczki prawnej na rynku usług edukacyjnych, nie złożyła bowiem statutu ani regulaminu studiów W.S.E.i A. w K. z tamtego okresu, do których odsyła umowa nr (...) (powódka dołączyła w uzupełnieniu pozwu statut zatwierdzony decyzją Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 czerwca 2004r. oraz odpis z KRS z datą początkowej rejestracji – 4 lutego 2005r.). Wobec braku dowodów wskazujących, że działalność niepaństwowej W.S.E.i A. w K. miała inny charakter, zasadne jest przyjęcie przez Sąd Rejonowy, iż była ona przedsiębiorcą w szerokim znaczeniu prowadzącym działalność gospodarczą i do przedawnienia roszczeń o zapłatę czesnego ma zastosowanie trzyletni termin określony w art. 118 kc.

Roszczenie, którego dochodzi powódka stało się wymagalne bez wątpienia wcześniej niż przed upływem trzech lat od daty wniesienia pozwu.

Oznacza to, że doszło do przedawnienia, a pozwana mogła uchylić się od spełnienia świadczenia.

Tym samym zarzut apelacji dotyczący naruszenia art. 118 kc jest nieuprawniony.

Wobec powyższego (także z uwagi na brak dostatecznego materiału dowodowego – ciężar udowodnienia spoczywał na powódce) Sąd Okręgowy na mocy art. 385 kpc oddalił apelację, jako bezzasadną.

Orzeczenie o kosztach procesu ma podstawę prawną w art. 391 § 1 kpc.