Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2014 r.

SĄD REJONOWY W ZAMBROWIE I WYDZIAŁ CYWILNY

w składzie:

Przewodniczący –SSR Paweł Płoński

Protokolant – Jadwiga Styła

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 lutego 2014 r. w Zambrowie

sprawy z powództwa małoletniego C. L. – reprezentowanego przez przedstawiciela ustawowego A. L. (1)

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę 16.925 zł

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda małoletniego C. L. kwotę 16.925 zł (szesnaście tysięcy dziewięćset dwadzieścia pięć złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 października 2013 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda małoletniego C. L. kwotę 3.264 zł (trzy tysiące dwieście sześćdziesiąt cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2.417 zł (dwa tysiące czterysta siedemnaście złotych) tytułem kosztów zastępstwa prawnego.

Sygn. akt I C 3/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Zambrowie z dnia 4 lutego 2014 r.

A. L. (1) – działając w imieniu małoletniego syna C. L. – wystąpił w dniu 13 września 2013 r. z pozwem przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. o zasądzenie od pozwanego na rzecz syna kwoty 16.925 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 marca 2013 r. do dnia zapłaty oraz domagał się zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu podał, że dochodzona pozwem kwota stanowi skapitalizowane odsetki ustawowe za okres od dnia 13 sierpnia 2010 r. do dnia 24 grudnia 2012 r. naliczone od kwoty 55.000 zł, która została wypłacona przez Ubezpieczyciela na rzecz powoda w toku postępowania likwidacyjnego jako należne świadczenie z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia. Jednocześnie wskazał, że poszkodowany w dniu 5 lipca 2010 r. wystąpił wobec Ubezpieczyciela z roszczeniem o zapłatę odszkodowania w kwocie 100.000 zł oraz zadośćuczynienia w kwocie 50.000 zł, na skutek czego pozwany dopiero w dniu 24 grudnia 2012 r. wypłacił mu kwotę 30.000 zł tytułem stosownego odszkodowania oraz kwotę 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia (łącznie kwotę 55.000 zł). Pomimo wystosowania kilku wezwań pozwany dotychczas nie dokonał wypłaty należnych powodowi odsetek z tytułu opóźnienia w płatności powyższej kwoty (k. 2).

Pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa podnosząc zarzut braku legitymacji biernej po stronie pozwanego do występowania w niniejszym procesie w charakterze pozwanego, albowiem postępowanie likwidacyjne prowadził (...) S.A. (k. 28).

Na skutek cofnięcia pozwu przez powoda w stosunku do (...) S.A. (k. 43) postępowanie w tym zakresie ostatecznie zostało umorzone postanowieniem Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 27 listopada 2013 r. (sygn. akt I Cz 256/13), którym uchylono postanowienie Sądu Rejonowego w Zambrowie z dnia 4 października 2013 r., sygn. akt I C 345/13 (k. 63). Jednocześnie powód w piśmie z dnia 1 października 2013 r. wskazał, że doszło wyłącznie do omyłki pisarskiej w oznaczeniu strony pozwanej i nadal podtrzymuje swoje powództwo w stosunku do (...) S.A. w W. w dotychczasowej postaci (k. 43).

Pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa jako całkowicie bezzasadnego i zasądzenie zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, że w związku ze śmiercią matki powoda w dniu 24 grudnia 2012 r. zostało mu przyznane i wypłacone stosowne odszkodowanie w kwocie 30.000 zł oraz zadośćuczynienie w kwocie 25.000 zł, natomiast brak jest podstaw do przyznania na jego rzecz odsetek ustawowych od tych świadczeń odpowiednio jak w wyroku Sądu Okręgowego w Łomży wydanego w sprawie sygn. akt I C 527/10, dotyczącej A. L. (1) (ojca powoda). Jednocześnie wskazał, że żądanie powoda o zasądzenie ustawowych odsetek od dnia 28 marca 2013 r. od dochodzonej kwoty 16.925 zł (stanowiących skapitalizowane odsetki) jest bezzasadne, albowiem ewentualne odsetki powinny przysługiwać dopiero od dnia wniesienia powództwa (k. 74).

Sąd Rejonowy w Zambrowie ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 sierpnia 2008 r. w miejscowości R. (na drodze relacji B. – W.), doszło do wypadku komunikacyjnego, na skutek którego śmierć poniosła A. L. (2) – matka małoletniego C. L. (odpis skrócony aktu urodzenia – k. 6). Za sprawcę wypadku został uznany kierowca samochodu dostawczego marki F. (...) o nr rej. (...), który za popełnienie przestępstwa określonego w art. 177 § 2 k.k. został skazany prawomocnym wyrokiem karnym z dnia 20 lutego 2009 r. wydanym przez Sąd Rejonowy w Białymstoku w sprawie sygn. akt III K 1601/08 (akta postępowania likwidacyjnego). Pojazd kierowany przez sprawcę wypadku w chwili zdarzenia był objęty ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (tzw. OC), na podstawie umowy zawartej z (...) S.A. z siedzibą w W., czego potwierdzeniem była polisa o nr (...) (akta postępowania likwidacyjnego).

Pismem z dnia 5 lipca 2010 r. pełnomocnik wszystkich poszkodowanych na skutek powyższego wypadku – w tym również C. L. – wystąpił w jego imieniu do (...) S.A. o wypłacenie stosowanego odszkodowania (na podstawie art. 446 § 3 k.c.) w wysokości 100.000 zł oraz zadośćuczynienia (na podstawie art. 446 § 4 k.c.) w wysokości 50.000 zł (k. 7). Powyższe wezwanie jeszcze tego samego dnia wpłynęło do siedziby Ubezpieczyciela (zob. akta postępowania likwidacyjnego). Kolejnym pismem z dnia 6 sierpnia 2010 r. (które wpłynęło do (...) S.A. w dniu 9 sierpnia 2010 r.) wezwanie do zapłaty zostało ponowione oraz został w nim określony ostateczny termin płatności zgłoszonego roszczenia do dnia 12 sierpnia 2010 r. (akta postępowania likwidacyjnego).

W toku postępowania likwidacyjnego Ubezpieczyciel nie kwestionował swojej odpowiedzialności i uznał – co do zasady – zgłoszone roszczenie powoda, a ostatecznie decyzją z dnia 24 grudnia 2012 r. wypłacił m.in. poszkodowanemu C. L. kwotę 30.000 zł tytułem stosownego odszkodowania oraz kwotę 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia (łącznie kwotę 55.000 zł) – przy jednoczesnym zastosowaniu przyczynienia się poszkodowanej w powstaniu szkody na poziomie 50%, zaś w pozostałym zakresie żądanie uznał za niezasadne (k. 8 oraz akta likwidacyjne).

Pismami z dnia 21 stycznia 2013 r., z dnia 26 lutego 2013 r. oraz z dnia 4 września 2013 r. (k. 9-11) pełnomocnik C. L. wezwał (...) S.A. do zapłaty zaległych ustawowych odsetek naliczonych od wypłaconej poszkodowanemu bezspornej kwoty 55.000 zł – powołując się przy tym na to, że początkowy termin biegu tych odsetek rozpoczął się od dnia 13 sierpnia 2010 r., czyli identycznie jak ustalono to w wyroku Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 31 stycznia 2012 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 527/10, która została wszczęta z powództwa A. L. (1) (ojca małoletniego i męża zmarłej A. L. (2)) i skierowana przeciwko (...) S.A. (akta likwidacyjne).

Przywołanym wyrokiem z dnia 31 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Łomży w sprawie sygn. akt I C 527/10 zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda A. L. (1) łącznie kwotę 95.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 sierpnia 2010 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania i stosownego zadośćuczynienia, zaś w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Na skutek zaskarżenia powyższego wyroku przez obie strony Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 30 października 2012 r. (sygn. akt I ACa 239/12) oddalił obie apelacje. Ostatecznie jednak wyrokiem z dnia 12 września 2013 r. (sygn. akt IV CSK 87/13) Sąd Najwyższy po rozpoznaniu skargi kasacyjnej powoda od powyższego wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku uchylił zaskarżony wyrok w pkt I w części oddalającej apelację powoda i zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji w ten sposób, że zasądzoną w pkt I tego wyroku kwotę 95.000 zł podwyższył do kwoty 125.000 zł wraz z zasądzonymi ustawowymi odsetkami, jednocześnie oddalając apelację powoda w pozostałej części, a także uchylił zaskarżony wyrok w pkt II rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego stosownie do powyższego orzeczenia, natomiast w pozostałej części skargę kasacyjną oddalił (zob. akta Sądu Okręgowego w Łomży sygn. akt I C 527/10).

Wyrokiem z dnia 30 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy w Zambrowie w sprawie sygn. akt I C 123/13 – po rozpoznaniu identycznego powództwa, jak w niniejszej sprawie z tym, że wniesionego przez małoletniego J. L. (brata C. L.) – zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda kwotę 16.925 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 3 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty, zaś w pozostałym zakresie powództwo oddalił (zob. akta Sądu Rejonowego w Zambrowie sygn. akt I C 123/13).

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dowodów: odpisu skróconego aktu urodzenia (k. 6, 19), decyzji (...) o wypłacie świadczenia (k. 8, 21), zgłoszenia roszczenia i wezwań do zapłaty (k. 7, 9-12, 20, 22-24), a także dołączonych do niniejszej sprawy akt Sądu Rejonowego w Zambrowie (sygn. akt I C 123/13), akt Sądu Okręgowego w Łomży (sygn. akt I C 527/10) oraz akt teczki szkody (wyciągu z systemu (...)).

Sąd Rejonowy w Zambrowie zważył, co następuje:

Powództwo wywiedzione w niniejszej sprawie zasługiwało – co do zasady – na uwzględnienie. Bezspornymi w sprawie były zarówno okoliczności samego wypadku komunikacyjnego z dnia 6 sierpnia 2008 r., skutkującego powstaniem szeroko pojętej szkody m.in. u małoletniego powoda C. L., jak również to, że pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności za negatywne skutki tego zdarzenia z racji objęcia przez niego pojazdu sprawcy wypadku obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (tzw. OC). Strona pozwana w toku procesu nie kwestionowała zasad tej odpowiedzialności, co więcej uznając (co do zasady) roszczenie powoda oparte na podstawie art. 446 § 3 i 4 k.c., dobrowolnie wypłaciła dotychczas na jego rzecz tzw. „świadczenie bezsporne” w łącznej wysokości 55.000 zł (w tym kwotę 30.000 zł tytułem odszkodowania oraz kwotę 25.000 zł tytułem stosownego zadośćuczynienia).

Zgodnie z treścią art. 822 § 1 k.c. ubezpieczyciel przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może przy tym dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela (§ 4). Jednocześnie z treści art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 r., Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.) wynika, że odszkodowanie z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Szczegółowe zasady wypłacania świadczenia z tytułu umowy ubezpieczenia zostały określone w pozostałych przepisach ustawy (art. 13 i następne).

W świetle przytoczonych okoliczności jedyną kwestią sporną w niniejszej sprawie była zasadność dochodzenia przez powoda skapitalizowanych odsetek ustawowych za okres od dnia 13 sierpnia 2010 r. do dnia 24 grudnia 2012 r. naliczonych od wypłaconego dotychczas przez pozwanego świadczenia w kwocie 55.000 zł, które to odsetki zostały wyliczone przez stronę powodową łącznie na kwotę 16.925 zł. Analiza akt niniejszej sprawy w ocenie Sądu pozwalała uznać powyższe roszczenie za uzasadnione.

Zgodnie z treścią art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za ten czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jednocześnie § 2 przytoczonego przepisu stanowi, że jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. W świetle powyższego roszczenie o odsetki powstaje od chwili opóźnienia i dotyczy okresu aż do momentu, gdy dłużnik spełni świadczenie pieniężne. Termin spełnienia świadczenia głównego określany jest zgodnie z art. 455 k.c., według którego dłużnik opóźnia się z wykonaniem zobowiązania, gdy nie spełnia świadczenia w terminie oznaczonym lub wynikającym z właściwości zobowiązania, a w przypadku gdy termin nie zostanie w taki sposób oznaczony, jeśli nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Podkreślić przy tym należy, że fakt „zgłoszenia” lub „niezgłoszenia” roszczenia o odsetki za opóźnienie nie ma wpływu na samo jego powstanie, albowiem o tym, że wierzycielowi należą się odsetki, przesądza wyłącznie fakt opóźnienia się dłużnika ze spełnieniem świadczenia głównego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2005 r., sygn. akt I CK 110/05 – LEX nr 359467). Odsetki należą się za cały okres opóźnienia, a zatem roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie powstaje już z pierwszym dniem takiego opóźnienia, zaś wierzyciel nabywa prawo do odsetek oddzielnie za każdy kolejny dzień, przez cały ten okres. Ta wymagalność obejmuje w każdym dniu opóźnienia tylko tę kwotę odsetek, która przypada właśnie za dany dzień i reguła ta odnosi się do wszystkich kolejnych dni opóźnienia w wykonaniu głównego świadczenia pieniężnego. Zatem oczywistym jest, że proces pojawiania się wymagalności odsetek za opóźnienie postępuje z każdym dniem trwania tego stanu. Nie budzi również wątpliwości, że odsetki za opóźnienie są świadczeniem ubocznym (akcesoryjnym), bowiem warunkiem powstania uprawnienia do odsetek jest istnienie i wymagalność długu pieniężnego. Jednakże odsetki z chwilą ich powstania uzyskują byt samoistny, niezależny od długu głównego i nie ma przeszkód aby były dochodzone odrębnie od roszczenia głównego w oddzielnym procesie.

W odniesieniu do niniejszej sprawy termin spełnienia roszczenia głównego został ostatecznie wskazany przez stronę powodową w piśmie z dnia 6 sierpnia 2010 r., w którym termin płatności został określony ostatecznie do dnia 12 sierpnia 2010 r.. Podkreślić przy tym należy, że ustawodawca w art. 817 § 1 k.c. zastrzegł, że ubezpieczyciel (co do zasady) obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie 30 dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Podobne uregulowanie znalazło się w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (…), zgodnie z którym zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Oba przepisy dopuszczają możliwość wydłużenia tego terminu w wyjątkowych sytuacjach i przy spełnieniu określonych warunków, jednakże nie zachodziły one w niniejszej sprawie.

W kontekście powyższych zasad bezspornym w sprawie było, że pozwany nie dokonał wypłaty na rzecz powoda należnego mu świadczenia w zastrzeżonym do tego ustawowo 30-dniowym terminie. Z akt sprawy bowiem jednoznacznie wynika, że powód po raz pierwszy wystąpił do pozwanego z roszczeniem o zapłatę już w piśmie z dnia 5 lipca 2010 r. (k. 7), które jeszcze tego samego dnia wpłynęło do siedziby Ubezpieczyciela (por. akta postępowania likwidacyjnego). Ponieważ ostatecznie strona powodowa określiła termin płatności tego roszczenia na dzień 12 sierpnia 2010 r., dlatego też z tym dniem stawało się ono wymagalne, natomiast w myśl art. 481 § 1 i 2 k.c. z kolejnym dniem pozwany pozostawał już w opóźnieniu, za który to okres wierzycielowi należały się odsetki ustawowe. Identyczne stanowisko, co do opóźnienia Ubezpieczyciela w spełnienie należnego świadczenia zajął Sąd Okręgowy w Łomży w wyroku z dnia 31 stycznia 2012 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 527/10 z powództwa A. L. (1) (ojca małoletniego powoda), który dochodził swoich roszczeń wobec (...) S.A. na podstawie tego samego zdarzenia będącego źródłem powstania szkody również u powoda C. L.. W obu tych sprawach uprawnieni do świadczeń ubezpieczeniowych zgłosili powstanie szkody i wezwali do zapłaty tym samym pismami.

Pomimo zastrzeżenia powyższego 30-dniowego terminu ustawowego na dobrowolne zaspokojenie świadczeń ubezpieczeniowych przez Ubezpieczyciela, częściowe spełnienie roszczeń powoda nastąpiło dopiero w dniu 24 grudnia 2012 r., gdy (...) S.A. dokonało wypłaty na jego rzecz łącznie kwoty 55.000 zł (k. 8). W świetle powyższego oraz treści przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c. roszczenie z tytułu skapitalizowanych odsetek ustawowych za ten okres, tj. od dnia 13 sierpnia 2010 r. do dnia 24 grudnia 2012 r. (w sumie 865 dni) naliczonych od wypłaconej kwoty bezspornej było jak najbardziej uzasadnione. Uwzględniając stawkę roczną odsetek ustawowych obowiązujących w tym okresie (w wysokości 13 %) roszczenie z tego tytułu za pełny okres opóźnienia wyniosło 16.944,52 zł, w której to sumie mieściła się dochodzona pozwem kwota 16.925 zł. Z tych też względów Sąd uwzględniając powyższe roszczenie zasądził od pozwanego na rzecz powoda przedmiotową kwotę. Na marginesie należy tylko wskazać, że identyczne stanowisko zajął już Sąd Rejonowy w Zambrowie w wyroku z dnia 30 lipca 2013 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 123/13, na skutek rozpoznania podobnego powództwa – z tym, że wniesionego przez brata powoda, tj. J. L..

Jednocześnie strona powodowa domagała się zasądzenia dalszych odsetek od tej sumy (skapitalizowanych odsetek w wysokości 16.925 zł) – z tym, że za okres od dnia 28 marca 2013 r. do dnia zapłaty. Zgodnie z art. 482 § 1 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. W związku z powyższym Sąd określił początek biegu terminu odsetek ustawowych od zasądzonej kwoty 16.925 zł wyłącznie od dnia wniesienia powództwa w niniejszej sprawie, które zostało prawidłowo skierowane wobec (...) S.A. dopiero w dniu 1 października 2013 r. (k. 43).

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Rejonowy uwzględniając powództwo w tej części i opierając się na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) oraz art. 482 k.c. orzekł, jak w pkt I sentencji wyroku. Jednocześnie powództwo w pozostałym zakresie dotyczącym zasądzenia dalszych odsetek od należności głównej zostało oddalone, jako niezasadne (pkt II wyroku).

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. przy uwzględnieniu, że strona powodowa wygrała proces i należał się jej zwrot kosztów poniesionych w sprawie, na które złożył się opłata od pozwu w kwocie 847 zł oraz koszty zastępstwa prawnego w kwocie 2.417 zł ustalone na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) – tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 490.