Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lutego 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z powództwa D. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w Ł.

o zadośćuczynienie

1.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w Ł. na rzecz powoda D. K. kwotę 60.000,00 zł (sześćdziesiąt tysięcy złotych) tytułem zadośćuczynienia z odsetkami w wysokości określonej w ustawie dla poszczególnych okresów opóźnienia od dnia 3 maja 2013r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w Ł. na rzecz powoda D. K. kwotę 4.585,36 zł (cztery tysiące pięćset osiemdziesiąt pięć złotych 36/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 982/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 15 lipca 2013r. powód D. K. , reprezentowany przez pełnomocnika radcę prawnego J. P., wystąpił o zasądzenia od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w Ł. kwoty 85.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 maja 2013r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za śmierć córki– na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. (k. 3-9).

Pozwany (...) Spółka Akcyjna w Ł. , reprezentowany przez pełnomocnika radcę prawnego V. U., nie uznał żądania pozwu, wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych. Pozwany wskazał, iż w toku postępowania likwidacyjnego decyzją z dnia 2 maja 2013r. wypłacił powodowi kwotę 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć córki, a która to kwota w ocenie strony pozwanej rekompensuje w całości krzywdę, jakiej w następstwie śmierci osoby bliskiej doznał powód (k. 19).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 3 kwietnia 2007r. w miejscowości K., gmina P., doszło do wypadku komunikacyjnego, podczas którego kierująca samochodem osobowym marki V. (...) o nr rej. (...) E. K. – żona powoda, zjechała na przeciwległy pas ruchu i zderzyła się z jadącym z przeciwka ciągnikiem siodłowym marki V. o nr rej. (...), kierowanym przez W. D..

W następstwie obrażeń doznanych w powyższym wypadku na miejscu zdarzenia zmarła kierująca pojazdem E. K. oraz małoletnia córka powoda A. K..

Wobec sprawcy wypadku – E. K. Prokuratura Rejonowa w Opocznie postanowieniem z dnia 30 maja 2007r. umorzyła śledztwo – z uwagi na śmierć osoby podejrzanej.

(dowód: kopia postanowienia Prokuratora Rejonowego w Opocznie z dnia 30 maja 2007r., k. 11 załączonych akt szkodowych)

Pojazd sprawcy szkody w dacie wypadku był objęty obowiązkowy ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym (...) Spółce Akcyjnej w Ł..

(dowód: okoliczność bezporna)

Zmarła A. K. była córką powoda, w dacie śmierci miała 4 lata.

(dowód: okoliczność bezsporna, kopia aktu zgonu, k. 4 załączonych akt szkodowych)

Zmarła córka powoda była jedynym dzieckiem powoda. W wyniku wypadku z dnia 3 kwietnia 2007r. zginęła także ciężarna żona powoda E. K., która była w piątym miesiącu ciąży. Do wypadku doszło w odległości ok. 1 km od domu, w którym powód zamieszkiwał wraz z rodziną i zamieszkuje nadal. Powód był na miejscu zdarzenia, widział zmarłą córkę po wypadku, zemdlał, został zabrany przez pogotowie. Od tego czasu przez okres ok. 8 miesięcy zażywał regularnie leki uspokajające. Odbył jedną wizytę u psychiatry, później nie kontynuował leczenia. Po zażyciu leków uspokajających był spokojniejszy, gdy leki przestawały działać płakał. Bardzo dużo pomagała mu rodzina, rodzeństwo. Dzięki ich wsparciu mógł przetrwać ten najtrudniejszy okres w swoim życiu.

Od 2010r. powód jest ponownie żonaty. Z tego związku ma 2-letniego syna. W drugim małżeństwie układa mu się dobrze.

Do chwili obecnej bardzo ciężko przeżywa, gdy syn płacze w nocy, wtedy przypomina mu się zmarła córka, gdy płakała.

Co tydzień powód odwiedza grób żony i córki.

Powód wraz z żoną i córką tworzyli szczęśliwą rodzinę. Śmierć córki była dla niego ogromnym szokiem, wycisnęła piętno na całym jego dalszym życiu. Do chwili obecnej powód głęboko przeżywa stratę rodziny w tragicznych okolicznościach.

Jeden raz miał zamiary samobójcze - rok po tragicznej śmierci żony i córki chciał się powiesić, został zatrzymany przez rodzinę. Później nie miał zamiarów samobójczych.

W dalszym ciągu powracają u powoda natrętne myśli związane ze śmiercią najbliższych.

Powód bardzo kochał córkę, czuł się głęboko załamany. Przez okres 3 lat od jej śmierci często reagował płaczem w różnych sytuacjach , często nie dotyczących bezpośrednio wspomnień o śmierci bliskich, a związanych z sytuacjami stresowymi w pracy.

Po zażywanych lekach uspokajanych powód spał, często miał koszmarne sny- śniły mu się osoby zmarłe. Palił w tym czasie dużo papierosów – 3 paczki dziennie, od trzech lat nie pali. Przez okres około 1 roku nadużywał alkoholu – pił po pracy wieczorem sam w domu, chcąc w ten sposób się uspokoić. Obecnie nie nadużywa alkoholu, niema ciągów opilczych, pije okazjonalnie podczas spotkań rodzinnych.

Obecnie powód często przeżywa lęk o syna, boi się, żeby nic się synowi nie stało, aby ponownie nie stracił rodziny. Od czasu wypadku powód nie może pracować na wysokościach, odczuwa lęk.

Do chwili obecnej nie odzyskał dawnej radości życia, nie potrafi się cieszyć jak dawniej. Cały czas ma w pamięci wypadek, miejsce wypadku i stojący tam krzyż – widzi z okna swojego domu.

(dowód: zeznania świadka M. M., k. 46-46verte, nagranie audio-video, k. 47, min. 00:02:07-00:06:52, zeznania powoda, k. 34-35, nagranie audio-video, k. 36, min. 00:03:44 do 00:08:14, zeznania powoda, k. 50, k. 50-verte, nagranie audio-video, k. 51, min. 00:02:13-00:04:18, opinia biegłej z zakresu psychologii M. P., k. 41-43)

Tragiczna śmierć córki spowodowała wystąpienie u powoda ciężkich zaburzeń stresowych. Powód widział zmarłe dziecko na miejscu tragedii w pobliżu domu, co było głębokim urazem. Przyjmował leki uspokajające, miał nasilone objawy dezadaptacji, w tym zamiary samobójcze.

W wyniku śmierci córki doświadczył on głębokiej straty, smutku, żalu, złości, skrzywdzenia, niesprawiedliwości, opuszczenia, osamotnienia. Objawy dezadaptacji utrzymywały się w dużym nasileniu przez okres co najmniej 3 lat. W/w stany emocjonalne spowodowały trwałą zmianę w jego osobowości, utrzymują się bowiem nadal lęki, anhedonia oraz reminiscencje związane w tragedią. Zaburzenia powyższe nie uniemożliwiają obecnie wykonywania codziennych obowiązków i funkcjonowania w rolach społecznych, ale wiążą się z istotnym dyskomfortem, związanym z nawracającym uczuciem przygnębienia, nieszczęścia, braku zadowoleni pomimo założenia nowej rodziny, żalu, poczucia nieodwracalnej straty.

Podjęcie leczenia psychoterapeutycznego i/lub psychiatrycznego czasami jest w stanie przynieść poprawę stanu psychicznego, często jednak doświadczenia tak głębokiego urazu ma charakter przewlekły, nawracający i oporny na leczenie, stanowi nieodwracalną zmianę w życiu człowieka.

(dowód: opinia biegłego psychologa M. P., k. 41-43)

Dokonując powyższych ustaleń faktycznych Sąd oparł się na dowodach w postaci zeznań powoda oraz świadka. Powyższe zeznania są wiarygodne, spójne, rzeczowe i brak jest podstaw do podważenia ich wiarygodności.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd uwzględnił także opinię biegłej: psycholog M. P., w której biegła dokonała oceny stanu psychicznego i emocjonalnego powoda po tragicznej śmierci córki oraz wpływu tegoż wydarzenia na jego dalsze życie i stan zdrowia, jest na tyle kategoryczna i przekonująca, że wystarczająco wyjaśnia zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych. Nie została także skutecznie podważona przez żadną ze stron procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w znaczącej części.

Zgodnie z treścią art. 822 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia (§1).Umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody będące następstwem przewidzianego w umowie wypadu, który miał miejsce w okresie ubezpieczenia (§ 2).

Istota ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wynikająca z art. 822 k.c. sprowadza się więc do tego, że w sytuacji zaistnienia szkód określonych w § 2 tego przepisu, zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia odszkodowania osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za te szkody ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia.

Odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej reguluje natomiast ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych ( Dz. U. nr 124 poz. 1152).

W świetle art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, który stanowi lex specialis do art. 822 § 1 k.c., z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym obowiązani są do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Zgodnie natomiast z art. 35 cytowanej ustawy ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

W dacie zdarzenia posiadacz pojazdu, który spowodował wypadek komunikacyjny, był objęty ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej przez pozwane towarzystwo ubezpieczeń. Do wyrządzenia szkody córce powoda doszło w następstwie ruchu pojazdu mechanicznego. Wobec powyższego, w ocenie Sądu w niniejszej sprawie zachodzą podstawy odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody na podstawie art. 436 § 1 k.c. w związku z art. 435 § 1 k.c. Spełniona została także przesłanka, iż poszkodowana córka powoda wskutek uszkodzeń ciała doznanych w wypadku komunikacyjnym zmarła.

Wobec powyższego pozwany co do zasady jest odpowiedzialny z tytułu szkody wyrządzonej powodowi.

W toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił powodowi kwotę 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę w następstwie śmierci córki. Wobec powyższego pozwany przyjął zasadę swej odpowiedzialności.

Pozwany kwestionował wysokość żądanego zadośćuczynienia, wskazywał, iż w toku postępowania likwidacyjnego decyzją z dnia 2 maja 2013r. wypłacił powodowi kwotę 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć córki, a która to kwota w ocenie strony pozwanej rekompensuje w całości krzywdę, jakiej w następstwie śmierci osoby bliskiej doznał powód.

Podstawę prawną żądania powódki stanowi norma art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. Należy bowiem mieć na uwadze, iż zdarzenie, z którego powód wywodzi swoje roszczenie miało miejsce w dniu 3 kwietnia 2007r., a zatem przed wejściem w życie art. 446 § 4 k.c., który to przepis obowiązuje od 3 sierpnia 2008r. i wobec powyższego nie może on być podstawą rekompensowania krzywdy doznanej przez powoda w następstwie śmierci córki. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela w pełni stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 października 2010r. wydanej w sprawie III CZP 76/10. Zgodnie z powyższą uchwałą więź rodzinna jest dobrem osobistym. Za jej zerwanie wskutek śmierci osoby bliskiej wywołanej przestępstwem członkom rodziny należy się zadośćuczynienie pieniężne.

W uzasadnieniu powyższej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, iż „katalog dóbr osobistych określony w art. 23 KC ma charakter otwarty. W orzecznictwie i w piśmiennictwie przyjmuje się zgodnie, że ochroną przewidzianą w art. 23 i 24 KC objęte są wszelkie dobra osobiste rozumiane jako pewne wartości niematerialne związane z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w życiu społecznym są uznawane za doniosłe i zasługujące z tego względu na ochronę. W judykaturze uznano, że do katalogu dóbr osobistych należy np. prawo do intymności i prywatności, płeć człowieka, prawo do planowania rodziny, tradycja rodzinna, pamięć o osobie zmarłej.

Trudno byłoby znaleźć argumenty sprzeciwiające się zaliczeniu do tego katalogu także więzi rodzinnych. Więzi te stanowią fundament prawidłowego funkcjonowania rodziny i podlegają ochronie prawnej (art. 18 i 71 Konstytucji RP, art. 23 KRO). Skoro dobrem osobistym w rozumieniu art. 23 KC jest kult pamięci osoby zmarłej, to - a fortiori - może nim być także więź miedzy osobami żyjącymi. Nie ma zatem przeszkód do uznania, że szczególna więź emocjonalna między członkami rodziny pozostaje pod ochroną przewidzianą w art. 23 i 24 KC.”

Wobec powyższego Sąd, podzielając stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w cytowanej powyżej uchwale, uznał, iż najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 KC w związku z art. 24 § 1 KC zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed 3 sierpnia 2008r.

W świetle powyższych rozważań Sąd uznał powództwo w niniejszej sprawie co do zasady za uzasadnione.

Na podstawie wskazanych powyższej przepisów kompensacie podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. Śmierć osoby bliskiej stanowi zwykle wielki wstrząs dla rodziny, a cierpienia psychiczne, jakie się z tym wiążą, mogą przybierać ogromny wymiar, tym większy, im mocniejsza była więź emocjonalna łącząca zmarłego z jego najbliższymi.

Ustalenie wysokości zadośćuczynienia powinno zostać natomiast dokonane z uwzględnieniem wszelkich okoliczności mających wpływ na rozmiar doznanej krzywdy oraz to, że zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość winna przedstawiać jakąś odczuwalną wartość- por. przykładowo wyrok SN z dnia 12 kwietnia 1972 roku, II CR 57/72, OSNCP 1972, z. 10, poz. 183 oraz wyrok SN z dnia 24 czerwca 1965 roku, I PR 203/65, OSPIKA 1966, poz. 92).

Tragiczna śmierć córki spowodowała wystąpienie u powoda ciężkich zaburzeń stresowych. Powód widział zmarłe dziecko na miejscu tragedii w pobliżu domu, co było głębokim urazem. Przyjmował leki uspokajające, miał nasilone objawy dezadaptacji, w ty zamiary samobójcze.

W wyniku śmierci córki doświadczył on głębokiej straty, smutku, żalu, złości, skrzywdzenia, niesprawiedliwości, opuszczenia, osamotnienia. Objawy dezadaptacji utrzymywały się w dużym nasileniu przez okres co najmniej 3 lat. W/w stany emocjonalne spowodowały trwałą zmianę w jego osobowości, utrzymują się bowiem nadal lęki, anhedonia oraz reminiscencje związane w tragedią. Zaburzenia powyższe nie uniemożliwiają obecnie wykonywania codziennych obowiązków i funkcjonowania w rolach społecznych, ale wiążą się z istotnym dyskomfortem, związanym z nawracającym uczuciem przygnębienia, nieszczęścia, braku zadowoleni pomimo założenia nowej rodziny, żalu, poczucia nieodwracalnej straty.

Podjęcie leczenia psychoterapeutycznego i/lub psychiatrycznego czasami jest w stanie przynieść poprawę stanu psychicznego, często jednak doświadczenia tak głębokiego urazu ma charakter przewlekły, nawracający i oporny na leczenie, stanowi nieodwracalną zmianę w życiu człowieka.

Mając powyższe na uwadze, kierując się opisanymi powyżej dyrektywami, Sąd uznał, iż wysokość należnego powodowi zadośćuczynienia winna wynosić 85.000 zł. Powód był silnie emocjonalnie związany z córką. Do chwili obecnej odczuwa osamotnienie po jej śmierci. Tragiczna śmierć córki wycisnęła trwałe piętno na psychice powoda i na trwałe zmieniał jego życie.

Z uwagi na to, iż w toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił powodowi kwotę 25.000 zł tytułem zadośćuczynienia, Sąd zasądził na rzecz powoda kwotę 60.000 zł z tego tytułu.

Powód żądał zasądzenia kwoty 85.000 zł. Sąd, uznając, iż żądanie pozwu ponad zasądzoną kwotę nie znajduje prawnego ani faktycznego uzasadnienie, oddalił powództwo w tym zakresie.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., zasądzając odsetki od dnia następnego po dniu wydania przez pozwanego decyzji o wypłacie części żądanego zadośćuczynienia (decyzja z dnia 2 maja 2013r).

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., stosując zasadę stosunkowego ich rozdzielenia. Skoro każda ze stron przegrała proces, a mianowicie powód w 30%, zaś pozwany – w 70% w takim też zakresie winni ponieść koszty procesu.

Koszty poniesione przez strony wyniosły łącznie 11.718,36 zł, w tym po stronie powoda – 8.101,36 zł (4.250 zł – opłata sądowa od pozwu, 3.617 zł wynagrodzenie pełnomocnika, 234,36 zł koszt opinii biegłej psycholog), zaś po stronie pozwanego – 3.617 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 100 k.p.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.585,36 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.