Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku H. Ż.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o podjęcie wypłaty emerytury - wznowienie postępowania

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 4 lutego 2013 r. sygn. akt IV U 2016/12

oddala apelację

Sygn. Akt III AUa 282/13

UZASADNIENIE

Prawomocnym wyrokiem z 24 sierpnia 2012r., w sprawie prowadzonej pod Sygn. Akt IV U 1549/11, Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie oddalił odwołanie H. Ż. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z 3 października 2011r., którą wstrzymano wnioskodawczyni wypłatę emerytury od 1 października 2011r.

6 grudnia 2012r. H. Ż. skierowała do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z 24 sierpnia 2012r.

Powołując w podstawie prawnej skargi art. 401 ¹ kpc wniosła o:

- wznowienie postępowania

- orzeczenie zgodnie z wnioskiem złożonym w odwołaniu, tj. uchylenie decyzji ZUS Oddziału w R. z 3 października 2011r. zawieszającej wypłatę emerytury oraz

- zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi wnioskodawczyni powołała się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012r., w którym Trybunał stwierdził, że art. 28 ustawy z dnia 19 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw jest niezgodny z Konstytucją.

W odpowiedzi na skargę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o:

-uwzględnienie skargi w części – w zakresie, w którym wnioskodawczyni domaga się wyrównania emerytury za okres od 22 listopada 2012r. tj. od dnia w którym weszło w życie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012r. sygn. Akt K2/12 i

- oddalenie skargi w pozostałym zakresie, tj. co do wyrównania emerytury za okres od 1 października 2011r.

Organ rentowy wskazał, że stosownie do art. 190 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego obowiązują od dnia ich ogłoszenia w publikatorze, w którym został ogłoszony akt prawny uznany następnie takim orzeczeniem Trybunału za niezgodny z Konstytucją, co zdaniem Zakładu oznacza, że orzeczenia Trybunału, w których wyraźnie nie określono wstecznego ich stosowania, mają charakter prospektywny, tj. wywołują skutki prawne na przyszłość.

Organ rentowy podkreślił, że w dacie wydania decyzji o zawieszeniu emerytury jak i w dacie wyrokowania przez Sąd Okręgowy w dniu 24 sierpnia 2012r. przepis art. 103a ustawy emerytalnej, będący podstawą stanowiska organu jak i Sądu stanowił prawo obowiązujące, korzystał z domniemania konstytucyjności i mógł być stosowany na warunkach w nim wymienionych zarówno przez organ rentowy jak i przez sądy ubezpieczeń społecznych w ramach sądowej kontroli decyzji organu rentowego.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie po rozpoznaniu skargi H. Ż. wyrokiem z 4 lutego 2013r.:

Uwzględnił skargę o wznowienie postępowania i zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 24 sierpnia 2012r. sygn. Akt IV U 1549/11 w ten sposób, że nakazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R. wypłatę wnioskodawczyni H. Ż. emerytury poczynając od dnia 1 października 2011r.

Sąd Okręgowy uznał, że skoro w przedmiotowej sprawie wstrzymanie od 1 października 2011r. wypłaty emerytury wnioskodawczyni nastąpiło na podstawie przepisu, co do którego Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność z Konstytucją, to należało stwierdzić, że przepis ten był niekonstytucyjny od samego początku jego obowiązywania. Konsekwencją zaś uznania przepisu za niekonstytucyjny w dacie jego stosowania przez organ rentowy jest ustalenie, że poddane kontroli w sprawie czynności Zakładu zostały podjęte z naruszeniem prawa.

Sąd I instancji wskazał, że stosując prawo musi respektować uchylenie konstytucyjności przepisu art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w zw. z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010r. w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, uznając, że jest on niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji.

W podstawie prawnej wyroku Sąd powołał art. 412 § 2 kpc

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył do Sądu Apelacyjnego Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R..

Zarzucił:

- naruszenie art. 190 Konstytucji poprzez przyjęcie, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012r. odnosi skutek prawny z mocą wsteczną i uzasadnia podjęcie wypłaty świadczenia za okres sprzed jego ogłoszenia – od dnia 1 października 2011r. pomimo, że orzeczenie to nie zawiera takiego stwierdzenia, a więc powinno mieć zastosowanie do sytuacji powstałych po jego publikacji, a w konsekwencji

- naruszenie art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zmianami) w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji z dnia 12 października 2011r. oraz w dacie wyrokowania przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie w dniu m5 czerwca 2012r. w sprawie o sygn. Akt IV U 1702/11, poprzez przyjęcie, że pomimo, iż zarówno organ rentowy, jak i Sąd I instancji działały wówczas zgodnie z prawem i trafnie uznały, że wypłata emerytury nie przysługuje wnioskodawczyni w związku z nierozwiązanie stosunku pracy z pracodawcą, u którego była zatrudniona przez uzyskaniem emerytury – wypłata tego świadczenia przysługuje także za okres, w którym przepisy te funkcjonowały w obrocie prawnym.,

- naruszenie art. 316 § 1 kpc poprzez orzekanie o roszczeniu według stanu istniejącego w dacie aktualnego wyrokowania, po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 1012r., a nie według daty wydania zaskarżonej decyzji i wyroku z 5 czerwca 2012r.

Przy tak sformułowanych zarzutach organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie skargi co do żądania wypłaty świadczenia za okres od 1 października 2011r. do 21 listopada 2012r.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. nie zasługuje na uwzględnienie i w związku z tym podlega oddaleniu.

Sąd Apelacyjny przede wszystkim akceptuje uznanie zasadności skargi o wznowienie postępowania wnioskodawczyni przez Sąd I instancji w zakresie, w jakim domagała się ona wypłaty świadczenia emerytalnego od 1 października 2011r.

Stan faktyczny sprawy, nie kwestionowany przez strony, przedstawia się następująco:

H. Ż. urodzona (...) w dniu 27 marca 2009r.wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. o ustalenie prawa do emerytury, podając, że pozostaje w zatrudnieniu w (...) Spółdzielni (...) i nie zamierza rozwiązać stosunku pracy. Decyzją z 2 kwietnia 2009r. organ rentowy przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od 1 marca 2009r.

Po ustaleniu, że skarżąca kontynuuje zatrudnienie, decyzją z 3 października 2011r. organ rentowy na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U Nr 257, poz. 1726) wstrzymał wypłatę świadczenia od 1 października 2011r., informując równocześnie, że w celu podjęcia wypłaty należy przedłożyć zaświadczenie potwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego praca była wykonywana bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy orzekając o bezpodstawności odwołania wnioskodawczyni od decyzji wstrzymującej wypłatę świadczenia miał na uwadze tak przepis art. 103a, który korzystał z domniemania konstytucyjności, jak i orzecznictwo tut. Sądu Apelacyjnego, które z kolei miało oparcie w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 lipca 2006r. sygn. Akt SK 45/04. Trybunał Konstytucyjny uznał wówczas, że art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest zgodny z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 i art. 67 Konstytucji RP oraz nie jest niezgodny z art. 30, art. 65 ust. 1, art. 70 ust. 5 i art. 73 Konstytucji. Przepis ten zaś zawierał identyczne uregulowanie jak art. 103a ustawy z 17 grudnia 1998r.

Stan prawny uległ zmianie z chwilą zajęcia stanowiska przez Trybunał Konstytucyjny, który wyrokiem z 13 listopada 2012r. sygn. Akt K2/12 orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010r, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikająca z art. 2 Konstytucji.

To zaś oznacza, jak wyjaśnił Trybunał Konstytucyjny, że spośród emerytów ci, którzy nabyli prawo do świadczenia i jego realizacji w określonym przedziale czasowym tj. od 8 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2010r. nie podlegają rygorom wynikającym z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach.

Wnioskodawczyni, która prawo do emerytury nabyła z dniem 1 marca 2009r. niewątpliwie do kręgu osób wskazanych przez Trybunał Konstytucyjny należy.

Przesądzenie o powyższym ma ten skutek, że rozpoznając ponownie sprawę wnioskodawczyni, Sąd Okręgowy musiał mieć na uwadze fakt usunięcia z porządku prawnego art. 103a ustawy o emeryturach i rentach w takim zakresie, w jakim odnosił się do osób, które nabyły prawo do emerytury i jego realizacji bez konieczności rozwiązania stosunku pracy i odmowy zastosowania go jako niezgodnego z konstytucją.

W konsekwencji zaś przyjąć, że ubezpieczonych, którym emerytura była wypłacana pomimo kontynuowania zatrudnienia, gdyż od 9 stycznia 2009r. nie obowiązywały w tym zakresie żadne ograniczenia, w świetle orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zachowali prawo do pobierania świadczenia.

Pogląd Sądu Instancji w tej mierze w pełni zasługuje na akceptację.

Odnosząc się do twierdzenia organu rentowego zawartego w apelacji, Sąd Apelacyjny pragnie podkreślić, że wprawdzie w art. 190 ust. 1 i 3 Konstytucji RP wyrażona została zasada prospektywnych skutków orzeczeń Trybunału, to jednak z uwagi na wiążące stwierdzenie Trybunału Konstytucyjnego, że dany przepis pozostaje w sprzeczności z aktem prawnym wyższego rzędu, nie powinien być uwzględniany przez organy stosujące prawo przy rozpatrywaniu konkretnych spraw, a więc w odniesieniu do roszczeń przypadających za okres przed ogłoszeniem wyroku Trybunału w Dzienniku Ustaw – tak Sąd Najwyższych w orzeczeniach z 7 grudnia 2000r. III ZP/00, czy też z 23 stycznia 2007r. II PK 96/06.

Skoro zatem organ rentowy wstrzymał wypłatę emerytury od 1 października 2011r. należało – uwzględniając skargę o wznowienie postępowania –zmienić zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego oddalający odwołanie wnioskodawczyni od decyzji wstrzymującej wypłatę świadczenia od 1 października 2011r.

W tym stanie rzeczy rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego zawarte w kwestionowanym przez organ rentowy apelacją wyroku jest trafne i odpowiada prawu.

W konsekwencji zaś apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podlega oddaleniu stosownie do art. 385 kpc.

(...)

(...)

(...)

(...)