Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Izabela Baca

Protokolant: Błażej Łój

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2014 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa P. J.

przeciwko (...) Bankowi S.A. w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 3600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 898/13

UZASADNIENIE

Powód P. J.wniósł o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego – bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 26 wrzenia 2012r. (nr (...)/(...)/(...)), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 16 października 2012r, na podstawie którego strona pozwana (...) Bank S.A.w W.dochodzi od niego zapłaty kwoty 214 086zł 64gr.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pismem z dnia 15 listopada 2012r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Trzebnicy M. G.zawiadomiła go o wszczęciu postępowania egzekucyjnego z wniosku strony pozwanej na podstawie spornego tytułu wykonawczego, jednocześnie informując o zajęciu wynagrodzenia za pracę powoda oraz wierzytelności z tytułu zasiłku chorobowego. Powód oświadczył, iż wnosi o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności na podstawie art. 840 § 1 kpc, kwestionując istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem wykonawczym. Podniósł, iż został pokrzywdzony w wyniku oszustwa, którego dopuściła się J. K. (1). Według powoda podając się za pracownika (...)poszukiwała ona osób, które na rzecz (...)miały zawierać z bankami umowy kredytu w celu ,,łatania dziury budżetowej". Powód wskazał, że J. K. (1)nakłoniła go do zawarcia w dniu 23 marca 2012r. umowy kredytu z (...) Bankiem SAna kwotę 107 043zł 32gr, informując go, że pieniądze te zostaną niezwłocznie przekazane (...)Bankowi (...), który przejmie na siebie obowiązek uregulowania zaciągniętego zobowiązania. Stwierdził, że następnie w dniu 26 marca 2012r. zawarł z J. K. (1)umowę, w której zobowiązała się ona do spłaty całości zaciągniętego przez powoda zobowiązania w okresie 6 miesięcy, licząc od daty wpływu pierwszej raty kredytu. Powód podał, że całą kwotę, wypłaconą przez bank w wysokości ok. 87000zł niezwłocznie przekazał J. K. (1), ona też samodzielnie spłacała raty wynikające z umowy kredytu. Podniósł, że z czasem zaprzestano spłacania rat, a strona pozwana bez podejmowania prób ugodowego załatwienia sprawy wypowiedziała mu umowę pożyczki i wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny. Wtedy też powód uświadomił sobie, że został oszukany przez J. K. (1)i w dniu 12 listopada 2012r. złożył w Prokuraturze Rejonowej w Miliczu zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez J. K. (1). Powód wskazał, że obecnie J. K. (1)jest poszukiwana przez organy ścigania listem gończym oraz prowadzone jest przez Prokuraturę Okręgową we Wrocławiu przeciwko niej śledztwo. Stwierdził, że z uwagi na wskazane wyżej okoliczności skierowanie przeciwko niemu egzekucji pozostaje w rażącej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, jak również stanowi nadużycie przez stronę pozwaną przysługującego jej prawa podmiotowego. Powód zarzucił, że J. K. (1)mogła współpracować z pracownikami instytucji finansowych, a z okoliczności niniejszej sprawy wynika, że pracownicy strony pozwanej nie dochowali należytej staranności w zapewnieniu właściwej weryfikacji osób ubiegających się o kredyt z polecenia J. K. (1), tym samym przyczyniając się do powstania szkody w znacznych rozmiarach. Podniósł, że przerzucanie na powoda w całości odpowiedzialności za zawartą w wyniku oszustwa umowę kredytu, stoi w rażącej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

Na rozprawie dnia 20 lutego 2014r. Sąd odrzucił wniosek strony pozwanej o przywrócenie terminu do wniesienia odpowiedzi na pozew i na podstawie art. 207 § 7 kpc zwrócił to pismo przygotowawcze. Na rozprawie tej pełnomocnik strony pozwanej wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny;

W dniu 21 marca 2012r. powód P. J. zawarł ze stroną pozwaną (...) Bankiem S.A. w W. umowę pożyczki nr (...) na kwotę 107043zł 32gr. Pożyczka miała być spłacana w ratach przez okres 10 lat. - okoliczności niesporne.

Przed zawarciem umowy pożyczki powód złożył wniosek kredytowy, w którym wskazał, że jego dochody wynoszą 2000zł brutto miesięcznie. Strona pozwana zweryfikowała zdolność kredytową powoda, kontaktując się z jego pracodawcą. Powód w tym czasie nie miał nikogo na swoim utrzymaniu, nie był zobowiązany do spłaty innych zobowiązań z tytułu pożyczek czy kredytów. W związku z zawarciem umowy pożyczki pozwany bank wypłacił powodowi kwotę ponad 86.000zł.

Dowód: przesłuchanie powoda P. J. – k. 56.

W dniu 26 marca 2012r. powód P. J.zawarł z J. K. (1)umowę, na mocy której zobowiązała się ona do spłaty kredytu, wynikającego z umowy kredytu zawartej przez powoda z (...) Bankiem S.A.w W.- w czasie 6 miesięcy, począwszy od miesiąca wpływu pierwszej raty kredytu. Wskazano, że pozwany bank udzielił powodowi pożyczki w kwocie 107043zł 32gr. W §7 umowy powód potwierdził, że za podpisanie umowy z ww bankiem otrzymał ,,do ręki" ekwiwalent pieniężny nie przekraczający kwoty ustalonej, tj. 40% kwoty kredytu wypłaconego. Przy zawieraniu umowy J. K. (1)poinformowała powoda, że jest pracownikiem (...).

Powód po zawarciu umowy z uzyskanej od strony pozwanej kwoty pożyczki przekazał J. K. (1) kwotę 60000zł. Nie informowała ona powoda, na jaki cel przeznaczy te środki. Po zawarciu powyższej umowy J. K. (1) przedstawiała powodowi potwierdzenia wpłat rat kredytu w VII, IX i X 2012r. Nie spłaciła jednak ani jednej raty kredytu, a ww dokumenty były podrobione.

Dowód: umowa z dnia 26 marca 2012r. – k. 11 - 11 verte,

dowody wpłaty – k. 12-14,

przesłuchanie powoda P. J. – k. 56-57.

Z uwagi na brak spłaty rat pożyczki, umowa pożyczki została powodowi wypowiedziana. W chwili wypowiedzenia powodowi umowy jego dług z tytułu pożyczki obejmował kwotę 120.000zł.

Dowód: przesłuchanie powoda P. J. - k. 56.

Strona pozwana wystawiła w dniu 26 września 2012r. bankowy tytuł egzekucyjny nr (...)/(...)/(...) na kwotę 111 005zł 96gr wraz z odsetkami umownymi w wysokości 4 - krotności stopy kredytu lombardowego (...), liczonymi od dnia 27.09.2012r. Na kwotę tę składały się następujące należności: 105937zł 71gr niespłaconego kapitału, 4851zł 17gr skapitalizowanych umownych odsetek za okres od dnia 16.04.2012r. do 20.09.2012r. w wysokości 15,7% oraz odsetek od zobowiązania przeterminowanego w kwocie 217zł 08gr za okres od dnia 16.04.2012r. do 26.09.2012r. Bank wskazał, że zadłużenie to wynika z umowy pożyczki nr (...)z dnia 21 marca 2012r.

Postanowieniem z dnia 16 października 2012r, wydanym w sprawie o sygn, akt I Co 2417/12, Sąd Rejonowy w Oleśnicy Wydział I Cywilny nadał klauzulę wykonalności powyższemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z ograniczeniem odpowiedzialności dłużnika do kwoty 214 086zł 64gr.

Dowód: odpis postanowienia z dnia 16 października 2012r. w sprawie o sygn. akt I Co 24174/12 wraz z bankowym tytułem egzekucyjnym, znajdujące się w aktach Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Trzebnicy M. G. o sygn Km 7501/12.

W dniu 12 listopada 2012r. strona pozwana złożyła wniosek do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Trzebnicy M. G. o wszczęcie egzekucji przeciwko powodowi na podstawie powyższego tytułu wykonawczego.

Pismem z dnia 15 listopada 2012r. Komornik zawiadomiła powoda o wszczęciu przeciwko niemu egzekucji. W dniu 30 listopada 2012r. dokonano zajęcia wynagrodzenia za pracę powoda.

Dowód: wniosek o wszczęcie egzekucji z dnia 12 listopada 2012r, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z dnia 15 listopada 2012r, zajęcie wynagrodzenia za pracę i zasiłku chorobowego z dnia 15 listopada 2012r. wraz z potwierdzeniem odnioru - w ww aktach egzekucyjnych o sygn. Km 7501/12.

W dniu 13 listopada 2012r. powód złożył w Prokuraturze Rejonowej w Oleśnicy zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przez J. K. (1) przestępstwa z art. 286§1 kk. Wskazał, że uzyskał w (...) Banku S.A. kredyt w wysokości 90.000zł, z czego otrzymał 30000zł, a do spłaty kredytu zobowiązała sie J. K. (1), z którą zawarł umowę. Stwierdził, że czuje się oszukany przez J. K. (1), która po zawarciu z nim umowy przedstawiała mu sfałszowaną dokumentację potwierdzającą spłaty rat.

Dowód: zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa z dnia 13 listopada 2012r. – k. 15,

pismo z dnia 17 grudnia 2012r. – k. 16.

Przy tak poczynionych ustaleniach faktycznych Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd oparł się na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy oraz wskazanych aktach egzekucyjnych.

Oddalając wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków A. A., K. F., J. K. (2)i M. D., Sąd uznał, iż okoliczności, które miały być wykazane poprzez zeznania tych świadków w istocie były nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Przedmiotem dowodu są zaś jedynie fakty sporne, mające znaczenie dla rozstrzygnięcia (art. 227 kpc i art. 229 kpc). Nawet bowiem gdyby powód wykazał, że J. K. (1), podając się za pracownika (...) doprowadziła do niekorzystnych rozporządzeń nie tylko powoda, ale również inne osoby, to i tak okoliczność ta nie skutkowałaby uwzględnieniem powództwa w niniejszej sprawie. Zbędne było także przeprowadzenie dowodu z zeznań tych osób na okoliczność procedury badania zdolności kredytowej powoda. Z przyczyn wskazanych w dalszej części uzasadnienia uwzględnienie powyższego wniosku powoda prowadziłoby jedynie do niezasadnego przedłużenia niniejszego procesu.

Zgodnie z art. 840§1 pkt 1 kpc, na który to przepis powołał się powód w uzasadnieniu pozwu, dłużnik może żądać pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego m.in. jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności, gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście. Powód nie kwestionował wysokości zobowiązania objętego tytułem wykonawczym, a w konsekwencji także i tej okoliczności, iż strona pozwana wypowiedziała mu umowę pożyczki. Zarzucił jednak, że skierowanie egzekucji przeciwko niemu jako rażąco sprzeczne z zasadami współżycia społecznego stanowiło nadużycie przysługującego stronie pozwanej prawa podmiotowego. Podniósł, że J. K. (1) mogła współpracować z pracownikami instytucji finansowych, od których czerpała informacje o obowiązujących procedurach i którzy ułatwiali uzyskiwanie kredytów osobom przez nią wskazanym. Należy podkreślić, że powód jedynie przypuszcza, że takie współdziałanie mogło mieć miejsce. Jednocześnie podniósł on, że to strona pozwana powinna przestrzegać procedur, które pozwoliłby zminimalizować ryzyko wyłudzenia kredytu. W ocenie powoda to pracownicy strony pozwanej nie dochowali należytej staranności w zapewnieniu właściwej weryfikacji osób, ubiegających się o kredyty z polecenia J. K. (1).

W myśl art. 70 ust. 1 zd. 2 Prawa bankowego przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Z oczywistych względów osobą, która posiada najpełniejszą wiedzę o możliwości spłaty pożyczki, czy kredytu jest sam kredytobiorca, ma on bowiem świadomość wysokości uzyskiwanych dochodów, posiadanego majątku oraz zaciągniętych przez siebie zobowiązań. Powód jest osobą dorosłą, która powinna mieć świadomość konsekwencji związanych z zawarciem umowy pożyczki na tak wysoką kwotę. W sytuacji zatem, gdy powód podjął decyzję o zawarciu umowy pożyczki wiedział, jaki jest stan jego majątku, a zwłaszcza, jakie uzyskuje dochody i jakie ryzyko wiąże się ze spłatą pożyczki. Powód jednak w ogóle nie zamierzał spłacać zadłużenia, licząc, że spłaty dokona J. K. (1). Otrzymał on przy tym od strony pozwanej kwotę pożyczki. Wbrew twierdzeniom pozwu powód nie przekazał J. K. (1) całości tej kwoty, lecz jej część, tj. 60000zł. Jeśli zatem to J. K. (1) miała spłacić całą pożyczkę w ciągu 6 miesięcy, a powód zachował dla siebie kwotę ok. 37000zł, to takie sformułowanie postanowień umowy pomiędzy powodem a J. K. (1) stanowiło w istocie zastrzeżenie na rzecz powoda odsetek za korzystanie z kapitału w wysokości znacznie przekraczającej odsetki maksymalne. Działanie powoda było zatem nastawione na zysk, przy czym jego wysokość była sprzeczna z prawem, tj. z art. 359§2 ¹ kc. Powód miał świadomość, że to on wobec banku jest pożyczkobiorcą, a zawarcie umowy ze stroną pozwaną miało na celu uzyskanie kwoty ponad 37000zł bez konieczności jej spłaty i uiszczenia odsetek od kapitału, co powód pomija uzasadniając żądanie pozwu i powołując się na zasady współżycia społecznego. Obecnie zaś wytaczając powództwo, powód usiłuje stronę pozwaną obciążyć odpowiedzialnością za udzielenie pożyczki, mając na celu uchylenie się od poniesienia kosztów związanych z zaciągnięciem zobowiązania, w tym odsetek za korzystanie z kapitału strony pozwanej.

Możliwe jest, że strona pozwana nieprawidłowo oceniła zdolność kredytową powoda. Należy jednak wskazać, że okres spłaty pożyczki wynosił 10 lat, powód w chwili zawierania umowy uzyskiwał stały dochód, był stanu wolnego i nie miał nikogo na swoim utrzymaniu. Nawet jednak, gdy gdyby strona pozwana nieprawidłowo oceniła możliwość spłaty przez powoda długu, to błędna ocena zdolności kredytowej nie skutkuje nieważnością umowy. Przepis art. 70 Prawa bankowego jest bowiem przepisem nakazującym bankom weryfikowanie zdolności kredytowej, lecz przepis ten nie ma na celu ochrony kredytobiorców, czy samego banku, lecz depozytów złożonych w banku przez osoby trzecie. Osoby te bowiem powierzają bankowi środki finansowe, które ten następnie obciąża ryzykiem.

Powód po otrzymaniu kwoty pożyczki, bez udziału strony pozwanej zadysponował nią, świadomie podejmując decyzję o zawarciu w istocie umowy pożyczki z J. K. (1). Działał przy tym z zamiarem osiągnięcia zysku, którego wysokość powinna wzbudzić wątpliwości powoda co do rzeczywistych zamiarów pożyczkobiorcy. Powód zdecydował się w tej sytuacji na ryzyko, nie zachował należytej staranności i obecnie to on, a nie strona pozwana powinien ponosi konsekwencje tej decyzji. W okolicznościach sprawy nie sposób uznać, by działania strony pozwanej, zmierzające do windykacji długu, były sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Powód uzyskał od pozwanego banku kwotę pożyczki, a zatem niewątpliwie powinien ją spłacić.

Mając powyższe na względzie, Sąd stwierdził, że powód nie wykazał żadnej z okoliczności wskazanych w art. 840§1 kpc, które uzasadniałyby żądanie pozbawienia spornego tytułu wykonawczego wykonalności, a zatem powództwo podlegało oddaleniu.

Niewątpliwie w toku postępowania egzekucyjnego egzekwowana jest należność objęta powyższym tytułem wykonawczym. Zauważyć należy jednak, iż gdyby w istocie należność objęta tytułem wykonawczym została wyegzekwowana w całości, zgodnie z utrwalonym tak w doktrynie, jak i w orzecznictwie stanowiskiem powództwo i tak podlegałoby oddaleniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.11.1988r, I CR 255/88, Lex nr 8929). W niniejszej sprawie wierzyciel nie został jednak w całości zaspokojony. Także w tej sytuacji niezasadne byłoby pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w części co do kwot już wyegzekwowanych w wyniku będącej w toku egzekucji, o co powód zresztą nie wnosił. Jeśli bowiem wierzyciel uzyskuje należne mu świadczenie w wyniku postępowania egzekucyjnego, wówczas gaśnie wykonalność tytułu wykonawczego w części, w jakiej świadczenie zostało spełnione, co potwierdza treść art. 816 kpc, w myśl którego po ukończeniu postępowania egzekucyjnego należy na tytule wykonawczym zaznaczyć wynik egzekucji i tytuł zatrzymać w aktach, a jeżeli świadczenie objęte tytułem nie zostało zaspokojone całkowicie, tytuł zwrócić wierzycielowi. Nie jest zatem możliwe ponowne egzekwowanie należności, o ile wierzyciel został już uprzednio zaspokojony - choćby częściowo - w wyniku wcześniej prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Odmienna jest sytuacja, gdy wierzyciel zostaje zaspokojony poza postępowaniem egzekucyjnym, w tym przypadku bowiem istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego. Przepis art. 840 kpc stanowi bowiem środek obrony dłużnika przed przymusowym wykonaniem tytułu w sytuacjach wskazanych w tym przepisie, znajduje on zastosowanie jedynie wówczas, gdy istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego. Odmienne stanowisko prowadziłoby do tego, iż dłużnik w toku egzekucji po wyegzekwowaniu choćby części świadczenia, byłby każdorazowo uprawniony do wystąpienia z powództwem o pozbawienie w tej części wykonalności tytułu wykonawczego. Jest to zbędne, w toku egzekucji dłużnik dysponuje bowiem innym środkiem obrony w sytuacji nieprawidłowo prowadzonego postępowania egzekucyjnego, jest nim skarga na czynności komornika.

W niniejszej sprawie na podstawie art. 207§2 kpc strona pozwana została zobowiązana do wniesienia odpowiedzi na pozew, czego nie uczyniła. Wniosek o przywrócenie terminu do dokonania powyższej czynności procesowej złożony dopiero w piśmie z dnia 13.06.2014r. na podstawie art. 171 kpc w związku z art. 169§1 kpc podlegał jako spóźniony odrzuceniu. Pełnomocnik strony pozwanej na rozprawie dnia 20.02.2014r. wskazała bowiem, iż o terminie wniesienia odpowiedzi na pozew powzięła wiadomość w dniu 1.02.2014r. Nawet jednak gdyby wniosek ten nie został odrzucony, to i tak podlegałby oddaleniu. Nie można bowiem uznać, iż pozwany bank bez swojej winy nie wniósł w wyznaczonym terminie odpowiedzi na pozew. Odpis pozwu został bowiem prawidłowo doręczony, a jego zagubienie nastąpiło już u strony pozwanej. Dodatkowo wskazać należy, iż gdyby pełnomocnik strony pozwanej wniosła o dopuszczenie dowodu z dokumentów złożonych z odpowiedzią na pozew, to taki wniosek na podstawie art. 207§6 kpc podlegałby oddaleniu. Byłby on bowiem spóźniony, a przeprowadzenie dowodu spowodowałoby zwłokę w postępowaniu skoro pełnomocnik powoda miałby możliwość ustosunkowania się do przeprowadzonych dowodów, a rozprawa została zamknięta dnia 20.02.2014r. i w tym dniu Sąd ogłosił wyrok.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 102 kpc. Podkreślić należy, iż zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi (art. 108 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Sąd stwierdził jednak, iż wskazana przez powoda wartość przedmiotu sporu została nieprawidłowo określona dopiero po dołączeniu akt egzekucyjnych o sygn. Km 7501/12 i na tym etapie postępowania nie miał już możliwości na podstawie art. 25§1 i 2 kpc z urzędu jej sprawdzić. Zważywszy na sytuację materialną powoda i obciążenia związane z zaciągniętą pożyczką, Sąd uznał, że uzasadnione jest zasądzenie na rzecz strony pozwanej kosztów procesu obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika procesowego według stawki minimalnej, jaka zostałaby zasądzona na rzecz strony pozwanej w przypadku prawidłowo ustalonej wartości przedmiotu sporu, to jest kwoty 3600zł.