Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

przy udziale Małgorzaty Gasińskiej-Werpachowskiej - Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Białymstoku

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2014 r.

sprawy K. B. s. G.

oskarżonego z art. 280 § 1 k.k. i z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 13 stycznia 2014 r. sygn. akt III K 196/13

I.  Utrzymuje w mocy wyrok w zaskarżonej części, uznając apelację za oczywiście bezzasadną.

II.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. G. kwotę 738 złotych, w tym 138 złotych podatku VAT, tytułem kosztów obrony z urzędu oskarżonego w postępowaniu odwoławczym.

III.  Zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za II instancję.

UZASADNIENIE

K. B. został oskarżony o to, że:

I. w dniu 4 października 2012 roku w B. na ulicy (...) działając wspólnie i w porozumieniu z innymi nieustalonymi dotąd osobami dokonał rozboju na osobach J. M. i K. M., w ten sposób, że działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wtargnął wraz z innymi nieustalonymi osobami, spośród których jedna posługiwała się niebezpiecznym narzędziem w postaci toporka, do mieszkania pokrzywdzonych, gdzie doprowadził ich do stanu bezbronności, a następnie zabrał w celu przywłaszczenia telewizor 3D marki (...) o wartości nie niższej niż 850 złotych oraz konsolę marki (...) o wartości nie niższej niż 305 złotych na szkodę K. M. i komputer przenośny marki (...) o wartości nie niższej niż 630 złotych na szkodę J. M.,

tj. o czyn art. 280§2 k.k.;

II. w dniu 13 listopada 2012 roku około godz. 13.40 w B. w sklepie jubilerskim (...) przy ul. (...) grożąc użyciem natychmiastowej przemocy wobec ekspedientki E. N., w tym słowami wulgarnymi pozbawienia życia, dokonał zaboru w celu przywłaszczenia palety z 42 złotymi przedmiotami w postaci złotych łańcuszków o łącznej wadze 96,63 gram i wartości 18.425 złotych na szkodę P. N.,

tj. o czyn z art. 280§1 k.k.;

III. w dniu 13 listopada 2012 roku w B. w mieszkaniu numer(...) przy ulicy (...) wbrew przepisom ustawy posiadał środek odurzający w postaci ziela konopi innych niż włókniste o wadze 1,13 grama,

tj. o czyn z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku przeciwdziałaniu narkomanii

IV. w dniu 13 listopada 2012 roku w B. w mieszkaniu numer (...) przy ulicy (...) wbrew przepisom ustawy posiadał środek odurzający w postaci ziela konopi innych niż włókniste o wadze 2,84 grama,

tj. o czyn z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku przeciwdziałaniu narkomanii.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 13 stycznia 2014 r. oskarżonego K. B. uznał za winnego:

1. w ramach czynu zarzucanego w punkcie I tego, że:

czwartego października 2012 roku w B., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz wspólnie i w porozumieniu z trzema nieustalonymi mężczyznami, dokonał rozboju na szkodę J. M. i K. M. w ten sposób, że odpychając ww. kobietę wtargnął wraz ze wspólnikami do ich mieszkania numer (...) położonego w budynku numer (...) przy ulicy (...), prezentując agresywną postawę oraz z racji wielości napastników doprowadził domowników do stanu bezbronności, a następnie zabrał w celu przywłaszczenia telewizor marki (...) serii (...) o wartości 850 złotych oraz konsolę marki (...) o wartości 305 złotych na szkodę K. M., a także laptop marki (...) o numerze seryjnym (...) i wartości 630 złotych na szkodę J. M.,

tj. czynu z art. 280§1 k.k. i za czyn ten na podstawie art. 280§1 k.k. skazał go na karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 46§1 k.k. orzekł od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego K. M. kwotę 1000 (jednego tysiąca) złotych, zaś na rzecz pokrzywdzonej J. M. kwotę 500 (pięciuset) złotych, tytułem częściowego naprawienia szkody.

2. w ramach czynu zarzucanego w punkcie II tego, że:

trzynastego listopada 2012 roku w B., w sklepie jubilerskim (...) przy ul. (...) lokal (...), wypowiadając wulgarny zwrot dotyczący możliwości pozbawienia życia w przypadku utrudniania zaboru mienia groził ekspedientce E. N. natychmiastowym użyciem przemocy, po czym zabrał w celu przywłaszczenia paletę z 42 złotymi łańcuszkami o łącznej wadze 96,63 gram i wartości 18.425 złotych, które stanowiły własność P. N.,

tj. czynu z art. 280§1 k.k. i za czyn ten na podstawie art. 280§1 k.k. skazał go na karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 46§1 k.k. orzekł od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego P. N. kwotę 3000 (trzech tysięcy) złotych tytułem częściowego naprawienia szkody.

3. w ramach czynów zarzucanego w punktach III i IV tego, że:

trzynastego listopada 2012 roku w B., w mieszkaniu numer (...) przy ulicy (...) oraz w lokalu numer (...) przy ulicy (...), wbrew przepisom ustawy posiadał środek odurzający, tj. łącznie 3,97 grama ziela konopi innych niż włókniste,

tj. czynu z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii;

i za czyn ten na art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii skazał go na karę 1 (jednego) miesiąca pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86§1 k.k. orzekł wobec oskarżonego karę łączną 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności.

Na mocy art. 63§1 k.k. na poczet orzeczonej wobec oskarżonego kary łącznej zaliczył okres tymczasowego aresztowania od dnia 13 listopada 2012 roku do dnia 20 maja 2013 roku. Zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych i obciążył nimi Skarb Państwa.

Apelację od przedmiotowego wyroku wywiódł obrońca oskarżonego, który skarżąc wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze, powołując się na treść art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt 4 k.p.k. rozstrzygnięciu w tym zakresie zarzucił:

rażącą niewspółmierność kary łącznej 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności przejawiającą się w odstąpieniu od zastosowania wobec K. B. zasady pełnej absorpcji przy wymiarze kary łącznej oraz przejawiającą się w odstąpieniu od zastosowania wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, pomimo, że wina i społeczna szkodliwość zarzuconego mu czynu nie są znaczne, a postawa oskarżonego, który przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów, złożył obszerne wyjaśnienia, a w toku postępowania wyraził chęć pojednania się z pokrzywdzonymi i przeprosił ich, wyraził skruchę i podjął starania o naprawienie wyrządzonych szkód oraz co do którego jako sprawcy młodocianego (na zasadzie art. 54 § 1 k.k.), nie karanego wcześniej za przestępstwa, priorytet winny mieć względy wychowawcze.

W oparciu o powyższe wniósł:

- o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżonemu kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności z zastosowaniem zasady pełnej absorpcji (kary jednostkowe za czyn z pkt. I a/o – 2 lata, pkt II – 2 lata, pkt III i IV a/o – 1 miesiąc kary pozbawienia wolności) z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 5 lat,

ewentualnie

- o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Białymstoku,

ewentualnie

- o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżonemu kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności z zastosowaniem zasady pełnej absorpcji (kary jednostkowe za czyn z pkt. I a/o – 2 lata, pkt II – 2 lata, pkt III i IV a/o – 1 miesiąc kary pozbawienia wolności).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelację obrońcy oskarżonego uznać należy za niezasadną i to w stopniu oczywistym.

Wbrew supozycjom skarżącego nie można przyjąć, aby orzeczona kara łączna nosiła cechy rażącej niewspółmierności, a jej wymiar w realiach tej sprawy, winien był opierać się na zasadzie pełnej absorpcji.

Nie sposób bowiem w tej materii zaaprobować poglądu skarżącego, aby decydującym kryterium przy kształtowaniu kary łącznej pozostawał wiek oskarżonego, wobec którego, jako sprawcy młodocianego priorytetowe znaczenie winny mieć tylko względy wychowawcze.

W tym miejscu godzi się przypomnieć, iż orzekając karę łączną sąd zobligowany jest przeanalizować związek podmiotowy, czasowy i przedmiotowy zachodzący pomiędzy poszczególnymi czynami, za które wymierzono kary jednostkowe, a także mieć na uwadze okoliczności związane tak z osobą sprawcy, jak z popełnionymi przestępstwami, wielość których stanowi negatywną przesłankę prognostyczną, nie pozostającą bez wpływu na wybór modelu kształtowania kary łącznej.

W kontekście powyższego zasadę absorpcji stosować należy wyjątkowo albo wtedy gdy wszystkie czyny wykazują bliską więź podmiotową i przedmiotową, albo gdy orzeczone za niektóre czyny kary są tak minimalne, że w żadnym stopniu nie mogłyby rzutować na karę łączną, albo istnieją jakieś szczególne okoliczności dotyczące osoby oskarżonego a ukształtowana w taki sposób kara byłaby karą sprawiedliwą, uwzględniającą cele karania zarówno w indywidualnym, jak i społecznym odbiorze.

Przenosząc wyżej poczynione uwagi ogólnej natury na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż sąd I instancji sprostał wymogom w zakresie prawidłowego kształtowania kary łącznej trafnie konstatując (vide str. 8 uzasadnienia), iż „globalna” ocena stopnia społecznej szkodliwości czynów w powiązaniu z pozostałymi okolicznościami determinującymi wymiar tej kary, a także z warunkami i właściwościami osobistymi K. B. uzasadniały orzeczenie kary łącznej w wymiarze surowszym aniżeli wynika to z dyrektyw absorpcji.

Abstrahując, iż sąd okręgowy w należytym stopniu uwzględnił i rozważył okoliczności łagodzące, w tym niekaralność oskarżonego za przestępstwa, a przy wymiarze kary kierował się względami wychowawczymi, czemu dał wyraz w motywach rozstrzygnięcia, zauważyć należy, iż z samego tytułu, iż w chwili popełnienia czynów K. B. był osobą zaledwie 18-letnią nie można wyprowadzać daleko idących wniosków w zakresie wyboru środków represji karnej poprzez orzeczenie kary łącznej w możliwie najniższym wymiarze z jednoczesnym zastosowaniem probacji opartej na treści art. 69 k.k.

Prawdą jest, że ustawodawca w art. 54 § 1 k.k. wychodzi z założenia, iż przy wymiarze kary wobec sprawców młodocianych, a do takich zalicza się oskarżony, należy kierować się względami wychowawczymi.

Ta szczególna dyrektywa sędziowskiego wymiaru kary nie działa automatycznie, w oderwaniu od dyrektyw ogólnych wyrażonych w art. 53 k.k. i nie oznacza orzekania li tylko z tego powodu kar niewspółmiernych do stopnia winy i szkodliwości społecznej czynów.

Wzgląd na oddziaływanie wychowawcze nakazuje jedynie wybór takiego rodzaju kary i orzeczenie jej w takich rozmiarach, które najpełniej realizować mogą jej cele. W tej mierze decyzje winny być podejmowane w oparciu o wnikliwe rozważenie cech osobowości sprawcy, jego warunków środowiskowych, stopnia demoralizacji i uprzednio stosowanych środków dyscyplinarnych.

Tymczasem jak zasadnie podkreślił sąd I instancji, K. B. jest osobą zdemoralizowaną. Wcześniej naruszał już porządek prawny popełniając czyny karalne jako nieletni, w tym przeciwko mieniu (art. 278 § 1 k.k.) oraz z zastosowaniem przemocy (art. 157 § 2 k.k.), a stosowane środki wychowawcze nie dały pożądanego rezultatu.

Jeśli się nadto zważy na ciężar rodzajowy popełnionych przestępstw, a zwłaszcza czynów spenalizowanych treścią art. 280 § 1 k.k., w sytuacji gdy oba rozboje były zaplanowane, popełnione w miejscu i czasie wskazującym na szczególny rodzaj zuchwałości sprawcy i wyjątkowe lekceważenie porządku prawnego (jeden w sklepie jubilerskim, przy jednej z głównych ulic miasta, w porze dziennej, drugi związany z najściem na mieszkanie) w pełni uprawniona pozostaje konstatacja, iż w odniesieniu do osoby K. B. nie sposób doszukać się okoliczności predysponujących do odmiennego ukształtowania kary łącznej, która i tak jawi się jako wyjątkowo łagodna.

Skutecznymi argumentami w tej materii nie mogą bowiem pozostawać i inne okoliczności wyeksponowane w skardze, a mianowicie złożenie obszernych wyjaśnień przez oskarżonego, w których przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów, wyrażony przez niego żal i skrucha, podjęcie starań o naprawienie szkody.

O ile okoliczności te determinowały wymiar kar jednostkowych, dając sądowi meriti asumpt do orzeczenia ich, zwłaszcza w odniesieniu do przestępstw rozboju, w dolnych granicach ustawowego zagrożenia, o tyle automatycznie okoliczności te, w sytuacji daleko posuniętego stopnia demoralizacji oskarżonego nie mogą przekładać się na zastosowanie absorpcji przy wymiarze kary łącznej, a w dalszej perspektywie na zastosowanie instytucji warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary.

W nawiązaniu do dotychczasowego trybu życia oskarżonego i jego postępowania, nie sposób bowiem, w ślad za apelującym przyjąć, aby wobec K. B. istniała pozytywna prognoza kryminologiczna przekładająca się na byt postulowanej formy probacji. Do odmiennej oceny nie mogą prowadzić same deklaracje zmiany postępowania, ani też podjęcie działań je uwiarygodniających (zatrudnienie z dniem 14.03.2014 r., podjęcie nauki), które w ocenie Sądu Apelacyjnego zostały zainicjowane na użytek toczącego się postępowania odwoławczego.

Implikacją przedmiotowych rozważań pozostawało zatem uznanie bezzasadności apelacji tak w zakresie wniosku zasadniczego, jak i alternatywnego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji, zwalniając oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za II instancję, których z uwagi na swoją sytuację materialną (podjęcie pracy dopiero z dniem 14 marca 2014 r.) i brak wymiernych dochodów nie byłby w stanie uiścić.

A.