Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący SSO Agnieszka Hreczańska - Cholewa

Protokolant Błażej Łój

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa A. K. (1)

przeciwko D. G.

o nakazanie złożenia oświadczenia woli I. uchyla wyrok zaoczny z dnia 22.02.2013 r. i oddala powódzwto; II. nie obciąża powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu; III. przyznaje radcy prawnemu T. P. kwotę 4 428 zł ze Skarbu Państwa tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu; IV. kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 1343/12

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 04 września 2012 roku powódka A. K. (1) domagała się zobowiązania pozwanego D. G. do złożenia oświadczenia woli w formie aktu notarialnego, w którym pozwany przeniósłby na nią dom oraz działkę, darowane mu wcześniej przez powódkę, którą to darowiznę powódka odwołała następnie pismem z dnia 10 sierpnia 2012 roku z uwagi na rażącą niewdzięczność pozwanego.

W ostatecznie sprecyzowanym przez pełnomocnika procesowego powódki pozwie, powódka wniosła o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia w formie aktu notarialnego o przeniesieniu na powódkę nieruchomości położonej we W. przy ulicy (...), na którą składa się działka nr (...)((...)) o powierzchni 1200 m ², zabudowana domem mieszkalnym niepodpiwniczonym o łącznej powierzchni użytkowej 54,80 m ² i domkiem gospodarczym o powierzchni 61,40 m ². Pełnomocnik powódki z urzędu wniósł ponadto o zasądzenie na jego rzecz kosztów nieopłaconej w całości ani w części pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu.

W uzasadnieniu żądania pozwu powódka przywołała okoliczności podane przez nią w oświadczeniu o odwołaniu darowizny z dnia 10 sierpnia 2012 roku, sporządzonym z uwagi na rażącą niewdzięczność pozwanego, jakiej się względem niej dopuścił, a polegającej na:

1. popchnięciu powódki w listopadzie 2011 roku, w następstwie czego powódka upadła i doznała obrażeń ciała, przy czym pozwany pozostawił ją po zdarzeniu bez żadnej pomocy,

2. ograniczeniu powódce dostępu do bieżącej wody przez około dwa miesiące w okresie lutego i marca 2012 roku,

3.używaniu względem powódki wulgarnych słów.

Wyrokiem zaocznym z dnia 22 lutego 2013 roku tutejszy Sąd nakazał pozwanemu D. G. złożyć oświadczenie woli następującej treści: „D. G. przenosi na A. K. (1) własność nieruchomości – zabudowanej działki nr (...) ((...))o powierzchni 1200 m ^{( 2)}, położonej we W., obręb O. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą kw nr (...)”, zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 4.428 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz nakazał pozwanemu uiścić na rzecz Skarbu Państwa kwotę 5.500 zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona.

W sprzeciwie od powyższego wyroku zaocznego pozwany D. G. wniósł o jego uchylenie w całości i oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu pozwany zarzucił, że okoliczności wskazane przez powódkę w piśmie o odwołaniu darowizny są nieprawdziwe. Odnośnie wskazanego przez powódkę zdarzenia polegającego na popchnięciu jej przez wnuka, pozwany wskazał, że takie zdarzenie nie miało w ogóle miejsca. Dodał, że był jedynie świadkiem sytuacji, gdy powódka przysiadła na pośladki na trawie, w trakcie próby uderzenia go swoją laską, którą się podpierała. Gdy pozwany chciał pomóc babci wstać, ta odmówiła pomocy, krzycząc: „ludzie ratunku, mordują". Po kilku minutach powódka samodzielnie wstała, dalej wykrzykując powyższe słowa.

Jeśli chodzi o zarzut ograniczenia powódce dostępu do wody pozwany podniósł, że we wskazanym w pozwie okresie zamarzł wodomierz wraz z częścią przyłącza wodociągowego. Całość tej instalacji znajduje się bowiem w nieogrzewanym budynku mieszkalnym i pomimo właściwego zabezpieczenia, na skutek długotrwałych mrozów uległa ona zamarznięciu. Przyczyną braku wody były więc panujące warunki atmosferyczne. Dodał, że opiekująca się powódką B. M. (1) poinformowała go telefonicznie o braku wody w pomieszczeniu zajmowanym przez babcię. Od tego momentu systematycznie dostarczał powódce wodę w dwóch bańkach 20 - litrowych. Świadkiem tego niejednokrotnie była B. O., sąsiadka często przebywającą u powódki. Pozwany wskazał, że B. M. (1) również musiała widzieć przywożoną przez niego wodę, która była przelewana do dostarczonego przez niego niebieskiego pojemnika z kranikiem, który stał w jednym z pomieszczeń zajmowanych przez babcię. Dodał, że przywożona przez niego woda była pobierana z kranu znajdującego się w jego mieszkaniu i spełniała wszelkie wymogi sanitarne. Poza tym dostęp do pomieszczenia wodomierza i zaworu głównego posiada również powódka.

Pozwany zarzucił ponadto, że nigdy nie używał wobec powódki słów powszechnie uważanych za wulgarne.

Pozwany wskazał również, że powódka począwszy od roku 1996 namawiała jego i jego rodzinę do wykupu posesji przy ulicy (...). Przygotowania do wykupienia przerwała powódź mająca miejsce w 1997 roku. Po tym zdarzeniu pozwany zrezygnował z wykupu gruntu, z uwagi na zły stan posesji oraz jej bezpośrednie położenie w bezpośrednim sąsiedztwie terenów zalewowych. Ostatecznie jednak, po licznych namowach ze strony babci, zgodził się partycypować w 50% w wykupie spornego gruntu przez powódkę, która w dniu 12 sierpnia 1999 roku nabyła nieruchomość od Gminy W.. Pozwany podniósł, iż motywacją darowania na jego rzecz nieruchomości przez babcię były oczekiwania z jej strony, że pozwany zbuduje na terenie spornej działki dom, w którym zamieszka wspólnie z powódką. Tymczasem pozwany traktował wspomnianą działkę wyłącznie jako działkę rekreacyjną i nigdy nie zamierzał się na niej budować.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12 sierpnia 1999 r. powódka A. K. (1) nabyła od Gminy W. własność nieruchomości, stanowiącej działkę nr (...) ((...)) o powierzchni 1200 m ^{( 2)}, zabudowaną domem mieszkalnym niepodpiwniczonym i domkiem gospodarczym, położoną we W. przy ul. (...). W umowie wskazano, iż przedmiotową nieruchomość stanowi grunt i związany z gruntem: budynek, w którym mieści się lokal mieszkalny składający się z 3 pokoi, kuchni, korytarza i ganku o łącznej powierzchni użytkowej 54,80 m ^{( 2)} (zwany w akcie „nieruchomością lokalową” ) oraz budynek gospodarczy o powierzchni 61,40 m ^{( 2)}.

Dowód:

- wypis z aktu notarialnego z dnia 12.08.1999 roku Repertorium A nr (...) – k. 157-160;

W dniu 14 listopada 2000 r. A. K. (1) darowała swojemu wnukowi – D. G. udział wynoszący 1/10 część w zabudowanej działce nr (...) ((...)) o powierzchni 1 200 m ^{( 2)}, położonej we W., przy ul. (...).

Następnie w dniu 14 grudnia 2000 r. powódka zawarła z pozwanym w formie aktu notarialnego umowę zniesienia współwłasności nieruchomości położonej we W. przy ul. (...). Na mocy tejże umowy cały udział A. K. (1) we własności nieruchomości przypadł nieodpłatnie D. G., który stał się jedynym właścicielem nieruchomości. Jednocześnie pozwany ustanowił na rzecz powódki dożywotnią i nieodpłatną służebność mieszkania, polegającą na prawie korzystania z jednego pokoju, kuchni, przedpokoju i sanitariatów domu, określając wartość tej służebności na kwotę 6.000 zł.

Dowód:

- umowa darowizny z dnia 14 listopada 2000 roku sporządzona w formie aktu notarialnego Repertorium A nr (...) - k. 11-12;

- umowa zniesienia współwłasności z 14 grudnia 2000 roku sporządzona w formie aktu notarialnego Repertorium A nr (...) - k.14-15;

Zawierając z pozwanym powyższe umowy darowizny, powódka liczyła, że ten wybuduje na darowanej mu nieruchomości nowy dom, w którym powódka będzie mogła wspólnie z nim zamieszkać. Z uwagi jednak na mającą miejsce w 1997 roku powódź oraz fakt, że sporny grunt znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie wałów przeciwpowodziowych, a także ze względu na brak środków finansowych, pozwany nie miał zamiaru budować domu, o czym wielokrotnie informował powódkę.

Z uwagi na powyższe pomiędzy stronami od wielu lat istnieje duży konflikt.

Dowód:

- przesłuchanie powódki A. K. (1), k. 41, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 15.02.2013 roku, czas: 00:21:47 – 00:33:20 oraz k. 244, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 17.09.2013 roku, czas: 00:15:38-00:33:29;

- przesłuchanie pozwanego D. G., k. 245, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 17.09.2013 roku, czas: 00:33:30 – 00:59:20;

Pismem z dnia 12 grudnia 2011 roku powódka A. K. (1) złożyła do Prokuratury Rejonowej dla Wrocławia – Krzyków zawiadomienie o popełnieniu przez pozwanego D. G. względem niej przestępstwa znęcania z art. 207 § 1 k.k.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 16 maja 2012 roku, umorzono dochodzenie w sprawie znęcania się fizycznego i psychicznego przez D. G., w okresie od 01 stycznia 2008 roku do 12 grudnia 2011 roku, we W. przy ulicy (...), nad A. K. (1), jako osobą najbliższą, wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa.

Dowód:

- zawiadomienie o przestępstwie z dnia 12.12.2011 roku – k. 216-217;

- postanowienie o umorzeniu dochodzenia z dnia 16.05.2012 roku – k. 228;

W czasie zimy, w trakcie silnych mrozów, woda w gruncie na nieruchomości powódki oraz cała instalacja wodociągowa zamarzała, przez co powódka była pozbawiona wody. Tak było również na początku 2012 roku, kiedy to od stycznia do marca A. K. (1) nie miała wody. Powódka była przekonana, że to pozwany celowo zakręcił jej dopływ wody i zawiadomiła o tym fakcie policję. Przybyli na miejsce funkcjonariusze potwierdzili brak bieżącej wody w kranie, stwierdzając jednak, że nie jest znana przyczyna powyższego stanu.

O całej sytuacji pozwanego powiadomiła opiekująca się powódką B. M. (2). D. G. przywoził babci co kilka dni 20-litrowe baniaki z wodą.

W dniu 19 marca 2012 roku MPWiK, na zlecenie pozwanego, dokonało wymiany wodomierza na terenie posesji powódki.

Dowód:

- notatka urzędowa z dnia 15.03.2012 roku – k. 31;

- przesłuchanie świadka B. M. (2), k. 41, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 15.02.2013 roku, czas: 00:07:18 – 00:14:10 oraz k. 259, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 22.11.2013 roku, czas: 00:01:07 – 00:10:50;

- przesłuchanie pozwanego D. G., k. 245, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 17.09.2013 roku, czas: 00:33:30 – 00:59:20;

- raport z wymiany wodomierza – k. 89;

Pismem z 15 listopada 2010 roku powódka zwróciła się do Urzędu Miasta W. o wszczęcie kontroli zamieszkiwanego przez nią budynku gospodarczego, znajdującego się przy ulicy (...), z uwagi na jego bardzo zły stan techniczny. W budynku tym powódka zamieszkała po powodzi mającej miejsce w 1997 roku. Został on zaadoptowany do celów mieszkaniowych, jednak jego stan był fatalny. Nie było w nim kuchni, toalety i łazienki, a poza tym panował w nim ogromny bałagan. Budynek został zaopatrzony przez pozwanego w instalację elektryczną i telefon, a później również w bieżącą wodę.

Dowód:

- pismo z dnia 15.11.2010 roku – k. 102;

- przesłuchanie pozwanego D. G., k. 245, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 17.09.2013 roku, czas: 00:33:30 – 00:59:20;

- przesłuchanie powódki A. K. (1), k. 41, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 15.02.2013 roku, czas: 00:21:47 – 00:33:20 oraz k. 244, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 17.09.2013 roku, czas: 00:15:38-00:33:29;

- przesłuchanie świadka B. M. (2), k. 41, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 15.02.2013 roku, czas: 00:07:18 – 00:14:10;

- przesłuchanie świadka A. W., k. 41, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 15.02.2013 roku, czas: 00:14:11 – 00:21:45;

Pismem z dnia 10 sierpnia 2012 r. powódka odwołała darowiznę dokonaną na rzecz swojego wnuka, pozwanego D. G., jako przyczynę podając jego rażącą niewdzięczność, przejawiającą się w popchnięciu powódki, w wyniku czego ta upadła, w ograniczeniu jej dostępu do bieżącej wody przez okres ponad dwóch miesięcy oraz używaniu względem niej wulgarnych słów.

W odpowiedzi na powyższe, pismem z dnia 23 sierpnia 2012 roku pozwany wskazał, że argumenty przedstawione przez powódkę są nieprawdziwe i nie mogą stanowić wystarczającej podstawy do odwołania darowizny.

Dowód:

- pismo powódki z dnia 10.08.2012 roku o odwołaniu darowizny – k. 10;

- pismo pozwanego z dnia 23.08.2012 roku – k. 6;

W czerwcu 2013 roku powódka zwróciła się do męża swojej wnuczki, M. B., z prośbą o pomoc. Budynek gospodarczy, w którym dotychczas zamieszkiwała powódka, był w coraz gorszym stanie, jednak A. K. (1) nie chciała wyprowadzać się z terenu swojej posiadłości. Poza tym powódka nie wyrażała i nadal nie wyraża zgody na umieszczenie jej w domu pomocy społecznej, mimo że z jej wniosku toczy się od 2009 roku postępowanie prowadzone przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej we W. w sprawie umieszczenie jej w takim ośrodku. M. B. kupił więc kontener socjalny przeznaczony na cele mieszkaniowe, w którym zamieszkała powódka.

W grudniu 2013 roku do pozwanego, jako właściciela spornego gruntu, zwrócili się pracownicy z Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we W. i poinformowali go, że na terenie, gdzie znajduje się budynek gospodarczy, mają zostać utworzone wały przeciwpowodziowe. W zamian za konieczność przekazania swojego terenu pod budowę wałów, pozwany miał otrzymać stosowaną rekompensatę finansową, którą chciał w całości przeznaczyć na remont budynku mieszkalnego przy ulicy (...) we W., aby powódka mogła w nim zamieszkać. Do dnia dzisiejszego żadne pieniądze nie zostały jednak przekazane pozwanemu, nie został również rozpoczęty remont budynku, ponieważ B. M. (2) poinformowała w imieniu powódki pracowników MOPS-u, że pomiędzy stronami zapadł wyrok, na podstawie którego pozwany nie jest już właścicielem spornego terenu.

Dowód:

- dokumentacja z MOPS dotycząca postępowania w sprawie umieszczenia powódki w domu opieki społecznej – k. 264-326;

- przesłuchanie powódki A. K. (1), k. 41, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 15.02.2013 roku, czas: 00:21:47 – 00:33:20 oraz k. 244, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 17.09.2013 roku, czas: 00:15:38-00:33:29;

- przesłuchanie świadka M. B., k. 259, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 22.11.2013 roku, czas: 00:11:40 – 00:31:00;

- przesłuchanie pozwanego D. G., k. 245, elektroniczny protokół rozprawy z dnia 17.09.2013 roku, czas: 00:33:30 – 00:59:20;

- protokół uzgodnień z 06.08.2013 roku – k. 253;

Wyrokiem z dnia 29 czerwca 2006 roku w sprawie o sygn. akt I C 116/06, tutejszy Sąd oddalił powództwo A. K. (1) w sprawie przeciwko D. G. o nakazanie złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu na powódkę udziału wynoszącego ½ we współwłasności nieruchomości położonej we W., przy ul. (...) oraz uznania za bezskuteczną umowy zniesienia współwłasności tej nieruchomości, zawartej przez powódkę z pozwanym w dniu 14 grudnia 2000 roku.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2006 roku Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił apelację powódki od powyższego wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu w sprawie I C 11/06. Sąd Najwyższy odmówił zaś przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej od wyżej wskazanego wyroku Sądu Apelacyjnego.

Dowód:

- wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 29.06.2006 roku wraz z uzasadnieniem – akta sygn. I C 116/06;

- wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 22.11.2006 roku – akta o sygn. I C 116/06;

- postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10.07.2007 roku w sprawie V CSK 180/07 – akta sygn. I C 116/06.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powódka domagała się zobowiązania pozwanego do złożenia oświadczenia w formie aktu notarialnego o przeniesieniu na nią nieruchomości położonej we W. przy ulicy (...), na którą składa się działka nr (...)((...)) o powierzchni 1200 m ², zabudowana domem mieszkalnym niepodpiwniczonym o łącznej powierzchni użytkowej 54,80 m ² i domkiem gospodarczym o powierzchni 61,40 m ² w następstwie odwołania poczynionej a rzecz pozwanego darowizny.

Przepis art. 888 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku, przy czym nie stanowi darowizny bezpłatne przysporzenie, gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu (art. 889 pkt 1 k.c.). Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że „umowa zniesienia współwłasności” zawarta między stronami w dniu 12 grudnia 2000 roku, stanowiła w istocie umowę darowizny. Na jej mocy bowiem powódka przekazała pozwanemu pod tytułem darmym wszystkie pozostałe udziały we własności spornej nieruchomości. Dlatego też podstawą niniejszego powództwa są przepisy kodeksu cywilnego określające przesłanki do odwołania darowizny.

Zgodnie z art. 898 § 1 k.c., darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 898 § 2 k.c.).

Z powyższego wynika, że podstawą skutecznego odwołania darowizny jest dopuszczenie się przez obdarowanego względem darczyńcy niewdzięczności o charakterze rażącym. Pojęcie „rażącej niewdzięczności” nie jest w ustawie sprecyzowane i jego ocena należy do Sądu rozstrzygającego konkretną sprawę na podstawie wszystkich jej okoliczności. W orzecznictwie za niewdzięczność przyjmuje się świadome naruszenie podstawowych obowiązków ciążących na obdarowanym względem darczyńcy, które krzywdzi darczyńcę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2001 roku, V CKN 1599/00, Prok. i Prawo z 2002 r., nr 5, poz. 40). Pod pojęcie „rażącej niewdzięczności” podpada tylko takie zachowanie obdarowanego, które polega na działaniu lub zaniechaniu, skierowanym bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko darczyńcy i nacechowane jest złą wolą obdarowanego. Chodzi tu przede wszystkim o popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo mieniu darczyńcy oraz o naruszanie przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków osobistych (rodzinnych) łączących go z darczyńcą (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2000 roku, II CKN 280/00; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2000 roku, I CKN 919/98). Zarówno doktryna, jak i orzecznictwo są zgodne co do tego, że po stronie obdarowanego wymagane jest istnienie zamiaru pokrzywdzenia darczyńcy.

W świetle materiału dowodowego zebranego w niniejszym postępowaniu Sąd uznał, że pozwany nie dopuścił się względem powódki rażącej niewdzięczności. Żadne z zarzucanych pozwanemu zachowań nie mogło być kwalifikowane jako rażąca niewdzięczność pozwanego względem powódki, a nadto w toku niniejszego postępowania powódka nie wykazała, aby opisane przez nią okoliczności faktycznie miały miejsce.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że pomiędzy stronami został już prawomocnie rozstrzygnięty spór, co do nakazania pozwanemu D. G. złożenia oświadczenia woli przenoszącego z powrotem własność nieruchomości na powódkę, z uwagi na odwołanie przez darczyńcę oświadczenia woli o darowiźnie w związku z rażącą niewdzięcznością obdarowanego względem darczyńcy. Prawomocnym wyrokiem z dnia 29 czerwca 2006 roku w sprawie o sygn. akt I C 116/06 tutejszy Sąd oddalił powództwo A. K. (1) w tym zakresie. Z uwagi na powyższe stosunek prawny powstały na gruncie wskazanego wyroku, jak również ustalone przez Sąd okoliczności faktyczne, które przedstawione zostały w uzasadnieniu wyroku Sądu I i II instancji, są skuteczne erga omnes i ma w stosunku do nich zastosowanie zasada skutków materialnej prawomocności orzeczeń, wyrażona w przepisie art. 365 k.p.c. Prawomocny wyrok, z punktu widzenia jego prejudycjalnego znaczenia także w innej sprawie, swą mocą powoduje, że nie tylko nie może być zmieniony lub uchylony, ale że nie jest możliwe odmienne ocenienie i uregulowanie tego samego stosunku prawnego, w tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych, między tymi samymi stronami.

Dlatego też przedmiotem oceny w niniejszym postępowaniu mogły być tylko fakty, które nie były objęte badaniem przez Sąd w postępowaniu o sygn. akt I C 116/06.

Jeśli chodzi natomiast o wskazane w pozwie przez powódkę okoliczności, które w jej ocenie miały stanowić podstawę do odwołania darowizny z uwagi na rażącą niewdzięczność po stronie pozwanego, Sąd uznał, że nie zostały one wykazane przez powódkę. Mimo że powódka była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, nie wskazała jakichkolwiek dowodów potwierdzających podnoszone przez nią okoliczności, mimo, iż w procesie cywilnym obowiązuje zasada kontradyktoryjności (art. 232 k.p.c.) i mimo, że w związku z zasadą wynikającą z art. 6 k.c., to na powódce spoczywał obowiązek dowodowy w tym zakresie.

Z przedłożonej przez powódkę notatki urzędowej z dnia 15 marca 2012 roku wynika jedynie, że z inicjatywy powódki miała miejsce interwencja policji, w trakcie której powódka zgłosiła brak bieżącej wody. Za stan taki miał w ocenie powódki odpowiadać pozwany. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym postaci zeznań pozwanego oraz świadków powołanych przez powódkę - B. M. (2) i A. W. wynika jednak, że woda na terenie posesji powódki zamarza każdej zimy, z uwagi na niskie temperatury. Z powodu silnych mrozów woda w gruncie, jak również instalacja wodociągowa zamarza, czego skutkiem jest brak bieżącej wody. Samych zaś domysłów powódki i wskazanych wyżej świadków, według których za brak wody odpowiadał pozwany, nie sposób uznać za rzetelny i wystarczający dowód.

Powódka nie wykazała także pozostałych dwóch okoliczności, na które powoływała się w piśmie z dnia 10 sierpnia 2012 roku, stanowiącym odwołanie darowizny. Żaden z przesłuchanych w toku sprawy świadków nie potwierdził, aby pozwany wulgarnie odzywał się do swojej babci, zaś o popchnięciu powódki przez jej wnuka świadkowie ci wiedzieli jedynie z relacji powódki. Mając zaś na uwadze istniejący pomiędzy stronami wieloletni konflikt, twierdzenia powódki Sąd oceniał z dużą dozą ostrożności. Podobnie zresztą było z przesłuchaniem pozwanego. Dowodem na popchnięcie powódki przez pozwanego nie może również być informacja dla lekarza kierującego z dnia 16 kwietnia 2012 roku, z której wynika jedynie, że w listopadzie 2011 roku powódka doznała urazu głowy. Nie są przy tym opisane okoliczności, w jakich do tego urazu doszło.

Dlatego tez analizując zgromadzony w sprawie materiał dowodowy należy stwierdzić, iż powódka nie udowodniła faktów, z których wywodziła skutki prawne, tj. tego, że ze strony obdarowanego wnuka doświadczyła rażącej niewdzięczności, która uzasadniałaby odwołanie uczynionej w 2000 roku darowizny. Niezależnie od powyższego jeszcze raz należy podkreślić, że rażącą niewdzięczność w rozumieniu art. 898 § 1 k.c. musi cechować znaczne nasilenie złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej. Zachowań pozwanego nie sposób zaś uznać za czyny świadczące o rażącej niewdzięczności. Mimo to jego postępowania w stosunku do babci nie można także uznać za pozytywne czy w pełni prawidłowe, choćby z punktu widzenia zasad moralnych czy zasad współżycia społecznego. Nie można bowiem zapominać, że powódka jest osobą starszą, z licznymi schorzeniami, co może w ocenie Sądu powodować, że dokonywana przez nią ocena sytuacji może nie być obiektywna i najlepsza dla jej zdrowia czy życia. W tym miejscu podkreślenia wymaga, że fakt, iż powódka mieszka w fatalnych warunkach (wcześniej w pomieszczeniu gospodarczym bez łazienki i kuchni, a obecnie - w kontenerze socjalnym), jest w niniejszej sprawie bezsporny. Jak wykazała jednak analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, do powstania tak złych warunków bytowych powódki doszło jeszcze przed podpisaniem przez nią aktów notarialnych, w których darowała swojemu wnukowi sporną nieruchomość. Istotne jest również, że powódka swoim zachowaniem uniemożliwia stworzenie jej godnych i z pewnością dużo lepszych warunków mieszkaniowych. Mimo toczącego się w stosunku do niej postępowania w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w sprawie przyznania jej miejsca w domu opieki społecznej, powódka kategorycznie nie zgadza się na zamieszkanie w takiej placówce. Pozwanemu nie można zaś czynić skutecznie zarzutu, że nie spełnił oczekiwań babci i nie zamierza wybudować na terenie darowanej mu nieruchomości domu. Sąd uznał za wiarygodne twierdzenia pozwanego, że nie tylko nie posiada środków finansowych na zrealizowanie takiej inwestycji, ale przede wszystkim nie chciał budować domu ze względu na położenie działki na terenach zalewowych. Nie bez znaczenia jest tu także fakt, że pomiędzy stronami istnieje silny konflikt. Nie ulega również wątpliwości, że stosunki pomiędzy darczyńcą i obdarowanym ulegały stopniowemu pogorszeniu. Niemniej jednak źródłem tych konfliktów jest w dużej mierze sama powódka, która miała do pozwanego żal i pretensje, że nie zamierza on wybudować domu, w którym powódka mogłaby z nim zamieszkać.

W związku z powyższym, w ocenie Sądu nie sposób przyjąć, ażeby zaistniały przesłanki odwołania darowizny na skutek rażącej niewdzięczności obdarowanego. Zatem brak było podstaw do uwzględnienia żądania powódki i dlatego ostatecznie powództwo zostało oddalone. Równocześnie, na mocy art. 347 k.p.c., wyrok zaoczny z dnia 22 lutego 2013 roku podlegał uchyleniu (punkt I sentencji wyroku).

O kosztach procesu należnych pozwanemu oraz o kosztach sądowych, Sąd orzekł w punkcie II i IV sentencji wyroku, na podstawie art. 102 k.p.c. Powołany przepis stanowi, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Cytowana norma prawna ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Nie konkretyzuje pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366).

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie spełnione są przesłanki pozwalające na nie obciążanie powódki A. K. (1) kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego D. G., jak również kosztami sądowymi. Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia niewątpliwie jej trudna sytuacja życiowa (wiek, stan zdrowia i związane z tym uciążliwości), materialna oraz specyficzny charakter sprawy, toczącej się pomiędzy najbliższymi członkami rodziny. Z tego względu, zdaniem Sądu, obciążenie powódki kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego, jak również kosztami sądowymi, należało uznać za nieuzasadnione.

O nieodpłatnej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu orzeczono w oparciu o art. 113 a contrario ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W sytuacji, gdy powódka została zwolniona od kosztów sądowych w całości, a następnie sprawę przegrała, brakującymi kosztami w tym zakresie obciąża się Skarb Państwa. Brak jest bowiem podstaw do obciążenia owymi kosztami przeciwnika. Z tych względów Sąd przyznał ze Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika powódki radcy prawnego T. P. kwotę 4.428 zł, tj. 3600 zł powiększone o należny podatek VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu, o czym orzeczono jak w punkcie III wyroku.