Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Radomska-Stęplewska (spr.)

Sędziowie: SO Aleksandra Kiersnowska- Tylewicz

SR del. Marcin Dziamski

Protokolant: prot. sąd. Wioletta Koberstein

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2014 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S. (1)

przeciwko K. K.

o obniżenie alimentów

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Gnieźnie

z dnia 13 września 2013 r.

sygn. akt III RC 636/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

/-/A. Kiersnowska- Tylewicz /-/M. Radomska - Stęplewska/-/M. Dziamski

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 października 2012 r. pełnomocnik powoda M. S. (1)wniósł o obniżenie renty alimentacyjnej na rzecz pozwanego K. K.(wcześniej S.) orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w P.z dnia 25 października 2011 r. w sprawie II Ca (...)z kwoty 700 zł miesięcznie do kwoty 400 zł miesięcznie, płatnej do dnia 10-tego każdego miesiąca, począwszy od dnia 1 listopada 2012 r. do rąk pozwanego z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat.

Uzasadniając powództwo pełnomocnik wskazał, że po wydaniu w/w orzeczenia sytuacja rodzinna, majątkowa i finansowa powoda uległa znacznym zmianom. W pierwszej kolejności podniósł, iż powodowi powiększyła się rodzina, albowiem urodziła mu się córka A., a ponadto małoletnie dzieci powoda cierpią na wiele schorzeń. Także sytuacja zawodowa, a w konsekwencji materialna powoda i jego żony uległa znacznemu pogorszeniu. Powód w związku z całkowitą niezdolnością do pełnienia dotychczasowej służby przeszedł na emeryturę, z kolei zarobki żony uległy obniżeniu o ok. 100 zł miesięcznie. Nadto pełnomocnik wskazał, że nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż pozwany zerwał wszelkie kontakty z powodem i to pomimo wielu starań ze strony powoda jak i jego żony, żeby utrzymywać z nim bliskie, rodzinne kontakty.

W odpowiedzi na pozew z dnia 14 grudnia 2012 r. pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa. Uzasadniając stanowisko w sprawie wskazał, że nie zaszła istotna zmiana stosunków uzasadniająca obniżenie alimentów dla pozwanego. Podniósł, iż powód jest właścicielem kilku nieruchomości, samochodu oraz psa rasy owczarek niemiecki, a narodziny kolejnego dziecka nie zwalniają powoda z obowiązku łożenia na utrzymanie pozwanego, który nie uzyskuje własnych dochodów i nie posiada majątku. Pozwany jest uczniem liceum, a w przyszłości zamierza podjąć studia wyższe co będzie wiązało się z wydatkami. Z kolei odnosząc się do relacji pomiędzy pozwanym a powodem podkreślił, iż wcześniejsze kontakty ograniczały się do spotkań raz w tygodniu podczas których powód prowadził wywiad na temat sytuacji ekonomicznej i rodzinnej matki pozwanego. Podsumowując pełnomocnik pozwanego wskazał, iż obniżenie wysokości świadczeń alimentacyjnych byłoby nieuzasadnione i krzywdzące dla pozwanego.

Wyrokiem z dnia 13 września 2013 r. Sąd Rejonowy w Gnieźnie oddalił powództwo i kosztami postępowania w całości obciążył powoda i z tego tytułu zasądził od niego na rzecz pozwanego kwotę 1200 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Jako podstawę swego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wyrokiem z dnia 25 października 2011 r. w sprawie II Ca (...)Sąd Okręgowy wP.zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w G. z dnia 25 maja 2011 r. w sprawie III RC (...)i w miejsce rent alimentacyjnych w kwotach 450 zł i 550 zł miesięcznie zasądził od powoda M. S. (1)na rzecz pozwanego K. K.(wcześniej S.) podwyższoną rentę alimentacyjną w kwocie 700 zł miesięcznie płatną począwszy od 1 października 2010 r. do dnia 10-tego każdego miesiąca do rąk matki pozwanego R. T.z ustawowymi odsetkami w wypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat.

W czasie orzekania o ostatnich alimentach powód M. S. (1)mieszkał wraz z żoną M. R.- S.i małoletnim synem M.w miejscowości O.pod G.. Zajmował z rodziną dom, który wybudował na działce wchodzącej w skład jego majątku osobistego. Budowa domu sfinansowana została częściowo na kredyt zaciągnięty w kwocie 80.000 zł. Miesięczna rata kredytu wynosiła 410 zł. Dom nie był jeszcze zupełnie wykończony, użytkowali tylko parter budynku. W 2010 r. powód sprzedał też samochód (...)za kwotę 22000 zł, a pieniądze przeznaczył na remont dachu w domu, który kosztował 12000 zł. Miesięczne wydatki związane z utrzymaniem domu kształtowały się następująco: opłaty za prąd – ok. 360 zł, za gaz ok. 100 zł, zakup drewna opałowego ok. 100 zł, wywóz nieczystości 27 zł, podatek od nieruchomości 27 zł, abonament telefoniczny 67 zł, Internet 40 zł, telewizja 35 zł, tj. łącznie 756 zł. Ponieważ powód mieszkał z żoną i synem przypadający na niego koszt utrzymania wynosił ok. 252 zł miesięcznie.

Powód pracował jako funkcjonariusz w Areszcie Śledczym w P.. Zarabiał 3358,61 zł netto miesięcznie. Na dojazdy do pracy wydawał 235 zł miesięcznie. Żona powoda pracowała w Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych (...)w G.jako specjalista psychoterapii od uzależnień. Otrzymywała wynagrodzenie w kwocie 1800 zł miesięcznie. Innych dochodów nie posiadała. Była właścicielką samochodu osobowego marki (...)z 1998 r. o wartości 1000 zł.

Powód wraz z żoną wychowywał małoletniego syna M., ur. (...), u którego po urodzeniu wystąpiły liczne komplikacje co spowodowało wielotygodniowe wspomaganie oddechu za pomocą respiratora. Z tego powodu u dziecka rozwinęły się przewlekle powikłania. M. wymagał długotrwałego leczenia. Dziecko przeszło szereg zabiegów i operacji oraz pozostawało pod opieką specjalistów. Nadto wymagało rehabilitacji i wykazywało opóźnienie rozwoju psychoruchowego. Koszty jego utrzymania wynosiły ok. 1500 zł miesięcznie. Mając na uwadze, że powód zarabiał ok. 3300 zł miesięcznie zaś jego żona 1800 zł miesięcznie to proporcjonalnie na powoda przypadał obowiązek świadczenia ok. 1000 zł miesięcznie.

Do usprawiedliwionych miesięcznych wydatków powoda należały zatem: koszty utrzymania domu – 252 zł, koszty utrzymania małoletniego syna M. – 1000 zł, spłata kredytu - 410 zł, dojazdy do pracy - 235 zł, ubezpieczenie na życie - 67 zł oraz wyżywienie - 400 zł, odzież - 150 zł, środki czystości i kosmetyki 50 zł. Łączne usprawiedliwione wydatki powoda wynosiły więc ok. 2560 zł miesięcznie.

W czasie ustalania ostatnich alimentów pozwany K. K. miał 17 lat i był uczniem liceum. Mieszkał wraz z matką, jej drugim mężem i ich dzieckiem w domu jednorodzinnym. Dom był własnością rodziców matki pozwanego. Zajmowali trzy pokoje, kuchnię i łazienkę. Na koszty utrzymania mieszkania składały się opłaty za gaz, ogrzewanie, wywóz śmieci, wodę, energię elektryczną, ubezpieczenie budynku, podatek, wywóz nieczystości, rachunki za telefon stacjonarny. Udział pozwanego w kosztach utrzymania domu wynosił średnio ok. 115 zł miesięcznie.

Ponadto na usprawiedliwione miesięczne potrzeby pozwanego składały się wydatki na: wyżywienie – 400 zł, odzież 150 zł, środki czystości i kosmetyki – 50 zł, leki 6 zł, soczewki kontaktowe, okulary i wizyty u okulisty – 60 zł, nauka gry na gitarze 110 zł, nauka języka angielskiego – 130 zł, dojazdy do szkoły ok. 40 zł, telefon 45 zł, rozrywki 80 zł, wydatki związane z nauka szkolną (podręczniki, przybory szkolne, ubezpieczenie i inne) - 78 zł, a ponadto udział w wydatkach na zakup komputera i remont pokoju 80 zł. Łączne wydatki związane z pokryciem usprawiedliwionych potrzeb powoda zamykały się w kwocie ok. 1350 zł miesięcznie.

Matka pozwanego R. T.pracowała jako funkcjonariusz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w P.i zarabiała 3600 zł netto miesięcznie. Na dojazd do pracy wydawała 240 zł miesięcznie z czego połowę pokrywał jej pracodawca. Nadto musiała sobie kupować bilet sieciowy na komunikację miejską, który kosztował 55 zł. Matka pozwanego posiadała samochód osobowy marki (...)z 2003 r. o wartości 28.500 zł oraz wspólnie z mężem samochód marki B.z 2002 r. o wartości 24.000 zł. Opłacała też telefon stacjonarny z Internetem co kosztowało ją 100 zł miesięcznie oraz telefon komórkowy - 65 zł miesięcznie.

R. T. od ponad roku pozostawała w związku małżeńskim z J. T., który pracował w P. w Urzędzie Kontroli Skarbowej i zarabiał 2500 zł miesięcznie. Na dojazdy do pracy wydawał 200 zł. Dokładał się z własnych środków do kosztów utrzymania pozwanego.

Obecnie powód M. S. (1)ma (...)lata. Z wykształcenia jest pedagogiem resocjalizacji, ale pozostaje bez zatrudnienia. W lutym 2012 r. przeszedł na zaopatrzenie emerytalne z powodu utraty zdolności do wykonywania służby funkcjonariusza służby więziennej. Pracował ponad 17 lat i zarabiał w ostatnim czasie 3290 zł netto miesięcznie. Otrzymywał też dodatki, które po przejściu na emeryturę już mu nie przysługują (tzw. mundurówka - 2500 zł na rok, tzw. trzynastki - 8,5% wynagrodzenia rocznego, świadczeń socjalnych: wczasy pod gruszą - 1300 zł rocznie, zapomogi na remont mieszkania - 300 zł rocznie, nagrody kwartalne - 200-500 zł). Powód co miesiąc otrzymuje emeryturę w kwocie 3384,58 zł netto (k.115-118). Z kwoty tej ma potrącane 138,88 zł z tytułu składek na ubezpieczenie na życie (k.119). Nadto powód otrzymał odprawę w kwocie 22.229,00 zł netto (k.154).

Powód choruje na nadciśnienie i żylaki. Miesięcznie na leki wydaje ok. 80 zł.

Żona powoda nadal pracuje jako specjalista terapii uzależnień w Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych (...) w G. i zarabia 1723,38 zł netto miesięcznie (k.75). M. S. (2) choruje na nadciśnienie tętnicze, zażywa leki, które kosztują 50 zł miesięcznie.

Powód wraz z rodziną podobnie jak poprzednio mieszka w domu jednorodzinnym w O.. Zajmują parter domu, a poddasze pozostaje nadal niewykończone. Rata kredytu hipotecznego wynosi obecnie ok. 450-500 zł w zależności od kursu franka szwajcarskiego.

W lipcu 2012 r. powodowi urodziła się córka A.. Podobnie jak jej starszy brat M. również jest wcześniakiem. Ma wrodzoną wadę serca - brak przegrody międzyprzedsionkowej. Pozostaje pod opieką lekarza kardiologa i raz na kwartał konieczna jest wizyta kontrolna w P., która kosztuje 150 zł. Nadto co pół roku konieczna jest konsultacja małoletniej u okulisty - 130 zł.

Małoletni syn powoda M. z powodu wcześniactwa ma uszkodzony centralny układ nerwowy i z tego powodu przechodzi rehabilitację. Dziecko często choruje na zapalenie górnych dróg oddechowych. Przyjmuje sterydy na astmę, leki przeciwalergiczne i różne suplementy, które kosztują 100 zł miesięcznie. Raz na kwartał konieczne są wizyty prywatne pulmonologa i neonatologa co kosztuje 280 zł. Nadto małoletni nosi okulary, które co pół roku są zmieniane i kosztuje to ok. 300 zł.

Powód szacuje miesięczny koszt utrzymania jednego dziecka na kwotę 800 - 1000 zł.

Powód jest współwłaścicielem samochodów osobowych: (...)rocznik 1998 oraz (...)rok prod. 2008 r. Nadto wraz ze swoim bratem jest też współwłaścicielem samochodu (...)rocznik 2005.

Pozwany K. K.ma obecnie (...) lat. W tym roku zdał maturę. Chodził na korepetycje z fizyki i języka polskiego co kosztowało ok. 350 zł miesięcznie. Nadto uczęszczał na roczny kurs angielskiego, który kosztował ok. 1200 zł. Pozwany od października rozpocznie studia na Politechnice (...)na Wydziale Elektrycznym na kierunku automatyka i robotyka. Będzie wynajmował pokój wraz z kolegami. Czynsz miesięczny wyniesie 400 zł, do tego dojdą opłaty za wodę, gaz, prąd, wywóz śmieci, Internet Szacuje, że łącznie na media będzie wydawał ok. 160 zł miesięcznie. Obiady na stołówce kosztują 12 zł, do tego ok. 100 zł miesięcznie potrzebne będzie na śniadania i kolacje. Wydatki na higienę osobistą ok. 80 zł miesięcznie. Do tego bilet na komunikację miejską ok. 53,50 zł, zakup obuwia 500 zł rocznie, zakup odzieży. Pozwany planuje przyjeżdżać do (...)razy w miesiącu na weekend i koszt biletu ok. 14 zł.

Pozwany jest zdrowy. Nosi soczewki kontaktowe 2 tygodniowe, które kosztują 220 zł i wystarczają na 2,5 miesiąca. Do tego należy doliczy płyny do soczewek ok. 90 zł miesięcznie.

Pozwany interesuje się sportem, tańcem, grą na gitarze. Jego hobby jest koszykówka. W ubiegłym roku był z matką, ojczymem i młodszym bratem na wakacjach w D., które kosztowały łącznie ok. 2000 zł. Był też na wycieczce szkolnej w górach, której koszt wynosił 450 zł.

Pozwany od końca czerwca do końca lipca pracował w hurtowni art. spożywczych w G. jako konwojent. Zarobił w ten sposób 1900 zł netto. Matka dołożyła mu 300 zł i kupił laptopa, który będzie mu niezbędny na studiach.

Matka pozwanego szacuje, że miesięczny koszt jego utrzymania to kwota ok.1400 -1500 zł miesięcznie.

Matka pozwanego nadal pracuje w (...)w P.i zarabia średnio 3847,53 zł netto miesięcznie (k.48). Także jej mąż nadal jest zatrudniony w Urzędzie Kontroli Skarbowej w P.i zarabia 2647,43 zł netto miesięcznie (k.49). Nadto J. T.jest kuratorem społecznym dla dorosłych w Sądzie Rejonowym w Ż.i z tego tytułu otrzymuje ok. 500 zł miesięcznie. Wspólnie użytkują samochód (...)rocznik 2003 (koszt jego utrzymania 650 zł miesięcznie, ubezpieczenie 900 zł rocznie), którym dojeżdżają do pracy. Na paliwo przeznaczają 200-300 zł miesięcznie.

Nadal mieszkają w domu jednorodzinnym należącym do jej rodziców. Koszt utrzymania przypadający na nią i męża to ok. 650 zł miesięcznie. Matka pozwanego wraz z mężem wychowują też małoletniego syna I.lat (...).

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie zeznań powoda M. S. (1) (k.155-158), pozwanego K. K. (k.158-159, 163-165), świadków: M. R. – S. (k.77-80), R. T. (k.80-83), J. T. (k.83-84) oraz dokumentów.

Zebrane w sprawie dokumenty urzędowe Sąd uznał za wiarygodne, albowiem zostały sporządzone przez właściwe do tego organy i w granicach kompetencji sporządzających je osób, a nadto żadna ze stron procesu nie kwestionowała ich wiarygodności. Tym samym i Sąd nie znalazł podstaw, aby czynić to z urzędu.

Za wiarygodne Sąd uznał również dokumenty prywatne złożone w sprawie, bacząc jednak, iż zgodnie z treścią art. 245 kpc, stanowią one jedynie dowód tego, iż osoby, które je podpisały, złożyły oświadczenie o treści zawartej w tych dokumentach.

Przymiotem wiarygodności Sąd opatrzył zeznania pozwanego K. K. w zakresie jego niezbędnych potrzeb, gdyż były one spójne, logiczne oraz nie przeczyły zasadom doświadczenia życiowego.

Sąd nie dał natomiast wiary zeznaniom powoda M. S. (1) w zakresie pogorszenia się jego sytuacji materialnej. Powód nie pracuje, ale pozostaje na zaopatrzeniu emerytalnym, które jest w podobnej wysokości jak jego ostatnia pensja. Nadto jest osobą młodą, wprawdzie niezdolną do wykonywania zawodu funkcjonariusza, to jednak z uwagi na posiadane wykształcenie ma możliwość podjęcia innej pracy. Za niezasadne Sąd uznał też twierdzenia powoda jakoby zmieniła się jego sytuacja ze względu na to, że niedawno urodziła mu się córka. M. S. (1) jako człowiek dojrzały i odpowiedzialny, podejmując ważne decyzje życiowe powinien mieć świadomość tego, że będzie musiał uczestniczyć w utrzymaniu i wychowaniu powołanych do życia dzieci bez względu na to, czy którekolwiek dziecko będzie przy nim na stałe, czy tylko okresowo.

W odniesieniu do zeznań świadków: M. R.-S., R. T. i J. T. Sąd uznał je za przydatne w świetle ustalenia stanu faktycznego niniejszej sprawy. Zeznaniom tym Sąd dał wiarę uznając, iż są one konsekwentne, logiczne oraz zgodne ze zgromadzonymi w sprawie dokumentami i potwierdziły one sytuacje zarówno powoda jak i pozwanego.

Sąd Rejonowy zważył, że zgodnie z art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Natomiast wedle art. 135 § 1 i 2 kro zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, a wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, może polegać także, w całości lub w części na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie.

Dla stwierdzenia, czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 kro należy zbadać, czy (w porównaniu z warunkami uprzednio istniejącymi) nastąpiły zmiany o charakterze trwałym i dotyczące okoliczności zasadniczych, w sposób istotny wpływający na zakres obowiązku alimentacyjnego. Zmiana taka dopuszczalna jest przy tym za okres poprzedzający datę orzekania (jak również dopuszczalna jest za okres poprzedzający wytoczone powództwo), bowiem decydująca jest tutaj data, w jakiej doszło do zmiany stosunków (uchwała SN z 28. (...)., Wa. C 389/49, publ. OSN 1951/3/60 i z 16.11.1954 r., I CO 41/54, publ. OSN 1956/1/3).

Zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego określa górną granicę świadczeń alimentacyjnych, natomiast możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego wyznaczają stopień, w jakim potrzeby te, ze względu na sytuację materialną zobowiązanego, mogą być zaspokojone. Usprawiedliwionymi potrzebami uprawnionego nie są przy tym jedynie potrzeby podstawowe , których zaspokojenie zapewnia minimum egzystencji, ale ich zakres zależy od wielu czynników, jak wiek uprawnionego, stan zdrowia, poziom wykształcenia, warunki społeczno – ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego. Przyjmuje się, że dziecko musi zawsze mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia, gwarantującego prawidłowy rozwój, odzieży, środków na ochronę zdrowia, kształcenie podstawowe i zawodowe. Wyjście poza te potrzeby zależy od osobistych cech dziecka oraz od zamożności i przyjętego przez zobowiązanego modelu konsumpcji. Przyjmuje się również, ze niezdolne do samodzielnego utrzymania się dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami, przy czym zasada ta nie oznacza mechanicznego podziału osiąganych przez rodziców dochodów. Jej istota sprowadza się do zbliżonego z rodzicami zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb dzieci, przy uwzględnieniu ich wieku, stanu zdrowia, kierunku kształcenia itp. Przy ocenie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego należy natomiast brać pod uwagę zarobki i dochody, które może on i powinien uzyskać przy dołożeniu należytej staranności, przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i finansowych. Uwzględnić także należy własne potrzeby zobowiązanego, gdyż zakres obowiązku alimentacyjnego nie może być ustalony na takim poziomie, który doprowadziłby do niedostatku.

Istotnym więc w przedmiotowej sprawie było ustalenie, czy od ustalenia ostatnich alimentów nastąpiła zmiana stosunków i w jakim zakresie nastąpiły te zmiany. Przeprowadzone postępowanie dowodowe w sprawie nie wykazało, by nastąpiły istotne zmiany w sytuacji powoda, w zakresie jego możliwości zarobkowych i majątkowych. Wprawdzie powód nie pracuje, to jednak pozostaje na zaopatrzeniu emerytalnym, które jest w podobnej wysokości co jego wynagrodzenie w czasie orzekania o ostatnich alimentach. Sąd zaznacza, iż powód podając, iż bezskutecznie szukał dodatkowej pracy nie udowodnił tego faktu w żaden sposób. Przedstawił jedynie zaświadczenie Dyrektora Zespołu Szkół (...) w G., z którego wynika, że jego podanie o pracę w charakterze nauczyciela wychowawcy nie zostało przyjęte z uwagi na brak wolnych etatów. Nadto Sądowi wiadomym jest, że placówka ta w najbliższym czasie ma zostać zlikwidowana, dlatego już z tego powodu podanie pozwanego nie mogło zostać rozpatrzone pozytywnie. Także z przedstawionych przez niego dowodów nie wynika, by powód całkowicie utracił możliwość wykonywania pracy obok otrzymywanej emerytury. Przedłożone dokumenty o całkowitej niezdolności do pracy oraz zdiagnozowane u niego schorzenia mają wpływ jedynie na jego pracę w charakterze funkcjonariusza służby więziennej. Powyższe prowadzi do konkluzji, iż powód ma realną możliwość podjęcia pracy w swoim zawodzie lub też dodatkowej pracy dorywczej, co pozwoli mu wykonywać swój obowiązek alimentacyjny w dotychczasowym zakresie

Powód wraz z żoną i dziećmi mieszka podobnie jak wtedy we własnym domu, za który nadal spłaca kredyt. Nadto jest współwłaścicielem aż trzech samochodów osobowych. Świadczy to o tym, iż musiał posiadać on środki do ich zakupu, a ponieważ żaden samochód nie jest niezbędny powodowi do pracy, należy uznać, że stanowi to dodatkowe obciążenie, które może być realizowane po zaspokojeniu uprawnionego.

Także sytuacja pozwanego nie uległa zdaniem Sądu istotnej zmianie. Przede wszystkim pozwany K. K. w dalszym ciągu się uczy i nie ma możliwości zarówno z uwagi na swój wiek, jak i brak wykształcenia utrzymać się samodzielnie. Nie posiada również żadnego majątku. Pozwany nadal jest pod opieką matki, która realizuje swój obowiązek alimentacyjny przez osobiste starania o utrzymanie i wychowanie dziecka. Sąd uznał, iż kwota ponoszona przez matkę na pozwanego nie uległa obiektywnej zmianie i jest na poziomie ustalonym w poprzednim postępowaniu na kwotę 1350 zł. Nadal bowiem poza kosztami jego utrzymania ponosi ona wydatki na edukację syna. Wydatki te są celowe i w pełni usprawiedliwione, a w przyszłości umożliwią pozwanemu zwiększenie jego konkurencyjności na rynku pracy, a przez to zwiększenie szans na znalezienie dobrej pracy oraz niezależność.

Reasumując Sąd Rejonowy stwierdził, iż aktualne możliwości zarobkowe powoda, mierzone jego kwalifikacjami zawodowymi, stanem zdrowia i miejsca zamieszkania pozostają tożsame z możliwościami zarobkowymi jakie posiadał podczas ostatniego postępowania alimentacyjnego. Powód nie wykazał, aby od ustalenia ostatnich alimentów nastąpiły zmiany stosunków skutkujące obniżeniem alimentów, dlatego na podstawie powołanych wyżej przepisów prawa powództwo jako niezasadne Sąd oddalił – pkt 1 wyroku.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu Sąd kosztami postępowania obciążył powoda i na podstawie art. 98 kpc oraz § 6 pkt 4 w zw. z § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu zasądził od M. S. (1) na rzecz K. K. kwotę 1200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wywiódł powód, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 138 k.r.i.o. polegające na przyjęciu, iż od ustalenia ostatnich alimentów (wyrok Sądu Okręgowego w (...)z dnia 25 października 2011 r. sygn. akt II Ca (...)) nie nastąpiła zmiana stosunków, co skutkowało oddaleniem powództwa w całości.

Apelujący nadto podniósł nowe fakty i dowody, których powód nie mógł powołać przed Sądem pierwszej instancji, a dotyczące konieczności kształcenia specjalnego syna powoda - M. S. (3).

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego renty alimentacyjnej w kwocie po 500 zł miesięcznie i to w miejsce renty alimentacyjnej zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia 25 października 2011 r. (sygn. akt II Ca (...)) od dnia l listopada 2012 r. oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego za obie instancje wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna.

Sąd Odwoławczy przyjął ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu I instancji jako własne. Sąd Rejonowy prawidłowo i wyczerpująco ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie, jak również wszechstronnie rozważył zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy, a dokonana jego wnikliwa i bezstronna ocena jest zgodna z zasadami logiki, doświadczenia życiowego i korzysta z ochrony przewidzianej w art. 233§1 k.p.c.

Sąd I instancji słusznie skonstatował, iż zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego można żądać jedynie w razie zmiany stosunków. Trafnie przyjął również, iż przez zmianę tę rozumie się istotne zmniejszenie bądź ustanie możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego do alimentacji albo też istotne zwiększenie lub zmniejszenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych. Tak określoną zmianę stosunków można więc wykazać przytaczając powstałe już po ustaleniu wysokości renty alimentacyjnej okoliczności, których konsekwencją była niekorzystna zmiana w sytuacji majątkowej i zarobkowej zobowiązanego, bądź też zmiana usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej do alimentacji.

Podkreślić należy, że skarżący domagając się obniżenia wysokości świadczonej przez niego renty alimentacyjnej – zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. – winien wykazać w toku procesu przed Sądem I instancji, iż jego możliwości majątkowe lub zarobkowe zmniejszyły się na tyle, by usprawiedliwionym okazało się zredukowanie wysokości świadczeń alimentacyjnych do kwoty określonej przez powoda w pozwie.

Na podstawie zgromadzonego przez Sąd I instancji materiału dowodowego nie można jednak przyjąć, iż możliwości majątkowe i zarobkowe powoda uległy znacznemu zmniejszeniu się, bądź też ustały i usprawiedliwione jest obniżenie alimentów na rzecz pozwanego. Powód otrzymuje emeryturę w takiej wysokości, w jakiej otrzymywał wynagrodzenie za pracę. Z chwilą ustania zatrudnienia faktycznie został pozbawiony szeregu dodatków funkcyjnych, które otrzymywał pracując w SW. Jednak zwrócić należy uwagę, że powodowi odpadły też pewne wydatki związane z pracą, np. na dojazdy do pracy w wysokości 235 zł miesięcznie. Nadto powód otrzymał odprawę emerytalną w kwocie 22.229 zł netto, z której to kwoty powinien w pierwszej kolejności zabezpieczyć środki na pokrycie swych zobowiązań alimentacyjnych. Mając na uwadze powyższe okoliczności uznać należało, że możliwości zarobkowe powoda nie uległy niekorzystnej zmianie.

Nadto zaakcentować należy, że przez ustawowe określenie „możliwości zarobkowe i majątkowe" rozumieć należy nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane ze swojego majątku, lecz te zarobki i te dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. Możliwości zarobkowe obowiązanego nie mogą być bowiem zawsze utożsamiane z faktycznie uzyskiwanymi dochodami. W przypadkach uzasadnionych obejmują one także wysokość dochodów, które zobowiązany jest w stanie uzyskać, lecz nie osiąga z przyczyn nie zasługujących na usprawiedliwienie. Zdaniem Sądu Okręgowego, powód nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości finansowych. Powód ma 43 lata, jest osobą wykształconą, zdolną do pracy (z wyjątkiem wykonywania służby funkcjonariusza służby więziennej). Ma więc możliwość podjęcia dodatkowej pracy w swoim zawodzie, bądź w innym niż wyuczony i uzyskania dodatkowych dochodów tym bardziej, że oprócz pozwanego posiada obecnie dwoje młodszych dzieci, do utrzymywania których jest obowiązany się przyczyniać. Sąd Odwoławczy nie podziela stanowiska skarżącego, że uzyskanie dodatkowych dochodów jest niemożliwe z uwagi na sprawowanie osobistej opieki nad małoletnimi dziećmi podczas nieobecności ich matki. Powód może bowiem podjąć dodatkowe zatrudnienie w godzinach nie kolidujących z pracą żony, po przejęciu przez nią opieki nad dziećmi. Powód mając świadomość istnienia obowiązku przyczyniania się do utrzymania zarówno małoletnich dzieci, jak i pozwanego, winien podjąć wszelkie starania, by uzyskać dodatkowe środki finansowe.

W tym miejscu wskazać należy, że błędne jest stanowisko apelującego jakoby Sąd I instancji pominął fakt, iż powodowi po wydaniu poprzedniego orzeczenia alimentacyjnego urodziło się drugie dziecko – córka A.. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu swego wyroku ustalił, że powód posiada jeszcze jedno dziecko i uwzględnił koszty jego utrzymania w wydatkach powoda. Koszty utrzymania każdego z małoletnich dzieci powód określił na kwotę ok. 800-1000 zł.

Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z załączonego do apelacji dokumentu – orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego syna M. S. (3) i ustalił, że małoletni z takiej formy kształcenia powinien korzystać. Powód nie wykazał jednak, że w związku z tym faktem zwiększyły się wydatki na małoletniego i ewentualnie w jakiej są one wysokości.

Wskazać dodatkowo należy, że skarżący w toku postępowania przed Sądem I instancji w żaden sposób nie wykazał także, iż usprawiedliwione potrzeby pozwanego zmniejszyły się, co powodowałoby konieczność obniżenia renty alimentacyjnej. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie prowadzi do wniosku, że sytuacja pozwanego zmieniła się, gdyż od października 2013 r. podjął on studia stacjonarne na Politechnice (...), co skutkuje zwiększeniem się jego wydatków na zapewnienie stancji w P., wyżywienie, bilety MPK, pomoce naukowe itd. W roku maturalnym pozwany natomiast poniósł dodatkowe wydatki na korepetycje i studniówkę.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy uznał, że powód, wykorzystując w pełni swoje możliwości zarobkowe, przy uwzględnieniu usprawiedliwionych potrzeb pozwanego, jest w stanie płacić rentę alimentacyjną w dotychczas ustalonej kwocie 700 zł miesięcznie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach zastępstwa procesowego pozwanego w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. i § 6a ust. 1 pkt 11 i ust. 4 w zw. z § 6 pkt 3 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2002 nr 163 poz. 1349 ze zm.).

SSO A. Kiersnowska-Tylewicz SSO M. Radomska - Stęplewska SSR del. M. Dziamski