Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, II Wydział Karny, w składzie:

przy udziale H. T., Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2014 r.

sprawy

S. Ł.

oskarżonego z art.148 § 1 kk; art.157 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 14 stycznia 2014 r., sygn. akt IV K 132/13

na podstawie art. 437 § 1 i 2 kpk, art. 438 pkt 3 kpk, art. 624 § 1 kpk

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  uchyla rozstrzygnięcie z punktu 3 o wymierzeniu oskarżonemu S. Ł. kary łącznej pozbawienia wolności;

b)  przyjmuje, że czyn przypisany oskarżonemu w punkcie 1 wyczerpuje znamiona art. 156 § 1 pkt 2 i § 3 kk i za to na podstawie art. 156 § 3 kk wymierza mu karę 8 (ośmiu) lat pozbawienia wolności;

2.  utrzymuje wyrok w mocy w pozostałej zaskarżonej części;

3.  na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 kk wymierza oskarżonemu karę łączną 8 (ośmiu) lat i 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności;

4.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. E. Z. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu świadczoną oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym;

5.  zwalnia oskarżonego od kosztów sadowych za postępowanie przed sądem II instancji.

Sygn. akt II Aka 78/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 stycznia 2014r Sąd Okręgowy w Łodzi uznał S. Ł. za winnego tego, że:

1.  w dniu 26/27 lipca 2012r w Ł., działając w zamiarze ewentualnym pozbawienia życia, kilkunastokrotnie uderzając H. Ł. pięściami w głowę, spowodował u niej obrażenia powłok głowy pod postacią ognisk stłuczenia, otarć naskórka, podbiegnięć krwawych tkanek miękkich, ran tłuczonych, a także obrażenia wewnątrzczaszkowe pod postacią krwiaka podtwardówkowego po stronie lewej, krwiaków podpajęczynówkowych na bocznych powierzchniach półkul mózgu, krwiogłowia i stłuczenia mózgu, który to uraz skutkował jej śmiercią, tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 148 § 1 kk i za to na podstawie art. 148 § 1 kk wymierzył mu karę 12 lat pozbawienia wolności,

2.  na przełomie czerwca – lipca 2012r w Ł. spowodował trwające dłużej niż siedem dni, inne niż określone w art. 156 § 1 kk naruszenie czynności narządu ciała S. W. w ten sposób, że poprzez przystawienie ostrza tasaka do przedniej powierzchni podudzia lewego pokrzywdzonej, powyżej powierzchni podeszwowej stopy, spowodował poprzecznie przebiegającą wrzecionowatą ranę długości siedem centymetrów z odczynem zapalnym, tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 157 § 1 kk i za to na podstawie art. 157 § 1 kk wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 85 kk i 86 § 1 kk za zbiegające się przestępstwa wymierzył oskarżonemu karę łączną 12 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności, zaliczając na podstawie art. 63 § 1 kk na jej poczet okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 6 listopada 2012r. Nadto, zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu adw. E. Z. kwotę 1549,80 zł tytułem wynagrodzenia, zaś oskarżonego zwolnił od kosztów sądowych.

Od wyroku tego apelację wniósł obrońca oskarżonego zarzucając mu:

1)  w zakresie czynu przypisanego oskarżonemu w pkt. 1 wyroku:

a)  naruszenie przepisów postępowania:

-.

-

art. 424 kpk przez sprzeczność pomiędzy treścią wyroku, a jego uzasadnieniem polegającą na tym, że w wyroku uznaje się oskarżonego winnym dokonania czynu zarzuconego mu w punkcie I aktu oskarżenia, podczas gdy w uzasadnieniu Sąd Okręgowy zadaje wręcz pytanie: cyt. „(..)czy w obu przypadkach mamy do czynienia z zamierzonym działaniem oskarżonego, czy to nieszczęśliwy wypadek lub działanie samych pokrzywdzonych sprawiło, że doszło do takich skutków, jak opisane w zarzutach",

-

art. 7 kpk przez niewłaściwą ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i oparcie ustaleń faktycznych na zeznaniach S. W., co do wiarygodności której istnieją uzasadnione wątpliwości, a to z uwagi na jej zachowanie i możliwość realnej oceny sytuacji w dniu zdarzenia,

⚫

nie wyjaśnieniu w uzasadnieniu wyroku, dlaczego Sąd I instancji definitywnie odrzucił hipotezę dotyczącą śmierci H. Ł., pomimo, że biegli dopuścili teoretyczną możliwość, że stwierdzone u pokrzywdzonej obrażenia wewnątrzczaszkowe mogły powstać od jednego urazu polegającego na uderzeniu się o kant mebla;

-

art. 5§2 kpk przez wyjaśnienie wątpliwości na nie korzyść oskarżonego, odmawiając wiarygodności jego wyjaśnieniom, podczas gdy nie można wykluczyć tezy, że z uwagi na fakt, iż H. Ł., będąc w dniu inkryminowanego zdarzenia pod znacznym wpływem alkoholu, na skutek pobicia jej przez oskarżonego, próbując najpierw podnieść się z podłogi, a następnie wstać z łóżka, w rezultacie przewróciła się, co też było bezpośrednią przyczyną jej śmierci,

• b)  błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść orzeczenia, polegający na przyjęciu, że:

  ⚫.

  ⚫

  ustalone zachowanie oskarżonego po zdarzeniu było logiczne;

  ⚫

  oskarżony bił w taki sposób, aby zabić H. Ł., podczas gdy biegli sądowi badający obrażenia pokrzywdzonej w trakcie sekcji, stwierdzili, że narzędzie którym je zadano (mogła to być pięść) działało ze średnią siłą;

  ⚫

  uznaniu, że oponiak mózgu zdiagnozowany u oskarżonego w trakcie rutynowych badań podczas obserwacji sądowo-psychiatrycznej nie miał wpływu na jego poczytalność, podczas gdy takową opinie wyrazili jedynie psycholog oraz dwaj psychiatrzy, pomimo, iż zdaniem obrony w tej kwestii winien wypowiedzieć się biegły z zakresu neurologii bądź onkologii, których opinii w niniejszej sprawie zabrakło.

  2)  w zakresie czynu przypisanego oskarżonemu w pkt. 2 wyroku:

  a)  naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 7 kpk przez niewłaściwą ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i opacie ustaleń faktycznych na zeznaniach S. W., co do wiarygodności której istnieją uzasadnione wątpliwości oraz art. 5§2 kpk przez wyjaśnienie wątpliwości na niekorzyść oskarżonego;

  b)  błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść orzeczenia, polegający na przyjęciu, że:

  -.

  -

  oskarżony nie tylko przystawił ostrze tasaka do przedniej powierzchni podudzia lewego pokrzywdzonej, ale celowo wyrządził krzywdę S. W., powodując u niej wrzecionowatą ranę o długości 7 cm z odczynem zapalnym;

  -

  pokrzywdzona nie przyczyniła się do powikłania rany, pomimo, że poza samym założeniem opatrunku, nie uczyniła nic więcej, w tym również nie udała się na pogotowie celem opatrzenia i zdezynfekowania rany.

Podnosząc powyższe obrońca wniósł o:

1)

• 1)  zmianę kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie 1 zaskarżonego wyroku i uznanie, że dopuścił się on co najwyżej przestępstwa z art. 156 § 3 kk,

  2)  uniewinnienie oskarżonego od 2 zarzutu,

ewentualnie o:

3)

• 3)  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji,

  4)  zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy kosztów nieopłaconej obrony z urzędu w postępowaniu przed Sądem II instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego jest niezasadna w zakresie, w jakim kwestionuje sprawstwo oskarżonego (...) w odniesieniu do obu przypisanych mu czynów.

Analiza pisemnych motywów zaskarżonego rozstrzygnięcia świadczy o tym, iż sąd I instancji odniósł się szczegółowo do kwestii stanowiących treść zarzutu sformułowanego w punkcie 1. a) apelacji oraz procedował w tym przedmiocie prawidłowo nie naruszając podstawowych zasad postępowania karnego, jak również poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne uznając, wbrew temu, czego domaga się skarżący, iż zebrane w sprawie dowody pozwalają na ocenę, że obrażenia wewnątrzczaszkowe jakich doznała pokrzywdzona H. Ł. stanowiły skutek urazów zadanych jej przez oskarżonego, nie zaś wynik jej upadku i uderzenia o podłoże czy kanty mebli. Sąd Apelacyjny w całości akceptuje tę część rozważań zawartych w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, która zawiera wywód odnoszący się do tej kwestii i wyjaśniający, z jakich powodów postulowanych apelacją ocen i ustaleń sąd I instancji nie przyjął. Jednocześnie nie ma potrzeby powtarzania zawartej tam argumentacji.

Akceptacji sądu odwoławczego podlega również dokonana przez Sąd Okręgowy ocena opinii biegłych psychiatrów i psychologa odnosząca się do stanu zdrowia psychicznego oskarżonego. Twierdzenie obrońcy oskarżonego, jakoby stwierdzona u oskarżonego w trakcie obserwacji psychiatryczno sądowej i poddana zabiegowi operacyjnemu zmiana nowotworowa w postaci guza mózgu – oponiaka, miała wpływ na jego poczytalność – pozostaje w sprzeczności z treścią opinii biegłych psychiatrów i wobec jednoznaczności opinii stanowi w istocie tezę dowolną. W ustnej uzupełniającej opinii złożonej przed sądem (opinia k. 414-415) biegli ci jasno i bez wątpliwości wypowiedzieli się, iż zdiagnozowany i zoperowany w trakcie obserwacji oponiak, nie dawał wcześniej żadnych objawów i symptomów sugerujących istnienie tej zmiany, a oskarżony nie odczuwał z powodu jego istnienia żadnych dolegliwości. Nie ujawniono także w toku badań oznak ucisku ze strony guza na struktury kostne czaszki i mózgu, a sam guz nie był duży i nie miał charakteru złośliwego. Jednocześnie biegli stwierdzili, iż zmiany tego typu mogą doprowadzić do różnego rodzaju objawów, np. w postaci ucisku na struktury ośrodkowego układu nerwowego, jednak ma to miejsce w przypadku rozrośnięcia się guza do znacznych rozmiarów, co następuje w różnym czasie, gdyż guzy tego typu powiększają się w bardzo długim czasie, nawet kilkudziesięciu lat. Wskazali, iż w przypadku oskarżonego brak było oznak, by guz uciskał struktury ośrodkowego układu nerwowego i nie dostrzegli podstaw do przyjęcia, by wpływał na poczytalność oskarżonego w chwili czynu. W świetle opinii tej treści, tezy zawarte w apelacji obrońcy oskarżonego, mają charakter jedynie polemiczny i nie mogą podlegać uwzględnieniu.

Sąd odwoławczy akceptuje także w całości dokonaną przez sąd okręgowy ocenę dowodów oraz poczynione ustalenia faktyczne w zakresie czynu popełnionego na szkodę S. W., nie znajdując w treści zarzutów zawartych w apelacji, jak i jej uzasadnieniu argumentów uzasadniających czynienie ocen i ustaleń odmiennych, niż uczynił to sąd I instancji.

Apelacja obrońcy oskarżonego jest natomiast uzasadniona w części, w jakiej kwestionuje ustalenie, iż działaniu oskarżonego polegającemu na zadawaniu pokrzywdzonej H. Ł. uderzeń pięściami w głowę, towarzyszył zamiar pozbawienia jej życia.

Jak wynika z pisemnych motywów zaskarżonego rozstrzygnięcia, ustalając fakty w tym zakresie, Sąd Okręgowy przyjął, że oskarżony S. Ł. zadał swojej 64 - letniej matce, będącą osobą schorowaną, wyniszczoną, ważącą 36 kg przy wzroście 152cm - co najmniej kilkanaście uderzeń pięściami po głowie i twarzy, po czym nie interesując się jej stanem poszedł spać. Czyniąc rozważania nad postacią zamiaru, z jakim działał oskarżony, sąd meriti przyjął, iż opisanemu zachowaniu oskarżonego towarzyszył zamiar pozbawienia życia pokrzywdzonej, o czym świadczyły takie okoliczności jak:

- zadawanie ciosów w newralgiczne okolice ciała jak twarz i głowa,

- liczba zadanych uderzeń i doznane obrażenia tkanek miękkich,

- fakt, że pokrzywdzona była schorowana i wyniszczona, miała problemy z poruszaniem się i była w stanie upojenia alkoholowego, oskarżony zaś, to mężczyzna sprawny, ważący około 70 kg,

- zachowanie oskarżonego po popełnieniu czynu, polegające na tym, że nie interesując się losem pokrzywdzonej udał się spać.

Odnosząc się do powyższych rozważań w kontekście zawartego w apelacji obrońcy zarzutu z punktu 1.b) oraz argumentacji w uzasadnieniu apelacji, podzielić należy stanowisko skarżącego, według którego sąd I instancji pominął określone istotne okoliczności przedmiotowe działania oskarżonego, mające wpływ na ocenę całokształtu jego zachowania w kontekście możliwości przypisania temu zachowaniu zamiaru ewentualnego pozbawienia życia pokrzywdzonej.

Nie sposób nie przyznać racji skarżącemu, iż poza zakresem rozważań sądu meriti pozostały okoliczności dotyczące przedmiotowej strony działania oskarżonego związane ze sposobem działania oraz siłą i ilością tych zadanych pokrzywdzonej uderzeń w głowę i twarz, które miały znaczenie z punktu widzenia możności doprowadzenia do śmiertelnego skutku. Waga okoliczności tego rodzaju dla czynienia ustaleń w omawianej kwestii nie podlega dyskusji, bowiem zawsze mają one znaczenie dla ustaleń w przedmiocie zamiaru pozbawienia życia. W przypadku niniejszym, jak wynika z protokołu sekcji zwłok pokrzywdzonej i wydanej na jego podstawie opinii biegłych z zakresu medycyny sądowej, na powłokach głowy H. Ł. ujawniono liczne zlewające się sińce, stłuczenia powłok, otarcia naskórka, powierzchowne rany na czole, ranę tłuczoną wargi górnej, oraz obrażenia wewnętrzne pod postacią krwiaka podtwardówkowego po stronie lewej, krwiaków podpajęczynówkowych na bocznych powierzchniach półkul mózgu, krwiogłowia i stłuczenia mózgu, które stały się bezpośrednią przyczyną śmierci. Wypowiadając się w opinii ustnej przed sądem, biegły z zakresu medycyny sądowej S. K. stwierdził, iż nie jest możliwe określenie, ile i które urazy działające na powłoki głowy doprowadziły do powstania obrażeń wewnątrzczaszkowych. Mało prawdopodobne, by obrażenia wewnętrzne spowodował jeden uraz, gdyż uderzenie pięścią w głowę nie należało do silnych (nie działało z dużą siłą), a zatem wnioskował, iż w przypadku niniejszym doszło do nałożenia się kilku – kilkunastu urazów, które doprowadziły do zgonu (opinia k. 338-339). Jednocześnie biegły ten nie wykluczył jednak, iż tak rozległe jak ujawnione u H. Ł. obrażenia wewnętrzne mogły powstać od jednego urazu w głowę. Z opinią tą zgodził się drugi z biegłych wykonujących sekcję zwłok H. Ł. – M. K., stwierdzając, iż „jedno z licznych uderzeń lub kilka spowodowały te skutki”, tj. skutki w postaci obrażeń wewnątrzczaszkowych (opinia k. 413v). Jednocześnie, w opiniach pisemnych biegli ci wypowiadali się, iż obrażenia powłok głowy i wewnątrzczaszkowe powstały od urazów działających ze średnią siłą (opinie k. 94, k. 126). Wskazanych okoliczności płynących z treści w/w opinii nie poddał sąd I instancji analizie w kontekście ich wpływu na ustalenia co do zamiaru towarzyszącemu działaniu oskarżonego, a zważywszy na to, iż opinie te dopuszczają ewentualność powstania skutkujących zgonem obrażeń wewnątrzczaszkowych u pokrzywdzonej nawet od jednego uderzenia w głowę działającego z siłą średnią, okoliczności te należało rozważać również z punktu widzenia możności przypisania (...) działania z zamiarem spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, którego następstwem stała się śmierć pokrzywdzonej (w świetle opinii biegłych z zakresu medycyny sądowej, wewnątrzczaszkowe obrażenia ciała doznane przez H. Ł. chorobę realnie zagrażającą życiu (opinia k.126). Wątpliwości płynące ze stanu dowodowego w tym zakresie nie mogą prowadzić do wnioskowania niekorzystnego dla oskarżonego. Wskazać należy, iż do przyjęcia, że sprawca działał w zamiarze zabójstwa człowieka nie wystarczy ustalenie, że działał on umyślnie chcąc zadać nawet ciężkie obrażenia ciała lub godząc się z ich zadaniem, lecz konieczne jest także ustalenie, że zamiarem obejmował skutek w postaci śmierci. Jeżeli takiego ustalenia nie da się dokonać bezspornie, to mimo stwierdzonej umyślności działania w zakresie spowodowania obrażeń, odpowiedzialność sprawcy kształtuje się wyłącznie na podstawie przepisów przewidujących odpowiedzialność za naruszenie prawidłowych funkcji organizmu z art. 156 kk (przykładowo: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 lutego 2013r w sprawie sygn. akt II AKa 8/13 Lex nr 1307479).

Mając na uwadze tą argumentację, sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że po uprzednim uchyleniu rozstrzygnięcia o wymierzeniu oskarżonemu kary łącznej, przyjął, iż zakwalifikowany w wyroku z art. 148 § 1 kk czyn wyczerpał znamiona występku z art. 156 § 1 pkt. 2 i § 3 kk i wymierzył oskarżonemu karę 8 lat pozbawienia wolności, jako karę adekwatną do wszystkich tych okoliczności, o których mowa jest w art. 53 § 1 i 2 kk. Na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 kk Sąd Apelacyjny za obydwa przypisane przestępstwa wymierzył oskarżonemu karę łączną 8 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności stosując zasadę częściowej absorpcji w sposób, w jaki uczynił to sąd I instancji.

Sąd Apelacyjny procedował na podstawie art. 437 § 1 i 2 kpk, art. 438 pkt. 3 kpk, zaś zwalniając oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze – na podstawie art. 624 § 1 kpk. O wynagrodzeniu na rzecz obrońcy oskarżonej z urzędu sąd odwoławczy orzekł na podstawie § 14 pkt. 2 ppkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163 poz. 1348 z późn. zm).