Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2014 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Karol Smaga

Protokolant: apl. sędz. L. B.

po rozpoznaniu dnia 27 czerwca 2014 roku w W.

na rozprawie

sprawy z powództwa B. M.

przeciwko miastu (...)

o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu

1.  oddala powództwo,

2.  oddala wniosek pozwanego o zasądzenie kosztów procesu.

Sygn. akt I C 417/14

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 lutego 2014 roku (data prezentaty Sądu) B. M. – reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata A. M. ( vide pełnomocnictwo, k. 6), wniosła o ustalenie, że wstąpiła w stosunek najmu lokalu numer (...) położonego w W. przy ul. (...) w miejsce zmarłej w dniu 9 stycznia 2013 roku K. B..

Uzasadniając swoje stanowisko powódka wskazała, że w dniu 2 marca 2005 roku zawarła w K. B. umowę o opiekę, którą sprawowała do jej śmierci, prowadząc z nią wspólne gospodarstwo, gotując obiady i wykonując inne czynności wymienione w umowie o opiekę ( vide pozew, k. 2 – 4).

W odpowiedzi na pozew miasto (...), reprezentowane przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego E. M.( vide pełnomocnictwo, k. 16), wniosło o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany podniósł, że przepisy obecnie obowiązujące nie przewidują możliwości wstąpienia osób wykonujących opiekę nad najemcą na podstawie umowy o jej sprawowanie, określającej wzajemne prawa oraz obowiązki stron i zawartej za zgodą organu gminy. Nadto poddał w wątpliwość fakt zamieszkiwania powódki w przedmiotowym lokalu za zgodą właściciela ( vide odpowiedź na pozew, k. 14 – 14).

W toku rozprawy głównej strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska ( vide protokół z rozprawy głównej z dnia 27 czerwca 2014 roku, k. 32 – 33).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Miasto (...)jest właścicielem budynku mieszkalnego położonego w W.przy ul. (...), w skład którego wchodzi lokal mieszkalny nr (...) (bezsporne).

Najemczynią przedmiotowego lokalu była K. B. (bezsporne).

W dniu 2 marca 2005 roku K. B. zawarła w B. M. umowę o opiekę, na podstawie której B. M. zobowiązała się do:

- zamieszkania w lokalu na stałe i prowadzenie wspólnego gospodarstwa,

- wyremontowania mieszkania z własnych środków dla potrzeb rodziny,

- doposażenia w brakujące meble oraz sprzęt kuchenny i pralkę,

- profesjonalnej opieki całodobowej i pielęgnacji aż do śmierci, tj. w dzień – pomoc w codziennym funkcjonowaniu, w nocy ewentualnej pomocy w pogarszającym się stanie zdrowia,

- prowadzenia wspólnego gospodarstwa, tj. robienia zakupów, przygotowywania i gotowania posiłków, pomocy w jedzeniu (karmienie), sprzątania bieżącego i okolicznościowego, prania bieżącego, załatwiania wszelkich spraw w urzędach i przychodniach lekarskich,

- pomocy w ubieraniu,

- pomocy w utrzymywaniu higieny osobistej (higieny intymnej, zmiany pampersów i przeciwdziałaniu odleżynom),

- podawania lekarstw i robienia zastrzyków domięśniowych,

- dotrzymywania towarzystwa,

- wspólnego wychodzenia na spacer,

- wożenia na okresowe badania kontrolne lekarskie, transportu z łóżka na fotel lub wózek i z powrotem,

- zabezpieczania opieki w czasie choroby lub urlopu,

- powiadomienia bratanka K. K. o jej zgonie (umowa o opiekę, k. 8; dyplom (...), k. 9).

K. B. zmarła w dniu 9 stycznia 2013 roku (odpis skrócony aktu zgonu, k. 7).

Po jej śmierci B. M.wystąpiła do Urzędu Miasta (...)z wnioskiem o zawarcie z nią umowy najmu zajmowanego bez tytułu prawnego lokalu numer (...)przy ulicy (...)w W., który został rozpoznany negatywnie (pismo Urzędu Miasta (...), k. 11).

Stan faktyczny został ustalony na podstawie wskazanych wyżej dowodów.

Za wiarygodne uznano dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, albowiem zostały one sporządzone przez kompetentne osoby w ramach wykonywanych przez nie czynności, a strony w toku przewodu sądowego nie kwestionowały ich prawdziwości; również Sąd dokonując ich kontroli od strony formalnej i zawartości merytorycznej nie dopatrzył się uchybień ani śladów wskazujących na ich fałszowanie przez podrabianie lub przerabianie.

Na podstawie art. 217 § 2 k.p.c. Sąd oddalił wniosek powódki o dopuszczenie dowodów z zeznań świadków M. C. i T. L., a także wnioski obu stron o przeprowadzenie dowodów z dokumentów dołączonych do akt lokalowych, albowiem w ocenie Sądu powołane zostały one jedynie dla zwłoki i nie dotyczyły okoliczności prawnie relewantnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Powódka za pomocą zawnioskowanych środków dowodowych chciała wykazać, że zamieszkiwała w przedmiotowym lokalu. Fakt zamieszkiwania przez nią w mieszkaniu zmarłej najemczyni miałby znaczenie prawne tylko w przypadku, gdyby powódka należała do kręgu osób, które są uprawnione do wstąpienia w stosunek najmu. Skoro B. M. do nich jednak nie należała, badanie tego, czy zamieszkiwała w mieszkaniu do chwili śmierci K. B. nie miała żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, gdyż nawet w przypadku ustalenia, że zamieszkiwała, prowadzić musiałoby do oddalenia powództwa. Analogicznie ocenić należało wnioski obu stron o przeprowadzenie dowodu z dołączonych do akt lokalowych dokumentów z uwagi na te, że fakty, które ich treść miałaby potwierdzić nie stanowiły ważkiej determinanty do ustalenia wstąpienia powódki w stosunek najmu po zmarłej w rozpoznawanej sprawie.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl przepisu art. 691 k.c. w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Osoby te wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. W razie braku tych osób stosunek najmu lokalu mieszkalnego wygasa.

Niezbędną zatem przesłankę wstąpienia w stosunek najmu po zmarłym najemcy stanowi przynależność do określonej, ze względu na pokrewieństwo lub bliskość, kategorii osób wskazanej w art. 691 k.c. Wymogu ten bezspornie nie spełniała powódka B. M., która była osobą obcą w stosunku do zmarłej najemczyni.

Nie ulega wątpliwości, że B. M. i K. B. łączyła umowa o opiekę, na podstawie której powódka zobowiązana została do zamieszkiwania wraz ze zmarłą najemczynią, prowadzenia z nią wspólnego gospodarstwa, jak i sprawowania profesjonalnej całodobowej opieki.

Jak to zostało podkreślone na wstępie niniejszych rozważań, obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości wstąpienia w stosunek najmu po zmarłym najemcy osób sprawujących nad nim opiekę na podstawie szczególnej umowy, określającej wzajemne prawa i obowiązki stron i zawartej za zgodą organu gminy.

Zgodnie z brzmieniem art. 691 k.c., obowiązującego do dnia 12 listopada 1994 roku, w razie śmierci najemcy mieszkania osoby bliskie najemcy, które stale z nim mieszkały aż do chwili jego śmierci, wstępują w stosunek najmu.

Art. 47 pkt 3 ustawy z dnia 2 lipca 1994 roku o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. 1998 r., Nr 120, poz. 787 ze zm.) uchylił przepis art. 691 k.c. w cytowanym powyżej brzmieniu oraz przepisy art. 9 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 roku Prawo lokalowe (Dz. U. 1987 r., Nr 30, poz. 165 ze zm.) w stosunku do osób, które zawarły z najemcą lokalu mieszkalnego umowę o sprawowanie nad nim opieki – nie regulując jednocześnie sytuacji tych osób po wejściu w życie ustawy z dnia 2 lipca 1994 roku o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych, w tym samym nie zapewniając im wstąpienia w stosunek najmu po śmierci najemcy.

Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 3 grudnia 1996 r. (sygn. akt K 25/95, OTK 1996, nr 6, poz. 52) stwierdził, iż przepisy art. 47 pkt 3 ustawy z dnia 2 lipca 1994 roku o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych są niezgodne z art. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej uchwalonej przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r. (Dz. U. z 1976 r. Nr 7, poz. 36 ze zm.), który został pozostawiony w mocy na podstawie art. 77 ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 84, poz. 426 ze zm.).

W związku z tym, do stosunku prawnego nawiązanego w wyniku zawarcia umowy o sprawowanie opieki nad najemcą lokalu mieszkalnego przed wejściem w życie ustawy z dnia 2 lipca 1994 roku o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych stosuje się także po jej wejściu w życie przepisy dotychczasowe, tj. art. 9 ust. 2 pr. lok. oraz art. 691 k.c. (w poprzednim brzmieniu), z których wynika, że osoby sprawujące nad najemcą opiekę na podstawie ww. umowy wstępują w razie śmierci tego najemcy w stosunek najmu po nim ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 1997 r., I CKU 47/97).

W chwili zawierania przez powódkę umowy o sprawowanie opieki nad K. B. i w trakcie jej sprawowania, do dnia 9 stycznia 2013 roku nie obowiązywał już art. 9 ust. 2 Prawa lokalowego z 1974 r. (Dz. U. z 1987 r. Nr 30, poz. 165 ze zm.), według którego na równi z osobami bliskimi najemcy traktowane były osoby wykonujące opiekę nad najemcą na podstawie umowy o jej sprawowanie, określającej wzajemne prawa oraz obowiązki stron i zawartej za zgodą organu gminy, oraz art. 691 k.c. stanowiący, iż w razie śmierci najemcy mieszkania, osoby bliskie najemcy, które stale z nim mieszkały aż do chwili jego śmierci, wstępują w stosunek najmu. W dacie śmierci K. B. wymienione przepisy już nie obowiązywały. Utraciły moc (zostały skreślone) przez ustawę z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 105, poz. 509 ze zm.). Na podstawie art. 8 tej ustawy w stosunek najmu lokalu w razie śmierci najemcy wstępują mieszkające z nim stale do chwili jego śmierci określone w tym przepisie osoby mu bliskie, wśród których nie są wymienione osoby wykonujące opiekę nad najemcą na podstawie umowy o jej sprawowanie.

Stwierdzenie w niniejszej sprawie, że niewątpliwie powódka B. M. nie spełniła przesłanek określonych przepisem art. 691 § 1 k.c., przesądziło o braku zasadności wniesionego powództwa.

Jedynie na marginesie wskazać należy, że na uwzględnienie nie zasługiwała również wskazana przez pełnomocnika powódki podstawa ustalenia wstąpienia w stosunek najmu po zmarłej najemczyni upatrywana w treści art. 5 k.c.

Zgodnie z jego brzmieniem nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowane jest stanowisko, że przepis art. 5 k.c. służy wyłącznie ochronie osoby zobowiązanej i nie może być samodzielną podstawą nabycia praw podmiotowych, te bowiem wywodzą się ze stanowiących je norm prawa materialnego ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2000 r., sygn. akt II CKN 258/00, Lex, nr 52556, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2002 r., sygn. akt I CKN 934/00, Lex, nr 54371). W niniejszej sprawie nie było zresztą potrzeby zastosowania tego przepisu, skoro wykładania innych przepisów, regulujących wstąpienie w stosunek najmu po zmarłym najemcy, pozwoliła Sądowi na wydanie wyroku oddalającego powództwo.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, uznając, że w realiach sprawy konieczne jest odejście od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Sąd uznał bowiem, że sposób reprezentowania pozwanego w niniejszym procesie, w tym w szczególności treść formułowanych w jego imieniu wniosków i oświadczeń procesowych w toku rozprawy w dniu 27 czerwca 2014 roku, w ogóle nie przyczyniła się do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Nadto pełnomocnik w toku procesu popełnił uchybienia, które skutkowały zwrotem pism. Samo tylko stawiennictwo na rozprawie i wniesienie o oddalenie powództwa nie uzasadnia zasądzenia kosztów procesu.

Mając na uwadze powyższe rozważania i na podstawie powołanych powyżej przepisów Sąd orzekł, jak w części dyspozytywnej wyroku.