Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2014r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Irena Dobosiewicz (spr.)

Sędziowie SO Tomasz Adamski

SO Aurelia Pietrzak

Protokolant sekr. sądowy Tomasz Rapacewicz

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2014r. w Bydgoszczy na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 27 lutego 2013r. sygn. akt. IC 114/10

I/ oddala apelację,

II/ zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 60 zł (sześćdziesiąt) tytułem

zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego,

III/ przyznaje radcy prawnemu R. J. od Skarbu Państwa

2

- Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 73,80 zł (siedemdziesiąt trzy 80/100) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt. 449/13

UZASADNIENIE

Powód A. S. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w K. zadośćuczynienia w kwocie 70 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, z tytułu naruszenia przez pozwanego dóbr osobistych powoda w okresie odbywania kary pozbawienia wolności. Dotyczy to nie zapewnienia mu w celi powierzchni 3m , braku prawidłowego wyposażenia i oświetlenia cel, braku odpowiedniego wyżywienia i należytej opieki medycznej, braku właściwych warunków sanitarnych, spowodowanie zagrożenia dla zdrowia przez osadzenie powoda w jednej celi ze skazanym będącym nosicielem HCV, nieludzkie i poniżające traktowanie a nade wszystko uniemożliwienie korzystania mu z' właściwego sprzętu tj. płyt CD/DVD, lampki nocnej, discmana z radiem i przedłużacza oraz własnej odzieży.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 27 lutego 2013r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu oraz rozstrzygnął o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej powodowi z urzędu, zasadzając od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika powoda kwotę 8856 zł.

Swoje rozstrzygnięcie oparł Sąd Rejonowy na następujących ustaleniach i rozważaniach natury prawnej: Powód przebywał u pozwanego od 15 lipca 2009 r. w następujących celach :

-

w pawilonie (...) na oddziale(...)w 12 osobowej celi nr (...) w okresie do 15.7.2009r. do 1.10.2009 r.;

-

w pawilonie (...) na oddziale (...) w 10 osobowej, celi nr (...)

1

całkowitej powierzchni 30,74 m ² bez uwzględnienia kącika sanitarnego, w okresie od 1.10.2009 r. do 30.12.2009 r.;

-w pawilonie (...) na oddziale (...) w 6 osobowej celi nr (...) w okresie od

30.12.2009 r. do 20.02.2010 r.;

-w pawilonie(...) na oddziale (...) w 5 osobowej celi nr (...)w okresie od

20.02.2010 r. do 23.02.2010 r.;

-w pawilonie(...) na oddziale(...)w 2 osobowej celi nr (...) w okresie od 23.02.2010 do 13.04.2010r.

W celach tych każdemu osadzonemu zapewniono powierzchnię przekraczającą 3 m ².

Na mocy niezaskarżonej przez powoda decyzji Dyrektora Zakładu Karnego w K. z dnia 14 kwietnia 2010 r., w okresie od 14 kwietnia 2010 r. do 28 kwietnia 2010 r. umieszczono powoda w celi w której przypadająca na osadzonego powierzchnia wynosiła poniżej 3 m nie mniej niż 2 m ² na jednego osadzonego z uwagi na brak miejsc w celach mieszkalnych.

Powód został osadzony w Zakładzie Karnym w K. z uwagi na fakt, iż uczył się u pozwanego w Liceum Ogólnokształcącym. Do szkoły uczęszczał we wrześniu i październiku 2009 r. Z dniem 26 października 2009 r. powód zrezygnował z nauki z powodów osobistych i domagał się wykreślenia go z listy studentów. W tym czasie zwrócił się z prośbą o przetransportowanie go do jednostki penitencjarnej położonej bliżej jego miejsca zamieszkania celem umożliwienia mu kontaktu z bratem. Cele, w których przebywał powód, były wyposażone w wyodrębnione murowane kąciki sanitarne, jednakże w celi nr (...) na(...)oddziale warunki techniczno-budowlane (zabytkowy budynek) nie pozwalały na utworzenie murowanych kącików sanitarnych, w związku z czym był on oddzielony od reszty celi nieprzezroczystą zasłoną umocowaną na metalowym stelażu co umożliwiało nieskrępowane korzystanie z toalety. W pawilonie (...) na oddziale (...) w 12 osobowej celi nr (...) powód przebywał z A. N. - osadzonym będącym nosicielem wirusa HCV. O

2

fakcie tym pozwany nie zawiadomił powoda z uwagi na konieczność zachowania tajemnicy lekarskiej. A. N. sam poinformował o tym fakcie pozostałych współwięźniów, którzy starali się zachować środki ostrożności. Powód w tym czasie nie został zarażony. W dniu 16 lipca 2009 r. powód złożył prośbę o wyrażenie zgody na wydanie lampki nocnej z uwagi na słaby wzrok. Prośba ta została rozpatrzona odmownie. O powyższym sposobie jej rozpatrzenia zadecydowała opinia lekarza, zgodnie z którą, światło punktowe nasila zaburzenia ostrości wzroku. W celach, w których przebywał pozwany zapewniono właściwe oświetlenie. Wartości natężenia oświetlenia w oddziale (...) w celi nr (...) oraz w celi nr (...) na oddziale (...) są większe od wartości wymaganych przez normę (...)i (...). Natężenie oświetlenia w oddziale (...) w celi nr (...) nawet przy 3 świetlówkach w tej celi spełniałoby wymagania przewidziane wyżej wymienionymi normami. Na oddziale (...) jest wentylacja grawitacyjna. Z uwagi na zabytkowy budynek nie ma takiej wentylacji na(...)oddziale. Przesłony okienne na (...) oddziale są odchylone od okna pod kątem 45%, tym samym nie przeszkadzają w dopływie świeżego powietrza przez otwory okienne. We wszystkich celach jest możliwość otwarcia okna. Wymiana powietrza następuje przy otwartym oknie i otwartych drzwiach. Drzwi otwiera się kilkanaście razy dziennie: na apel, na posiłki, przy wyjściu na spacer, przy wyjściu na zajęcia szkolne, sportowe, do świetlicy, do lekarza, do kąpieli. Więźniom, w tym powodowi, pozwany zapewnił właściwą opiekę medyczną. Powód nie przyjmuje leków i nie jest nosicielem żadnej choroby.

Podczas pobytu powoda w Zakładzie Karnym w K. powód otrzymywał środki czystości, tj. mydło, rolkę papieru toaletowego, proszek do prania, krem do golenia, szczoteczkę do zębów. Do sprzątania celi otrzymywał czyścik i środek do dezynfekcji. Bielizna pościelowa wymieniana była raz na 2 tygodnie, a bielizna osobista osadzonych wymieniana była raz na tydzień. W celach była bieżąca zimna woda. Raz w tygodniu pozwany korzystał z łaźni, w

3

której była ciepła woda. Pozwany otrzymywał środki higieny osobistej. W celach, w których przebywał powód były okna,- które można otwierać. Koce, odzież, prześcieradła były w dobrym stanie. Temperatura w celach była prawidłowa. Osadzeni codziennie odbywali 60 minutowy spacer na wolnym powietrzu, mogli korzystać z zajęć w świetlicach, otrzymywali 3 razy dziennie posiłki, korzystali z widzeń, aparatu telefonicznego, prasy.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie twierdzeń stron, w takim zakresie w jakim okoliczności faktyczne sprawy nie były pomiędzy stronami sporne, wyżej wymienionych dowodów z dokumentów, zeznań świadków: P. G. i M. K. (1) a także częściowo w oparciu o zeznania świadków: M. G., S. J., A. N., I. S., R. P. oraz opinii biegłych.

Za wiarygodne Sąd uznał logiczne, spójne, obiektywne i wzajemnie uzupełniające się zeznania świadków: P. G. i M. K. (1).

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka M. G., iż cela nr (...)znajdująca się na oddziale (...)była przeludniona z uwagi na brak jakichkolwiek dowodów okoliczność tę potwierdzających oraz sprzeczność zeznań świadka w tym zakresie z opinią biegłego E. R.. Sam powód zresztą stwierdził, że była to cela 12 osobowa i że tyle właśnie osób było w niej osadzonych. Podobnie zeznał świadek S. J., który był współosadzonym.

Niewiarygodne dla Sądu było to, że cela, w której świadek przebywał z powodem była niewłaściwie oświetlona albowiem przeczy temu wiarygodna opinia biegłego sądowego.

Sąd dał wiarę świadkom A. N. i R. P. co do tego, że cele były zamiatane i zmywane oraz że więźniowie otrzymywali środki higieny osobistej. Niewiarygodne były zeznania tych świadków odnośnie złej wentylacji. Nie tylko z twierdzeń pozwanego, ale także z zeznań świadków: M. G. i P. G. wynikało, że istniała możliwość otworzenia

4

okien w każdej celi, co w konsekwencji umożliwiało dopływ świeżego powietrza. Niewiarygodne było także twierdzenie świadka A. N. dotyczące niewłaściwego oświetlenia, gdyż było to sprzeczne z wiarygodną opinią biegłego sądowego. Niewiarygodne było także to, że pozwany nie wydawał osadzonym środków czystości. Było to sprzeczne nie tylko z zeznaniami P. G. - pracownika pozwanego, ale także z zeznaniami świadków: M. K. (2) i I. S.będących współosadzonymi. Świadek M. K. (2) nie miał zastrzeżeń co do oświetlenia celi i jej wyposażenia oraz zabudowy kącika sanitarnego. Sąd uznał ich zeznania w tym zakresie za obiektywne i wiarygodne.

Sąd nie dał także wiary dowodowi z przesłuchania powoda.

Z uwagi na fakt, że sporna między stronami była kwestia powierzchni celi nr (...) znajdującej się na oddziale(...)w pawilonie (...)na terenie Zakładu Karnego w K. Sąd zlecił biegłemu E. R.dokonanie jej pomiarów wraz z kącikiem sanitarnym oraz bez tego kącika. Z opinii biegłego wynikało, że nawet z pominięciem powierzchni zajmowanej przez kącik sanitarny badana cela miała powierzchnię powyżej 30 m ^{( 2)}, co oznacza, że dopuszczalne było osadzenie w niej 10 więźniów. Należy dodać, że wszelkie wątpliwości co do pomiarów i obliczeń biegły w przekonujący sposób wyjaśnił w ramach ustnej opinii uzupełniającej.

Sąd postanowieniem z dnia 29 grudnia 2011 r. dopuścił dowód z opinii biegłego P. K.celem ustalenia, czy zamontowanie na oddziale (...) w celach nr (...) Zakładu Karnego w K. oświetlenia w postaci 3 świetlówek dawało natężenie światła zgodne z obowiązującymi normami oświetlenia takich pomieszczeń, j akiej mocy musiała by być każda ze świetlówek, aby oświetlenie było zgodne z normami oraz czy możliwe jest aby 3 świetlówki dawały natężenie oświetlenia jakie określone zostało w protokole z dnia 29.12.2009 r. Wydając opinię biegły przyjął, że natężenie oświetlenia, w celi więziennej powinno wynosić 2001x. W oparciu o przeprowadzone badania

5

biegły ustalił, że pomierzone wartości natężenia oświetlenia w oddziale (...), celi nr(...)są większe od wartości wymaganych przez normę, zatem natężenia oświetlenia są zgodne z obowiązującą normą oświetlenia dla takich pomieszczeń. Biegły w opinii wskazał, że nie jest w stanie autorytatywnie odnieść się do przedstawionego w aktach sprawy protokołu pomiarów natężenia oświetlenia z dnia 29.12.2009 r. z uwagi na brak szczegółowych danych.

Uwzględniając zarzuty i wnioski powoda Sąd postanowieniem z dnia 29 marca 2012 r. dopuścił dowód z uzupełniaj ącej opinii biegłego P. K.celem ustalenia, czy oświetlenie na oddziale (...) w celi nr (...) oraz na oddziale(...)w j celi nr(...) Zakładu Karnego w K. było zgodne z obowiązującymi normami oświetlenia takich pomieszczeń, przy założeniu, że w pomieszczeniach tych znajdowały się jedynie 3 świetlówki oraz o jakiej mocy musiała by być każda ze świetlówek, aby oświetlenie było zgodne z normami. Zdaniem biegłego, pomierzone wartości natężenia oświetlenia w oddziale (...), celi nr(...) są większe od wartości wymaganych przez normę, zatem natężenia oświetlenia są zgodne z obowiązującą normą oświetlenia dla takich pomieszczeń. Według biegłego pomierzone wartości natężenia oświetlenia w oddziale (...), celi nr(...), przy trzech świetlówkach, są większe od wartości wymaganych przez normę, zatem natężenia oświetlenia są zgodne z obowiązującą normą oświetlenia dła tego typu pomieszczeń.

W piśmie z dnia 11 września 2012 r. oraz w ustnej opinii uzupełniającej biegły w wyczerpujący, fachowy i przekonujący sposób wyjaśnił wszelkie wątpliwości powoda i w należyty sposób odniósł się do podnoszonych przez niego zastrzeżeń i uwag.

Podstawę prawną roszczeń powoda stanowiły art. 417 § 1 k.c. oraz art. 23 i 24 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 448 k.c.

Rozstrzygnięcie zawisłego pomiędzy stronami sporu sprowadzało się zatem do ustalenia, czy w związku z warunkami kwaterunkowymi w celach, w

6

których przebywał powód naruszono dobra osobiste w postaci godności osobistej oraz, czy działalnie pozwanego było bezprawne.

W oparciu o przeprowadzone dowody, w szczególności o dokumentację w postaci karty historii rozmieszczenia i wykazu pomieszczeń a także pisemnej i ustnej opinii biegłego sądowego E. R., Sąd uznał, że w spornym okresie zagwarantował powodowi minimalną powierzchnię wynoszącą co najmniej 3 m ^{( 2)}. Należy wskazać, że bezsporna pomiędzy stronami była ilość osób osadzonych w poszczególnych celach. Powód kwestionował jednak podawane przez pozwanego wymiary 10 osobowej celi nr (...)znajdującej się w pawilonie (...)na oddziale (...). Jego zdaniem cela ta miała powierzchnię poniżej 30 m ^{( 2)}. Jak wskazano wcześniej z opinii biegłego sądowego wynikało, że cela ta bez uwzględnienia kącika sanitarnego miała powierzchnię przekraczającą 30 m . Co więcej z opinii wynikało że cela ma powierzchnię większą niż deklarowana przez pozwanego. Powód nie zdołał podważyć wiarygodności opinii biegłego. Tym samym zarówno jego twierdzenia jak i zeznania niektórych współosadzonych, były jedynie wyrazem subiektywnego przekonania, nie znajdującego potwierdzenia w obiektywnych okolicznościach.

Odnosząc się zaś do decyzji Dyrektora Zakładu Karnego w K. z dnia 14 kwietnia 2010 r. w przedmiocie umieszczenia powoda w celi mieszkalnej w okresie od 14 kwietnia 2010 r. do 28 kwietnia 2010 r., w której

■y

przypadająca na osadzonego powierzchnia wynosiła poniżej 3 m nie mniej niż 2 m ², Sąd wskazał, że zgodnie z art. 110§2 k.k.w. Dyrektor zakładu karnego, aresztu śledczego może umieścić skazanego na czas określony, nie dłuższy niż 14 dni, w warunkach, o których mowa w § 2 zdanie drugie, w celi mieszkalnej, w której powierzchnia przypadająca na skazanego wynosi poniżej 3 m , nie mniej jednak niż 2 m , jeżeli zachodzi konieczność natychmiastowego umieszczenia w zakładzie karnym lub areszcie śledczym nieposiadającym wolnych miejsc w celach mieszkalnych w sytuacjach opisanych w tym przepisie w punktach od 1 do 7. Sąd skonstatował, że powód decyzji nie

7

zaskarżył i skoro nie było to spowodowane obawą przed represjami to nieskuteczne jest teraz powoływanie się na naruszenie dóbr osobistych i bezprawność działania pozwanego.

Zważył Sąd, że warunki bytowe, jakie zapewnił pozwany były odpowiednie i zgodne z przepisami regulującymi zasady odbywania kary pozbawienia wolności. Kąciki sanitarne w celach, w których przebywał powód oddzielone były od reszty celi kącik sanitarny był murowany, posiadał ubikację i umywalkę albo innych celach był oddzielony od reszty celi nieprzejrzystą zasłoną materiałową.

Nie potwierdziły się także zarzuty powoda odnośnie fatalnych warunków sanitarno - higienicznych panujących w pozwanym zakładzie karnym.

Osadzeni, w tym powód byli wyposażeni w środki higieny i środki kwaterunkowe zgodnie z przepisami k.k.w.

W celach był stały dostęp do bieżącej, zimnej wody. Powód mógł korzystać z łaźni, otrzymywał też środki czystości takie jak pasta do zębów, mydło, papier toaletowy, krem do golenia, maszynka do golenia, proszek do prania, czyścik. Mógł zatem dbać o higienę osobistą i czystość celi.

W ocenie Sądu powód nie wykazał, że pozwany naruszył jego dobro osobiste w postaci zdrowia. Rację miał pozwany wskazując, że nie ma on prawnego obowiązku „przestrzennego" izolowania pacjentów zarażonych wirusem HCV od pozostałych pacjentów i że osoby zarażone takim wirusem nie są również w żaden sposób wykluczone z normalnego funkcjonowania w sytuacjach społecznych. Osoby te nie zostały wymienione w katalogu podmiotów podlegających obowiązkowej hospitalizacji zawartym w art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych, u ludzi (Dz. U. Nr 234 z 2008 r., poz. 1570 ze zm.).

W konsekwencji nie było działaniem bezprawnym nie wydzielenie odrębnych cel szpitalnych dla osób zarażonych HCV. Działanie to miałoby, w ocenie Sądu, nadto charakter dyskryminacyjny i mogłoby stanowić podstawę do

8

stwierdzenia naruszenia dóbr osobistych osoby zarażonej HCV w postaci godności. Niezasadny był także zarzut powoda, iż w skutek niewłaściwego oświetlenia nie mógł czytać i uczyć się w związku z czym musiał zrezygnować z kształcenia w szkole średniej albowiem z wiarygodnej opinii biegłego P. K.wynikało, że pozwany w celach, w których przebywał powód, zapewniał prawidłową normę oświetlenia.

Nie potwierdziły się także pozostałe gołosłowne zarzuty powoda odnośnie dostarczania mu zimnych posiłków, brudnej pościeli, ograniczenia dostępu do prasy, telewizji, świetlicy i biblioteki.

W ocenie Sądu nie istnieje dobro osobiste w postaci prawa do słuchania radia lub oglądania telewizji. Ponadto pozwany nie ma prawnego obowiązku wyposażania cel w odbiornik telewizyjny lub radiowy a jedynie jest taka możliwość za zezwoleniem Dyrektora Zakładu Karnego (§ 8 ust.6 zarządzenia nr.26/10).

Podobnie pozwany nie ma obowiązku wyrażania zgody na korzystanie z urządzeń należących do powoda takich jak discman z radiem. Zasadą jest też wyposażenie więźniów w odzież tzw. skarbową. W przypadku zakładów zamkniętych osadzony może korzystać z własnej odzieży jedynie za zezwoleniem Dyrektora zakładu karnego (art. 90 pkt 5 k.k.w.). Tym samym ewentualne ograniczenia w tym zakresie nie stanowią naruszenia dóbr osobistych powoda.

Oceniana według kryteriów obiektywnych odmowa Dyrektora zakładu karnego zezwolenia powodowi na posiadanie w celi sprzętu audiowizualnego czy możliwości korzystania z własnej odzieży nie stanowi traktowania poniżającego, nie jest to bowiem działanie zdolne do upokorzenia, zniewolenia czy upodlenia ofiary, nie osiąga zatem poziomu drastyczności wymaganego do oceny, że doszło do poniżającego traktowania więźnia. Sąd uznał ostatecznie, że pozwany działał zgodnie z prawem a zatem nie może być mowy o jego odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych.

9

W konsekwencji Sąd uznał powództwo za nieuzasadnione i je oddalił.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c, który wprowadza zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Powód korzystał z usług pełnomocnika procesowego ustanowionego z urzędu. W związku z powyższym Sąd mając na uwadze nakład pracy pełnomocnika przyznał wynagrodzenie w wymiarze dwukrotnej stawki minimalnej określonej w § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349), tj. kwotę 7.200 zł.

Apelację od wyroku wniósł powód, zarzucając naruszenie art.233§l w zw. z art. 278§1 kpc poprzez poczynienie przez Sąd Rejonowy bez odwołania się do wiadomości specjalnych ustalenia co do możliwości zakażenia HCV oraz przyczyn odmowy wydania powodowi lampki umożliwiającej efektywną naukę w szkole średniej, naruszenie art. 278§1 w zw. z art. 232 zd. 2 kpc przez niedopuszczenie przez Sąd Rejonowy z urzędu dowodu z opinii biegłych na okoliczności przywołane w zarzucie 1, nadto, w kontekście tych zarzutów niezastosowanie art. 6 w zw. z art. 24§1 zd. 1 k.c. i przyjęcie, że takie działania pozwanego nie miały charakteru bezprawnego.

Nadto, zarzucił naruszenie tych samych przepisów co w zarzucie 1 tj: art. 233§1 w zw. z art. 278§1 kpc i poczynienie ustaleń w zakresie prawidłowości oświetlenia celi w oparciu o opinię biegłego P. K., a nie biegłego z dziedziny optyki, a w zakresie wielkości celi nr(...), poczynienie ustaleń w oparciu o opinię biegłego E. R..

Zarzucił także skarżący wadliwe przyjęcie przez Sąd Rejonowy przyczyn zakończenia przez powoda nauki /zarzut nr 6/, przyjęcia, że za pomocą otwarcia okna możliwe jest wywietrzenie 30 metrowej celi /zarzut nr II i korespondujący z tym zarzutem zarzut nr 13 polegający na naruszeniu poprzez niezastosowanie

10

§ 147 ust.2 w zw. z § 51 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002r. w zakresie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie /Dz.U. nr 75, poz. 690/ w kontekście wadliwej wentylacji celi, pominięcie faktu, że cele nr (...) i(...) / oddziały odpowiednio (...)i (...)/ były pozbawione wentylacji /zarzut nr 8/ oraz pominięcia tego, że powód był zmuszany do dokonywania zabiegów higienicznych publicznie /zarzut nr 8/.

Dalej zarzucił skarżący naruszenie art- 292 kpc przez zaniechanie przeprowadzenia oględzin/ ewentualnie z udziałem biegłych/ celem ustalenia powierzchni celi nr (...)/oddział (...)/ a zastąpienia jej dowodem z opinii biegłego z dziedziny budownictwa, wadliwe przyjęcie, jakoby powód przyznał, że cele nie były przeludnione /zarzut nr 10/ i niewyciągnięcie wobec pozwanego ujemnych konsekwencji procesowych, mimo iż ten nie udowodnił, że cele, w których odbywał karę pozbawienia wolności powód nie były przeludnione /zarzut nr 11/, przyjęcie, że decyzja Dyrektora Zakładu Karnego z 14 kwietnia 2010r. nie naruszyła dóbr osobistych powoda, bo nie była przez powoda zaskarżona /zarzut nr 12/.

W ocenie powoda zarzut nr 13 wskazuje na naruszenie przepisów art. 24§1 k.c. i art. 448 w zw. z art. 417§1 k.c., natomiast uniemożliwienie korzystania powodowi z jego własnej odzieży, lampki i sprzętu audiowizualnego jest rażącym naruszeniem dobra osobistego w postaci prawa do godnego odbywania kary pozbawienia wolności i stanowi o naruszeniu art. 23 k.c. w zw. z art. 90 pkt 5 i art. 110 a ust. 5 kkw.

W przedmiocie rozstrzygnięcia o kosztach procesu zarzucił powód niezastosowanie art. 102 kpc zamiast art. 98 kpc i obciążenie go kosztami procesu.

Wskazując na powyższe zarzuty domagał się skarżący zmiany zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 70 000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, zasądzenia nadto kosztów procesu za

ii

obie instancje wg norm przepisanych przy uwzględnieniu zwiększonego nakładu pracy pełnomocnika pozwanego względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania nadto, z ostrożności procesowej wniósł skarżący o zastosowanie art 102 kpc w zw. z art. 391 §1 kpc w przypadku oddalenia apelacji.

Pozwany w odpowiedzi na apelację domagał się jej oddalenia i zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Obszerność zarzutów wskazanych w apelacji w znacznej mierze odnosi się do naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów art. 233§1 kpc /zarzuty 1,4,5,7,8/ w zakresie poczynionych ustaleń dotyczących braku naruszenia dóbr osobistych powoda przy osadzeniu go ze skazanym - nosicielem HCV, odmowie wydania powodowi lampki nocnej, przyjęciu prawidłowości oświetlenia celi nr (...) i nr(...) w oparciu o opinię biegłego P. K., odbywania kary pozbawienia wolności w celi nr (...) w warunkach braku przeludnienia wobec treści opinii biegłego E. R. i przy prawidłowej wentylacji tej celi i celi nr (...), zwłaszcza gdy zważy się na treść rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie /Dz,U.Nr 75, poz. 690/.

Sąd Okręgowy tych zarzutów absolutnie nie podziela, stwierdzając, iż Sąd Rejonowy w żaden sposób nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów i dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne. Dokonując zaś kontroli w zakresie prawidłowości oceny dowodów przeprowadzonej przez Sąd I instancji, to sąd odwoławczy co do zasady nie ustala prawdziwości faktów ale dokonuje sprawdzenia, czy granice swobodnej

12

oceny dowodów nie zostały przez ten sąd przekroczone. Oczywiście, jako sąd odwoławczy orzeka w oparciu o całokształt materiału zgromadzonego przez sąd I instancji, dokonując na nowo jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny tych dowodów, które stały się podstawą ustaleń przez ten sąd.

W przedmiotowej sprawie, Sąd Rejonowy kierując się wnioskami strony powodowej, w zakresie podniesionego nieprawidłowego oświetlenia cel, w których powód odbywał karę pozbawienia wolności i przeludnienia celi, oparł się na opiniach biegłych — biegłego E. R. i P. K.. Co ważne, strony procesu opinii tych - po sporządzeniu opinii uzupełniających i dodatkowym słuchaniu biegłych na rozprawie, o co wnioskował powód - nie kwestionowały.

Tym samym Sąd Rejonowy uprawniony był do przyjęcia, że powód w okresie odbywania kary pozbawienia wolności u pozwanego - poza okresem od 14 kwietnia 2010r. do 28 kwietnia 2010r. - miał w celach zapewnioną powierzchnię przekraczającą 3m ^{( 2)}, że w celach tych zapewnione miał powód właściwe oświetlenie, a w celi nr(...)i nr(...) wartości natężenia oświetlenia są większe od wartości wymaganych przez normę (...) i (...).

Zarzut zatem powoda zawarty w punkcie 4 i odpowiednio 5 apelacji, iż poczynienie ustaleń co do właściwego oświetlenia w celach nr (...)i nr(...)wymagało opinii biegłego z zakresu optyki i Sąd J instancji powinien był oprzeć swoje ustalenia tylko w oparciu o taką opinię, jawi się jako zupełnie bezpodstawny. Powód zdaje się nie dostrzegać, że biegły P. K.jest z wykształcenia inżynierem elektrykiem, ma uprawnienia elektryka do eksploatacji i dozoru urządzeń elektrycznych, zdał dodatkowo egzamin przed Urzędem Regulacji Energetyki. Dla osoby z takimi kwalifikacjami obliczenie natężenia oświetlenia nie jest skomplikowanym zadaniem. Dodatkowo biegły udzielił, poza opinią uzupełniającą wyczerpujących wyjaśnień i odpowiedzi na pytania powoda dotyczące kwestii oświetlenia w obu celach /vide - zeznania

13

biegłego na rozprawie w dniu 19 grudnia 2012r. k.468-470 i pismo biegłego stanowiące odpowiedzi na pytanie powoda - k. 438 - 441 akt/.

Zbędność opinii biegłego z dziedziny optyki jest oczywista, tym bardziej, że opinii biegłego P. K. nie kwestionowano.

Nie mógł być uwzględniony zarzut powoda zawarty w punkcie 7 i 8 apelacji, a dotyczący braku w ogóle bądź niewłaściwej wentylacji w celach zajmowanych przez powoda, a w szczególności celi nr (...) i (...), wobec przyjęcia przez Sąd w ustaleniach istnienia dostatecznej wentylacji, czym doszło do naruszenia art.233§l kpc w zw. z art. 328§2 kpc.

Sąd Okręgowy także i ten zarzut uznaje za oczywiście bezzasadny. Sąd Rejonowy bowiem, wbrew tym zarzutom prawidłowo ustalił, że we wszystkich celach u pozwanego znajdują się okna z możliwością ich otwarcia, poza tym kilkakrotnie w ciągu dnia otwierane są także drzwi od cel. Umożliwia to dostatecznie wywietrzenie pomieszczenia. To, że niektóre oddziały z uwagi na specyfikę budynku zakładu karnego, jego zabytkowy charakter, są pozbawione tzw. wentylacji grawitacyjnej nie oznacza odbywania kary pozbawienia wolności w nieludzkich warunkach, jak podnosił powód.

Nie znajduje Sąd Okręgowy podstaw, aby w tym zakresie przyjąć, że Sąd Rejonowy naruszył zasady logiki i doświadczenia życiowego przyjmując, że wywietrzenie celi w opisany wyżej sposób nie było możliwe.

Nieuprawnione jest podnoszenie przez powoda, w kolejnych zarzutach/ zarzut nr 8 i zarzut nr 14/, iż wadliwie Sąd Rejonowy ocenił, z punktu widzenia przepisów art. 24§1 i art. 448 w zw. z art. 417§ 1 k.c, że warunki bytowe zapewnione przez pozwanego były odpowiednie i nie doszło tym samym do naruszenia jego dóbr osobistych. Dotyczy to kącików sanitarnych i korzystania grupowo z łaźni.

W ocenie skarżącego zmuszanie go do publicznych zabiegów higienicznych w celi, gdzie umywalka jest widoczna, kąpiele grupowe w łaźni

14

naruszyły jego dobro osobiste, jakim jest prawo do godnego odbywania kary pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy w całej rozciągłości aprobuje stanowisko Sądu I instancji, że odbywanie kary pozbawienia wolności - przy takich ograniczeniach - w żaden sposób nie narusza dóbr osobistych powoda. Pozwany bowiem, organizując cele, kierował się treścią przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 25 sierpnia 2003r. w sprawie regulaminu organizacyjno -porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności /Dz.U. z 29.08.2003r./ a konkretnie jego § 28 ust.l. W celach kąciki sanitarne były murowane, poza oddziałem(...), gdzie nie pozwalały na to warunki techniczno - budowlane, ale i tu zadbał pozwany o intymność, odgradzając kącik nieprzezroczystą zasłoną. Umożliwiało to nieskrępowane korzystanie z toalet i umywalek.

Trafnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 10 lipca 2013r.sygn. akt i Aca 178/13, iż godność skazanego przebywającego w zakładzie karnym wtedy jest naruszana, jeżeli warunki osadzenia nie odpowiadają minimalnym wymogom sanitarnym /higienicznym/.

A z taką sytuację w sprawie nie mamy do czynienia. O naruszeniu dobra osobistego skazanego nie można mówić w przypadku pewnych tylko uciążliwości czy niedogodności związanych z pobytem w zakładzie karnym , polegających na niższym od oczekiwanego standardzie celi czy urządzeń sanitarnych, bowiem dla wielu ludzi nie odbywających kary pozbawienia wolności warunki mieszkaniowe bywają często równie trudne.

Godne warunki odbywania kary pozbawienia wolności , w sferze prywatności czy intymności nie przewidują zapewnienia samodzielności pomieszczeń przeznaczonych na toalety ani ich oddzielenia murem od celi /tak m;in. sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 10 kwietnia 2013r. sygn.akt I Aca 1238/12/. Stanowisko to należy zaaprobować, zwłaszcza w kontekście wcześniejszego wyroku SN z dnia 5 lipca 2012r. /IV CSK 603/11, lex nr 128452/.

15

Zupełnie bez znaczenia, z punktu widzenia żądania powoda j est podniesienie zarzutu opisanego w punkcie 6, powód bowiem osobiście z kontynuowania nauki zrezygnował, do czego miał prawo i była to jego suwerenna decyzja /vide — pismo powoda z 23 października 2009r. k. 263/. Próba przerzucenia odpowiedzialności na pozwanego, co próbuje uczynić dopiero w apelacji powód, nie może znaleźć akceptacji sądu.

Wbrew kolejnym zarzutom powoda /zarzut 1 i 2/ , nie było potrzeby z urzędu przeprowadzania dowodu z opinii biegłego na okoliczności, czy może dojść do zakażenia wirusem HCV w przypadku wspólnego przebywania w celi osoby zdrowej z nosicielem wirusa.

Sąd Rejonowy na rozprawie w dniu 27 października 2010r. dopuścił na tę okoliczność dowód z zeznań świadka - lekarza zatrudnionego w pozwanym zakładzie, będącego kierownikiem ZOZ - P. B. i na podstawie zeznań świadka ustalił, że przebywanie powoda w jednej celi z nosicielem wirusa HCV, o czym powodowi było wiadomo, nie naruszyło dobra osobistego powoda, w postaci zdrowia. Nie było też bezprawnym działaniem pozwanego nie wydzielenie odrębnych cel dla osób zarażonych tym wirusem.

Sąd Odwoławczy aprobuje to stanowisko, zwłaszcza, gdy zważy się na dokonaną przez Sąd I instancji analizę przepisów ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi /Dz.U.Nr 234 z 2008r. poz. 1570 ze zm./, a konkretnie art. 2 pkt 4 i art 34 ust 1 tejże.

Tak samo zarzut 1, punkt b apelacji nie mógł być uwzględniony. Powód zarzucił Sądowi i instancji, że bez opinii biegłego nie było możliwym ustalenie, iż odmowa wydania powodowi lampki była zasadna, gdyż światło punktowe nasila zaburzenia ostrości wzroku.

Sąd Okręgowy, w kontekście tego zarzutu pragnie z całą mocą podkreślić, że taka opinia była zbędna, gdy zważy się na ustalenia Sądu Rejonowego co do prawidłowego oświetlenia cel, w których powód przebywał u pozwanego. A te ustalenia oparte były na opinii biegłego.

16

Tym samym nie można mówić o naruszeniu art. 233§1 w zw. z art. 278§1 kpc. Znamienne jest przy tym, że powód miałby korzystać z lampki w związku z kontynuowaną nauką /tak w zarzucie/, gdy tymczasem powód, po rozpoczęciu u powoda odbywania kary pozbawienia wolności w dniu 15 lipca 2009r. już .26 października 2009r. z nauki rezygnuje.

Ta okoliczność dodatkowo potwierdza bezzasadność tak sformułowanego zarzutu.

Reasumując, Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że kompleksowa ocena sytuacji powoda w czasie odbywania u pozwanego kary pozbawienia wolności w żaden sposób nie uzasadniała przyznania mu żądanego zadośćuczynienia, w żaden bowiem sposób nie można było przypisać pozwanemu bezprawności zachowania. Sąd Rejonowy bardzo wnikliwie ocenił wszystkie zarzuty kierowane przez powoda wobec pozwanego i prawidłowo przyjął, że brak jest bezprawnych działań pozwanego wobec powoda.

Powód nie udowodnił, aby pobyt u pozwanego wiązał się dla niego z jakąś krzywdą, nie wykazał aby z pobytem łączyły się określone cierpienia psychiczne /art. 6 k.c. i art. 232 kpc/.

W tym miejscu nie sposób nie dostrzec, przez pryzmat wymogów określonych w art. 328 kpc, jak niezwykle wnikliwie Sąd I instancji ocenił cały zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym zeznania świadków wskazanych przez powoda i opinie biegłych wydane w sprawie na wniosek powoda, celem uzyskania wiadomości specjalnych. Co prawda można mieć wątpliwości, co do zasadności korzystania z wiadomości specjalnych w zakresie powierzchni celi, ale skoro taki dowód został przeprowadzony, wzmocnił tylko argumentację strony przeciwnej tj. pozwanego o odbywaniu przez powoda kary pozbawienia wolności w warunkach nie wskazujących na przeludnienie.

Brak jest tym samym jakichkolwiek podstaw do uznania, że Sąd Rejonowy dokonał oceny materiału dowodowego w sposób sprzeczny czy to z zasadami doświadczenia życiowego czy z zasadami logicznego rozumowania.

17

Brak też podstaw do uznania, że doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego przez przyjęcie, że pozwany nie działał bezprawnie i nie naruszył wskazanych przez powoda dóbr osobistych /art. 24 k.c. i art. 448 k.c./.

Z tych też względów Sąd Okręgowy na mocy art. 385 kpc apelację powoda oddalił.

W zakresie zarzutu 16 apelacji powoda w przedmiocie nie zastosowania w sprawie art. 102 kpc, to i ten zarzut nie znalazł aprobaty Sądu Okręgowego. Co prawda, i tu rację ma powód, że Sąd Rejonowy nie wyjaśnił, dlaczego nie jest możliwe zastosowanie w sprawie art. 102 kpc, to rozstrzygnięcie o kosztach procesu na mocy art. 98 kpc jawi się jako tranie. Powód był zwolniony od kosztów sądowych, korzystał z usług profesjonalnego pełnomocnika, ale nie oznacza to, że dobrodziejstwo zwolnienia od kosztów sądowych może się rozciągać na koszty procesu, należne od niego przeciwnikowi.

Także i w zakresie kosztów postępowania apelacyjnego nie było, zdaniem Sądu Okręgowego, podstaw do korzystania z art. 102 kpc. trzeba bowiem pamiętać, że trudna sytuacja materialna strony wcale nie musi skutkować zastosowaniem tego przepisu. Nie mamy też w sprawie tzw. wypadku szczególnie uzasadnionego.

Poza tym ocena prawna roszczeń powoda i charakter sprawy także nie pozwalają na skorzystanie z art. 102 kpc.

Tym samym Sąd Odwoławczy na mocy art. 98§ 1 i 3 kpc w zw. z art. 1Q8§ 1 kpc orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego należnych pzowanemu /punkt II wyroku/.

O kosztach należnych pełnomocnikowi powoda od Skarbu Państwa orzekł
Sąd Okręgowy na mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września
2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (...) (Dz.U.Nr 163, poz.
2349) /punkt III wyroku/.