Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant Cezary Jarocki

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę górniczą

na skutek odwołania J. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 23 lipca 2014 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 6278/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 lipca 2014 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. odmówił J. O. prawa do emerytury górniczej wskazując, iż nie udokumentował wymaganego 25 letniego okresu pracy górniczej, a jedynie 24 lata, 9 miesięcy i 28 dni, w tym 21 lat, 9 miesięcy i 19 dni pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1. Do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym nie zaliczono okresów od 1 kwietnia 1991 roku do 10 stycznia 1995 roku oraz od 1 lutego 1995 roku do 16 listopada 2006 roku, ponieważ stanowiska: górnik odwadniacz złoża oraz robotnik budowlany, nie figurują w załączniku nr 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 25 sierpnia 2014 roku złożył pełnomocnik wnioskodawcy, wnosząc o jej zmianę i przyznanie J. O. prawa do emerytury górniczej, przy uwzględnieniu, że w okresie od 1 kwietnia 1991 roku do 10 stycznia 1995 roku oraz od 1 lutego 1995 roku do 16 listopada 2006 roku wykonywał pracę zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powielając argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Postanowieniem z dnia 26 września 2014 roku, Sąd Okręgowy w Gliwicach w sprawie VIII U 1841/14, uznał się niewłaściwym do rozpoznania sprawy z odwołania J. O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. i przekazał ją do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Tryb. Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z właściwością miejscową i rzeczową.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

wnioskodawca J. O., urodzony w dniu (...) 1962 roku, w dniu
27 sierpnia 2014 roku wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-4 akt ZUS)

Organ rentowy do dnia 4 czerwca 2014 roku zaliczył wnioskodawcy do pracy górniczej ogółem 24 lata, 9 miesięcy i 28 dni, w tym 21 lat, 9 miesięcy i 19 dni pracy górniczej, określonej w art. 50c ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym okresów: od 1 kwietnia 1991 roku do 10 stycznia 1995 roku oraz od 1 lutego 1995 roku do 16 listopada 2006 roku, ponieważ stanowiska: górnik odwadniacz złoża i robotnik budowlany nie figurują w załączniku nr 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995r., Nr 2, poz. 8 ) (dowód: decyzja z dnia 23 lipca 2014 . – k. 53 akt ZUS).

J. O. był zatrudniony w (...) S.A. Oddział (...) B. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia zajmowała następujące stanowiska:

- od 9 grudnia 1986 roku do 31 grudnia 1998 roku - monter instalacji sanitarnych na oddziale ir-3,

- od 1 stycznia 1989 roku do 31 lipca 1990 roku- monter instalacji sanitarnych na oddziale ir-8,

- 1 sierpnia 1990 roku do 31 marca 1991 roku - monter instalacji sanitarnych na oddziale ir-3,

- 1 kwietnia 1991 roku do 31 października 1993 roku- górnik odwadniacz złoża na oddziale (...),

- 1 listopada 1993 roku do 31 grudnia 1994 roku- robotnik budowlany na oddziale (...),

- 1 stycznia 1995 roku do 10 stycznia 1995 roku- robotnik budowlany na oddziale (...),

- 11 stycznia 1995 roku do 31 stycznia 1995 roku oddelegowanie do oddziału Ir-3,

- 1 lutego 1995 roku do 30 września 1998 roku- robotnik budowlany na oddziale (...),

- 1 października 1998 roku do 16 listopada 2006 roku -górnik odwadniacz złoża na oddziale (...),

- 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku- górnik odwadniacz złóż na odkrywce na oddziale (...),

- 1 czerwca 2007 roku do 4 czerwca 2014 roku- górnik kopalni odkrywkowej na oddziale (...) (dowód: pismo z dnia 26 sierpnia 2014 roku k. 21 akt osobowych część C, umowa o prace k. 1 akt osobowych część B, umowa o pracę k. 7 akt osobowych cześć B, angaże k. 8-10 akt osobowych cześć B, karty obiegowe zmiany k. 11-12 akt osobowych cześć B, angaże k. 14, 16-19, 24, 26-27, 29-30, akt osobowych cześć B, pismo o delegacji k. 21).

J. O. w spornych okresach tj. od 1 kwietnia 1991 roku do 10 stycznia 1995 roku i od 1 lutego 1995 roku do 15 listopada 2006 roku w (...) w B. pracował na oddziale (...), który następnie zmienił nazwę na (...). Były to wydziały, w których wykonywane były prace pomocnicze, prace odwodnieniowe na wyrobisku. Wnioskodawca na tych oddziałach tj. na oddziale (...) i (...), pracował na odkrywce. Do jego stałych obowiązków zatrudnionego, zarówno na stanowisku górnika odwadniacza złoża i robotnika budowlanego należało wykonywanie prac odwodnieniowych we wkopie. Pracował w brygadzie liczącej od 7 do 10 osób. Wnioskodawca układał korytka, aby woda nie zalewała miejsc wydobycia węgla, wykonywał piaskowniki, budował osadniki, rowy odwodnieniowe. Na pochylniach układał gumy, zapewniające spływ wody do osadników. Wszystkie prace wykonywał ręcznie, bez użycia dużego sprzętu budowlanego. Były one wykonywane w odległości od 100 do 300 metrów od miejsca wydobycia węgla. Wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, innych prac nie wykonywał (dowód: zeznania świadka J. S. - protokół rozprawy z dnia 13 marca 2015 roku nagranie od minuty 7.10 do minuty 13.05, zeznania świadka P. P. protokół rozprawy z dnia 13 marca 2015 roku nagranie od minuty 13.15 do minuty 17.52, zeznania wnioskodawcy - protokół rozprawy z dnia 3 marca 2015 roku nagranie od minuty 17.59 do minuty 23.25 ).

Wnioskodawcy z dniem 17 listopada 2006 roku zmieniono nazwę stanowiska pracy z górnika odwadniacza złóż na górnika na górnik odwadniacz złóż na odkrywce (dowód: wniosek o zmianę stanowiska k. 48 akt osobowych część B, angaż k. 49 akt osobowych część B).

Z dniem 1 czerwca 2007 roku J. O. zmieniono nazwę stanowiska pracy na górnik kopal ni odkrywkowej – wymienionym w Rozporządzeniu MIPS z dnia 23 grudnia 1994 roku w załączniku Nr III do Rozporządzenia pod poz. 1.

(dowód: angaż z dnia 17 maja 2007 roku k. 52 akt osobowych część B)
Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna, na posiedzeniu w dniu 21 czerwca 2012 roku ustaliła, że J. O. w okresach od 1 kwietnia 1991 roku do 10 stycznia 1995 roku pracował stale przez 945 dniówek jako górnik kopalni odkrywkowej i od 1 lutego 1995 roku do 16 listopada 2006 roku stale przez 2655 dniówek jako górnik kopalni odkrywkowej – na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do Rozporządzenia. Komisja weryfikacyjna wskazała, że pomimo posiadania angaży na stanowiska górnik odwadniacz złoża i robotnik budowlany, wykonywał prace odpowiadające charakterem pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej.

(dowód: protokół z posiedzenia k. 9-10 akt ZUS)

W dniu 30 lipca 2013 roku, (...) z siedzibą w R. wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazała, że w okresie zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą od 1 kwietnia 1991 roku do 10 stycznia 1995 roku, od 1 lutego 1995 roku 1995 roku do 16 listopada 2006 roku i od 1 czerwca 2007 roku do nadal na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej - wymienionej w rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. Nr 3 dział III poz. 1 a od 17 listopada 2006 roku do 31 maja 2007 roku na stanowisku górnik odwadniacz złóż na odkrywce wymienionym w rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. Nr 2 poz. 2. (dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 6.06.2013 r. k. 8 kat ZUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013r., poz. 1440ze zm.).

Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy emerytura górnicza przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej
co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej
20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym
co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

Zgodnie z art. art. 50b w/w ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca
ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Z kolei zgodnie z art. 50 c ust. 1 pkt 4 za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Zgodnie z ustawa emerytalną stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w wymiarze półtorakrotnym, określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury. W załączniku nr 3 do tego rozporządzenia zawarty jest wykaz stanowisk, na których okresy pracy pod ziemią oraz w kopalniach siarki i węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 25-letni okres pracy górniczej. Organ rentowy zakwestionował bowiem, aby w okresie zatrudnienia w (...) w B. (obecnie w (...) z siedzibą w R.) w okresach od dnia 1 kwietnia 1991 roku do 10 stycznia 1995 roku i od 1 lutego 1995 roku do 16 listopada 2006 roku wnioskodawca wykonywał pracę górniczą.

Wnioskodawca dysponował co prawda świadectwem z dnia 30 lipca 2013 roku, wystawionym przez (...) z siedzibą w R., potwierdzającym fakt wykonywania pracy górniczej w spornych okresach od dnia 1 kwietnia 1991 roku do 10 stycznia 1995 roku i od 1 lutego 1995 roku do 16 listopada 2006 roku w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej wymienionym w rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. Nr 3 dział III, poz.1, jednakże wskazać należy, iż świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a jest tylko dokumentem prywatnym, który stanowi jedynie dowód tego, że osoba która go podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c. ). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Organ rentowy zakwestionował powyższe świadectwo, podnosząc iż z angaży wynika, że wnioskodawca w spornym okresie nie pracował na stanowisku górnika na odkrywce, ale na stanowisku: górnik odwadniacz złoża i robotnik budowlany, które nie są wymienione w załączniku nr 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa, co do charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w spornym okresie (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać. Wnioskodawca nie sprostał temu obowiązkowi.

Na wstępie wskazać należy za Sądem Najwyższym (wyrok z dnia 21 lutego 2012 roku, sygn. akt I UK 295/11, opubl. OSNP 2013/3-4/38), iż ustawodawca nakazuje odróżniać pracę górniczą, którą w kopalniach węgla brunatnego jest zatrudnienie na odkrywce przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża (art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) - oraz pracę górniczą, którą zalicza się w wymiarze półtorakrotnym, gdy praca ta jest wykonywana w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach (art. 50d ust. 1 pkt 1 tej ustawy). Szczegółowy wykaz powyższych stanowisk miał zostać określony w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Należy też wyjaśnić, że przepis art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), który obowiązywał w czasie zatrudnienia ubezpieczonego, a który został skreślony z dniem 1 stycznia 2007 r., miał analogiczną treść jak przepis art. 50d tej ustawy. Oba powyższe przepisy powtarzają w istocie brzmienie przepisu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 30, poz. 154 ze zm.), w którym pierwotnie nie wymieniono kopalń węgla brunatnego. Mimo kolejnych nowelizacji tego przepisu ustawy oraz aktów wykonawczych - czego skutkiem było między innymi zaliczenie do pracy górniczej również pracy w kopalniach węgla brunatnego - definicja pracy przodkowej nie uległa zmianie.

Szczegółowe określenie stanowisk pracy, na których zatrudnienie zalicza się dla celów emerytalnych w wymiarze półtorakrotnym, powinno nastąpić w drodze rozporządzenia wydanego przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa (art. 50d ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach). Nowe rozporządzenie wykonawcze nie zostało jednak wydane i na podstawie art. 194 ustawy o emeryturach i rentach (w zakresie niesprzecznym z przepisami tej ustawy) zachowało moc obowiązujące rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty. Oznacza to, że zakładowe wykazy stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza muszą być zgodne z wykazem nr 2 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia i nie mogą ustanawiać innych niż określone w nim stanowisk, na których praca taka jest wykonywana. Nie budzi wątpliwości, że stanowiska, które skarżący zajmował w spornym okresie zatrudnienia, jako górnik odwadniacz złoża i robotnik budowlany, określone w jego umowie o pracę, angażach nie zostały zamieszczone w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 r. Okoliczność ta nie ma decydującego znaczenia, gdyż o uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach nie decyduje treść tych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998 r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999 nr 6, poz. 213 i z dnia 22 marca 2001 r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002 nr 22, poz. 553). Odwołujący wywodzi, że jego praca polegająca w całym spornym okresie na wykonywaniu prac odwodnieniowych, była pracą górniczą i odpowiadała czynnościom wykonywanym na stanowisku górnika – odwadniacza złóż na odkrywce wymienionym w pkt 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia. Z twierdzeniem tym nie można się zgodzić.

Zasady nabywania prawa do emerytur górniczych odbiegają od zasad obowiązujących powszechnie, co wynika z charakteru pracy górniczej. Z tego właśnie względu ustalając ogólne zasady nabywania prawa do górniczej emerytury ustawodawca z jednej strony uznał, że dla zaliczenia pracy górniczej do okresu, od którego zależy nabycie prawa do emerytury wystarczające jest, jeżeli praca ta była wykonywana co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy (art. 35 ustawy i stanowiący aktualnie jego odpowiednik art. 50b), z drugiej natomiast - uznał za pracę górniczą na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego tylko zatrudnienie łączące się z wykonywaniem czynności o określonym charakterze i na wyszczególnionych w rozporządzeniu stanowiskach pracy. Jest to w pełni uzasadnione jeśli się uwzględnieni, że charakter zatrudnienia na odkrywce - z uwagi na warunki jego wykonywania i stopień bezpieczeństwa, wpływające na obciążenie fizyczne i psychiczne - nie może równać się z charakterem zatrudnienia pod ziemią. Dlatego też, przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być wykładane ściśle, a dla oceny charakteru pracy górniczej nie mogą mieć decydującego znaczenia ani zakładowe wykazy stanowisk, ani protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie jako pracę górniczą. Taka możliwość nie została bowiem w przepisach tych przewidziana.

Z brzmienia art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej wynika, że w jego rozumieniu pracą górniczą jest wyłącznie zatrudnienie przy pracach bezpośrednio łączących się z procesami związanymi z wydobywaniem kopalin, polegającymi na pozyskiwaniu złóż siarki i węgla brunatnego na odkrywce, a więc zatrudnienie przy pracach ściśle górniczych, do których zaliczono roboty górnicze przy urabianiu i ładowaniu (w tym strzałowe i odwadniające), roboty transportowe przy przewozie nadkładu i złoża, miernicze oraz bieżące prace konserwacyjne utrzymujące sprawność techniczną agregatów i urządzeń wydobywczych. Potwierdza to również wykaz stanowisk stanowiący załącznik nr 2 do rozporządzenia, wymieniający wśród stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza w zakresie górnika odwadniacza złóż na odkrywce (pkt 2). Stanowisko górnika - odwadniacza złóż na odkrywce łączy się z wykonywaniem czynności, które bezpośrednio należą do procesu wydobywczego, ale tylko wówczas, gdy są bezpośrednio wykonywane w „polu górniczym”.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego, w tym przede wszystkim zeznań świadków: J. S. i P. P. oraz samego wnioskodawcy wynika jednoznacznie, że J. O. (zatrudniony zarówno na stanowisku górnik odwadniacz złoża i robotnik budowlany) wykonywał prace odwodnieniowe, polegające na układaniu korytek, budowaniu piaskowników oraz układaniu na pochylniach gum zapewniających spływ wody do osadników. Wszystkie te prace wykonywał w odległości od 100 do 300 metrów od miejsca bezpośredniego wydobycia węgla. Tym samym charakter jego pracy nie miał bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być wykładane ściśle, a dla oceny charakteru pracy górniczej nie mogą mieć decydującego znaczenia protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone zatrudnienie jako pracę górniczą (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 marca 2011 r., I UK 331/10, LEX nr 811826).

Podkreślenia wymaga fakt, iż praca "na odkrywce" w kopalniach węgla brunatnego jest odpowiednikiem pracy "w przodkach" pod ziemią i polega na zatrudnieniu przy pracach bezpośrednio łączących się z procesami związanymi z wydobywaniem kopalin, pozyskiwaniu złóż węgla brunatnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2010 r., I UK 339/09, LEX nr 607444). Tym samy nie sposób przyjąć, tak jak tego chce odwołujący, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny. W przedmiotowej sprawie wnioskodawca prace odwodnieniowe wykonywał w odległości od 100 do 300 metrów od miejsca bezpośredniego wydobycia węgla co powoduje niemożność zaliczenia jego pracy jako pracy górniczej o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej. W ocenie Sądu, praca wnioskodawcy na stanowisku górnik odwadniacz złóż i robotnik budowlany mogłaby być pracą o której mowa w załączniku nr 2, ale w zależności od miejsca w której jest świadczona. Przepis art. 50d mówi o pracy w przodku na odkrywce, art. 51 ust. 1 pkt 4 o pracy na odkrywce. Z tego wniosek, że przodek jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Natomiast komisja weryfikacyjna uznała, że każda praca na odkrywce jest pracą równoznaczną z pracą w przodku. Takie stanowisko komisji, chociaż częściowo zaakceptowane przez ZUS, nie zostało podzielone przez Sąd. W ocenie Sądu, dniówkami w przodku górnika odwadniacza złóż są tylko takie dni, w których pracował "przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach".
W przedmiotowej sprawie brak jest dowodu, iż ubezpieczony wykonywał taką pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Praca górnika odwadniacza złóż na polu górniczym nie jest równoznaczna z pracą w przodku. Z materiału dowodowego w sprawie w tym przede wszystkim z zeznań świadków J. S. oraz P. P. a także samego wnioskodawcy, wynika, że ubezpieczony pracował na polu górniczym a nie przodku.

Tym samym, w ocenie Sądu, protokół komisji weryfikacyjnej został sporządzony na podstawie błędnego założenia, że każdy górnik odwadniacz złoża i robotnik budowlany wykonuje pracę przodkową. Angaże zawarte w aktach osobowych odpowiadały faktycznie wykonywanej pracy. Górnik odwadniacz złoża świadczy pracę górniczą tylko wówczas, gdy wykonuje czynności w przodku.

Na marginesie dodać również należy, iż w okolicznościach przedmiotowej sprawy od dnia 1 kwietnia 1991 roku wnioskodawca został przeniesiony do pracy na oddziale (...) na stanowisku górnik odwadniacz złoża i na tym stanowisku pracował do dnia 31 października 1993 roku. Następnie pracował w okresie od dnia 1 listopada 1993 roku do 31 grudnia 1994 roku na oddziale (...) na stanowisku robotnik budowlany a w okresie od dnia 1 stycznia 1995 roku do 10 stycznia 1995 roku na oddziale (...), również na stanowisku robotnik budowlany. Od dnia 1 lutego 1995 roku do 16 listopada 2006 roku również pracował na oddziale (...) przy czym w okresie od 1 lutego 1995 roku do 30 września 1998 roku jako robotnik budowlany a od 1 października 1998 roku do 16 listopada 2006 roku jako górnik odwadniacz złoża.

W aktach osobowych znajduje się informacja, że wnioskodawcy z dniem 17 listopada 2006 roku zmieniono nazwę stanowiska pracy z górnika odwadniacza złóż na górnika – odwadniacza złóż na odkrywce ( k. 48 akt osobowych część B). Ponadto znajduje się informacja (k. 52 akt osobowych cześć B), że wnioskodawcy z dniem 1 czerwca 2007 r. zmieniono nazwę stanowiska pracy na górnik kopalni odkrywkowej, o którym mowa w załączniku nr 3 poz. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r.

W wykazie stanowisk pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego (załącznik nr 2) uważa się za pracę górniczą, umieszczono między innymi stanowiska "górnik na odkrywce" (pkt 1 załącznika nr 2), "górnik - odwadniacz złóż na odkrywce" (pkt 2 załącznika nr 2). Natomiast w wykazie stanowisk pracy, na których okresy pracy w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym (załącznik nr 3) ujęto między innymi stanowisko: "górnik kopalni odkrywkowej " (dział III, punkt 1 załącznika nr 3). Stanowisko górnik - odwadniacz złóż na odkrywce nie zostało wymienione w wykazie stanowisk pracy, na których okresy pracy w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym (dział III załącznika nr 3).

Porównanie treści załączników do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty prowadzi do wniosku, że w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do tego rozporządzenia wymieniono 32 stanowiska pracy w kopalniach węgla brunatnego oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń węgla brunatnego, na których zatrudnienie uważa się za pracę górniczą. Wśród tych stanowisk wymieniono pod pozycją 2 górnik - odwadniacz złóż na odkrywce .

Natomiast wykaz stanowiący załącznik nr 3 do tego rozporządzenia w części III wymieniający stanowiska pracy, na których okresy pracy zalicza się w wymiarze półtorakrotnym w kopalniach węgla brunatnego obejmuje tylko 8 stanowisk. Nie ma wśród nich stanowiska górnik - odwadniacz złóż na odkrywce .

Tym samym, podzielając pogląd wyrażony w przywołanym wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, nie można uznać, że pracownicy zajmujący stanowiska objęte załącznikiem nr 2 mogliby być jednocześnie uważani za wykonujących pracę zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym. Wszyscy pracownicy wykonują w pewnym sensie pracę górnika kopalni odkrywkowej, skoro zostali objęci wykazem stanowisk pracy górniczej w kopalni węgla brunatnego. Tymczasem tylko nieliczne spośród stanowisk pracy górniczej uzasadniają zaliczenie pracy w wymiarze półtorakrotnym. W tym miejscu należy wskazać, że załącznik nr 2 obejmuje trzy stanowiska pracy górnika (górnik na odkrywce, górnik-odwadniacz złóż na odkrywce, górnik strzałowy na odkrywce i jego pomocnik). Załącznik nr 3 obejmuje dwa stanowiska pracy górnika: górnika kopalni odkrywkowej i górnika strzałowego kopalni odkrywkowej. Pominięte zostało stanowisko górnika odwadniacza. To oznacza to niemożliwość zaliczenia pracy wykonywanej na tych stanowiskach : górnik odwadniacz złoża i robotnik budowlany, w wymiarze półtorakrotnym.

Wykaz stanowisk pracy określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 r. odnosi się wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryteria miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego na mocy art. 50d ust. 1 pkt 1 (poprzednio art. 37 ust. 1 pkt 1) ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Za prace wymienione w załączniku nr 3, mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z wykonywaniem czynności w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Z kolei pojęcie "inne prace w przodku" musi wiązać się z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dla oceny, czy ubezpieczony pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornego okresu pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj i miejsce powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych).

Skoro z przeprowadzonego postępowania dowodowego, w tym przede wszystkim zeznań świadków: J. S. i P. P. oraz samego wnioskodawcy wynika jednoznacznie, że J. O. (zatrudniony zarówno na stanowisku górnik odwadniacz złoża i robotnik budowlany) wykonywał prace odwodnieniowe polegające na układaniu korytek, budowaniu piaskowników oraz układaniu na pochylniach gum zapewniających spływ wody do osadników i prace te wykonywał w odległości od 100 do 300 metrów od miejsca bezpośredniego wydobycia węgla, to tym samym charakter jego pracy nie miał bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Zakres obowiązków pełnionych przez ubezpieczonego jako górnik odwadniacz złoża i robotnik budowlany nie został wymieniony w załączniku nr 3.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.