Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt. IV Ka 53/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Dorota Kropiewnicka (spr.)

Sędziowie SSO Krzysztof Głowacki

SSR del. do SO Marta Minkisiewicz - Kasprzak

Protokolant Artur Łukiańczyk

przy udziale Leszka Karpiny Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2015 r.

sprawy K. O.

oskarżonego o przestępstwo z art. 226 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia

z dnia 5 listopada 2014 r sygn. akt V K 756/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Wrocławia – Śródmieścia do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt: IV Ka 53/15

UZASADNIENIE

K. O. został oskarżony o to, że w dniu 6 marca 2014 roku we W. znieważył słowami powszechnie uznanymi za obelżywe funkcjonariusza Policji sierż. sztab. M. G., podczas i w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych, to jest o przestępstwo z art. 226 § 1 kk.

Wyrokiem z dnia 5 listopada 2014 roku Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia:

I. uznał oskarżonego K. O. za winnego zarzucanego mu czynu i za to na podstawie art. 226 § 1 kk wymierzył mu karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności;

II. na podstawie art. 69 § 1 kk i art. 70 § 1 kk wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 2 (dwóch) lat próby;

III. na podstawie art. 63 § 1 kk zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres jego zatrzymania w dniu 6 marca 2014 roku, przyjmując, że jeden dzień zatrzymania równy jest jednemu dniowi kary pozbawienia wolności;

IV. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. Ł. K. kwotę 619,92 zł (w tym 115,92 VAT) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu;

V. na podstawie art. 624 kpk i art. 17 Ustawy o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów postępowania, zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa.

Od opisanego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego, zaskarżając wyrok w całości na korzyść oskarżonego, zarzucając na podstawie art. 439 § 1 kpk prowadzenie przez Sąd I Instancji postępowania sądowego pod nieobecność oskarżonego, wbrew zasadom wynikającym z treści art. 374 § 1 kpk, art. 376 § 2 kpk, art. 132 § 1 kpk i art. 139 § 1 kpk, oraz na podstawie art. 438 pkt 2 błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku mających wpływ na jego treść poprzez uznanie oskarżonego K. O. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, wyłącznie na podstawie zeznań świadków będących bezpośrednio zainteresowanymi rozstrzygnięciem sprawy.

W związku z powyższym obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego K. O. od zarzuconego mu czynu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego zasługiwała na uwzględnienie. W pełni zasadnie wskazano w niej, że skoro początkowo Sąd I Instancji prowadził postępowanie w trybie uproszczonym, to zmiana trybu na zwyczajny obligowała do przesłuchania oskarżonego na rozprawie. Tylko bowiem pod takim warunkiem Sąd I instancji mógłby zastosować normę art. 376 § 2 kpk, a w konsekwencji prowadzić postępowanie bez udziału o oskarżonego, który nie stawił się na rozprawę mimo prawidłowego doręczenia mu wezwania.

Zgodnie z art. 479 § 1 i 2 kpk, wyrażającym jedną z zasad obowiązujących w postępowaniu uproszczonym, jeżeli oskarżony któremu doręczono wezwanie nie stawi się na rozprawę główną, sąd może prowadzić postępowanie bez jego udziału, odczytując uprzednio złożone przez niego wyjaśnienia. Ze wskazanej możliwości Sąd I instancji skorzystał i w toku rozprawy w dniu 12 września 2014 r. odczytał wyjaśnienia złożone przez oskarżonego w toku postępowania przygotowawczego (k. 64v). Skoro jednak w toku kolejnej rozprawy w dniu 5 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy postanowił prowadzić sprawę w trybie zwyczajnym (wobec przekroczenia 21 dni przerwy), to zobligowany był do przeprowadzenia rozprawy w obecności oskarżonego, co wynika wprost z art. 374 § 1 kpk.

W związku ze zmianą trybu postępowania, Sąd Rejonowy nie był uprawniony do prowadzenia rozprawy pod nieobecność oskarżonego w oparciu o normę art. 376 § 2 kpk. Zgodnie ze wskazanym przepisem, w sytuacji gdy oskarżony po złożeniu wyjaśnień, zawiadomiony o terminie rozprawy odroczonej lub przerwanej, nie stawił się na tę rozprawę bez usprawiedliwienia, sąd może prowadzić rozprawę w dalszym ciągu pomimo nieobecności oskarżonego. Wskazana norma nie ma jednak zastosowania w sytuacji, gdy postępowanie sądowe było pierwotnie prowadzone w trybie uproszczonym, w którym w miejsce osobistych (bezpośrednich) wyjaśnień złożonych przed Sądem odczytano wyjaśnienia złożone wcześniej w postępowaniu przygotowawczym, a następnie zmieniono tryb postępowania na zwyczajny. W trybie postępowania zwyczajnego zasadą jest prowadzenie postępowania w obecności oskarżonego, zaś odczytywanie jego wyjaśnień możliwe jest wyłącznie w ściśle oznaczonych przez ustawodawcę wypadkach. W orzecznictwie sądowym jednoznacznie wskazuje się, że zawarty w art. 484 § 2 kpk zwrot „ w dalszym ciągu” oznacza, że przewidziana w tym przepisie obligatoryjna zmiana trybu postępowania z uproszczonego na zwyczajny nie pozbawia skuteczności przeprowadzonych do tej chwili czynności procesowych i nie obliguje do ich powtórzenia, jednak wywołują one tylko te konsekwencje procesowe, które są właściwe dla trybu zwyczajnego. Tym samym zmiana taka powoduje, że procedowanie po upływie określonego w art. 484 § 1 kpk maksymalnego terminu przerwy wymaga obecności oskarżonego na rozprawie, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 374 § 1 kpk. Nie można prowadzić rozprawy pod nieobecność oskarżonego na podstawie art. 376 § 2 kpk, jeśli nie złożył on dotąd wyjaśnień przed sądem, nawet gdy wcześniej, podczas procedowania w trybie uproszczonym, odczytano jego wyjaśnienia na podstawie art. 479 § 2 kpk (tak wprost uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 28 listopada 2013 r., I KZP 12/13, OSNKW 2013/12/99, wyrok SN z dnia 12 lutego 2014 r., V KK 415/13, KZS 2014/6/46).

Jeśli więc wobec przekroczenia okresu 21 dni przerwy Sąd decyduje o zmianie trybu postępowania z uproszczonego na zwyczajny, to prowadzenie rozprawy pod nieobecność oskarżonego jest dopuszczalne wyłącznie wówczas, gdy taki sposób procedowania byłby dopuszczalny również w trybie zwyczajnym. Na płaszczyźnie normy art. 376 § 2 kpk- regulującej możliwość procedowania w trybie zwyczajnym pod nieobecność oskarżonego- nie budzi zaś wątpliwości, że pojęcie „ złożenia wyjaśnień” odnosi się wyłącznie do złożenia wyjaśnień przez oskarżonego na rozprawie, co oznacza brak możliwości zastąpienia przesłuchania oskarżonego przez sąd wprowadzeniem do materiału dowodowego- polegającym na ich odczytaniu- jego wyjaśnień złożonych w toku postępowania przygotowawczego (tak np. wyrok SN z dnia 7 października 2014 r., V KK 172/14, LEX nr 1539483).

W powyższym świetle, niewątpliwym pozostawało, że rozpoznanie sprawy pod nieobecność oskarżonego, gdy jego udział w rozprawie był obowiązkowy (wobec zmiany trybu postępowania na zwyczajny oraz braku złożenia wyjaśnień przed Sądem), nastąpiło z rażącą obrazą przepisów art. 374 § 1 kpk w zw. z art. 376 § 2 kpk. Naruszenie to stanowiło bezwzględną przesłankę odwoławczą opisaną w art. 439 § 1 pkt 11 kpk, obligującą do uchylenia zaskarżonego wyroku oraz wyłączającą możliwość merytorycznego odnoszenia się przez Sąd Odwoławczy do podniesionego w apelacji zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych (art. 436 kpk).

W toku ponownego rozpoznania sprawy Sąd Rejonowy prawidłowo zastosuje przepisy regulujące postępowanie zwyczajne, w szczególności odbierze od oskarżonego wyjaśnienia, zaś po wykonaniu tej czynności zdecyduje, czy dla rozstrzygnięcia sprawy niezbędne będzie bezpośrednie przeprowadzanie także innych czynności dowodowych, czy też wystarczające będzie ujawnienia treści uprzednio przeprowadzonych dowodów (art. 442 § 2 kpk). Po wykonaniu wszystkich, niezbędnych w sprawie czynności procesowych Sąd Rejonowy wyda sprawiedliwy wyrok, który następnie wnikliwie i wszechstronnie uzasadni.

IV Ka 53/15

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

UZASADNIENIE