Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2015 r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Śródmieścia Wydział VIII Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : SSR Anna Martyniec

Protokolant: Karolina Szewczyk

po rozpoznaniu w dniu 11 marca 2015 r. we Wrocławiu na rozprawie sprawy

z powództwa S. K. (1)

przeciwko Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia – Śródmieścia we Wrocławiu A. K.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt VIII C 713/14

UZASADNIENIE

Powódka S. K. (1) wniosła o zasądzenie od pozwanej A. K. – Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu kwoty 4.974,54 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lutego 2014 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 1.817 złotych.

Powódka podała, iż pozwana, na wniosek małoletniej M. K. reprezentowanej przez powódkę, prowadziła przeciwko dłużnikowi S. K. (2) postępowanie egzekucyjne w celu egzekucji świadczeń alimentacyjnych. W toku postępowania w dniu 10 października 2012 roku pozwana dokonała zajęcia wierzytelności w kwocie 37.845,99 złotych przysługującej dłużnikowi przeciwko powódce. W chwili dokonania zajęcia egzekwowana od dłużnika kwota wynosiła 13.520,60 złotych wraz kosztami egzekucji. W dniu 23 października 2012 roku pozwana wpłaciła powyższą kwotę w kancelarii pozwanej. Wówczas pozwana poinformowała powódkę, że zajęcie wierzytelności jest skuteczne w stosunku do całej kwoty wierzytelności przysługującej S. K. (2) wobec powódki. Pozwana zażądała również, aby powódka wpłacała raty bieżących alimentów w częściach niezapłaconych przez dłużnika. W związku z tym powódka wpłaciła w okresie od 4 grudnia 2012 r. do 7 stycznia 2014 r. dodatkowo łącznie kwotę 4.974,54 złotych. W toku postępowania egzekucyjnego, ale przed zajęciem wierzytelności, dłużnik zbył wierzytelność, o czym powódka i pozwana zostały poinformowane w dniu 22 października 2012 roku. W ocenie powódki zajęcie dokonane przez pozwaną było skuteczne tylko co do kwoty 13.520,60 złotych. Zajęcie nie mogło obejmować przyszłych rat alimentacyjnych. Pozwana wyrządziła powódce szkodę, ponieważ aktualni wierzyciele egzekwują od powódki kwotę, którą uiściła ona wcześniej komornikowi. W ocenie powódki, pozwana wprowadziła ją w błąd co do obowiązku stosowania się do postanowienia o zajęciu wierzytelności ponad kwotę 13.520,60 złotych mimo, iż wiedziała o przelewie zajętej wierzytelności. Takie postępowanie komornika należy uznać zdaniem powódki za naruszające zasady współżycia społecznego.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz obciążenie powódki kosztami procesu. Pozwana podała, że zajęcie wierzytelności przysługującej dłużnikowi względem powódki nastąpiło na jej wniosek. Powódka jednocześnie wniosła o bezgotówkowe rozliczenie zajęcia, na co pozwana się nie zgodziła motywując swoją decyzję osobistym charakterem roszczeń alimentacyjnych. Pozwana zaprzeczyła, aby informowała powódkę o obowiązku uiszczania bieżących należności alimentacyjnych w sytuacji, gdy nie była już dłużniczką S. K. (2). Pozwana przyznała, że została poinformowana o przelewie wierzytelności, jednak jako organ egzekucyjny nie miała obowiązku ani możliwości oceny skuteczności przelewu tym bardziej, że powódka, która również wiedziała o cesji, pomimo tego w dniu 23 października 2012 roku dokonała wpłaty kwoty 13.520,60 złotych, a następnie dobrowolnie wpłacała bieżące należności alimentacyjne. Pozwana wskazała również, że postanowienie z dnia 10 października 2012 roku o zajęciu wierzytelności było przedmiotem kontroli sądowej na skutek skargi dłużnika, która została oddalona.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana A. S. prowadziła przeciwko dłużnikowi S. K. (2) egzekucję świadczeń alimentacyjnych należnych małoletniej wierzycielce M. K.. W postępowaniu egzekucyjnym małoletnią reprezentowała jej matka, powódka S. K. (1). Dłużnik jedynie częściowo płacił alimenty, które wynosiły 650 złotych miesięcznie. Egzekucja pełnej kwoty alimentów była nieskuteczna. Jednocześnie dłużnik posiadał względem powódki wierzytelność w kwocie 37.845,99 złotych wynikającą z postanowienia Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 10 lipca 2012 roku zapadłego w sprawie o sygn. II Ca 514/12 o podział majątku wspólnego S. K. (1) i S. K. (2).

okoliczności niesporne

Pismem z dnia 4 września 2012 roku powódka, działając w imieniu córki, wystąpiła do pozwanej o zajęcie wierzytelności w kwocie 37.845,99 złotych przysługującej dłużnikowi S. K. (2) względem powódki na mocy postanowienia Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 10 lipca 2012 roku. Powódka wniosła o egzekucję ze wskazanej wierzytelności zaległych, bieżących oraz przyszłych świadczeń alimentacyjnych przypadających na rzecz córki. Jednocześnie powódka wniosła o pominięcie w egzekucji wierzytelności rozliczeń gotówkowych proponując, że będzie periodycznie uiszczała opłaty z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego.

dowód: - pismo powódki z dnia 4 września 2012 roku do pozwanej znajdujące się w

aktach postępowania egzekucyjnego KMP 54/10 oraz na k. 66-67 akt niniejszego postępowania.

W dniu 10 października 2012 roku pozwana dokonała zajęcia opisanej wierzytelności wskazując, że zajęcie następuje do wysokości egzekwowanej kwoty, na którą składały się zaległe alimenty w wysokości 11.124,04 złotych, odsetki w wysokości 324,44 złotych, koszty postępowania egzekucyjnego w łącznej wysokości 2.071,90 złotych oraz bieżące alimenty od dnia 1 października 2012 roku w wysokości po 650 złotych miesięcznie. Jednocześnie pozwana odmówiła zaproponowanej przez powódkę bezgotówkowej formie rozliczenia egzekucji podnosząc, że obowiązek alimentacyjny ma charakter ściśle osobisty, a powódka nie występuje w stosunku do dłużnika jako wierzycielka, nie można zatem kompensować wierzytelności małoletniej reprezentowanej przez powódkę z wierzytelnością dłużnika w stosunku do powódki.

dowód: - zajęcie wierzytelności z dnia 10 października 2012 roku, k. 7;

- postanowienie pozwanej z dnia 10 października 2012 roku pozwanej znajdujące się w aktach postępowania egzekucyjnego KMP 54/10 oraz na k. 69-70 akt niniejszego postępowania.

Postanowienie komornika o zajęciu wierzytelności zostało zaskarżone przez dłużnika S. K. (2). Skarga została oddalona postanowieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu z dnia 3 grudnia 2012 roku.

dowód: - skarga dłużnika z dnia 18 października 2012 roku na zajęcie wierzytelności oraz postanowienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu z dnia 3 grudnia 2012 roku znajdujące się na k. 4-7 i 22 akt Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu sygn. VII Co 2514/12.

W dniu 23 października 2012 roku powódka, jako dłużniczka zajętej wierzytelności, wpłaciła na rachunek kancelarii komorniczej pozwanej kwotę 13.520,60 złotych tytułem zaległych alimentów, odsetek oraz kosztów postępowania egzekucyjnego.

dowód: - potwierdzenie wpłaty na kwotę 13.520,60 złotych, k. 8.

Pismem z dnia 22 października 2012 roku dłużnik zawiadomił pozwaną i powódkę, że nie jest wierzycielem S. K. (1) z tytułu podziału majątku dorobkowego, gdyż wierzytelność ta została przez niego scedowana w całości w dniu 5 kwietnia 2012 r. na osoby trzecie. Powódka osobiście informowała pozwaną o otrzymaniu od S. K. (2) zawiadomienia o zbyciu przez niego wierzytelności przysługującej mu względem powódki. Wówczas pozwana poinformowała powódkę o możliwości skorzystania z porady adwokata oraz konieczności stosowania się do zajęcia wierzytelności poprzez wpłacanie kwot odpowiadających bieżącym świadczeniom alimentacyjnym.

dowód: - przesłuchanie powódki, transkrypcja protokołu elektronicznego rozprawy z dnia 11

marca 2015 roku, k. 57-60;

- przesłuchanie pozwanej, transkrypcja protokołu elektronicznego rozprawy z dnia 11 marca 2015 roku, k. 60-62;

- pismo dłużnika S. K. (2) z dnia 22 października 2012 roku, k. 10.

W okresie od grudnia 2012 roku do stycznia 2014 roku powódka periodycznie wpłacała na rachunek kancelarii komorniczej pozwanej bieżące raty alimentów w części, w jakiej nie zostały one uiszczone przez dłużnika. Łącznie powódka wpłaciła kwotę 4.974,54 złotych.

dowód: - zaświadczenie wystawione przez pozwaną z dnia 14 stycznia 2014 r., k. 9.

Z wniosku D. P. oraz K. W. zostały wszczęte przeciwko S. K. (1) postępowania egzekucyjne mające na celu wyegzekwowanie wierzytelności, które nabyli od S. K. (2). W dniu 2 kwietnia 2014 roku powódka uiściła na rzecz D. P. kwotę 16.479,40 złotych.

dowód: - zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z dnia 7 marca 2013 r. przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu R. W., k. 36;

- zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z dnia 28 marca 2014 r. przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu R. W., k. 37;

- potwierdzenie transakcji z dnia 2 kwietnia 2014 r., k. 38.

Powódka wzywała pozwaną do zapłaty kwoty dochodzonej w niniejszym postępowaniu. Pozwana była skłonna do zwrotu powódce jedynie kosztów egzekucyjnych w łącznej wysokości 991,23 zł powstałych w związku z wpłatą środków przez powódkę, wskazując, że Pani S. K. (1) winna zwrócić należność stanowiąca różnicę pomiędzy kwotą wpłaconą a otrzymaną od organu egzekucyjnego.

dowód: - wezwanie do zapłaty z dnia 24 lutego 2014 r. wraz z potwierdzeniem odbioru,

k. 12-13;

- ostateczne wezwanie do zapłaty z dnia 10 marca 2014 r., k. 15;

- pismo pozwanej z dnia 14 marca 2014 r., k. 16.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Odpowiedzialność odszkodowawczą komornika za działania lub zaniechania związane z wykonywaną funkcją kształtuje art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji. Zgodnie z powołanym przepisem komornik jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności. Jest to odpowiedzialność deliktowa, do której stosuje się ogólne przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, do których należą: powstanie szkody, zaistnienie zdarzenia ją wyrządzającego oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy tymi elementami. Do przesłanek odpowiedzialności komornika nie należy natomiast wina, zgodnie z przytoczonym przepisem wystarczające jest bowiem, aby działanie bądź zaniechanie komornika było niezgodne z prawem.

Powódka wskazywała, że niezgodnym z prawem zachowaniem pozwanej, które wywołało szkodę, było zajęcie wierzytelności ponad kwotę 13.520,60 złotych. W ocenie powódki zajęcie nie mogło obejmować przyszłych alimentów, które nie były jeszcze wymagalne na datę zajęcia. Podczas jednego ze spotkań stron pozwana miała wprowadzić powódkę w błąd co do obowiązku realizowania postanowienia o zajęciu wierzytelności ponad kwotę 13.520,60 złotych, a następnie przyjmowała od powódki kolejne wpłaty mimo, iż o zbyciu wierzytelności wiedziała jeszcze przed dokonaniem zajęcia. Takie postępowanie pozwanej, zdaniem powódki należy oceniać w kategoriach naruszenia zasad współżycia społecznego co uzasadnia w jej ocenie odpowiedzialność komornika na gruncie art. 23 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.

Przede wszystkim, wbrew twierdzeniom powódki, jedynym kryterium oceny postępowania komornika istotnym z punktu widzenia jego odpowiedzialności odszkodowawczej jest zgodność z prawem, przez co należy rozumieć zgodność z normami prawnymi wynikającymi ze źródeł prawa w znaczeniu, jakie nadaje temu pojęciu art. 87 Konstytucji. Nie stanowią prawa w konstytucyjnym znaczeniu zasady współżycia społecznego, które są jedynie powszechnie akceptowanymi w danym społeczeństwie i w danym czasie normami moralnymi regulującymi postępowanie jednych wobec drugich. Nawet jeśli normy prawne nakazują niekiedy uwzględniać zasady współżycia społecznego, tak jak to czyni art. 5 k.c., nie oznacza to, że zasady te stanowią część porządku prawnego. Normy moralne stanowią odrębny od prawa system norm postępowania i ich uwzględnianie w procesie stosowania prawa jest uzasadnione tylko wtedy, gdy norma prawna zawiera wyraźne odesłanie do tego systemu norm. Nie zawiera takiego odesłania art. 23 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych, którego treść jednoznacznie wskazuje, że przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej komornika jest wyłącznie działanie bądź zaniechanie niezgodne z prawem. Dokonywanie oceny zachowania komornika w kontekście jego odpowiedzialności odszkodowawczej według dodatkowego kryterium zgodności z zasadami współżycia społecznego stanowiłoby niedopuszczalną wykładnię rozszerzającą komentowanego przepisu. Należy zauważyć, że reżim odpowiedzialności komorników i tak jest zaostrzony w stosunku do ogólnych zasad odpowiedzialności deliktowej wyrażonych w art. 415 k.c. Komornik odpowiada bowiem niezależnie od swojego zawinienia.

Błędnie powódka upatruje natomiast podstaw do pociągnięcia komornika do odpowiedzialności odszkodowawczej za działanie bądź zaniechanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w art. 16 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, zgodnie z którym komornik jest obowiązany postępować zgodnie z przepisami prawa, złożonym ślubowaniem i zasadami etyki zawodowej. Przepis w sposób bardzo ogólny i szeroki zakreśla zakres norm, do których przestrzegania zobowiązany jest komornik, nie określając jednocześnie żadnych konsekwencji za naruszenie tego obowiązku. Nie można go interpretować w oderwaniu od całości przepisów ustawy i przewidzianych w niej rodzajów odpowiedzialności komornika. W tym kontekście jest oczywiste, że nie każde wystąpienie komornika przeciwko złożonemu ślubowaniu lub zasadom etyki zawodowej będzie uzasadniało odpowiedzialność odszkodowawczą. Dla tego rodzaju zachowań właściwy będzie co do zasady reżim odpowiedzialności dyscyplinarnej i przewidziane tam sankcje. Natomiast reżim odpowiedzialności odszkodowawczej zostanie uruchomiony dopiero wówczas, gdy zachowanie stanowiące naruszenie złożonego ślubowania lub zasad etyki zawodowej będzie jednocześnie naruszało konkretne normy prawne. Nieuzasadniona jest zatem taka wykładnia art. 23 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych, że skoro jest tam mowa o niezgodności z prawem, a art. 16 ust. 1 ustawy jest normą prawną, to komornik może również odpowiadać za delikt w przypadku wykroczenia przeciwko złożonemu ślubowaniu lub zasadom etyki zawodowej.

Z uwagi na powyższe zgodność postępowania pozwanej z zasadami współżycia społecznego nie była przedmiotem badania. W ocenie Sądu pozwana nie naruszyła również swoim działaniem lub zaniechaniem jakiegokolwiek przepisu prawa. Należy podkreślić, że zajęcie wierzytelności nastąpiło na wyraźny wniosek powódki występującej w roli przedstawicielki ustawowej małoletniej wierzycielki i jednocześnie - dłużniczki zajętej wierzytelności. Wbrew twierdzeniom powódki poinformowanie pozwanej przez dłużnika o istnieniu przelewu wierzytelności (którą na marginesie uzyskała z pewnością już po dokonaniu zajęcia, co wynika z zeznań obu stron, a nie jeszcze przed zajęciem, jak podnoszono w pismach procesowych powódki) nie zobowiązywało jej do zaprzestania prowadzenia egzekucji z zajętej wierzytelności. Wręcz przeciwnie, pozwana nie miała żadnej podstawy prawnej, aby egzekucji nie prowadzić, skoro domagał się tego reprezentowany przez powódkę wierzyciel. To wierzyciel jest inicjatorem oraz dysponentem postępowania egzekucyjnego i komornik nie może co do zasady kwestionować jego zgodnych z prawem wniosków o podjęcie czynności egzekucyjnych. Skoro zatem wierzyciel wniósł o zajęcie wskazanej przez siebie wierzytelności dłużnika, obowiązkiem komornika było dokonanie tej czynności. W tym miejscu należy dodać, że treść dokonanego przez pozwaną zajęcia w zakresie, w jakim obejmowało ono nie tylko alimenty zaległe wraz z odsetkami i kosztami postępowania egzekucyjnego, ale również przyszłe, niewymagalne jeszcze świadczenia, była prawidłowa. Zajęcie „innej” wierzytelności, uregulowane w art. 896 k.p.c. obejmuje bowiem całą wierzytelność wraz z ustanowionym dla niej zabezpieczeniem ( vide „Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz. Art. 730-1088” pod red. J. Jankowskiego, W-wa 2013, s. 637).

Powódka, jako dłużniczka zajętej wierzytelności (tzw. trzeciodłużnik), po uiszczeniu kwoty 13.520,60 złotych tytułem zaległych alimentów, odsetek oraz kosztów postępowania egzekucyjnego, nadal płaciła alimenty bieżące w kwotach nieuiszczonych przez dłużnika, mimo iż o przelewie wierzytelności została zawiadomiona przez dłużnika. Zgodnie z art. 512 k.c. od tej chwili powódka powinna się była liczyć z tym, że spełnienie świadczenia do rąk osoby, która nie jest już wierzycielem, nie zwolni ją z obowiązku zapłaty na rzecz nabywcy wierzytelności. Należy podkreślić, że na komorniku sądowym nie ciąży obowiązek pouczania trzeciodłużnika o konsekwencjach wynikających ze zbycia wierzytelności w toku postępowania egzekucyjnego. Jedynie zgodnie z art. 896 § 2 k.c. jednocześnie z zajęciem wierzytelności komornik wzywa jej dłużnika, aby w ciągu tygodnia złożył oświadczenie: 1) czy i w jakiej wysokości przysługuje dłużnikowi zajęta wierzytelność, czy też odmawia zapłaty i z jakiej przyczyny; 2) czy inne osoby roszczą sobie prawa do wierzytelności, czy i w jakim sądzie lub przed jakim organem toczy się lub toczyła się sprawa o zajętą wierzytelność oraz czy i o jakie roszczenie została skierowana do zajętej wierzytelności egzekucja przez innych wierzycieli. Jak wynika z zawiadomienia o zajęciu pozwana uczyniła zadość wskazanemu obowiązkowi ustawowemu. Słusznie pozwana podnosiła, że w razie uzyskania po zajęciu wierzytelności informacji o jej przelewie komornik samodzielnie nie jest władny do oceny skuteczności umowy, na mocy której doszło do zbycia wierzytelności. Prawem trzeciodłużnika w takiej sytuacji jest odmowa podporządkowania się zajęciu i dalszej zapłaty na rachunek kancelarii komornika. Tylko jego obciąża ryzyko dalszego świadczenia w postępowaniu egzekucyjnym na poczet wierzytelności, która nie przysługuje już dłużnikowi. A komornik nie ma obowiązku pouczania trzeciodłużnika o materialnoprawnych skutkach zawiadomienia go o zbyciu wierzytelności, w tym o nieskuteczności względem nabywcy wierzytelności spełnienia świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela.

Na marginesie wskazać należy, że pozwana pouczyła powódkę o możliwości (a według zeznań powódki - nawet potrzebie) zasięgnięcia porady prawnika, z czego jednak powódka nie skorzystała.

Mając na uwadze powyższe, w oparciu o przytoczone przepisy prawa, Sąd orzekł, jak na wstępie.