Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 08 kwietnia 2015r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSO Jacek Klęk

Sędziowie: SO Maria Stolarczyk

SR (del.) Marcin Perzyna

Protokolant: staż. Monika Szukalska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Sieradzu Ryszarda Kostrzewy

po rozpoznaniu w dniu 08 kwietnia 2015 roku

sprawy D. G. (1)

oskarżonego z art. 207 § 1 kk w związku z art. 197 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i inne,

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli z dnia 30 grudnia 2014 roku wydanego w sprawie II K 294/14,

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. i art. 636 § 1 i 2 k.p.k.

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok uznając obie apelacje za oczywiście bezzasadne,

2.  zasądza na rzecz Skarbu Państwa od D. G. (1) 420 (czterysta dwadzieścia) złotych opłaty za II-gą instancję oraz 20 (dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu wydatków postępowania odwoławczego,

3.  orzeka, że koszty postępowania odwoławczego związane z apelacją Prokuratora ponosi Skarb Państwa.

Sygn. akt II Ka 58/15

UZASADNIENIE

W skierowanym do Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli akcie oskarżenia D. G. (1) został oskarżony o to, że:

I.  w okresie od listopada 2007 roku do dnia 29 sierpnia 2013 roku w Z., fizycznie i psychicznie znęcał się nad żoną K. G. w ten sposób, iż wielokrotnie poniżał ją i znieważał słowami powszechnie uznawanymi za wulgarne i obraźliwe, wyganiał z mieszkania, groził pozbawieniem życia oraz uduszeniem, a groźby te wywołały u pokrzywdzonej uzasadnioną obawę ich spełnienia, używał przemocy polegającej na szarpaniu i popychaniu oraz wielokrotnie, w warunkach czynu ciągłego, przy użyciu przemocy fizycznej polegającej w szczególności na przytrzymywaniu za kończyny i duszeniu doprowadził K. G. do obcowania płciowego,

tj. o przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 11 §2k.k.

II.  w okresie od stycznia 2011 roku do dnia 29 sierpnia 2013 roku w Z., psychicznie znęcał się nad osobą najbliższą córką M. G. w ten sposób, iż poniżał, znieważał słowami powszechnie uznawanymi za obraźliwe, wyganiał z mieszkania,

tj. o przestępstwo z art. 207 § 1 k.k.

Wyrokiem z 30 grudnia 2014 roku wydanym w sprawie II K 294/14 Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli w ramach zarzucanego oskarżonemu w pkt I czynu uznał oskarżonego za winnego tego, że:

a)  w Z., woj. (...), w okresie od czerwca 2012 roku do 13 listopada 2013 roku znęcał się psychicznie nad żoną K. G. w ten sposób, że wyzywał ją słowami powszechnie uważanymi za obelżywe i obraźliwe, poniżał, wyganiał z domu, groził pozbawieniem-życia pokrzywdzonej, przy czym groźby te wywoływały u niej uzasadnioną obawę ich spełnienia, oraz znęcał się nad nią fizycznie w ten sposób, że popychał ją i szarpał, tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 207 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 207 § 1 k.k. wymierzył mu karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności;

b)  w Z., woj. (...), w okresie od stycznia 2010 roku do 19 sierpnia 2012 roku, działając w warunkach czynu ciągłego, stosując przemoc polegającą na przytrzymywaniu rąk i nóg, ściskaniu za szyję, szarpaniu za włosy wielokrotnie doprowadził pokrzywdzoną do obcowania płciowego, tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 197 § 1 k.k. wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności.

Oskarżonego D. G. (1) w ramach zarzucanego mu w pkt II czynu uznał za winnego tego, że w Z., woj. (...), w okresie od 10 września 2012 roku do 29 sierpnia 2013 roku, działając w warunkach czynu ciągłego, wielokrotnie znieważył pokrzywdzoną M. G. w ten sposób, że wyzywał ją słowami powszechnie uważanymi za obelżywe i obraźliwe, tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 216 § 1 k.k. wymierzył mu karę grzywny wysokości 120 (stu dwudziestu) stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawi dziennej na kwotę 10 (dziesięciu) złotych. Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności wymierzonych oskarżonemu w pkt la) i lb) Sąd orzekł oskarżonemu łączną karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności, której to wykonanie na podstawie art. 69 § 1 i § 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. warunkowo zawiesił na okres próby 5 (pięciu) lat. Na podstawie art. 73 § 1 k.k. Sąd oddał oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora sądowego. Na podstawie art. 72 § 1 pkt. 5 i 8 k.k. Sąd zobowiązał oskarżonego w okresie próby do powstrzymania się od nadużywania alkoholu oraz poprawnego zachowania się wobec K. G.. Orzekł także o kosztach postępowania .

W ustawowym terminie powyższe orzeczenie zaskarżył Prokurator Rejonowy w Zduńskiej Woli i obrońca oskarżonego.

Prokurator Rejonowy w Poddębicach zaskarżył powyższy wyrok w
części dotyczącej orzeczenia o karze i środkach karnych na niekorzyść oskarżonego i zarzucił rozstrzygnięciu: rażącą niewspółmierność kary i środków karnych orzeczonych wobec oskarżonego a polegającą na wymierzeniu kary za czyn I a z art. 207 § 1 kk 8 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn I b z art. 197 § 1 kk w zw. z art. 12 kk dwóch lat pozbawienia wolności, za czyn II z art. 216 § 1 kk w zw. z art. 12 kk 120 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 zł oraz łącznej kary w miejsce jednostkowych kar pozbawienia wolności wymierzonych w pkt I a i I b 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat, na skutek niedostatecznego uwzględnienia okoliczności obciążających w postaci wysokiego stopnia społecznej szkodliwości wielokrotnie popełnianych z użyciem przemocy przez okres niemalże 2 lat czynów z art. 197 § 1 kk wobec poważnie chorej i niemogącej z tego powodu obronić się żony, popełnianych w sposób umyślny, wielokrotnie, w krótkich odstępach czasu i z góry powziętym zamiarem bezpośrednim, z reguły w stanie nietrzeźwości, w celu udręczenia pokrzywdzonej, przy nadmiernym nadaniu znaczenia dotychczasowej niekaralności oskarżonego, pozytywnej opinii środowiskowej, zdaniem Sądu stosunkowo krótkiemu czasowi działania (choć w ocenie skarżącego czas ten był długi albowiem czyny z art. 197 § 1 kk popełniane były w okresie od stycznia 2010 do 19 sierpnia 2012 a znęcanie nad żoną trwało od sierpnia 2012 roku do listopada 2013 roku) i opiekuńczemu zachowaniu wobec pokrzywdzonej w czasie jej choroby z pominięciem zupełnym oceny postawy D. G. (1) zaprezentowanej podczas przeprowadzanych rozpraw oraz zasad prewencji indywidualnej i potrzeby kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa - przemawiających za wymierzeniem kary surowszej a nadto niesłuszne nie orzeczenie wnioskowanego na podstawie art. 41a § 1 kk środka karnego w postaci opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzoną K. G. na skutek błędnego ustalenia, że brak jest przesłanek do zastosowania takiego środka, podczas gdy wnikliwa ocena ujawnionych okoliczności niniejszej sprawy w postaci popełnienia przestępstwa z użyciem przemocy na szkodę osoby najbliższej prowadzi do odmiennego wniosku, że zarówno prewencja indywidualna i konieczność właściwego kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa jak i zabezpieczenie pokrzywdzonej K. G. przed zaistnieniem kolejnych zdarzeń wyczerpujących znamiona przestępstwa z art. 207 § 1 kk czy z art. 197 § 1 kk wymagają zastosowania przedmiotowego środka.

W petitum Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie kar i środków karnych orzeczonych za czyny z pkt I a i Ib wyroku oraz orzeczonej w ich miejsce kary łącznej i wymierzenie za czyn z pkt I a kary 6 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z pkt I b kary czterech lat pozbawienia wolności oraz orzeczenie w miejsce tych kar jednostkowych kary łącznej w wymiarze 4 lat pozbawienia wolności oraz na podstawie art. 41 a § 1 kk środka karnego w postaci opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzoną K. G..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd odwoławczy utrzymał w mocy zaskarżony wyrok uznając apelacje prokuratora i obrońcy oskarżonego za oczywiście bezzasadne. W takiej sytuacji uzasadnienie wyroku w tej części sporządza się na wniosek strony. Ponieważ obrońca oskarżonego takiego wniosku nie złożył, dalsze uzasadnienie Sądu II instancji zostanie ograniczone do rozpoznania apelacji prokuratora (art. 457 § 2 kpk w zw. z art. 423 § 1a kpk, zobacz: KPK. Komentarz do art. 457 kpk teza 7 red. Hofmański, rok wydania 2011, Wydawnictwo: C. H. Beck ).

Apelacja ta okazała się bezzasadna. Rażąca niewspółmierność kary o jakiej stanowi art. 438 pkt 4 kpk zachodzi wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można byłoby przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez Sąd I instancji, a karą jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 kk oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo Sądu Najwyższego. Na gruncie cytowanego przepisu nie chodzi o każdą ewentualną różnicę w ocenach wymiaru kary, ale o różnice tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa – rażąco niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się zaakceptować. Rażąca niewspółmierność jest uchybieniem w zakresie konsekwencji prawnych czynu, a zatem realnie można o niej mówić wówczas, gdy suma zastosowanych kar i środków karnych, wymierzonych za popełnione przestępstwo, nie odzwierciedla należycie stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz nie zapewnia celów kary. Ponadto orzeczona kara może być uznana za niewspółmierną, gdy nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnionego czynu, jak i osobowości sprawcy.

W ocenie Sądu odwoławczego, kara wymierzona oskarżonemu przez Sąd I instancji nie jest karą rażąco niewspółmierną. Analiza uzasadnienia zaskarżonego wyroku w części dotyczącej wymiaru kary wskazuj, iż Sąd Rejonowy wymierzając oskarżonemu D. G. (1) kary jednostkowe uczynił to kierując się wskazaniami zawartymi w art. 53 kk. Do dyrektyw ogólnych wymiaru kary należą stopień społecznej szkodliwości, cele kary w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do skazanego. Społeczna szkodliwość nie stanowi sama w sobie okoliczności obciążającej przy wymiarze kary , ponieważ jest cechą ustawową przestępstwa, natomiast dla wymiaru kary ma znaczenie jej stopień. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości bierze się pod uwagę okoliczności wymienione w art. 115§2 kk, to jest między innymi: rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiar wyrządzonej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu jak również postać zamiaru, motywacja sprawcy.

Sąd I instancji należytą rangę nadał okolicznościom obciążającym, uwzględniając we właściwy sposób stopień społecznej szkodliwości przypisanych oskarżonemu w punkcie pierwszym wyroku czynów. Faktem jest, że czyny te charakteryzują się wysokim stopniem społecznej szkodliwości. Nadto zachowania oskarżonego były bardzo intensywne, szeregu z nich dopuszczał się pod wpływem alkoholu, z błahych powodów oraz w domu, w którym przebywał małoletni syn stron. Niemniej jednak oskarżony jest osobą dotychczas niekarną, cieszącą się pozywaną opinią środowiskową. Do tego jak słusznie podniósł Sąd Rejonowy w czasie choroby żony służył jej pomocą. Z tych też względów odnosząc się do kwestii wymiaru kar jednostkowych orzeczonych za poszczególne przestępstwa to należy uznać, że nie noszą one cech rażącej łagodności i nie ma podstaw, aby je zaostrzać w postępowaniu odwoławczym. Ma rację skarżący, iż oskarżony wypełniając znamiona czynu przypisanego w punkcie 1b traktował żonę instrumentalnie, jednakże pokrzywdzona przez wiele lat trwania związku małżeńskiego miała szereg możliwości, aby związek ten zakończyć, mimo tego trwała w nim. Co zaś istotne od momentu gdy zawiadomiła organy ścigania o zachowaniach męża ten przestępczych działań wobec niej zupełnie zaniechał.

Niewątpliwie również kara łączna 2 lat pozbawienia wolności jest karą surową i adekwatną do stopnia winy oskarżonego i stopnia społecznej szkodliwości czynów. Kara w takim wymiarze, w świetle okoliczności sprawy trafnie wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, spełni zamierzone cele i to zarówno w ramach prewencji szczególnej – uświadomi oskarżonemu – osobie niekaranej - naganność swojego postępowania i prewencji ogólnej – ugruntuje w społeczeństwie poczucie nieuchronnego ukarania sprawcy karą adekwatną do wagi popełnionych występków. Uzasadnienie Sądu meriti wyczerpująco wskazuje okoliczności, jakie wziął ów Sąd pod uwagę przy ferowaniu rozstrzygnięcia o karze, należycie uzasadnia też powody skorzystania wobec oskarżonego z dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary. W tej sytuacji w ocenie Sądu Odwoławczego reakcja prawno-karna Sądu pierwszej instancji na przypisane oskarżonemu występki nie była nazbyt łagodna, ani też rażąco niesprawiedliwa, lecz adekwatna.

Kierując się zasadą absorpcji Sąd Rejonowy orzekł wobec D. G. (1) karę łączną 2 lat pozbawienia wolności. Wskazać przy tym należy, że generalnie przy wymiarze kary łącznej nie należy już brać pod uwagę okoliczności przyjętych za podstawę wymiaru kar za poszczególne przestępstwa. W piśmiennictwie zwraca się jednakże uwagę na to, że kara łączna stanowi bowiem syntetyczną, całościową ocenę zachowań sprawcy, będąc właściwą, celową z punktu widzenia prewencyjnego reakcją na popełnione czyny. Należy zatem brać pod uwagę dyrektywy prewencyjne zarówno w aspekcie prewencji indywidualnej, jak i prewencji generalnej (por. Jacek Giezek (red.), Natalia Kłączyńska, Grzegorz Łabuda, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, wyd. II, Lex, 2012; Andrzej Zoll (red) Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Lex, Warszawa 2007). Niewątpliwie istotne znaczenie dla wymiaru kary łącznej ma związek przedmiotowy i podmiotowy zbiegających się przestępstw. Im bardziej ten związek jest ściślejszy, tym bardziej przemawia on za sięgnięciem po zasadę absorpcji i odwrotnie. Wbrew sugestiom zawartym w apelacji prokuratora pomiędzy popełnionymi przez oskarżonego przestępstwami istnieje ścisły związek przedmiotowy. Oba przypisane przestępstwa zostały popełnione na szkodę tej samej pokrzywdzonej i ściśle łączą się ze sobą czasem oraz miejscem popełnienia. Uwzględniając przy tym zasadę reformationis in peisu słusznie Sąd zastosował pełną absorpcję.

Zasadnie uznał przy tym Sąd I instancji, że w stosunku do D. G. można zaryzykować pozytywną prognozę kryminologiczną i warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności na 5 lat. Tak długi okres próby jest w przeświadczeniu Sądu Odwoławczego niezbędny do sprawdzenia, czy oskarżony faktycznie zrozumiał swoje błędy oraz wyciągnął z nich właściwe wnioski i podejmie wysiłek resocjalizacji w warunkach wolnościowych. Chcąc zapewnić kontrolę nad tym procesem, Sąd Rejonowy oddał oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora. Z uwagi na fakt, że u źródła konfliktu oskarżonego z pokrzywdzoną leżał alkohol, Sąd zobowiązał również D. G. do powstrzymania się od jego nadużywania.

Podsumowując stwierdzić należy, że skoro oskarżony od momentu zgłoszenia przez pokrzywdzoną sprawy na Policję zachowuje się już wobec niej poprawnie, przy założeniu, że pozytywnie prognozuje on na przyszłość Sąd Okręgowy uznał, że nieizolacyjne i warunkowe wykonanie orzeczonej wobec niego kary pozbawienia wolności, stanowić będzie wystarczającą i adekwatną represję, w stosunku do oskarżonego, mimo niewątpliwie zasługujących na dezaprobatę zachowań odnośnie pokrzywdzonej.

Sąd odwoławczy za niezasadny uznał również sformułowany w apelacji oskarżyciela publicznego zarzut nieorzeczenia w wyroku Sądu I instancji środka karnego w postaci opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzoną. Jeszcze raz wskazać bowiem należy, że jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oskarżony od momentu złożenia przez pokrzywdzoną obciążających go zeznań zachowuje się wobec niej poprawnie. Od chwili gdy pokrzywdzona wróciła do domu, tj. od października 201 roku nie zmusza jej do współżycia, tym samym aktualnie brak jest podstaw do orzeczenia eksmisji oskarżonego. W sytuacji zaś gdyby zachowanie oskarżonego uległo drastycznemu pogorszeniu pokrzywdzona może wówczas skorzystać z regulacji przewidzianych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r., nr 180, poz. 1493 ze zm.) konkretnie winna złożyć wniosek w postępowaniu nieprocesowym w trybie art. 11a ust. 1 tej ustawy.

Z tych wszystkich względów apelację oskarżyciela publicznego uznać należało za bezzasadną.

Rozstrzygnięcie o opłacie za II instancję oraz o wydatkach postępowania odwoławczego znajduje uzasadnienie w treści art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) i art. 636 § 1 kpk.