Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 22 maja 2014 roku Sąd Rejonowy w Kutnie VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Ł. zasądził od pozwanej A. R. na rzecz M. W. kwotę 15.718,05 złotych, oddalił powództwo o zapłatę w pozostałej części, orzekł o kosztach procesu, oddalił wniosek o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności oraz orzekł o kosztach tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Wyrok powyższy wynikał z uznania przez Sąd I instancji za częściowo zasadne żądanie powoda zasądzenia na jego rzecz wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania przez pozwaną ze stanowiącego własność powoda pojazdu w okresie od dnia 1 września 2011 roku do dnia wydania tego pojazdu powodowi. Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że z chwilą przejścia własności pojazdu w całości na powoda, pozwana nie była uprawniona do jego używania, a zatem jako samoistny posiadacz pojazdu w złej wierze zobowiązana jest do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z niego w tym okresie. Udowodnienie wynagrodzenia nastąpiło w oparciu o opinię biegłego jedynie za okres od 1 lutego 2012r do 23 sierpnia 2012r. Oddalając zaś powództwo o zapłatę w pozostałej części Sąd I instancji wywiódł, iż powód nie udowodnił wysokości wynagrodzenia za korzystanie z samochodu w okresie od września 2011 roku do stycznia 2012 roku.

Opisany wyrok zaskarżyła apelacją pozwana, wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych za obie instancje.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego i niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy w zakresie przyjęcia, że pozwana korzystała ze spornego pojazdu po dniu 31 sierpnia 2011 roku;

- naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez wewnętrzną sprzeczność uzasadnienia zaskarżonego wyroku i brak wskazania dowodów, na których oparł się Sąd ustalając, że pozwana korzystała z pojazdu w okresie objętym żądaniem pozwu;

- naruszenie art. 232 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie pomimo, że powód nie przedstawił dowodów na korzystanie przez pozwaną ze spornego pojazdu;

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego co w konsekwencji doprowadziło do dokonania nieprawidłowych ustaleń opartych na domniemaniu, że pozwana korzystała z pojazdu należącego do powoda;

- naruszenie art. 225 k.c. w związku z art. 224 § 2 k.c. polegające na jego błędnej wykładni, a w konsekwencji niewłaściwym zastosowaniu i przyjęciu, że powodowi przysługuje wynagrodzenie za korzystanie z jego rzeczy, w sytuacji gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na stwierdzenie, że w okresie objętym żądaniem pozwu pozwana korzystała ze spornego pojazdu.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Na wstępie rozważań należy wskazać, że Sąd II instancji rozpoznając apelację, uznał stan faktyczny ustalony przez Sąd Rejonowy za prawidłowy i zgodny z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, a w konsekwencji na podstawie art. 382 k.p.c. przyjął jego ustalenia za własne.

Przystępując do rozważenia zarzutów apelacji w pierwszej kolejności należy odnieść do tej ich części, które choć występują w różnej konfiguracji, w istocie kwestionują ocenę Sądu co do korzystania przez pozwaną z pojazdu należącego do powoda w okresie objętym żądaniem pozwu.

Przede wszystkim skarżąca akcentuje okoliczność, że w toku postępowania nie zostało wykazane, iż korzystała ona w rzeczywistości z pojazdu po przejściu jego własności w całości na powoda. Zdaniem pozwanej faktu tego nie przesądza w szczególności porównanie stanu licznika samochodu w dniu jego zakupu i w dacie zwrotu powodowi. Skarżąca utożsamia w ten sposób ustawowe przesłanki odpowiedzialności posiadacza w złej wierze względem właściciela rzeczy ze stanem faktycznego korzystania z rzeczy.

Ze stanowiskiem powyższym nie można się zgodzić, pozwana prezentując je dokonała bowiem szeregu uproszczeń. Dla uzasadnienia tego poglądu trzeba podnieść, iż w warunkach określonych normą art. 224 § 1 i art. 225 k.c. właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z jego rzeczy niezależnie od tego, czy posiadacz faktycznie korzystał z rzeczy odnosząc wymierną korzyść. Wyłączną przyczyną roszczenia opartego na powołanych przepisach jest posiadanie cudzej rzeczy, a przysługujące od samoistnego posiadacza wynagrodzenie stanowi zapłatę za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej, a więc tym co uzyskałby właściciel, gdy rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego. Za miarodajny i w pełni odpowiadający sytuacji procesowej, z jaką mamy do czynienia w niniejszej sprawie należy uznać pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2008 roku w sprawie o sygn. akt IV CSK 529/07 ( publ. Program Komputerowy Lex nr 376397), zgodnie z którym koniecznej przesłanki przysługującego właścicielowi roszczenia o wynagrodzenie korzystania z cudzej rzeczy nie stanowi efektywne w sensie gospodarczym korzystanie z rzeczy, wystarczające jest, aby posiadacz w złej wierze znajdował się w takiej sytuacji, która potencjalnie pozwala mu na takie korzystanie. W konsekwencji uznać zatem należy, iż akcentowana w apelacji okoliczność, że pozwana nie korzystała z pojazdu należącego do powoda w okresie począwszy od września 2011 roku, pozostaje całkowicie bez znaczenia dla oceny zasadności żądania pozwu. Skarżąca błędnie uzależnia podstawę odpowiedzialności osoby posiadającej rzecz bez tytułu prawnego skutecznego względem właściciela na podstawie art. 225 k.c. od rzeczywistego korzystania z rzeczy, w sytuacji gdy kryterium to nie determinuje uprawnienia właściciela do realizowania przysługującego mu roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z tejże rzeczy. W niniejszej sprawie poza sporem pozostaje, iż pozwana w okresie od 1 września 2011 roku do dnia wydania samochodu powodowi posiadała go bez tytułu prawnego, faktycznie nim dysponując, przez co pozbawiła powoda fizycznego władztwa nad pojazdem i uszczupliła jego prawo własności. Przesądza to o zasadności żądania powoda.

Prawidłowości powyższego stwierdzenia w niczym nie podważa także podnoszona wielokrotnie w toku postępowania przez stronę pozwaną okoliczność, że skarżąca nie wydała uprawnionemu pojazdu realizując jedynie prawo powstrzymania się ze spełnieniem świadczenia na podstawie art. 488 § 2 k.c. Ustosunkowując się do tak sformułowanego zarzutu wyrazić należy przekonanie, iż ewentualne powstrzymanie się spełnieniem świadczenia może stanowić jedynie środek obrony pozwanej przed zarzutem opóźnienia w spełnieniu świadczenia, nie daje natomiast podstaw od ekskulpowania się od odpowiedzialności z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystnie z rzeczy.

Niezależne od powyższego, w okolicznościach niniejszej sprawy zarzut powstrzymania się pozwanej ze spełnieniem swojego świadczenia należy ocenić jako nieskuteczny. Sąd Okręgowy bowiem odmiennie niż Sąd I instancji stanął na stanowisku, że w warunkach stosunku prawnego łączącego strony, zawarte w (...) z dnia 12 maja 2011 roku zobowiązanie powoda do zapłaty na rzecz pozwanej kwoty 10.000 złotych nie nosi cech świadczenia wzajemnego w rozumieniu przepisu art. 487 § 2 k.c. Skutek w postaci przeniesienia udziału we współwłasności pojazdu na rzecz powoda nie był uzależniony od zapłaty wskazanej kwoty i nastąpił niezależnie od tego przed terminem zapłaty. Z kolei zakreślenie w tymże dokumencie terminu 7 dni roboczych na zwrot zaliczki, wyznacza jedynie termin wymagalności świadczenia, a nie decyduje o jego kwalifikacji jako świadczenia wzajemnego. Zobowiązanie powoda do zapłaty na rzecz pozwanej kwoty 10.000 złotych odrywa się zatem od świadczenia pozwanej w zakresie skutku rzeczowego polegającego na przeniesieniu prawa własności i uzyskuje od niego niezależny byt prawny, stricte obligacyjny. Zauważyć przy tym należy, iż omawiane świadczenia obu stron nie są ze sobą powiązane w taki sposób, że niewykonanie lub nienależyte wykonane świadczenia jednego z kontrahentów miało wpływ na nieważność drugiego zobowiązania lub znosiło obowiązek wykonania świadczenia przez drugiego kontrahenta, co pozbawia je cechy charakterystycznej dla świadczeń wzajemnych.

W konsekwencji za chybiony trzeba także uznać zarzut naruszenia art. 225 k.c. w związku z art. 224 § 2 k.c. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest potrzeby dodatkowego odniesienia się do tego zarzutu, gdyż pomimo jego formalnie odrębnego przytoczenia, skarżąca w jego granicach w istocie podnosi okoliczności, które były już przedmiotem szczegółowych rozważań Sądu w ramach analizy zarzutu naruszenia przepisów postępowania.

W świetle powyższych rozważań, chybionym jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 328 § 2 k.p.c. Pisemne uzasadnienie kwestionowanego wyroku w pełni realizuje funkcje przypisywane temu dokumentowi, który pełniąc rolę sprawozdawczą przede wszystkim pozwolić ma na zrekonstruowanie rozumowania, jakie wiodło do sformułowania wniosków przyjętych przez orzekający sąd, dla możliwości ich zweryfikowania w toku kontroli instancyjnej. Tak opisanym wymogom odpowiadają pisemne motywy orzeczenia sporządzone przez Sąd Rejonowy. Odmienna ocena dowodów, prezentowana przez skarżącego może być rozpatrywana jedynie w ramach zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Na gruncie przywołanego zarzutu dodać nadto należy, że rozumowanie skarżącej, jakoby Sąd popadł w wewnętrzną sprzeczność wskazując z jednej strony, że powód nie udowodnił korzystania przez pozwaną ze spornego pojazdu w okresie od września 2011r do końca stycznia 2012r zaś z drugiej strony Sąd przyjął domniemanie korzystania przez pozwaną ze spornego pojazdu w okresie od 1 lutego do 23 sierpnia 2012r nie zasługuje na aprobatę. Wbrew wywodowi apelacji, to skarżąca popada w sprzeczność. Otóż uznając za udowodnione żądanie wynagrodzenia za okres od 1 lutego do 23 sierpnia 2012r Sąd odwołał się do opinii biegłego. Skoro ustalenie wysokości wynagrodzenia wymaga wiadomości specjalnych, a opinią biegłego zakreślone były ramy czasowe obejmujące 2012r, to uwzględnienie żądania za okres poprzedzający nie mogło nastąpić, bo jak stwierdził Sąd Rejonowy na k. 252. powód, którego obciążał ciężar dowodu nie udowodnił wysokości wynagrodzenia za korzystanie z pojazdu w powyższym okresie. Co do zasady odpowiedzialności pozwanej za korzystanie z samochodu Sąd Rejonowy, wbrew wywodom apelacji, wątpliwości nie miał.

Z przedstawionych powyżej powodów Sąd Okręgowy uznał, iż apelacja nie zawiera uzasadnionych zarzutów mogących podważyć stanowisko Sądu Rejonowego, a tym samym jako bezzasadna podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z § 6 pkt 5 i § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (t.j. w Dz.U. z 2013r poz. 461). Na koszty złożyła się kwota 1200 złotych kosztów zastępstwa procesowego.