Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2015 r. w Gliwicach

sprawy B. C. (C.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania B. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 26 listopada 2013 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązuje organ rentowy do ponownego przeliczenia emerytury ubezpieczonego z zastosowaniem do ustalenia jej wysokości, wskaźnika wysokości podstawy wymiaru w wysokości 246,08 % począwszy od
1 września 2013 r.

(-) SSO Janina Kościelniak

Sygn. akt VIII U 59/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 listopada 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. ponownie ustalił ubezpieczonemu B. C. wysokość emerytury.

W odwołaniu do Sądu ubezpieczony B. C. zakwestionował decyzję i wniósł o ponowne wyliczenie wysokości świadczenia wskazując, że podana przez organ rentowy kwota nie uwzględnia wielu składników wynagrodzenia, między innymi premii, karty górnika i deputatów węglowych, ubezpieczony przedłożył w toku postępowania przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych druki RP-7 za pracę w latach 1978-1990, natomiast pozostałej dokumentacji płacowej kopalnia nie posiada, w związku z czym ubezpieczony wniósł o powołanie biegłego celem ustalenia jego wynagrodzenia za lata 1970-1977.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że decyzją z dnia 26 listopada 2013 roku, przeliczył emeryturę ubezpieczonego zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej od dnia 1 września 2013 roku, to jest od miesiąca zgłoszenia wniosku o przeliczenie emerytury, przy przyjęciu najkorzystniejszego wariantu obliczenia jego wysokości, to jest ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru ustalonym na 237,64%, obliczonym z 20 lat wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, z uwzględnieniem do całości świadczenia kwoty bazowej 1.977,20 złotych (obowiązującej od 1 marca 2006 roku) i dający wysokość 3.790,82 złotych. Organ rentowy podniósł, że za sporny okres, to jest za lata 1970-1977, przy obliczeniu przyjęto wynagrodzenie wykazane w angażach, zaś wysokość ewentualnych świadczeń dodatkowych, takich jak premia, karta górnika czy deputat węglowy, nie została przez ubezpieczonego wykazana, jako że zarówno on, jak i pracodawca nie dysponują dokumentacją potwierdzającą faktyczne wypłacenie B. C. tych kwot. W dalszej kolejności w uzasadnieniu podkreślono, że przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń możliwe jest uwzględnianie tylko takich składników wynagrodzenia określonego w aktach osobowych, które przysługiwały bezwarunkowo w czasie trwania ubezpieczenia jako składniki stałe i które zostały faktycznie wypłacone, z tego też względu nie można brać pod uwagę wynagrodzeń wynikających z układów zbiorowych pracy, jako że nie oddają one uzgodnień pomiędzy pracodawcą a konkretnym pracownikiem. W oparciu o powyższe organ rentowy wniósł o dopuszczenie dowodu z biegłego sądowego z zakresu emerytur i rent w celu ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w latach 1970-1977.

Sąd ustalił, co następuje :

Ubezpieczony B. C. od dnia 18 grudnia 1990 roku był uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługującej inwalidzie grupy trzeciej, do której prawo organ rentowy przyznał decyzją z dnia 5 grudnia 1990 roku na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 roku o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Jako wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przyjęto 314,41 % obliczonego z lat 1981-1983, a następnie przeliczonego na 316,88% z lat 1985-1987, natomiast od dnia 25 grudnia 2006 roku ubezpieczony był uprawniony do wcześniejszej emerytury ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru 316,88 % przy uwzględnieniu art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej podstawy wymiaru renty oraz części socjalnej świadczenia wynoszącej 24 % kwoty bazowej 1977,20 złotych.

Decyzją z dnia 2 października 2013 roku organ rentowy dokonał przeliczenia świadczenia w trybie art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, przyjmując, że po przyjęciu do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia lat zarobkowych 1970-1972, 1978-1990, 1996-1998 i 2001 ubezpieczony uzyskałby wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 202,17%, przy czym za lata nieudokumentowanego wynagrodzenia, to jest za lata 1969-1977 i 1995-2006, przyjęto wysokość minimalnego wynagrodzenia.

Po przedłożeniu kolejnych dokumentów przez ubezpieczonego pismami z dnia 17 października 2013 roku i 28 października 2013 roku organ rentowy ponownie przeliczył wysokość świadczenia ubezpieczonego ustalając wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 najkorzystniejszych lat (to jest z lat 1968-1990), wynoszący 237,64 %. Taką też wysokość podstawy wymiaru organ rentowy przyjął w ostatecznej decyzji z dnia 26 listopada 2013 roku.

Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto wynagrodzenie będące podstawą wymiaru składek z 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczeniu, z uwzględnieniem do całości świadczenia kwoty bazowej 1977,20 złotych (obowiązującej od dnia 1 marca 2006 roku) i dający świadczenie w wysokości 3.790,82 złotych.

Odwołujący B. C. w okresie od dnia 1 czerwca 1964 roku do dnia 31 stycznia 1969 roku był zatrudniony u T. L. w pełnym wymiarze czasu pracy, od 10 marca 1969 roku do 30 września 1970 roku był zatrudniony (...) Przedsiębiorstwie (...), natomiast od dnia 1 października 1970 roku do dnia 17 grudnia 1990 roku był zatrudniony w KWK (...), ostatnio na stanowisku zastępcy dyrektora do spraw pracowniczych.

W okresie pobierania renty B. C. podlegał ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę: od dnia 2 stycznia 1992 roku do dnia 31 października 1995 roku był zatrudniony w Firmie Produkcyjno-Handlowo-Usługowej (...) Spółce cywilnej w wymiarze połowy etatu, od 2 listopada 1995 roku do 31 stycznia 1999 roku w A (...) Spółce cywilnej B. J. A. Zakład Pracy (...) w K. w wymiarze 0,42 etatu, od dnia 1 lutego 1999 roku do dnia 29 lutego 2000 roku w Przedsiębiorstwie (...) Ltd Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością Zakładzie Pracy (...) w C., od 1 marca 2000 roku do dnia 18 grudnia 2004 roku w Przedsiębiorstwie (...) Spółka jawna Zakład Pracy (...) w W. oraz od 1 kwietnia2005 roku do 27 grudnia 2006 roku w Zakładzie (...) w R..

Sąd, na podstawie opinii z dnia 21 września 2014 biegłej sądowej z zakresu emerytur i rent H. P. (k. 28-46) ustalił wynagrodzenie ubezpieczonego B. C. za lata 1970 – 1978 odpowiednio w kwotach: 7.200,00 złotych, 37.250,00 złotych, 46.175,00 złotych, 47.300,00 złotych, 64.075,00 złotych, 76.475,00 złotych, 90.500,00 złotych, 93.000,00 złotych.

Biegła przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia wzięła pod uwagę wysokość pracy zasadniczej, dodatek funkcyjny, wysokość deputatu węglowego i wysokość specjalnego wynagrodzenia z Karty Górnika. Nie wzięto natomiast pod uwagę premii, jako że nie została ona określona w stałym procencie płacy podstawowej, stanowiąc podstawę zmienną.

Następnie ustalono, że najkorzystniejszym wariantem wyliczenia emerytury ubezpieczonego jest przyjęcie kwoty bazowej obowiązującej w dacie powstania prawa do emerytury, to jest 1977,20 złotych i podstawy wymiaru ustalonej na ten dzień na nowo w myśl art. 15, to jest podstawy ustalonej zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy o FUS. Biegła wskazała, że ubezpieczony spełnia warunek do ponownego ustalenia wysokości emerytury na podstawie art. 111 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej bowiem wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony przez biegłego, to jest. 246,08% jest wyższy od tego ustalonego przez organ rentowy, wynoszącego 237,64%, a odwołujący od dnia 1 września 2013 roku powinien otrzymać świadczenie emerytalne w wysokości 3.901,48 złotych.

Powyższy stan faktyczny ustalił Sąd na podstawie: akt osobowych odwołującego z okresu jego zatrudnienia w KWK (...) od dnia 1 października 1970 roku do dnia 17 grudnia 1990 roku (koperta k. 14), opinii biegłego sądowego z zakresu emerytur i rent H. P. z dnia 21 września 2014r. (k. 28-46), a także akt emerytalnych odwołującego dołączonych do akt sprawy.

Sąd w pełni podzielił opinię sporządzoną przez biegłego sądowego z zakresu emerytur i rent H. P., jako że została ona sporządzona w sposób fachowy i wyczerpujący. Nadto opinia nie zawiera niejasności, sprzeczności, luk, a jej konkluzje są konkretne i przekonujące, biegła wyjaśniła podstawy odtworzenia wynagrodzenia ubezpieczonego, w logiczny sposób uzasadniając przedstawione stanowisko. Zauważyć należy, że ubezpieczony i organ rentowy nie zakwestionowali wniosków zawartych w opinii, Sąd nie nalazł również podstaw, by uczynić to z urzędu.

Sąd ocenił zebrany materiał dowodowy jako kompletny i spójny, a poprzez to mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie treścią art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.), wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1)z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2)z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3)z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,

-

a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Po myśli ust. 2 przytoczonego przepisu wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w art. 15, mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

Szczegółowe zasady postępowania w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe określa rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r. nr 237, poz. 1412). Rozporządzenie to w § 21 pkt 1 przewiduje, iż środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Powyższy przepis zakłada istnienie optymalnych warunków, tj. wymaga, by zachowała się dokumentacja płacowa pracodawcy. Natomiast w sytuacji, gdy nie zachowała się stosowna dokumentacja płacowa, wysokość zarobków może być ustalona na podstawie dokumentacji zastępczej z akt osobowych pracownika (np. umów o pracę, angaży, wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej oraz innych pism dotyczących zatrudnienia, które zawierają informacje o wynagrodzeniu), a także zeznań świadków.

Trzeba także wskazać, że w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określone w § 21 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997r., sygn. akt II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006r., sygn. akt I UK 115/06, OSNP 2007/17-18/257).

Ponadto, w sytuacji, gdy fakt zatrudnienia odwołującego jest niewątpliwy, dopuszczalne jest ustalenie wysokości wynagrodzenia na podstawie dowodów pośrednich (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19.01.1994 r., III Aur 494/93, PS-wkł 1994/6/18).

W rozpoznawanej sprawie zaistniał spór pomiędzy stronami odnośnie sposobu wyliczenia świadczenia w myśl przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) za lata 1970-1977.

Dla wyjaśnienia spornej kwestii, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu emerytur i rent i uznał, że odwołanie B. C. zasługuje na uwzględnienie.

Sąd w pełni podzielił wnioski biegłego sądowego, który wyliczył wynagrodzenie ubezpieczonego na podstawie zgromadzonej w aktach dokumentacji. Sąd uznał, że możliwe jest odtworzenie zarobków odwołującego za sporne lata 1970 – 1977 z dostateczną dozą prawdopodobieństwa. Należy zaznaczyć, że przy ustalaniu zarobków pominięto premie z uwagi na brak możliwości ich odtworzenia, ponieważ brak jest dokumentacji w tym zakresie, a nie zostały one ściśle określone w układzie zbiorowym pracy. Jednocześnie Sąd nie znalazł podstaw do negowania prawa odwołującego do składników wynagrodzenia uwzględnionych przez biegłego przy wydaniu opinii takich jak dodatek funkcyjny, wysokość deputatu węglowego i wysokość specjalnego wynagrodzenia z Karty Górnika. Tak więc opinia biegłego daje pełną podstawę do merytorycznego orzekania.

Reasumując, Sąd uznał za uprawnione przyznanie B. C. prawa do ustalenia wysokości emerytury z zastosowaniem wskaźnika wysokości podstawy jej wymiaru w wysokości 246,08 % od 1 września 2013 roku, czyli od dnia złożenia wniosku o przeliczenie emerytury.

Wobec powyższego, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

SSO Janina Kościelniak