Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu w Wydziale XVII Karnym - Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Piotr Gerke

Sędziowie: SSO Tadeusz Jaworski

SWSO Wojciech Wierzbicki /spr./

Protokolant: apl. adw. Mateusz Rogowski

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu – Arkadiusza Dzikowskiego

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2015 roku

sprawy A. S.

oskarżonego z art. 207 § 1 k.k. i inne

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wolsztynie z dnia 12 stycznia 2015 roku, sygn. akt II K 85/15

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Wolsztynie do ponownego rozpoznania.

Wojciech Wierzbicki Piotr Gerke Tadeusz Jaworski

Sygn. akt XVII Ka 271/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 stycznia 2015 r. sygn. akt II K 85/15 wydanym w trybie art. 387 k.p.k. Sąd Rejonowy w Wolsztynie uznał oskarżonego A. S. za winnego tego, że:

1.  w okresie od marca 2014 r. do lipca 2014 r. w B., gm. P., pow. (...), woj. (...), znęcał się psychicznie i fizycznie nad osobą najbliższą, tj. nad swoją żoną D. S., w ten sposób, że wielokrotnie bez powodu lub z błahego powodu, będąc w stanie co najmniej po spożyciu alkoholu, wszczynał awantury domowe w trakcie których wyzywał ją słowami obelżywymi, wulgarnymi i znieważąjącymi, szarpał, popychał, zakłócał spoczynek nocny, niszczył wspólne mienie domowe, groził pozbawieniem życia, nadto w tym samym czasie znęcał się psychicznie i fizycznie nad osobą najbliższą, tj. swoim synem P. S. w ten sposób, że wielokrotnie bez powodu lub z błahego powodu, będąc w stanie co najmniej po spożyciu alkoholu, wszczynał awantury domowe w trakcie których wyzywał go słowami obelżywymi, wulgarnymi i znieważąjącymi, szarpał, popychał, zakłócał spoczynek nocny, groził pozbawieniem życia, tj. popełnienia przestępstwa z art. 207 § 1 k.k. i za to skazał go na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności, orzekając nadto zakaz przebywania na terenie całej nieruchomości położonej w B., ul. (...) oraz zakaz zbliżania się przez oskarżonego do pokrzywdzonych: D. S. i P. S. na odległość 10 metrów i mniejszą na okres 5 lat w odniesieniu do obu obowiązków oraz nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego położonego w B., ul. (...);

2.  w okresie od 7 marca 2014 r. do 17 lipca 2014 r. w B., gm. P., pow. (...), woj. (...), wielokrotnie, w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru nie zastosował się do orzeczonego przez Sąd Rejonowy w Grodzisku W.. – XI Zamiejscowy Wydział Karny w W. z dnia 7 marca 2014 r. sygn. akt XI K 677/13 obowiązku powstrzymywania się od kontaktowania z pokrzywdzonymi – żoną D. S. oraz synem – P. S. i zbliżania się do nich na odległość mniejszą niż 10 metrów, tj. popełnienia przestępstwa z art. 244 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to skazał go na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności;

3.  w dniu 27 maja 2014 r. w B., gm. P., pow. (...), woj. (...), prowadził w ruchu lądowym pojazd mechaniczny – samochód osobowy marki F. (...) nr rej. (...), znajdując się w stanie nietrzeźwości 0.86 mg/dm ³ alkoholu w wydychanym powietrzu, przy czym czynu tego dopuścił się będąc wcześniej prawomocnie skazanym wyrokami Sądu Rejonowego w T., N., sygn. akt (317Cs) (...)/(176/12) za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, tj. popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1 i 4 k.k. i za to skazał go na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, orzekając nadto 4 lata zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.

Na tej podstawie Sąd wymierzył oskarżonemu A. S. karę łączną 9 miesięcy pozbawienia wolności (z zaliczeniem okresu tymczasowego aresztowania od 17 lipca do 19 września 2014 r.).

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli: Prokurator i oskarżony.

Prokurator zarzucił wyrokowi obrazę prawa karnego procesowego, która miała wpływ na treść orzeczenia, polegającą na uwzględnieniu przez Sąd sprzecznego z prawem karnym materialnym wniosku o skazanie bez postępowania dowodowego, skutkującą wydaniem wyroku z obrazą prawa materialnego – art. 41a § 1 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k. poprzez orzeczenie nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonymi bez oznaczenia terminu na jaki ów środek orzeczono, jak również orzeczeniu zakazu zbliżania się do pokrzywdzonych w innym aniżeli uzgodniony z oskarżonym zakresie.

Na tej podstawie Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Wolsztynie do ponownego rozpoznania.

W apelacji własnej oskarżony A. S. przede wszystkim zakwestionował swoje sprawstwo w zakresie przestępstwa z art. 178a § 1 i 4 k.k., jak również sprzeciwił się orzeczeniu względem niego zakazu przebywania na terenie całej nieruchomości położonej w B. przy ul. (...). Stwierdził, iż do zakończenia sprawy poddaniem się karze namówił go adwokat.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja Prokuratora okazała się zasadna i z tego powodu na podstawie art. 436 k.p.k. odnoszenie się do wywodów apelacji oskarżonego byłoby przedwczesne.

Sąd pierwszej instancji uznał bowiem oskarżonego A. S. za winnego popełnienia przestępstw z art. 207 § 1 k.k., art. 244 k.k. i art. 178a § 1 i 4 k.k., przy czym do skazania doszło w trybie art. 387 k.p.k. – w drodze dobrowolnego poddania się przez oskarżonego odpowiedzialności karnej bez przeprowadzania postępowania dowodowego. W takiej sytuacji, rozstrzygając w przedmiocie wniosku, Sąd zobowiązany jest m.in. zbadać go pod kątem zgodności z prawem materialnym. Jeżeli wniosek nie respektuje unormowań materialno-prawnych, to powinnością Sądu wynikającą z art. 387 § 3 k.p.k. jest uzależnienie jego uwzględnienia od dokonania stosownej zmiany, albo też rozpoznanie sprawy na zasadach ogólnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2014 r. sygn. III KK 144/14, Lex 1498814).

Sformułowany przez obrońcę oskarżonego wniosek w ramach dobrowolnego poddania się przez A. S.karze naruszał prawo materialne. Obejmował bowiem m.in. orzeczenie nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonymi, jednak nie zawierał propozycji okresu, na jaki ów środek miałby zostać orzeczony. Zgodnie zaś z art. 43 § 1 k.k. środek karny w postaci nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym orzeka się w latach, od roku do lat 10. A zatem obowiązkiem Sądu było określenie czasu obowiązywania powyższego nakazu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2014 r. sygn. III KK 125/14 Lex 1523391). Nie było tu miarodajne określenie 5-letniego okresu zakazu przebywania na terenie całej nieruchomości położonej w B., ul. (...). Nakaz opuszczenia lokalu mógł bowiem zostać określony na okres aż do 10 lat, zwłaszcza że na mocy prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Grodzisku Wlkp. – XI Zamiejscowego Wydziału Karnego w Wolsztynie z dnia 7 marca 2014 r. sygn. akt XI K 677/13 obowiązywał już tożsamy nakaz. Brak określenia czasokresu nakazu opuszczenia lokalu we wniosku złożonym w trybie art. 387 § 1 k.p.k. wykluczał proste uwzględnienie tegoż wniosku. Sąd wydał jednak wyrok zawierający takie, naruszające prawo materialne, niepełne, nie nadające się do wykonania orzeczenie.

Co więcej – Sąd pierwszej instancji naruszył także w sposób niedopuszczalny warunki ugody zawartej przez strony i zaakceptowanej przez Sąd w trybie art. 387 k.p.k. Wniosek sformułowany przez obrońcę oskarżonego i zaakceptowany przez Sąd obejmował bowiem m.in. zakaz zbliżania się do pokrzywdzonych na odległość mniejszą niż 10 metrów. Tymczasem w punkcie 2. zaskarżonego wyroku Sąd orzekł m.in. zakaz zbliżania się przez oskarżonego do pokrzywdzonych na odległość 10 metrów i mniejszą. Zakresy zaakceptowanego wniosku o skazanie oraz rozstrzygnięcia Sądu nie są tożsame. Tymczasem każde odstępstwo od uzgodnień poczynionych w trybie art. 387 k.p.k. bez wiedzy i zgody stron stanowi naruszenie prawa procesowego – art. 387 § 2 k.k., które rzecz jasna ma wpływ na treść wyroku.

Sąd odwoławczy rozważał usunięcie powyższych uchybień na rozprawie apelacyjnej. Jednakże postawa oskarżonego, który we własnej apelacji nie tylko zaczął kwestionować swoje sprawstwo, ale przede wszystkim orzeczoną względem niego karę i środki karne – wykluczała usunięcie uchybień w trybie konsensualnym. Co więcej – na rozprawie apelacyjnej obrońca oskarżonego zasygnalizował, że już po wydaniu wyroku strony (oskarżony i jego małżonka) pojednały się, doszło do zniesienia współwłasności nieruchomości i przyznania jej D. S., z jednoczesnym ustanowieniem przez nią na rzecz A. S. służebności mieszkania, zaś oskarżony wkrótce podejmie stacjonarne leczenie odwykowe. Sąd drugiej instancji nie miał zaś prawnych możliwości zmiany wyroku, poprzez uzupełnienie któregokolwiek rozstrzygnięcia o element nie objęty porozumieniem stron. W konsekwencji konieczne stało się uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Wolsztynie do ponownego rozpoznania.

Wojciech Wierzbicki Piotr Gerke Tadeusz Jaworski