Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 maja 2015 r. w Lublinie

sprawy S. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o ustalenie prawa do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy S. J.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 28 stycznia 2015 r. sygn. akt IV U 1591/13

oddala apelację.

III AUa 283/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 28 stycznia 2015 r. Sąd Okręgowy w Zamościu oddalił odwołanie wnioskodawcy S. J. od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. odmawiającej prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach
i rozważaniach prawnych:

Wnioskodawca S. J., ur. (...), złożył w dniu
12 sierpnia 2013 r., do pozwanego organu rentowego wniosek o ustalenie prawa do emerytury. Wnioskodawca dołączył do wniosku o emeryturę 2 świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 2 grudnia 2009 r. W pierwszym z nich wskazano, że od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 31 marca 1985 r., skarżący wykonywał prace polegające na bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu,
w których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 marca 1983 r.
W drugim podano, że wnioskodawca od dnia 1 kwietnia 1985 r. do dnia 31 grudnia 1999 r., wykonywał prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych - pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych.

Jest poza sporem, że wnioskodawca w dniu(...)., osiągnął
60 lat, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i do dnia 1 stycznia
1999 r., posiada ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Wyłączną przyczyną odmówienia wnioskodawcy prawa do emerytury było ustalenie organu rentowego, że do granicznej daty - 1 stycznia 1999 r., nie posiada on 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. wnioskodawca był zatrudniony w Krajowej Spółce (...) S.A. w T. Oddziale Cukrownia (...) w W., w charakterze ślusarza.

Sąd Okręgowy ustalił, że jedno z dołączonych świadectw pracy w warunkach szczególnych sporządzone zostało w oparciu o „zaświadczenie” z dnia 4 września 2009 r., wystawione „na podstawie zeznań świadków” M. F., A. W. i B. K., przez kierownika magazynu wyrobów gotowych - T. W.. Wcześniej projekt tego „zaświadczenia” sporządził
w pracy na komputerze służbowym F. K., pracujący w Cukrowni na stanowisku kierownika sekcji. Przedmiotowe „zaświadczenie” nie zostało załączone do akt osobowych wnioskodawcy a złożone zostało do akt sprawy przez świadka B. M., będącą kierownikiem działu administracji i kadr Cukrowni. Faktycznie wnioskodawca w latach 1980 - 1998 r., nie pracował w magazynie cukru, na stanowisku robotnika magazynowego, ale na wydziale pakowaczek, na którym, jako ślusarz, obsługiwał maszynę (pakowaczkę), służącą do pakowania cukru. Powyższą okoliczność przyznał sam wnioskodawca, który wcześniejsze twierdzenie
o pracy w latach 1985 - 1998 r., na stanowisku robotnika magazynowego, usprawiedliwił „pomyleniem dat”.

Na wydziale pakowaczek pracowały 2 pakowaczki, obsługiwane przez
2 ślusarzy i 6-8 pracownic fizycznych. Wnioskodawca obsługujący jedną z nich odpowiadał za jej sprawność, w związku z czym przed przystąpieniem do pracy, sprawdzał jej stan techniczny i sprawował nadzór nad prawidłowym działaniem maszyny. Dolewał do drukarki farbę rozcieńczoną denaturatem, na bieżąco usuwał drobne usterki, a w razie poważniejszej awarii, na miejscu, na wydziale pakowaczek, naprawiał maszynę. Zajmował się również konserwowaniem pakowaczek. Nie wykonywał innych prac. Pakowaczkę, oprócz wnioskodawcy, obsługiwały jeszcze 3-4 pracownie fizyczne. Jedna pilnowała nasypywania cukru do torebek papierowych
a druga wkładała gotowe paczki do tzw. „baleciarki” - urządzenia do wykonywania opakowań zbiorczych. Trzecia odbierała „baloty” z „baleciarki”, czyli
10-kilogramowe opakowania, zawierające 10 paczek cukru, które to opakowania pracownicy magazynowi wózkami widłowymi przewozili do magazynu cukru.
Z czasem praca układania opakowań cukru, przez zastosowanie paletyzatora, została zautomatyzowana. Czwarta pracownica dolewała kleju do maszyny i zamiatała rozsypany cukier. Pracownice wykonywały te czynności rotacyjnie, zmieniając stanowiska w czasie pracy. Praca na wydziale pakowaczek była ciągła, trwała przez cały rok, przebiegała w hałasie i zapyleniu pyłem cukrowym. W wydziale pakowaczek, poza ślusarzami i pracownicami fizycznymi, nie były zatrudnione inne osoby.

Sąd Okręgowy obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy oraz zeznania świadków S. L., M. F., W. M., B. K., A. W. i F. K. w części, w jakiej uwzględnił je przy ustalaniu stanu faktycznego, gdyż w tej części są spójne
i mają potwierdzenie w dowodach z dokumentów, zamieszczonych w aktach osobowych wnioskodawcy. Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy, że w latach 1985 - 1998 pracował jako robotnik magazynowy, czyli wykonywał inną pracę, niż praca ślusarza przy obsłudze pakowaczki. W tej części jego zeznania nie mają potwierdzenia w dowodach z dokumentów oraz w zeznaniach świadków złożonych przez Sądem, a wnioskodawca przyznał ostatecznie, że do 1998 r., nie pracował na stanowisku pracownika magazynowego. Z tego względu również „zaświadczenie”
z dnia 4 września 2009 r., wydane „na podstawie zeznań świadków” oraz świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 2 grudnia 2009 r., o pracy wnioskodawcy na stanowisku robotnika magazynowego, nie odpowiadają stanowi faktycznemu.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy oddalił odwołanie, przywołując przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 i 2 cyt. ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (ust. 1);

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle § 2 ust. 1 i 2 cyt. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (ust. 1), a okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Stosownie do § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 cyt. rozporządzenia, pracownik - mężczyzna, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący - 60 lat oraz ma wymagany okres zatrudnienia (łącznie 25 lat - § 3 rozporządzenia), w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu Okręgowego S. J.na dzień 1 stycznia 1999 r., nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie jest pracą w szczególnych warunkach, uprawniającą do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, praca wnioskodawcy od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. na stanowisku ślusarza, na wydziale pakowaczek. Według wykazu A działu XIV poz. 25, stanowiącego załącznik do cyt. rozporządzenia, pracą w szczególnych warunkach jest bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Wnioskodawca w czasie pracy na wydziale pakowaczek, w większości zajmował się obsługą tych maszyn, a tylko okresowo ich naprawą i konserwacją. Prace te nie były jednak wykonywane na wydziale, w których jako podstawowe były wykonywane prace wymienione w wykazie. Oznacza to, że praca wnioskodawcy nie może być uznana za wykonywaną w szczególnych warunkach. Na wydziale pakowaczek, przy 2 pakowaczkach, pracowało 2 ślusarzy i 6 - 8 pracownic fizycznych. Prace przez nich wykonywane były jedyne i podstawowe na tym wydziale, ale nie były to prace w szczególnych warunkach, gdyż nie zostały wymienione w powołanym wykazie A. W tym wykazie, w dziale X, dotyczącym prac w szczególnych warunkach w rolnictwie i przemyśle rolno - spożywczym oraz
w dziale XIV, dotyczącym prac różnych, nie wymieniono - tak samo jak w wykazie B, żadnych prac związanych z produkcją cukru.

Z tych względów i na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku złożył wnioskodawca zaskarżając wyrok
w całości i zarzucając:

1)  błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia polegający na przyjęciu, że S. J. w latach 1980-1998 nie pracował
w warunkach szczególnych tj. nie zajmował się stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bieżącą konserwacją i naprawą maszyn, podczas gdy analiza materiału dowodowego pozwala na stwierdzenie, że pracował ponad 15 lat stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych;

2)  naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zeznań wnioskodawcy i świadków, wyrażającą się w nieobdarzeniu tych dowodów wiarą, mimo że zeznania są spójne i logiczne oraz poprzez niewyciągnięcie logicznych wniosków z faktu dokonywania przez wnioskodawcę bieżącej konserwacji i naprawy maszyn na oddziałach będących w ruchu oraz w warunkach dużego pylenia i hałasu, które to uchybienia doprowadziły do błędnego wniosku, ze skarżący nie wykonywał pracy
w warunkach szczególnych;

3)  naruszenie prawa materialnego tj. punktu 1 poz. 25 dział XIV wykaz A stanowiącego załącznik do zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa
i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. poprzez ich niezastosowanie.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wnosił o zmianę zaskrzonego wyroku i przyznanie prawa do emerytury ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi i instancji.

Do apelacji wnioskodawca dołączył dowody wypłat dodatku szkodliwego.

Apelujący uzasadnił, że analiza materiału dowodowego wskazuje, że wnioskodawca pracował w spornym okresie jako ślusarz i stale zajmował się konserwacją i naprawą maszyn, zaś ich obsługą zajmowały się pracownice fizyczne. Świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 2 grudnia 2009 r. jest dokumentem wiarygodnym i zgodnym ze stanem faktycznym. Tym samym skarżący nabył prawo do emerytury.

Z tych względów wnioskodawca uznawał apelację za uzasadnioną.

Opierając się na ustaleniach faktycznych jak i rozważaniach prawnych poczynionych przez Sąd I instancji Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje w całości ustalenia faktyczne jak i wywody prawne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Zarzuty apelacji nie są trafne. Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił zebrany
w sprawie materiał dowodowy, nie naruszając zasady swobodnej oceny dowodów, ustanowionej w treści art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd ocenia wiarogodność
i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wówczas, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu jest sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego. Taka sytuacja w sprawie niniejszej nie występuje. Zasadnie Sąd Okręgowy nie obdarzył wiarą świadectwa pracy w warunkach szczególnych zawierającego informacje o pracy wnioskodawcy w charakterze robotnika magazynowego (od 1.04.1985 r. do 31.12.1998 r.), skoro sam skarżący ostatecznie przyznał, że prac takich nie wykonywał. Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwalał na ustalenie, że wnioskodawca był zatrudniony w Cukrowni (...) w charakterze ślusarza
a zajmował się obsługą maszyn – pakowaczek, ich naprawą i konserwacją. Ustalenia Sądu w tym zakresie opierają się zarówno na zeznaniach świadków jak i zeznaniach wnioskodawcy. W istocie apelujący ustaleń tych nie podważa, jednakże wywodzi, że Sąd Okręgowy błędnie przyjął, iż tego rodzaju czynności nie stanowią pracy
w warunkach szczególnych, wobec czego Sąd dopuścił się naruszenia prawa materialnego wskazanego w apelacji. Stanowisko to nie jest zasadne.

W świetle art. 184 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych jednym z warunków przyznania prawa do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym jest legitymowanie się okres zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych, przez co w sprawie niniejszej znajdują zastosowanie przepisy cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Z treści § 1 ust. 1 tegoż rozporządzenia wynika, że jego przepisy stosuje się tylko do tych pracowników, którzy wykonywali prace w szczególnych warunkach, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Tym samym tylko praca wymieniona w cyt. rozporządzeniu i jego załącznikach może być uznana za pracę w warunkach szczególnych. Oznacza to, że nie każda praca polegająca na bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń na oddziałach będących
w ruchu jest pracą, której wykonywanie przez okres ponad 15 lat, uprawnia do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. W wykazie A dziale XIV poz. 25, stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia, wymieniona jest bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Wnioskodawca legitymowałby się 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, gdyby bieżąca konserwacja maszyn odbywała się na wydziale, w którym jako podstawowe wykonywane są prace w warunkach szczególnych, wymienione w wykazie. Jak słusznie przyjął Sąd Okręgowy na wydziale pakowaczek nie były wykonywane prace w warunkach szczególnych, gdyż osoby obsługujące maszyny takiej pracy nie wykonywały – praca ta nie jest wymieniona w wykazie A. W tej sytuacji ubocznie jedynie wskazać należy, że praca polegająca na bieżącej konserwacji maszyn musiałaby być wykonywana stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy a tymczasem wnioskodawca zajmował się również obsługą pakowaczek, która to praca nie jest pracą w warunkach szczególnych.

Podnoszony przez apelującego fakt pobierania dodatku szkodliwego nie ma
w tej sprawie znaczenia. Na pracodawcy ciąży szereg obowiązków w zakresie ochrony zdrowia i życia pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki – art. 207 § 2 k.p. Oczywistym jest, że całkowita eliminacja szkodliwych warunków pracy nie jest możliwa i z tych też przyczyn, na podstawie regulaminów pracy czy też układów zbiorowych pracy, mogą przysługiwać pracownikom dodatki za pracę szkodliwą dla zdrowia. Szkodliwe warunki zatrudnienia nie są jednakże tożsame
z warunkami szczególnymi, zatem nie każda praca w warunkach szkodliwych dla zdrowia jest jednocześnie pracą w warunkach szczególnych. „Praca w warunkach szczególnych” jest pojęciem prawnym, zdefiniowanym w przepisach cyt. rozporządzenia i tylko spełnienie warunków wskazanych w tych przepisach jest wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Okręgowy nie dopuścił się naruszenia prawa materialnego, wskazanego w apelacji tj. przepisów zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. poprzez ich niezastosowanie. Sąd Apelacyjny podziela pogląd Sądu Najwyższego, że wykazy resortowe mają charakter jedynie informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 25 lutego 2010 r. II UK 218/09 LEX nr 590247). Zarządzenia te i wykazy nie mogą pozostawać w sprzeczności z przepisami cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Zasadnie zatem przyjął Sąd Okręgowy, że wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, gdyż wykonywana przez niego praca nie jest wymieniona w wykazach, stanowionych załącznik do cyt. rozporządzenia. Tym samym skarżący nie spełnił wszystkich przesłanek do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wyrok wydany przez Sąd Okręgowy jest trafny i zgodny z obowiązującymi przepisami, zaś apelacja wnioskodawcy jako bezzasadna podlega oddaleniu w trybie art. 385 k.p.c.