Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2015 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy Miejskiej K.

przeciwko M. P.

o opróżnienie lokalu mieszkalnego

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Kętrzynie

z dnia 26 września 2014 r., sygn. akt I C 78/14,

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że utrzymuje w mocy w całości wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Kętrzynie z dnia 7 kwietnia 2014 roku,

II.  nie obciąża pozwanej kosztami procesu na rzecz powódki za instancję odwoławczą.

Sygn. akt IX Ca 86/15

UZASADNIENIE

Powódka Gmina Miejska K. wniosła o nakazanie pozwanej M. P. aby opróżniła i pozostawiła w stanie wolnym od osób i rzeczy lokal mieszkalny nr (...) położony w K. przy ul. (...).

W uzasadnieniu wskazała, że w dniu 4 lipca 2013r. zmarł S. K., najemca tego lokalu. Do powódki zgłosiła się pozwana z żądaniem przyznania jej prawa do lokalu. Twierdziła, że do śmierci opiekowała się zmarłym, ale nie była jego konkubiną. Wobec faktu, że nie należy ona do kręgu osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu, powódka domaga się wydania jej spornego lokalu.

Pozwana M. P. nie stawiła się na rozprawie, nie żądała przeprowadzenia rozprawy podczas swojej nieobecności oraz nie składała w sprawie wyjaśnień.

Wyrokiem zaocznym z dnia 7 kwietnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Kętrzynie uwzględnił powództwo w całości.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego pozwana M. P. wniosła o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu wskazała, że z najemcą lokalu była w związku nieformalnym, ponieważ nie posiadała rozwodu z mężem. Pomiędzy nimi była duża różnica wieku, więc dla pozwanej była to sytuacja bardzo krępująca, by opowiadać o tym ludziom obcym, nadto nadal miała oficjalnie męża. Ponadto jest osobą bezrobotną, żyjącą w niedostatku, spełnia zatem przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego.

Wyrokiem z dnia 26 września 2014 r. Sąd Rejonowy w Kętrzynie uchylił wyrok zaoczny z 7 kwietnia 2014 r. i oddalił powództwo.

Sąd Rejonowy ustalił, że we wrześniu 2010r. pozwana wprowadziła się do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w K. przy ul. (...), którego głównym najemcą był S. K.. S. K. zameldował pozwaną w tym lokalu. Pozwana była zamężna z innym mężczyzną.

Pozwana podjęła się opieki nad S. K., który był osobą niedołężną. Pozwana sprzątała, gotowała, prała robiła zakupy, przynosiła obiady ze stołówki, podawała mu leki. Kiedy leżał w szpitali odwiedzała go często, razem wychodzili na spacery. Zawoziła go do lekarza. Z czasem pomiędzy nimi rozwinęło się uczucie wzajemnej troski i zaufania, głębokiej przyjaźni. Pomiędzy S. K. a pozwaną pojawiła się więź duchowa. S. K. z czułością zwracał się do pozwanej w towarzystwie gości. Więzi fizycznej pomiędzy nimi nie mogło być z uwagi na stan zdrowia najemcy. Pozwana i S. K. żyli jak małżeństwo. Pozwana z oddaniem opiekowała się S. K.. Zakupy były robione ze wspólnych pieniędzy. Wspólnie spędzali święta. Z ogromną troską i uczuciem pozwana opiekowała się S. K.. Nie zostawiała go samego, jedynie kiedy wychodziła po zakupy.

S. K. zmarł 4 lipca 2013r. W trakcie rozmowy z pracownikiem powódki pozwana nie wiedziała, że jest to ważne, iż była w związku ze S. K.. Wstydziła się przed obcą osobą przyznać, iż mogła być konkubiną o wiele starszego od niej mężczyzny. Pozwana bardzo tęskni za S. K. i bardzo jej go brakuje, odwiedza często jego grób. Pozwana uiszcza opłaty za użytkowanie mieszkanie. Nie ma żadnego zadłużenia z tego tytułu.

W ocenie Sądu Rejonowego pozwana na podstawie art. 691 § 1 k.c. wstąpiła w stosunek najmu po zmarłym S. K.. Pozwana pozostawała bowiem z najemcą we wspólnym pożyciu. Między S. K. a pozwaną istniała więź gospodarcza, uczuciowa, fizyczna. Pozwana zamieszkiwała ze S. K. do chwili jego śmierci. Był on w stosunku do pozwanej czuły i wrażliwy, pozwana przytulała się do niego, on gładził ją po ręce, ona także gładziła go i głaskała. Były to przejawy więzi uczuciowej poprzez więź fizyczną, która w aktualnym wówczas stanie zdrowia najemcy była możliwa i dopuszczalna tylko w takim zakresie. Pozwana wychodziła z najemcą na spacer, wówczas trzymali się pod rękę. Najemca był dla pozwanej czuły i wrażliwy. Także w przypadku małżeństwa więź fizyczna wygląda inaczej w różnym wieku małżonków. W związku z tym pozwana dysponuje tytułem prawnym do spornego lokalu. W konsekwencji roszczenie eksmisyjne powódki było bezzasadne.

Powyższy wyrok zaskarżyła w całości powódka. W apelacji zarzuciła:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego:

- przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 691 k.c. i przyjęcie, że zachodzą przesłanki wstąpienia przez pozwaną w stosunek najmu po śmierci najemcy S. K., pomimo, że pozwana nie należy do kręgu osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu;

- błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 222 k.c. i przyjęcie, że pozwanej przysługuje skuteczne względem powoda uprawnienie do władania należącego do niego lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ulicy (...) w sytuacji, gdy nie ma tytułu prawnego do władanie wskazanym lokalem;

2. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 k.p.c. przez niedokonanie w sposób wszechstronny oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i tym samym wyrażające się błędną oceną ustalonego w sprawie stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że relacje łączące pozwaną ze zmarłym można traktować jak związek kobiety i mężczyzny (konkubinat), podczas gdy w ocenie powódki zarówno doświadczenie życiowe jak i logiczne rozumowanie wskazuje, że była to relacja opiekunki z podopiecznym.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa ewentualnie wniosła o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu powódka podniosła, że między pozwaną a najemcą brak było więzi fizycznej, a zatem wykluczone jest przyjęcie, że osoby te pozostawały we wspólnym pożyciu. Bez wątpienia istniała między nimi więź opiekunka – podopieczny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Sąd Okręgowy nie podziela ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego. W konsekwencji inaczej ocenia uprawnienie powódki do żądania opróżnienia, opuszczenia i wydania spornego lokalu. Podziela zarzuty podniesione przez skarżącą w apelacji.

Pozwana wywodziła swoje uprawnienie do lokalu stanowiącego własność powódki z art. 691 § 1 k.c., przeciwstawiając tym samym prawo powódki do wydania tego lokalu.

Przepis ten stanowi, że w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Osoby te wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci (art. 691 § 2 k.c.) W razie braku osób wymienionych powyżej stosunek najmu lokalu mieszkalnego wygasa (art. 691 § 3 k.c.).

„Wspólne pożycie”, które daje uprawnienie do wstąpienia w stosunek najmu jest terminem, który w polskim ustawodawstwie jest używany tylko w znaczeniu pożycia małżeńskiego. „Faktyczne wspólne pożycie” oznacza tylko relację, która może istnieć pomiędzy osobami pozostającymi w stosunkach takich, jakie charakteryzują małżonków. Do kręgu osób, które mogą wstąpić w stosunek najmu po zmarłym najemcy można więc zaliczyć, poza osobami należącymi do trzech pierwszych grup uprawnionych, tylko osobę, która pozostawała z najemcą w stosunkach obejmujących również więź fizyczną (uchwała Sądu Najwyższego z 21 maja 2002 r., syg. akt III CZP 26/02).

Nie można uznać za prawidłowe ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego, z których wynika, że pozwana utrzymywała z najemcą stosunki takie jak w małżeństwie. Z twierdzeń pozwanej na rozprawie apelacyjnej wynika, że między nią a najemcą nie było więzi fizycznej, a zmarłego najemcę darzyła uczuciem przyjacielskim. Twierdzenia te korespondują z zeznaniami świadka K. P., która opisywała relacje pozwanej z najemcą, eksponując w nich różnicę wieku między pozwaną a najemcą oraz jego ciężki stan. Świadek wprost wskazała cel wspólnego zamieszkania stron jakim była choroba najemcy i chęć zaopiekowania się nim przez pozwaną. Wyklucza to jednoznacznie uznanie, że pozwana pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Relacje te miały charakter opiekunka – podopieczny i nie wykraczały poza ten zakres pomimo pewnych stwierdzeń powódki, która w ten sposób chciała uzyskać prawo do przedmiotowego lokalu. Tym samym nie ma podstaw do uznania, że pozwana wstąpiła z chwilą śmierci najemcy w stosunek najmu tego lokalu. W konsekwencji pozwanej nie przysługuje skuteczne względem powódki będącej właścicielem spornego lokalu, uprawnienie do władania tym lokalem. W związku z tym żądanie wydania lokalu jest zasadne.

Niezależnie od statusu pozwanej brak jest przesłanek do orzeczenia o uprawnieniu pozwanej do otrzymania lokalu socjalnego, bowiem jak wynika z oświadczenia pozwanej na rozprawie apelacyjnej posiada ona prawo do zamieszkania w innym lokalu niż dotychczas używany. Pozwana pozostaje w związku małżeńskim, w trakcie którego małżonkowie zawarli umowę najmu lokalu, zajmowanego obecnie wyłącznie przez męża powódki. Tym samym pozwana dysponuje również tytułem prawnym do tego lokalu. Jest to jednocześnie negatywna przesłanka orzeczenia o uprawnieniu pozwanej do lokalu socjalnego zgodnie z art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego (j.t. Dz.U. 2014,poz. 150).

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł, jak w wyroku.

Biorąc pod uwagę trudną sytuację życiową i majątkową pozwanej Sąd Okręgowy nie obciążył pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego (art. 102 k.p.c.).