Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku

V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Rosłoń

Protokolant: Bożena Radziusz

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2013 roku w Białymstoku

na rozprawie

sprawy A. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

na skutek odwołania A. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 16 stycznia 2013 roku

Nr (...)

I. Zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje A. J. od dnia 31 października 2012 roku prawo do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

II. Orzeka, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności
za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

III. Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

sygn. akt V U 292/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16.01.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił przyznania A. J. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach, z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) zwanej dalej ustawą emerytalną oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) zwanego dalej rozporządzeniem. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Udowodniony okres, uznany przez organ rentowy to 14 lat, 11 miesięcy i 1 dzień.

Organ rentowy nie uznał jako pracy w szczególnych warunkach okresu:

- od 4.06.1987 r. do 30.06.1988 r. z tytułu zatrudnienia na budowie eksportowej w byłym ZSRR na stanowisku zbrojarz- betoniarz, ponieważ stanowisko to nie występuje w przepisach resortowych zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych
z dnia 1.08.1983 r., zatem wnioskodawca nie wykonywał pracy stale i w pełnym wymiarze czasu na jednym stanowisku,

- od 2.07.1988 r. do 4.08.1988 r. ponieważ okresu niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, za który wypłacono ekwiwalent, nie wlicza się do stażu pracy.

Wnioskodawca A. J. złożył odwołanie od tej decyzji. Wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w potrójnej wysokości stawek minimalnych.

W uzasadnieniu odwołania zarzucił, że przez wiele lat pracował w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w B. na stanowisku betoniarza,
skąd został skierowany na wyjazd do ZSRR na budowę Elektrowni (...) w N..
W związku z powyższym, Przedsiębiorstwo Produkcji (...)
w B. wydało mu świadectwo pracy w szczególnych warunkach, obejmujące również tenże okres pracy w ZSRR. Niezależnie od powyższego świadectwa pracy, z umowy o pracę zawartej w dniu 28.05.1987 r. pomiędzy wnioskodawcą, Generalną Dyrekcją E. Zakładem Budownictwa (...) w L. a Przedsiębiorstwem Produkcji (...) w B. wynika, że od 3.06.1987 r. do 30.06.1988 r. był on zatrudniony w ZSRR przy budowie Elektrowni (...) w N. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku zbrojarza- betoniarza, które to prace są wymienione w wykazie A dziale V pkt 4, będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i zaliczone do prac, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

Odnośnie drugiego spornego okresu zarzucił, że dokumentacja przedłożona organowi rentowemu przeczy temu, by został mu wypłacony ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Otrzymał on bowiem wynagrodzenie za 29 dni urlopu wypoczynkowego, które zostało wypłacone, podobnie jak wynagrodzenie za czerwiec 1988 r. przez macierzysty zakład pracy w kraju. Wniósł o zaliczenie okresu tego urlopu wypoczynkowego do okresu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ zjechał do kraju 1.07.1988 r. – był to dzień podróży i po wykorzystaniu urlopu wypoczynkowego, stawił się do pracy w macierzystym zakładzie pracy 5.08.1988 r.

Ponadto dodatkowo wskazał, że w okresie od 14.12.1989 r. do 2.01.1992 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach w Zakładzie (...) w J. koło B. bowiem pracował przy produkcji i przetwórstwie żywic i tworzyw sztucznych tj. produkcji nadkoli do samochodów osobowych i innych wyrobów z laminatów – prace wymienione w wykazie A dział IV pkt 17 załącznika do powołanego wcześniej rozporządzenia Rady Ministrów.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. Powołał się
na argumentację taką jak w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 12.04.2013 r. wnioskodawca wniósł o zaliczenie do okresu pracy w warunkach szczególnych okresu służby wojskowej, do której został powołany podczas pracy w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) i po jej zakończeniu powrócił do tej pracy – k. 18.

Organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 18.04.2013 r. wyjaśnił, że nie uwzględnił okresu służby wojskowej w okresie od 25.10.1972 r. do 16.10.1974 r. jako okresu pracy w warunkach szczególnych, gdyż wnioskodawca w okresie tym nie świadczył pracy. Powołał się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7.02.2013 r. sygn. III AUa 898/12, w uzasadnieniu którego Sąd stwierdził, że „okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do zatrudnienia, bowiem – co oczywiste- pracownik nie świadczył w tym okresie pracy w warunkach szczególnych, zaś brak jest uregulowania dopuszczającego stosowanie takiej fikcji prawnej.”- k. 23.

Na rozprawie w dniu 27.06.2013 r. organ rentowy, działający przez pełnomocnika, zmienił dotychczasowe stanowisko co do pierwszego spornego okresu, tj. pracy wykonywanej przez wnioskodawcę na budowie Elektrowni (...) w N. w byłym ZSRR na stanowisku zbrojarza- betoniarza w okresie od 4.06.1987 r. do 30.06.1988 r. i wskazał, że w ocenie organu rentowego okres ten jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Wyjaśnił, że w tym zakresie zmieniło się stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, co wynika z pisma Członka Zarządu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11.04.2013 r., zgodnie z którym, jako okresy pracy w szczególnych warunkach należy uwzględnić zarówno okresy wykonywania pracy na dwóch różnych stanowiskach określonych w zarządzeniu resortowym w obrębie tego samego działu pod różnymi pozycjami, jak również okresy wykonywania pracy na stanowisku, którego nazwa składa się z nazw dwóch stanowisk pracy wymienionych odrębnie w wykazie resortowym – k. 35.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje.

A. J. urodzony (...), w dniu 22.10.2012 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniosek o przyznanie mu prawa
do emerytury, przedkładając na tę okoliczność świadectwa pracy. Na okoliczność 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach złożył świadectwo pracy wystawione 14.10.1994 r. przez Przedsiębiorstwo Produkcji (...) w B.,
z którego wynika, że w okresie od 24.07.1972 r. do 18.09.1989 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on prace betoniarskie na stanowisku betoniarza wymienione
w załączniku do rozporządzenia, w wykazie A, dziale V poz. 4 i wymienione w wykazie A dziale V poz. 4 pkt 3 wykazu szczegółowego stanowiącego załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1.08.1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach – dokumenty zawarte w aktach organu rentowego.

Zaskarżoną decyzją z dnia 16.01.2013 r. organ rentowy odmówił przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury, ponieważ na dzień 1.01.1999 r. nie udowodnił on
15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy nie uznał jako pracy w szczególnych warunkach okresów wskazanych
w wyżej powołanym świadectwie pracy:

- od 4.06.1987 r. do 30.06.1988 r. z tytułu zatrudnienia na budowie eksportowej w byłym ZSRR na stanowisku zbrojarz- betoniarz,

- od 2.07.1988 r. do 4.08.1988 r. tj. okresu niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego, za który zdaniem organu rentowego wypłacono ekwiwalent,

- okresu 25.10.1972 r. do 16.10.1974 r. tj. okresu odbywania służby wojskowej.

Ostatecznie na rozprawie w dniu 27.06.2013 r. organ rentowy uznał okres od 4.06.1987 r. do 30.06.1988 r. jako okres pracy w szczególnych warunkach. Jest to okres zatrudnienia wnioskodawcy w byłym ZSRR na stanowisku zbrojarz- betoniarz przy budowie Elektrowni (...) w N.. W zaskarżonej decyzji okres ten nie został uwzględniony jako okres pracy w warunkach szczególnych ponieważ okolicznością sporną pozostawało zatrudnienie wnioskodawcy na stanowisku zbrojarz- betoniarz, które to stanowisko w ocenie organu rentowego nie występuje w przepisach resortowych zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1.08.1983 r., w związku z czym wnioskodawca nie wykonywał pracy stale i w pełnym wymiarze czasu na jednym stanowisku pracy.

Aktualnie, po zmianie stanowiska przez organ rentowy, okoliczność ta okazała się okolicznością niesporną, ponieważ stanowisko zbrojarza jak i betoniarza występuje w przepisach resortowych zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1.08.1983 r., w załączniku Nr 1, wykazie A, w tym samym dziale V, poz. 4 pkt 1- zbrojarz i poz. 4 pkt 3 betoniarz. Należy wskazać, że w/w przepisy resortowe zgodne są z załącznikiem do rozporządzenia i odnoszą się do gałęzi, w której pracował wnioskodawca. Prace zbrojarskie i betoniarskie wymienione są bowiem w wykazie A będącym załącznikiem do tego rozporządzenia, w dziale V- prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, pod poz. 4.

Stosownie do treści art. 229 kpc nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości. Prace wykonywane przez wnioskodawcę zarówno zbrojarza jak i betoniarza wskazane zostały
w rozporządzeniu i w związku z powyższym przyznanie tych okoliczności przez organ rentowy nie budzi wątpliwości Sądu. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5.03.2003 r. sygn. II UK 196/02 do okresu pracy w szczególnych warunkach wymaganego w § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wlicza się okresy wykonywania za granicą u zagranicznych pracodawców prac wymienionych w wykazach stanowiących załącznik do tego rozporządzenia, jeżeli są one uznane za okresy składkowe w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 1 lub 6 ust. 2 pkt 1 lit. d ustawy emerytalnej.

Wobec tego, że pozostałe okoliczności związane z tym okresem pracy wnioskodawcy
nie były przedmiotem sporu (praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
co wynika z niekwestionowanego w tej mierze świadectwa pracy), Sąd uznał, że prowadzenie postępowania dowodowego celem wykazania również innych okresów pracy w szczególnych warunkach jest zbędne, bowiem niekwestionowany ostatecznie przez organ rentowy okres pracy wyniósł 1 rok i 26 dni, co w zestawieniu z uznanym w decyzji okresem 14 lat 11 miesięcy i 1 dnia wynosi ponad 15 lat.

Wskazać należy, że prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym z tytułu pracy
w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przewidziane jest w art. 32 ustawy emerytalnej. Ustawa ta, w przepisach przejściowych, zawiera szczególną regulację dotyczącą niektórych ubezpieczonych zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 1.01.1999 r.

Przepis art. 184 ustawy emerytalnej przewiduje prawo do wcześniejszej emerytury
dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którym przysługuje emerytura
po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. 1.01.1999 r. osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).

Ponadto emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych
na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom spełniającym powyższe warunki przysługuje prawo do emerytury, ustala się zgodnie z art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej na podstawie przepisów dotychczasowych tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z §4 ust. 1 rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie, w przypadku mężczyzn następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W myśl §2 ust. 1 i 2 rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy, o których mowa wyżej, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie §1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy - §2 ust. 2.

Przedłożone przez wnioskodawcę, wyżej wskazane świadectwo pracy, zgodne
z powyższymi przepisami i ostatecznie nie kwestionowane przez organ rentowy w takim rozmiarze, który pozwala na spełnienie przesłanki 15 – letniego okresu pracy w warunkach szczególnych na dzień 1.01.1999 r., jest w ocenie Sądu miarodajnym dowodem na tę okoliczność.

Poza sporem pozostają również okoliczności, że wnioskodawca spełnia pozostałe warunki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku bowiem osiągnął wiek emerytalny 60 lat, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na dzień 1.01.1999 r. udowodnił również wymagany 25 letni okres ubezpieczenia.

Mając na względzie przedstawione wyżej okoliczności, Sąd uznał, że wnioskodawca udowodnił co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 1.01.1999 r.
i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w wyroku.

Jednocześnie Sąd uznał, że organ rentowy z uwagi na dotychczas prezentowane stanowisko nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej
do wydania decyzji i w tym przedmiocie orzekł na podstawie art. 118 ust. 1 a ustawy emerytalnej.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc w zw. z §2 ust. 1 i 2 w zw. z §11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490) biorąc pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Wskazać należy na cztery różne pod względem faktycznym i prawnym okresy pracy wnioskodawcy, na które wskazywał jego pełnomocnik jako okresy pracy w szczególnych warunkach. Powyższe wymagało dużego nakładu pracy pod względem analizy faktycznej i prawnej a okoliczność ostatecznego przyznania jednego faktu przez organ rentowy nie może skutecznie negować tej oceny. Przyznanie to nastąpiło bowiem na rozprawie, na którą zostali wezwani świadkowie wskazani przez pełnomocnika wnioskodawcy i miało być prowadzone w tym zakresie postępowanie dowodowe. Zaniechanie prowadzenia tego postępowania w niczym nie umniejsza dużego nakładu pracy pełnomocnika wnioskodawcy i jego wkładu w wyjaśnienie sprawy.