Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2013 r. w Lublinie

sprawy M. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 14 marca 2013 r. sygn. akt VII U 2901/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz M. B. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

III AUa 475/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 marca 2013 r. Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. i ustalił wnioskodawcy M. B. prawo do emerytury od dnia 18 września 2012 r. oraz zasądził na jego rzecz od pozwanego kwotę 60 zł tytułem zwrotu poniesionych kosztów procesu.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach prawnych:

Wnioskodawca M. B. ur. dnia (...), złożył w dniu 25 maja 2012 r. do pozwanego organu rentowego wniosek o emeryturę, w treści którego zawarł oświadczenie o tym, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, oraz że pozostaje w stosunku pracy z Zakładami (...) S.A. w L.. W oparciu o złożone wraz z wnioskiem dokumenty organ rentowy ustalił łączny staż ubezpieczeniowy w wymiarze 29 lat 2 miesięcy i 25 dni, w tym 9 lat 11 miesięcy i 1 dzień pracy w warunkach szczególnych. Pozwany uwzględnił okres zatrudnienia od dnia 2 stycznia 1989r. do dnia 31 grudnia 1998 r., dokumentowany świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 20 kwietnia 2012 r. wystawionym przez Zakłady (...) S.A. w L..

Organ rentowy nie uznał jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 15 września 1969 r. do dnia 31 grudnia 1988 r. dokumentowanego świadectwem pracy z dnia 12 listopada 2002 r. wystawionym przez (...) S.A.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 21 czerwca 1969 r. M. B. ukończył naukę w (...) Szkole Zawodowej w K. w zawodzie frezera. W dniu 5 września 1969 r. zawarł z (...) Fabryką (...) umowę o pracę na czas nieokreślony. Po odbyciu stażu wstępnego i zdaniu egzaminu przed komisją kwalifikacyjną powierzono mu od dnia 1 kwietnia 1970 r. stanowisko frezera w pełnym wymiarze czasu pracy. W początkowym okresie zatrudnienia M. B. wykonywał obowiązki frezera, polegające na zakładaniu na maszynę pakietu otoczek kół łańcuchowych lub zębatych i włączeniu obrabiarki, która samoczynnie wycinała uzębienie.

W okresie od dnia 27 października 1971 r. do dnia 15 października 1973r. skarżący odbył zasadniczą służbę wojskową a po jej ukończeniu ponownie powierzono mu obowiązki frezera z dniem 8 listopada 1973 r.

W kolejnych umowach pomiędzy stronami stosunku pracy oraz w kierowanej do wnioskodawcy korespondencji nadal wskazywane było stanowisko frezera, jednakże faktycznie po odbyciu zasadniczej służby wojskowej M. B. nie wykonywał czynności frezera tylko szlifierza. Zajmował się szlifowaniem otworów w kołach zębatych, piastach, tulejach za pomocą szlifierki otworowej. Szlifowane elementy znajdowały się na uchwycie tokarskim a służyły do produkcji kombajnów marki B. i innych maszyn rolniczych. Praca wykonywana była na wydziale obróbki wiórowej przez 8 godzin dziennie, na trzy zmiany, a później na dwie zmiany. Na każdej zmianie pracowało ok. 100 pracowników. M. B. nie był kierowany do innych prac, prowadził instruktaż dla uczniów na frezerce, co zajmowało mu 10-15 minut, po czym wracał do wykonywania obowiązków szlifierza.

Stosunek pracy został rozwiązany za porozumieniem stron z dniem 31 grudnia 1988 r.

W tym samym zakładzie pracy zatrudnieni byli świadkowie R. M., Z. B., A. W., H. P. i L. F..

W dniu 17 września 2012 r. wnioskodawca rozwiązał stosunek pracy z Zakładami (...) S.A. w L. za porozumieniem stron.

Sąd Okręgowy obdarzył wiarą zeznania przesłuchanych w sprawie świadków, gdyż są to osoby obce dla wnioskodawcy, a ich miejsce wykonywania pracy pozwalało na codzienny bezpośredni kontakt ze skarżącym, przez co mieli możliwość poczynienia niezbędnych spostrzeżeń w zakresie charakteru wykonywanych przez niego czynności. Zeznania świadków są logiczne i spójne, korelują ze sobą i z zeznaniami skarżącego.

W ocenie Sądu Okręgowego częściowo niewiarygodne były akta osobowe wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w (...) Fabryce (...). Dotyczy to tych dokumentów, które wskazują na powierzenie M. B., po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, stanowiska frezera. Jak bowiem wskazują wyniki przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego, w tym okresie wnioskodawca zajmował się przede wszystkim szlifowaniem metalowych detali do produkcji maszyn rolniczych, a na frezarce prowadził tylko instruktaż dla uczniów, co zajmowało mu do kilkunastu minut w ciągu dnia. Dokumenty te potwierdzają więc jedynie formalne powierzenie stanowiska pracy frezera, nie odzwierciedlają rzeczywistego zakresu obowiązków wnioskodawcy.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie, przywołując przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 cyt. ustawy mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz – w wersji obowiązującej do dnia 31 grudnia 2012 r. – także pod warunkiem rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

W świetle § 2 ust. 1 cyt. rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. § 4 ust. 1 cyt. rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W dniu złożenia wniosku o świadczenie oraz w dacie wydania zaskarżonej decyzji odmownej konieczne było spełnienie dodatkowej przesłanki, tj. rozwiązanie stosunku pracy. M. B. rozwiązał stosunek pracy łączący go w dniu złożenia wniosku o emeryturę i wydania decyzji w tym przedmiocie. Skarżący nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, ma ukończone 60 lat i na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymował się co najmniej dwudziestopięcioletnim stażem pracy.

Dokonując oceny, czy wykonywaną przez skarżącego pracę w trakcie kwestionowanego okresu zatrudnienia można zakwalifikować jako pracę w szczególnych warunkach, Sąd Okręgowy zważył, że przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło ustalić w sposób pewny, że wnioskodawca w okresie od dnia 8 listopada 1973 r. do dnia 31 grudnia 1988 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych. Miał wówczas powierzone formalnie stanowisko frezera, jednakże faktycznie zajmował się szlifowaniem otworów w metalowych detalach do produkcji maszyn rolniczych. Zakres obowiązków pracowniczych wnioskodawcy jest tożsamy z opisanym w załączniku do cyt. rozporządzenia – wykaz A, dział III poz. 78 „szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne”.

Powyższy okres pracy w warunkach szczególnych – od dnia 8 listopada 1973 r. do dnia 31 grudnia 1988 r. – liczony razem z uwzględnionym przez ZUS (9 lat 11 miesięcy i 1 dzień) znacznie przekracza wymagane 15 lat.

W ocenie Sądu Okręgowego M. B.spełnił wszystkie warunki niezbędne do ustalenia mu prawa do emerytury zatem prawo to zostało ustalone od dnia 18 września 2012 r., tj. od następnego dnia po dacie rozwiązania stosunku pracy.

Z tych względów i na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję.

Orzeczenie o kosztach procesu jest konsekwencją wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. zasady odpowiedzialności strony za wynik procesu. Wnioskodawca, który wygrał sprawę, był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, w związku z czym w myśl art. 98 § 3 k.p.c. przysługiwał mu zwrot kosztów jego wynagrodzenia, którego wysokość Sąd ustalił zgodnie z zasadami zawartymi w § 2 ust. 1 i 2 oraz w § 3 ust. 1 w zw. z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany organ rentowy zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1)  naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 i § 4 ust. 1 pkt 3 cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. poprzez przyznanie prawa do emerytury osobie niespełniającej przesłanki 15 lat pracy w warunkach szczególnych;

2)  sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych przy produkcji luster oraz czynności szlifierza szkła przez okres wynoszący ponad 15 lat;

3)  naruszenie prawa procesowego przez przekroczenie wyrażonej w treści art. 233 §1 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów.

Powołując powyższe zarzuty pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Apelujący podnosił, że Sąd Okręgowy bezzasadnie przyjął, że praca szlifierza była wykonywana przez wnioskodawcę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że w okresie od 8 listopada 1973 r. do 31 grudnia 1988 r. skarżący zajmował się w znacznym wymiarze czasu pracy praktyczną nauką zawodu. W ocenie pozwanego Sąd Okręgowy dokonał ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów.

Z tych względów pozwany uznawał apelację za uzasadnioną.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca podnosił, że uczniowie mieli swoich nauczycieli praktycznej nauki zawodu, którzy przydzielali uczniów do konkretnych pracowników.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe, dopuszczając dowód z zeznań wnioskodawcy na okoliczności związane z udzielanym uczniom instruktażem obsługi frezarki.

W zakładzie zatrudniającym wnioskodawcę, odbywali praktyki uczniowie szkoły zawodowej. Praktyki trwały 3 dni w tygodniu i 3 razy w tygodniu wnioskodawca zapoznawał uczniów z obsługą frezarki oraz zlecał im do wykonania drobne czynności np. sprzątanie. Zajęcia te zabierały mu kilkanaście minut, po czym wracał do swoich zwykłych obowiązków tj. pracy szlifierza. Wnioskodawca nie był nauczycielem zawodu.

Sąd Apelacyjny obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy złożone na etapie postępowania apelacyjnego, gdyż są on logiczne i spójne z pozostałym materiałem dowodowym tj. zeznaniami świadków R. M., L. F. i A. W..

Opierając się na ustaleniach faktycznych jak i rozważaniach prawnych poczynionych przez Sąd I instancji Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje w całości zarówno ustalenia faktyczne jak i wywody prawne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Zarzuty apelacji nie są zasadne. Na etapie postępowania apelacyjnego sporne pozostały wyłącznie okoliczności związane z wykonywaniem przez wnioskodawcę obowiązków szlifierza w (...) S.A. w okresie od 8 listopada 1973 r. do dnia 31 grudnia 1988 r. Pozwany nie kwestionował wykonywania przez skarżącego pracy szlifierza, która jest pracą w warunkach szczególnych, wymienioną w wykazie A dziale III poz. 78, ale podnosił, że praca ta nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym dowód z postaci uzupełniających zeznań wnioskodawcy, pozwala na wnioskowanie, że zarzut sprzeczności ustaleń Sądu Okręgowego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego jak i zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie jest trafny. Sąd prawidłowo ustalił, że wnioskodawca wykonywał w spornym okresie pracę wymienioną w wykazie A, dziale III poz. 78, stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia tj. zajmował się szlifowaniem wyrobów i narzędzi metalowych, czego pozwany nie kwestionuje, aczkolwiek omyłkowo wskazuje na stanowisko „szlifierza szkła”. Wbrew zarzutom apelującego praca wnioskodawcy była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Prowadzenie krótkiego instruktażu uczniów pozostaje bez wpływu na stałość i pełny wymiar wykonywanych obowiązków szlifierza. W ocenie Sądu Apelacyjnego doraźne i sporadyczne wykonywanie innych prac, niebędących pracami w warunkach szczególnych nie oznacza zerwania z dotychczasowym zakresem obowiązków. Nie jest też przerwą, która wyklucza stałość pracy. Tym samym brak podstaw do przyjęcia, że kilkunastominutowy instruktaż, odbywany 3 razy w tygodniu oznacza, że praca szlifierza nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Pozwany nie wskazał na czym polega naruszenie przez Sąd Okręgowy zasady wynikającej z treści art. 233 § 1 k.p.c., zatem szczegółowe ustosunkowanie się do tego zarzutu nie jest możliwe. Sąd ocenił zeznania wnioskodawcy i świadków jako spójne i logiczne, zaś apelujący w żaden sposób oceny tej nie podważył.

Skoro Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił stan faktyczny i wywiódł, że wnioskodawca spełnił przesłanki do nabycia prawa do emerytury to brak podstaw do przyjęcia, że dopuścił się naruszenia prawa materialnego wskazanego w apelacji. Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy w zw. z § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 cyt. rozporządzenia ubezpieczony nabywa prawo do emerytury jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat, a na dzień 1 stycznia 1999 r. ma wymagany okres zatrudnienia co najmniej 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Słusznie Sąd Okręgowy zważył, że wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury w tym przez sporny okres co najmniej 15 lat, wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wyrok wydany przez Sąd Okręgowy jest zatem trafny i zgodny z obowiązującymi przepisami, zaś apelacja pozwanego jako bezzasadna podlega oddaleniu w trybie art. 385 k.p.c.

Wnioskodawca jest stroną wygrywającą sprawę zatem pozwany na mocy art. 98 § 1 k.p.c. winien zwrócić mu poniesione koszty procesu tj. koszty zastępstwa procesowego w kwocie 120 zł. Zasądzając koszty procesu Sąd Apelacyjny miał na uwadze treść § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz.1348).