Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Teresa Kołeczko - Wacławik (spr.)

Sędzia SO Gabriela Sobczyk

SR del. Marcin Rak

Protokolant Aleksandra Sado-Stach

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2014 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. S.

przeciwko J. S.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 4 września 2013 r., sygn. akt III RC 657/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  zasądza od pozwanego J. S. na rzecz powoda K. S. alimenty w kwocie po 861 zł (osiemset sześćdziesiąt jeden złotych) miesięcznie płatne do dnia 10 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat za okres od 3 sierpnia 2012 roku do 30 września 2014 roku w miejsce alimentów w kwocie po 561 zł miesięcznie zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 24 czerwca 2010 roku w sprawie sygn. akt III Ca 404/10;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Zabrzu 179 zł (sto siedemdziesiąt dziewięć złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

4.  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Zabrzu 179 zł (sto siedemdziesiąt dziewięć złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

IV.  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego na rzecz pozwanego.

SSR (del.) Marcin Rak SSO Teresa Kołeczko – Wacławik SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. akt III Ca 122/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Zabrzu oddalił powództwo K. S. i M. S. przeciwko J. S. o podwyższenie alimentów z kwot po 564 zł miesięcznie do kwot po 861 zł miesięcznie, a także żądanie zasądzenia kwot po 1086,16 zł z tytułu waloryzacji zasądzonych alimentów oraz żądanie zasądzenia na rzecz powoda K. S. kwoty 2150 zł jako połowy wydatków związanych z leczeniem i rehabilitacją więzadła kolana uszkodzonego w wypadku podczas realizacji programu studiów.

Sąd I instancji ustalił, że wyrokiem z dnia 24 czerwca 2010r Sąd Okręgowy w Gliwicach w sprawie sygn. akt III Ca 404/10 zasądził alimenty po 564 zł na rzecz każdego z powodów. Uznał, że porównanie sytuacji stron z chwili orzekania w niniejszej sprawie z chwilą orzekania przez Sąd Okręgowy nie daje podstaw do zmiany obowiązku alimentacyjnego pozwanego w stosunku do powodów. Powodowie co prawda zakończyli naukę w liceum i rozpoczęli studia, ale ponieważ liczba godzin zajęć na studiach powoda K. S., który rozpoczął studia z opóźnieniem jest niewielka, a potrzeby powodów nieznacznie wzrosły, powinni dołożyć starań, by we własnym zakresie – podejmując pracę na podstawie umowy zlecenia czy w niepełnym wymiarze godzin, zapewnić sobie dodatkowe środki utrzymania.

Podniósł też sąd I instancji, że chociaż dochody pozwanego i jego żony nieznacznie wzrosły, to jednak zwiększone potrzeby nowej rodziny pozwanego, w tym dzieci z drugiego małżeństwa oraz wydatki jakie ponosi w związku ze schorzeniami kręgosłupa sprawiają, że wzrost dochodu pochłaniają bieżące zwiększone wydatki.

Wskazał, że właściwą drogą ustalenia wysokości alimentów jest art. 138 kro w zw. z art. 135 § 1 kro, a żądanie sfinansowania części kosztów rehabilitacji jako niewykazane w sposób wiarygodny nie zasługiwało na uwzględnienie.

O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od wyroku wnieśli oboje powodowie. Apelacja powódki M. S. została prawomocnie odrzucona jako spóźniona.

Powód K. S. zarzucił w apelacji sprzeczność ustaleń sądu z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, polegającą na przyjęciu, że pozwany nie jest w stanie płacić wyższych alimentów, nieznajomość pism procesowych składanych przez powodów oraz obrazę art. 138 i 158 kro.

W uzasadnieniu wskazał, że dochody pozwanego wbrew ustaleniom Sądu Rejonowego znacznie wzrosły umożliwiając pozwanemu łożenie wyższych alimentów, a konstatacja, iż powód winien sam zapewnić sobie pracą poza godzinami studiów, dodatkowe środki na utrzymanie, jest sprzeczna z doświadczeniem życiowym, przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i orzecznictwem Sądu Najwyższego. Podniósł, że wbrew ustaleniom sądu I instancji jego potrzeby wzrosły co wykazywał złożonymi do akt sprawy dokumentami.

Przedstawiając powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, przekazanie jej do innego miasta z uwagi na możliwość nieobiektywnego przeprowadzenia postępowania przez sąd orzekający, zabezpieczenie powództwa poprzez zobowiązanie pozwanego do uiszczenia na rzecz powoda kwoty 712,50 zł.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja częściowo musiała odnieść skutek.

Wbrew bowiem ustaleniom Sądu Rejonowego dochód pozwanego z tytułu wynagrodzenia za pracę wzrósł w porównaniu z datą zasądzenia ostatnich alimentów odpowiednio z kwoty 3866 zł netto w 2009r. do 7763,50 zł netto w 2012r., do kwoty 9483,70 zł. w 2013r. i do kwoty 8291,60 zł w 2014r. Ustalenia w tym przedmiocie poczynione zostały przez sąd odwoławczy na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu apelacyjnym w oparciu o przepis art. 382 k.p.c. ( informacje o wysokości wynagrodzenia pozwanego k. 308-309). W tej sytuacji nie sposób podzielić oceny, iż wzrost wynagrodzenia pozwanego od czasu zasądzenia ostatnich alimentów był nieznaczny i uniemożliwiał podwyższenie alimentów.

Nietrafna też jest ocena, że potrzeby powoda tylko nieznacznie wrosły. Sam fakt, że podjął studia i studiował w systemie dziennym pociąga za sobą wzrost kosztów utrzymania. Wzrost ten, z uwagi na charakter studiów na Akademii Wychowania Fizycznego wynika z konieczności zakupu m.in. sportowej odzieży i obuwia, kosztów dojazdów, odpowiedniego wyżywienia, diety. Na wzrost ten wskazuje także najogólniej ujmując, wzrost kosztów utrzymania gospodarstwa domowego, w którym powód funkcjonuje. W tych okolicznościach określony przez powoda koszt utrzymania na poziomie około 1650 zł. miesięcznie uznać należało za uzasadniony.

Wynagrodzenie matki powoda w okresie od lipca 2012r. do czerwca 2014r. kształtowało się na poziomie 3154,70 zł. bez wypłat z funduszu socjalnego i było wyższe od ustalonego w dacie orzekania o poprzednich alimentach ( 2300 zł miesięcznie k. 245 akt III RC 103/09 SR w Zabrzu) o ponad 850 zł. miesięcznie ( zaświadczenie o wysokości wynagrodzenia B. S. k. 305 akt).

Ponieważ dynamika wzrostu dochodów pozwanego była wyższa niż w przypadku matki powoda i z pewnością pozwalała mu na zabezpieczenie również wyższych własnych potrzeb, potrzeb dzieci z drugiego małżeństwa i potrzeb nowej rodziny, to on właśnie winien w wyższym stopniu partycypować w kosztach utrzymania powoda. W ocenie Sądu Okręgowego, bez narażania swej drugiej rodziny na niemożność zaspokojenia jej usprawiedliwionych potrzeb, był w stanie łożyć na rzecz swego syna z pierwszego małżeństwa K. S. alimenty w żądanej przez niego wysokości, nawet po przejściu na emeryturę, w okresie od 3 sierpnia 2012r. do 30 września 2014r., przy uwzględnieniu wypłaty z tytułu należnej mu odprawy.

Z uwagi na treść informacji udzielonej przez Dziekanat Wydziału (...) Fizycznego Akademii Wychowania Fizycznego w K. z 8 lipca 2014r. ( informacja k. 314 akt) oraz treść zeznań powoda K. S. złożonych na rozprawie apelacyjnej w dniu 10 grudnia 2014r., ograniczających się do stwierdzenia, iż wszystko znajduje się w aktach sprawy, zasadnym było podwyższenie alimentów na rzecz powoda za okres do 30 września 2014r. jako daty planowanego terminu ukończenia studiów wskazanej w informacji Akademii Wychowania Fizycznego w K. z 8 lipca 2014r. Powód bowiem nie wykazał ( nie udowodnił), by kontynuował studia.

Przedmiotem postępowania dowodowego sądu są dowody, na podstawie których ustalane są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie ( art. 227 k.p.c.). Dowodami są dokumenty urzędowe i prywatne, zeznania świadków, opinie biegłych, dowód z oględzin, przesłuchanie stron i inne środki dowodowe np. dowody z nagrań, planów, badanie krwi ( art. 244 – 309 k.p.c.). W tych okolicznościach, skoro pozwany zeznał na rozprawie apelacyjnej, że wedle jego wiedzy, syn ukończył studia, a data ich planowanego ukończenia wynikała z powołanego wyżej zaświadczenia Akademii znajdującego się w aktach sprawy, na które to akta w czasie zeznań powód się powoływał, jego oświadczenie złożone ma rozprawie apelacyjnej o kontynuowaniu studiów, nie będące dowodem uzyskanym w czasie przesłuchania stron, nie mogło stać się podstawą czynienia ustaleń faktycznych przez sąd odwoławczy. Niezależnie od powyższego trzeba mieć na uwadze, iż sytuacja w zakresie możliwości zarobkowych pozwanego po przejściu na emeryturę zmieniła się, ponieważ wysokość jego emerytury po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 4193,61 zł. ( decyzja k. 291 akt). Po wyczerpaniu środków z odprawy, po dniu 30 września 2014r. ocena możliwości zarobkowych pozwanego musi uwzględniać tę zmianę.

Trafne natomiast jest orzeczenie Sądu Rejonowego w zakresie żądania waloryzacji alimentów i żądania zapłaty z tytułu kosztów rehabilitacji.

Podstawą zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego jest ustalana na podstawie art. 138 kro zmiana stosunków w zakresie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego ( art. 135§1 kro). Regulacja ta jako szczególna w zakresie kształtowania obowiązku alimentacyjnego, wyłącza stosowanie zasad wynikających z art. 358 ¹§ 3 k.c. Stąd oddalenie powództwa w tym zakresie było zasadne.

Co do żądania zapłaty z tytułu kosztów rehabilitacji, nie wykazał powód, by w tym zakresie pozostały jeszcze jakiejś niezaspokojone jego potrzeby, które mogły by być pokryte w ramach obowiązku alimentacyjnego pozwanego. Z twierdzeń pozwu wynika, że zgłoszone w tym zakresie żądanie ma charakter żądania regresowego ( zwrotnego). Jest więc roszczeniem cywilnoprawnym dochodzonym na podstawie art. 140 § 1 kro. Z roszczeniem takim powód jako uprawniony do alimentów nie mógł wystąpić, gdyż regulacja wyżej powołana nie przyznaje mu legitymacji czynnej do wystąpienia z takim żądaniem. Z tego względu żądanie to zasadnie zostało oddalone.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w oparciu o przepis art. 138 w zw. z art. 135 § 1 kro i art. 140 § 1 kro. W pozostałym zakresie apelacja został oddalona na podstawie art. 385 k.p.c.

Ponieważ żądanie powoda, zwolnionego od kosztów sądowych na podstawie art. 96 ust 1 pkt 2 ustawy z 28.7.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zakresie alimentów zostało częściowo uwzględnione, w tym zakresie kosztami sądowymi w I i II instancji obciążył sąd odwoławczy pozwanego na podstawie art. 113 ust 1 powyższej ustawy w zw. z art. 22 k.p.c. w zw. z art. 3 ust. 1 i 2 pkt 1 i 2 oraz art. 13 ustawy.

Zważając na charakter sprawy dotyczący stosunków rodzinnych, sąd odwoławczy na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążył powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego części kosztów procesu w zakresie przegranego powództwa i apelacji.

SSR del Marcin Rak SSO Teresa Kołeczko-Wacławik SSO Gabriela Sobczyk