Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Tatarczyk

Sędzia SO Anna Hajda (spr.)

Sędzia SR (del.) Katarzyna Krawczyk – Mandrak

Protokolant Renata Krzysteczko

po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa A. P.

przeciwko M. P.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 17 czerwca 2014 r., sygn. akt III RC 576/13

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 300 (trzysta) złotych z tytułu zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Katarzyna Krawczyk-Mandrak SSO Tomasz Tatarczyk SSO Anna Hajda

Sygn. akt III Ca 1312/14

UZASADNIENIE

Powódka A. P. wniosła o zasądzenie od pozwanego M. P. alimentów w wysokości po 1300 zł miesięcznie, a także przyznanie jej 30% barbórki i 30% 14 pensji oraz 2 ton węgla. W uzasadnieniu podała, że jest córką pozwanego, urodziła się (...) w R.. Mieszka z bratem i matką w W.. Między rodzicami toczyła się sprawa o rozwód i w czasie tego postępowania tytułem zabezpieczenia otrzymywała kwotę 900 zł miesięcznie.

W trakcie procesu powódka wniosła o zasądzenie alimentów w kwocie po 1300 zł od dnia złożenia pozwu.

Na rozprawie w dniu 14 stycznia 2014 r. pełnomocnik powódki podtrzymał dotychczasowe żądanie i cofnął żądanie w zakresie procentowego przyznania barbórki i 14 pensji.

Pełnomocnik powódki wniósł o upoważnienie jej do pobierania świadczeń socjalnych w tym dodatku na książki.

Pełnomocnik pozwanego uznał żądanie do kwoty po 800 zł miesięcznie, zgodził się na przyznanie powódce 2 ton węgla i cofnięcia powództwa w pozostałej części.

Wyrokiem z dnia 17 czerwca 2014 roku Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim w punkcie pierwszym zasądził od pozwanego na rzecz powódki alimenty w kwocie po 900,00 złotych miesięcznie za okres od dnia 1 października 2013 roku do dnia 31 maja 2014 roku, w punkcie drugim zasądzono od pozwanego na rzecz powódki alimenty w kwocie po 1.300,00 złotych miesięcznie, począwszy od dnia 1 czerwca 2014 roku do dnia 20-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat. Punktem trzecim wyroku zobowiązano pozwanego do dostarczania 2 ton węgla rocznie na rzecz powódki w terminie do 15 lipca każdego roku, począwszy od 2014 roku, a punktem czwartym upoważniono powódkę do pobierania wszystkich świadczeń socjalnych przyznawanych pozwanemu przez pracodawcę na dziecko wraz z dodatkiem szkolnym na podręczniki. W pozostałej części powództwo zostało oddalone, nadto orzekł Sąd Rejonowy o kosztach procesu i nieuiszczonych kosztach sądowych, a także w przedmiocie rygoru natychmiastowej wykonalności.

Podstawą tej treści rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach O/Z w R. z dnia 30 lipca 2013r. rozwiązano przez rozwód małżeństwo I. P. i pozwanego M. P. z winy obu stron. Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim synem Ł. P. ur. (...) powierzono matce, ograniczając władzę rodzicielską ojca do prawa współdecydowania o istotnych sprawach dziecka takich jak sposób leczenia, wybór szkoły i zawodu, a nadto ograniczając władzę rodzicielską stron poprzez poddanie jej wykonywania stałemu nadzorowi kuratora sądowego. Pozwanego zobowiązano do płacenia alimentów na rzecz syna w wysokości po 800 zł miesięcznie, a także dostarczania po 2 tony węgla rocznie, a nadto upoważniono matkę do pobierania wszelkich świadczeń socjalnych przyznawanych pozwanemu przez pracodawcę na dziecko wraz z dodatkiem szkolnym na podręczniki. W wyroku orzeczono eksmisję pozwanego z budynku mieszkalnego położonego w W. przy ulicy (...) z powodu stosowania przemocy w rodzinie. Powódka z bratem i z matką od sierpnia 2010 r. zamieszkała w rodzinnym domu matki (którego właścicielem była siostra powódki), który usytuowany był naprzeciw domu stron. Mieli do swojej dyspozycji jeden pokój na parterze budynku. W domu tym zamieszkiwali rodzice matki powódki, a także siostra matki z mężem i dzieckiem. Powódka była świadkiem nagannego zachowania wobec matki. Również wobec powódki pozwany zachowywał się w niedopuszczalny sposób. Powódka w reakcji na tę sytuację ujawniała skłonność do rozwijania symptomów somatycznych (bóle głowy, gardła, brzucha), wymagającej fachowej pomocy. Na wyżywienie powódki matka przeznaczała 600 zł miesięcznie. Zdarzało się, że powódka spożywała posiłki na mieście, na ubiór 200 zł, na leki (antydepresanty i przeciwkrwotoczne) – 100 zł, bilet miesięczny 40 zł, wycieczki, wyjścia szkolne ok. 50 zł, kino, basen ok. 100 zł miesięcznie. W czasie pożycia rodziców powódka pobierała korepetycje z języka angielskiego, które kosztowały 170 zł miesięcznie. Małoletni syn pozwanego Ł. miał 12 lat i koszty jego utrzymania oceniono na kwotę 1100 zł miesięcznie. Przy ustaleniu alimentów na rzecz syna pozwanego w wysokości po 800 zł miesięcznie Sąd miał na uwadze, że na pozwanym ciąży również obowiązek alimentacyjny wobec powódki jak również tą okoliczność, że wobec orzeczenia eksmisji pozwanego będzie on potrzebować środków na zapewnienie sobie warunków mieszkaniowych. Pozwany zarabiał ok. 4500 zł netto miesięcznie i otrzymywał liczne dodatki z tytułu pracy w kopalni. Uznać zatem należało, ze zasądzone alimenty leżą w zakresie jego możliwości zarobkowych, tym bardziej, że spłata kredytów zaciągnięty na remont samochodu, czy pieca nie może się odbywać kosztem nie zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb małoletniego dziecka. Pozwany zaciągając pożyczki winien był liczyć się ze spoczywającym na nim obowiązkiem alimentacyjnym względem syna. Zdaniem Sądu obowiązek alimentacyjny matki powódki nie mógł ograniczyć się jedynie do osobistych starań o utrzymanie lub wychowanie dziecka, a zatem koszty utrzymania syna pozwanego w części nie zaspokojonej przez niego obciążać będą matkę, która pracuje zawodowo i osiąga stały miesięczny dochód w kwocie 1800 – 1900 zł miesięcznie.

Powódka A. P. ma 18 lat, uczęszcza do III klasy Technikum Ekonomicznego w W., osiąga bardzo dobre wyniki w nauce. Rodzina powódki nie funkcjonowała prawidłowo, pozwany dopuszczał się przemocy fizycznej i psychicznej wobec członków rodziny oraz nadużywał alkoholu. Przyczyny awantur wszczynanych przez ojca często były błahe. Matka powódki okazywała znaczną bezradność wobec zachowań ojca, nie potrafiła się bronić, podjąć konstruktywnych sposobów wyjścia z przemocy. Powódka przyjęła zatem postawę ochraniającą wobec matki i brata. Wielokrotnie stawała w obronie matki, żyła w ciągłym zagrożeniu o życie swoje oraz matki i brata. Widziała jak ojciec próbował dusić matkę. Próbowała przeciwstawić się ojcu, co tylko potęgowało jego agresję o odrzucenie. Ostatecznie eskalacja agresji ojca wobec matki powódki doprowadziła do opuszczenie domu rodzinnego w 2010 r., a w 2013 r. orzeczony został rozwód rodziców powódki. Ujawnione przez powódkę objawy psychologiczne są konsekwencją silnej frustracji, potrzeb psychicznych w środowisku domowym. Szczególnie wyraźne są symptomy doznania urazu głównie w obszarze funkcjonowania emocjonalnego tj. silne poczucie doznanej krzywdy, wysoki poziom lęku, utrzymujące się poczucie zagrożenia ze strony ojca, które świadczą, że powódka doświadczyła przemocy ze strony pozwanego. W związku z utrzymywaniem się tych zaburzeń świadczących o doznanym uszczerbku na zdrowiu psychicznym uzasadnione jest uczestniczenie przez powódkę w psychoterapii. Od kwietnia 2014 r. powódka mieszka z matką i bratem w domu rodzinnym.

Matka powódki I. P. jest zatrudniona w spółce (...) i zarabia ok. 2 007, 05 zł miesięcznie.

P. następujące wydatki związane ze swoim utrzymaniem takie jak: wyżywienie ok. 500 zł miesięcznie, woda ok. 35 zł miesięcznie, energia ok. 66 zł miesięcznie, koszty terapii 320 zł miesięcznie, gaz 20 zł miesięcznie, internet 20 zł miesięcznie, wywóz śmieci 10 zł miesięcznie, książki 600 zł rocznie, ubezpieczenie 50 zł rocznie, rada rodziców 50 zł rocznie, bieżące wydatki szkolne 100 zł rocznie, wycieczki szkolne 610 zł rocznie, ksero 12 zł miesięcznie, ubrania i buty w sezonie 250 zł , środki czystości 50 zł miesięcznie, lekarstwa z powodu zaburzeń depresyjnych i krwotocznych ok. 100 zł miesięcznie, telefon 30 zł miesięcznie, kino, basen, pizza 100 zł miesięcznie, wypoczynek wakacyjny i zimowy 2300 zł rocznie.

Łącznie koszty utrzymania powódki wynoszą zdaniem Sądu ok. 1653 zł miesięcznie.

Pozwany M. P. ma 41 lat i z zawodu jest górnikiem, pracuje w KWK (...)„ jako ślusarz podziemny i zarabia ok. 5756 zł miesięcznie. Ponosi następujące wydatki: wyżywienie 500 zł miesięcznie, paliwo 550 zł miesięcznie, naprawa samochodu ok. 200 zł miesięcznie, środki czystości 70 zł miesięcznie, opał 300 zł rocznie, spłata zadłużenia w zakładzie pracy 690 zł miesięcznie, woda, energia i gaz 400 zł miesięcznie, telefon 100 zł miesięcznie, spłata karty kredytowej 100 zł miesięcznie, ubezpieczenie samochodu 450 zł rocznie, spłata kredytu 350 zł miesięcznie do 2018 roku, alimenty na rzecz syna 800 zł miesięcznie. Od kwietnia 2014 roku pozwany zamieszkał z ojcem. Łączne wydatki pozwanego wynoszą ok. 3822 zł miesięcznie. Po odliczeniu alimentów w wysokości 1300 zł pozostaje pozwanemu na swoje utrzymanie kwota 2522 zł. miesięcznie. Łączna kwota jaką dysponuje rodzina powódki wynosi 4107 zł ( zarobki matki powódki, alimenty na rzecz małoletniego brata powódki i alimenty na rzecz powódki).

W tak ustalonym stanie faktycznym zważył Sąd Rejonowy, że powództwo w znacznej części zasługuje na uwzględnienie.

Przywołał Sąd I instancji dyspozycję art. 133 § 1 krio oraz art. 135 § 1 i 2 krio, wskazując że powódka jest wprawdzie osobą pełnoletnią, ale nadal się uczy – uczęszcza do III klasy Technikum Ekonomicznego w W., osiągając bardzo dobre wyniki w nauce. Miesięczne koszty utrzymania powódki, na które składają się wydatki na wyżywienie, odzież, środki czystości, bilety, podręczniki, telefon, leki, rozrywkę, opłaty mieszkaniowe oscylują w granicach 1653 zł. miesięcznie. Ojciec powódki uiszczał na jej rzecz kwotę 900 zł miesięcznie tytułem zabezpieczenia. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki alimenty
w kwocie po 1300 zł miesięcznie. Pozwany winien się przyczynić w tym zakresie do utrzymania powódki a w pozostałej części ten obowiązek spoczywa na matce powódki. Zakres obowiązku alimentacyjnego jest pochodną dwóch czynników: usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Zasądzone alimenty w świetle ustalonego stanu faktycznego leżą w granicach możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego. Pozwany jest osobą młodą, zdrową, zdolną do pracy, posiadającą kwalifikacje i doświadczenie zawodowe. Pracuje w KWK (...) „ jako ślusarz podziemny. Jego średnie miesięczne wynagrodzenie netto wraz z deputatem węglowym oraz innymi dodatkami
wynosi około 5756 zł . Po odjęciu wydatków związanych z utrzymaniem mieszkania w kwocie 400 zł a także wydatków związanych ze spłatą rat pożyczek i utrzymaniem samochodu a także alimentami, do jego dyspozycji pozostaje kwota 2522 zł miesięcznie. Podkreślić należy, że matka powódki ma na utrzymaniu uczącego się jeszcze syna, na rzecz którego pobiera alimenty w kwocie 800 zł,
w pozostałym zakresie zaś utrzymuje go samodzielnie. Koszty utrzymania małoletniego brata powódki wynoszą ok. 1100 zł miesięcznie.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 133§1 kro i art. 135 kro Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powódki alimenty w kwocie po 900 zł miesięcznie za okres od 1.10.2013r. do 31.05.2014r. i po 1300 zł miesięcznie począwszy od dnia 1 czerwca 2014r. a w pozostałej części oddalił powództwo. Zobowiązał pozwanego do dostarczania 2 ton węgla rocznie na rzecz powódki w terminie do 15 lipca każdego roku począwszy od 2014 r. Upoważnił powódkę do pobierania wszystkich świadczeń socjalnych przyznawanych pozwanemu przez pracodawcę na dziecko wraz z dodatkiem szkolnym na podręczniki.

Rozliczenia kosztów Sąd dokonał przy uwzględnieniu zasady kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, którymi są koszty wskazane w art. 98 § 2 i § 3 kpc.

W oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) Sąd obciążył pozwanego kosztami postępowania i nakazał pobrać od niego kwotę 850 zł tytułem należnej opłaty sądowej, od której powódka była zwolniona. Na zasadzie art. 333 k.p.c. Sąd nadał wyrokowi w pkt 1,2,3,4 rygor natychmiastowej wykonalności.

Z wyżej wskazanym orzeczeniem nie zgodził się pozwany wywodząc apelacje i zaskarżając wyrok w części, a to w zakresie punktu 2 wyroku w części zasądzającej alimenty ponad kwotę 900,00 złotych oraz w zakresie orzeczenia o kosztach procesu. Skarżący zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonych w sprawie dowodów poprzez chybione i dowolne przyjęcie jakoby pozwany winien łożyć na powódkę alimenty w wysokości 1.300,00 złotych miesięcznie w sytuacji gdy prawidłowa ocena zarówno sytuacji bytowej powódki jak i pozwanego oraz możliwości finansowych pozwanego winny prowadzić do wniosku, iż zasądzenie od niego tak wysokich alimentów było nieuzasadnione, zaś alimenty te winny zostać ustalone na poziomie 900,00 złotych miesięcznie. W oparciu o tak sformułowany zarzut skarżący domagał się zmiany wyroku poprzez oddalenie powództwa ponad kwotę 900,00 złotych miesięcznie. Domagał się także nieobciążania pozwanego kosztami procesu, w tym zastępstwa adwokackiego.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie na swoja rzecz zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego za postępowanie odwoławcze.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie mogła odnieść spodziewanego skutku, gdyż zaskarżone orzeczenie jest trafne i odpowiada prawu. Sąd Rejonowy prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, wskazał fakty, które uznał za udowodnione oraz dowody, na których się oparł. Z tak przeprowadzonego postępowania dowodowego wyprowadził Sąd I instancji trafne wnioski, prawidłowo też zastosował przepisy prawa. Wobec zarzutów apelacji sprowadzających się do kwestionowania poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych, wskazania wymaga, że Sąd odwoławczy ma ograniczone możliwości ingerencji w ustalenia faktyczne poczynione przez sąd pierwszej instancji. Ewentualna zmiana tychże ustaleń może być dokonywana zupełnie wyjątkowo, w razie jednoznacznej wymowy materiału dowodowego oraz oczywistej błędności oceny tegoż materiału. Jeżeli z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Odnosząc powyższe uwagi do okoliczności rozpoznawanej sprawy nie sposób przypisać Sądowi Rejonowemu uchybień wskazanych powyżej, które uprawniałyby do ingerencji w treść poczynionych przez ten Sąd ustaleń faktycznych. Wszystkie okoliczności zostały przez Sąd Rejonowy ustalone w oparciu o powołane w pisemnych motywach orzeczenia prawidłowo przeprowadzone dowody, nadto nie dopuścił się Sąd Rejonowy ani uchybień logicznych w formułowaniu wniosków wynikających z postępowania dowodowego ani też odstępstw od zasad doświadczenia życiowego. Zarzuty zawarte w apelacji stanowią jedynie swoistą polemikę z prawidłowymi wywodami Sądu I instancji. Zatem, Sąd Okręgowy w pełnym zakresie podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji, oraz motywy, którymi kierował się Sąd Rejonowy ustalając stan faktyczny i przyjmuje je za swoje.

Sąd Okręgowy – uwzględniając wnioski stron postępowania – przeprowadził uzupełniające postępowanie dowodowe w sprawie, a to z zaświadczeń o dochodach pozwanego, potwierdzenia przelewu i potwierdzenia stanu zadłużenia oraz zestawienia operacji na okoliczność sytuacji finansowej pozwanego, a także z odpisu prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim z dnia 14 kwietnia 2014 roku, sygn. akt II K 971/14, na okoliczność jego treści. Wyniki uzupełniającego postępowania dowodowego pozostają bez wpływu na treść poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych w sprawie. Wskazać należy, że złożone przez pozwanego zaświadczenia o dochodach nie obejmują gratyfikacji jednorazowych takich jak 13 i 14 pensja, oraz Barbórka, które to dochody znacząco wpływają na wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego przez powoda w skali roku. Nadto pozwany zdaje się tracić z pola widzenia fakt, że obowiązek alimentowania dziecka, które nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać wyprzedza wszelkie inne zobowiązania finansowe rodzica. Z drugiej strony za jednoznacznie udowodniony – w świetle art. 11 kpc – należy uznać fakt, że pozwany w okresie od co najmniej listopada 2007 roku do 27 sierpnia 2010 roku poprzez wszczynanie awantur, wyzywanie słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, symulowanie samobójstw oraz poprzez szarpanie, duszenie, rzucanie i uderzanie znęcał się fizycznie i psychicznie nad powódką. Okoliczność ta w powiązaniu z treścią sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania opinii biegłego sądowego z zakresu psychologii jednoznacznie wskazuje na potrzebę uczestniczenia przez powódkę w psychoterapii. Z kolei wysokość kosztów ponoszonych przez powódkę z tego tytułu wykazana została złożoną do akt sprawy fakturą. Podziela przy tym Sąd II instancji stanowisko Sądu Rejonowego, że koszt terapii powódki winien obciążać wyłącznie pozwanego, jako że konieczność ponoszenia kosztów w tym zakresie powstała wskutek zachowania pozwanego.

Reasumując powyższe nie znajduje Sąd Okręgowy podstaw do ingerencji w treść zaskarżonego orzeczenia, co czyni apelację pozwanego bezzasadną. Dlatego – stosownie do dyspozycji art. 385 kpc apelacja została oddalona. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku, z mocy art. 98 kpc, art. 108 § 1 kpc i § 6 pkt 3 w zw. z § 13 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

SSO Anna Hajda SSO Tomasz Tatarczyk SSR ( del.) Katarzyna Krawczyk - Mandrak