Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Regina Stępień

Protokolant: Ewelina Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2015 r. w Legnicy

sprawy z wniosku H. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek odwołania H. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 15 września 2014 roku

znak (...)

I. zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 15 września 2014 roku znak (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy H. S. prawo do emerytury od dnia 16 września 2014 roku,

II. stwierdza, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu prawa do świadczenia.

Sygn. akt VU 3050/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 września 2014 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił wnioskodawcy H. S. prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, podając, iż ubezpieczony nie spełnia wszystkich koniecznych warunków do uzyskania świadczenia, określonych w przepisach art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej „ustawa emerytalna”) oraz w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), albowiem nie wykazał żadnego stażu pracy w warunkach szczególnych, wobec wymaganych 15 lat. Organ odmówił zaliczenia wnioskodawcy do szczególnego stażu pracy okresu jego zatrudnienia w (...) Spółce z o.o. w L. w okresach: od 29 listopada 1979 r. do 24 kwietnia 1974 r. oraz od 12 maja 1976 r. do 3 września 1993 r., gdyż przedłożone na tę okoliczność świadectwo pracy w warunkach szczególnych nie wskazywało stanowiska według wykazu z w.w. rozporządzenia.

W odwołaniu od powyższej decyzji, uzupełnionym w piśmie procesowym z dnia 17 listopada 2014 r., H. S. wnosił o przyznanie mu prawa do emerytury, domagając się uznania za pracę w warunkach szczególnych zakwestionowanego przez organ rentowy jego zatrudnienia w (...) w okresach od 29 listopada 1979 r. do 24 kwietnia 1974 r., a także od 12 maja 1976 r. do 30 września 1993 r., zgodnie z przedłożonym świadectwem pracy w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji, nadmieniając dodatkowo, żę ze świadectwa pracy z dnia 3 września 1993 r. wynika, iż wnioskodawca zdobył dyplom mistrza w zawodzie elektromontera 27 marca 1977 r.

Sąd ustalił:

Wnioskodawca H. S. urodził się (...), w dniu (...)r. ukończył 60 lat. Na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił 26 lat, 0 miesięcy i 21 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Dnia 19 sierpnia 2014 r. wnioskodawca wystąpił do ZUS Oddział w L. z wnioskiem o emeryturę po raz pierwszy.

/okoliczności bezsporne/

W okresie od 29 listopada 1972 r. do 3 września 1993 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) Spółce z o.o. w L. (wcześniej (...) Zakład (...) w L.), najpierw na okres próbny, następnie na umowę o pracę na czas nieokreślony, na pełen etat. Od początku zatrudnienia wnioskodawca został przyjęty do pracy na stanowisko elektromontera – zgodnie z jego podaniem o pracę oraz odpowiednio do wyuczonego zawodu elektromontera. Ubezpieczony pracował na Wydziale (...), który zajmował się okablowaniem terenu (...), tj. rozwijaniem kabli wysokiego napięcia, rozkładaniem ich w wykopach, budowaniem linii niskiego i wysokiego napięcia, sieci kablowych, rozdzielni napowietrznych. Były to prace na powietrzu, na zewnątrz budynków. W tym czasie wnioskodawca nie wykonywał prac związanych z konserwacją instalacji elektrycznych. Pracę w wyżej opisanym charakterze wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy do dnia 24 kwietnia 1974 r.

W okresie od 25 kwietnia 1974 r. do 30 kwietnia 1976 r. wnioskodawca odbył zasadniczą służbę wojskową. Po jej odbyciu od dnia 12 maja 1976 r. kontynuował zatrudnienia na stanowisku elektromontera w (...), wykonując te same czynności i w tym samym wymiarze czasu pracy, co przed powołaniem do wojska. Dalej też wnioskodawca należał do tego samego Wydziału – do grupy robót elektrycznych.

Dnia 27 marca 1977 r. wnioskodawca uzyskał dyplom mistrza w zawodzie elektromontera.

Do końca roku 1985 w angażach i innych dokumentach osobowych pracodawca wpisał wnioskodawcy jedynie stanowisko elektromontera. W późniejszym okresie – od 1986 r. do końca stycznia 1991 r. - pracodawca w pismach wystosowywanych do wnioskodawcy wskazuje na zajmowane przez niego stanowisko elektromontera w Wydziale (...), w którym to wydziale prace skupiały się na budowie budynków, w tym wykonywaniu instalacji elektrycznych wewnętrznych i pracach konserwatorskich, do przydzielenia których wnioskodawca wnosił w listopadzie 1986 r. W angażach z tego okresu od 1 września 1987 r. wnioskodawca na Wydziale (...) miał powierzane stanowisko elektryka, a od 1 stycznia 1988 r. stanowisko elektromontera.

Od dnia 1 lutego 1991 r. ubezpieczony powrócił na stanowisko elektromontera w Wydziale (...) (dotychczasowy Wydział (...)) i pozostał na tym stanowisku do końca zatrudnienia w (...), tj. do 3 września 1993 r., wykonując prace związane z instalacją napowietrznych linii wysokiego i niskiego napięcia. Od 1 września 1992 r. pełnił funkcję brygadzisty.

Pracodawca (...) wystawił wnioskodawcy dnia 29 stycznia 1996 r. świadectwo pracy w warunkach szczególnych wskazując, że na stanowisku elektromontera w okresach: od 29 listopada 1972 r. do 24 kwietnia 1974 r. oraz od 12 maja 1976 r. do 3 września 1993 r. wykonywał on stale i w pełnym wymiarze prace przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych.

Dowody :

- dokumenty zgromadzone w aktach emerytalnych: wniosek – k. 1-6, decyzja z dn. 15.09 .2014 – k. 22 ;

- dokumenty zgromadzone w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w (...) : podania z dn. 29.10.1972 r. i 5.5.1976 r., odpis karty powołania, angaże, umowa o pracę, pismo z dn. 3.07.1986 r., arkusz oceny robotnika, podanie z dn. 11.11.1986 r., świadectwo pracy, świadectwo pracy w szczególnych warunkach, karta stanowiska brygadzisty;

- zeznania świadków : S. D. – k. 26v , e-protokół z dn. 22.04.2015 r. – 00:04:18- 00:09 :00; A. Ż.– k. 26v , e-protokół j.w . – 00: 09:56 -00: 20 :00;

- przesłuchanie wnioskodawcy – k. 26v-27 , e-protokół j.w . – 00: 20:25 -00: 25 :00.

Sąd zważył:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 wskazanej ustawy, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 25 lat dla mężczyzn. Emerytura, o której mowa, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie zaś z dyspozycją art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym artykule, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Z dyspozycji § 4 ust. 1 tego rozporządzenia wynika, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn, ma okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Przy czym, zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W sprawie bezspornym było, iż na dzień 1 stycznia 1999r. wnioskodawca udowodnił przed organem rentowym ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, a dnia (...)ukończył 60 lat.

Sporną kwestią pozostawało, czy na dzień 1 stycznia 1999r. wnioskodawca posiadał 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony wywodził bowiem, iż pracę w szczególnych warunkach wykonywał w okresie zatrudnienia w (...) Spółce z o.o. w L. w okresach wskazanych na zakwestionowanym przez ZUS świadectwie pracy w warunkach szczególnych, czyli w okresach: od 29 listopada 1979 r. do 24 kwietnia 1974 r. oraz od 12 maja 1976 r. do 3 września 1993 r.

Należy przypomnieć, że zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie stanowiskiem świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wskazać przy tym należy, że organ rentowy może zakwestionować to świadectwo pracy, które jak każdy dokument nieurzędowy w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c. podlega kontroli zarówno co do prawidłowości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. W powyższej sytuacji, jak i w przypadku braku wymaganego świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę za dany okres, Sąd prowadza postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia. Nie ulega też wątpliwości, że ograniczenia dowodowe obowiązujące organ rentowy, wynikające z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237 poz. 1412) nie dotyczą postępowania przed sądem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UNK 186/97, publ. OSNAP 1998/11/342; LEX nr 32696).

Wobec powyższego Sąd, zobligowany do rozstrzygnięcia wskazanego wyżej przedmiotu sporu, przeprowadził postępowanie dowodowe, zgodnie z regułami procedury cywilnej. Postępowanie to pozwoliło na ustalenie rzeczywistych obowiązków wnioskodawcy w spornym okresie i umiejscowienie ich w Wykazie A stanowiącego załącznik do Rozporządzenia z 7.02.1983r.

Na podstawie ustalonych powyżej faktów, Sąd uznał, iż wnioskodawca wykazał przekraczający 15 lat okres pracy w szczególnych warunkach. Sąd oparł się w szczególności o zeznania świadków, dowód z przesłuchania wnioskodawcy oraz treść dokumentów w jego aktach osobowych.

Na ich podstawie Sąd ustalił w szczególności, że częściowo w okresie zatrudnienia w (...), tj. w okresach od 29 listopada 1972 r. do 24 kwietnia 1974 r. (1 rok, 4 miesiące i 24 dni), od 12 maja 1976 r. do 30 grudnia 1985 r. (9 lat, 7 miesięcy i 20 dni) oraz od 1 lutego 1991 r. do 3 września 1993 r. (2 lata, 7 miesięcy i 3 dni) wnioskodawca niewątpliwie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace na stanowisku elektromontera, czyli prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych - wymienione w Dz. II Wykazu A, stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.

Taki charakter pracy potwierdzają angaże za powyższe okresy w aktach osobowych wnioskodawcy, w których wskazywano konsekwentnie stanowisko elektromontera. Z kolei świadkowie przesłuchani w sprawie szczegółowo opisali czynności, jakie wykonywał wnioskodawca jako elektromonter, czym potwierdzili, że zakres jego obowiązków na tym stanowisku odpowiadał charakterowi prac, określonych w w.w. rozporządzeniu jako prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych. Z ich zeznań wynika też, że praca elektromontera w tym zakresie, tj. prace dotyczące napowietrznych montażu linii wysokiego i niskiego napięcia oraz linii elektrycznych podziemnych odpowiadał profilowi działalności wydziału, w którym był zatrudniony wnioskodawca w okresach od 29 listopada 1972 r. do 24 kwietnia 1974 r., od 12 maja 1976 r. do 30 grudnia 1985 r. oraz od 1 lutego 1991 r. do 3 września 1993 r. Świadek S. D. nie miał też wątpliwości, że wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy w.w. montażach jako elektromonter. Sąd uznał dowód z zeznań tego świadka za miarodajny dla określenia stałości i wymiaru czasu pracy wnioskodawcy, gdyż świadek ten był bliskim współpracownikiem H. S. w spornym okresie, w przeciwieństwie do świadka A. Ż., który z uwagi na prace w innej brygadzie nie posiadał szczegółowej wiedzy odnośnie charakteru zatrudnienia wnioskodawcy. Sąd dał też wiarę twierdzeniom wnioskodawcy, że w powyższych okresach stale i w pełnym wymiarze wykonywał tylko prace elektromontera. Wyżej wymienione dowody osobowe i z dokumentów wzajemnie się uzupełniają i nie zawieraną sprzeczności, przez co nie można im było odmówić wiarygodności.

Jednocześnie nie było podstaw do zaliczenia do szczególnego stażu pracy okresu zatrudnienia skarżącego w tym samym przedsiębiorstwie w okresie od 1 stycznia 1986 r. do 31 stycznia 1991 r., bowiem treść dokumentów osobowych z tamtego okresu, poddawała w wątpliwość, by wnioskodawca również stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace sklasyfikowane w dziale II Wykazu A, stanowiącego załącznik do w.w. rozporządzenia. Z angaży i pism kierowanych przez pracodawcę do skarżącego z tego okresu wynika, że wykonywał czynności na Wydziale (...), który nie skupiał się na elektrycznych pracach instalacyjnych. Ponadto angaże wskazują wprost na powierzenie wnioskodawcy prac elektryka. Obowiązki na tym zaś stanowisku, jak zeznał świadek A. Ż., skupiały się nie na montażu, a na konserwacji urządzeń elektrycznych, zaś prace związane z konserwacją w energetyce nie zostały zakwalifikowane w w.w. rozporządzeniu jako prace w warunkach szczególnych. Sąd nie dał w tym zakresie wiary zeznaniom świadków oraz przesłuchaniu wnioskodawcy, że także w tym okresie wykonywał on jedynie prace elektromontera, jako że pozostawały w sprzeczności z jednoznaczną treścią dokumentów z akt osobowych.

Sąd Okręgowy uznał nadto za prawidłowe zaliczenie wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zasadniczej służby wojskowej w wymiarze 2 lat 0 miesięcy i 6 dni – od 25 kwietnia 1974 r. do 30 kwietnia 1976 r.

W tym zakresie Sąd pierwszej instancji podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 grudnia 2013 r. (II UK 217/13, LEX nr 1408683), zgodnie z którym pracownik zatrudniony w szczególnych warunkach, który po zakończeniu czynnej służby wojskowej powraca do tego zatrudnienia w przepisanym terminie, zachowuje w okresie pełnienia służby wojskowej status pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. W niniejszej sprawie do okresu obytej przez wnioskodawcę służby wojskowej znajde zastosowanie ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP oraz przepisy wykonawcze do niej, w tym zwłaszcza rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin. Zgodnie z treścią art. 108 ust. 1 w zw. z art. 106 ust. 1 powołanej ustawy w brzmieniu obowiązującym w dacie odbywania służby przez odwołującego, czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby w terminie 30 dni od dnia zwolnienia ze służby. Jako że z akta osobowych wnioskodawcy bezsprzecznie wynika, iż po zwolnieniu ze służby wojskowej dnia 30 kwietnia 1976 r. podjął u dotychczasowego pracodawcy pracę elektromontera w dniu 12 maja 1976 r., to niewątpliwie spełnia on przesłanki zaliczenia okresu służby wojskowej do szczególnego stażu pracy.

Podsumowując, do pracy w szczególnych warunkach Sąd zaliczył wnioskodawcy następujące okresy: od 29 listopada 1972 r. do 24 kwietnia 1974 r. (1 rok, 4 miesiące i 24 dni), od 25 kwietnia 1974 r. do 30 kwietnia 1976 r. (2 lat 0 miesięcy i 6 dni), od 12 maja 1976 r. do 30 grudnia 1985 r. (9 lat, 7 miesięcy i 20 dni) oraz od 1 lutego 1991 r. do 3 września 1993 r. (2 lata, 7 miesięcy i 3 dni). Łączny ich wymiar wynosi 15 lat, 7 miesięcy i 23 dni.

W konsekwencji należało stwierdzić, że wnioskodawca spełnia sporna przesłankę co najmniej 15 lat szczególnego stażu pracy, wymaganą w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zasadnie jest zatem przyjęcie, że spełnia łącznie wszystkie, wynikające z treści art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, wymogi ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, wobec czego zachodzi podstawa prawna do przyznania mu tego świadczenia.

Odnośnie terminu początkowego przyznanego świadczenia należy podać, że zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej stanowi natomiast, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Jak wynika z akt ubezpieczeniowych, wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury w dniu 19 sierpnia 2014 r., lecz wymagany wiek emerytalny 60 lat osiągnął dopiero w dniu (...).

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w punkcie I wyroku zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., orzekając jak w sentencji.

Mając na względzie treść przepisu art. 118 ust. 1 a ustawy emerytalnej Sąd w punkcie II wyroku ustalił, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu prawa do świadczenia. Sąd uznał, że sformalizowany przebieg postępowania przed organem rentowym, jak również występujące ograniczenia dowodowe nie pozwoliły na prawidłowe wyjaśnienie rzeczywistej sytuacji wnioskodawcy i konieczne było przeprowadzenie wszechstronnego postępowania dowodowego przed Sądem na okoliczność ustalenia czy wnioskodawca świadczył pracę w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy we wskazywanych przez niego okresach.