Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 2 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Kutnie w sprawie nr dz. kw. 3523/14 z wniosku M. M. z udziałem E. P. o odłączenie księgi wieczystej Kw NR (...) działki nr (...), założenie dla niej księgi wieczystej i wpis własności na rzecz M. M. na skutek skargi wnioskodawczyni na orzeczenie referendarza sądowego postanowienie z dnia 22 października 2014 roku w sprawie Dz. Kw. 3523/14

1.  oddalił wniosek o odłączenie z księgi wieczystej (...) działki nr (...), założenie dla niej nowej księgi wieczystej i wpis własności na rzecz M. M.;

2.  ustalił, że każda ze stron postępowania ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

W uzasadnieniu przedmiotowego postanowienia Sąd Rejonowy wskazał, że wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie. Granice kognicji sądu wieczystoksięgowego wyznacza bowiem art.626 ⁸ § 2 k.p.c., który stanowi, że rozpoznając wniosek o wpis w księdze wieczystej sąd bada jedynie treść wniosku, treść i formę dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Badanie treści księgi wieczystej odnosi się natomiast do stanu prawnego ujawnionego w księdze, czyli obejmuje istniejące wpisy w celu ustalenia czy prawo, które ma być wpisane wywodzi się z prawa poprzednika. Badanie treści i formy dokumentu ma na celu stwierdzenie czy określone zdarzenie prawne uzasadnia powstanie, zmianę lub wygaśnięcie prawa, które ma być wpisane. W przedmiotowej sprawie wystąpiła niezgodność treści księgi wieczystej (...) z rzeczywistym stanem prawnym albowiem w dziale II księgi jako właściciel nieruchomości rolnej ujawniona została E. P., gdy tymczasem, zgodnie z powszechnym w orzecznictwie poglądem, umowa przekazania gospodarstwa rolnego zawarta przez jednego z małżonków, stanowi z mocy prawa źródło przysporzenia do majątku obojga małżonków pozostających w ustroju ustawowej wspólności majątkowej. Wobec faktu, że zmarł P. P. jedynym prawnie dopuszczalnym środkiem umożliwiającym usunięcie niezgodności pomiędzy treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości jest jednak tylko realizacja roszczenia z art. 10 u.k.w.h. o usunięcie niezgodności w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, będącej składnikiem majątku wspólnego byłych małżonków, która mogłaby nastąpić w postępowaniu o podział majątku wspólnego, ze skutkami określonymi w art. 618 § 2 i § 3 k.p.c. jedynie wówczas, gdyby stronami sprawy byli wyłącznie uczestnicy postępowania działowego lub w toku procesu. W rozpoznawanej sprawie dział spadku i zniesienie współwłasności został dokonany w formie aktu notarialnego a w takiej formie nie jest dopuszczalne „przestankowe” uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym poprzez oświadczenie złożone przez E. P.. Zasadny jest zatem stanowisko, że w zawartej umowie strony rozporządziły udziałami w prawie własności, które do nich nie należały.

Apelację od powyższego postanowienia wniosła wnioskodawczyni M. M., zaskarżając je w całości. Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego skarżąca zarzuciła naruszenie:

- art. 244 k.p.c. poprzez uznanie, że akt notarialny dokumentujący niedopłaty dział spadku i zniesienie współwłasności nie stanowi dowodu tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone;

- art. 266 ⁸ § 2 k.p.c. poprzez wykroczenie poza zakres kognicji sądu prowadzącego księgi wieczyste na skutek przyjęcia, że strony umowy pozostawały w błędzie co do istnienia niezgodności pomiędzy wpisami w księdze wieczystej, a jej rzeczywistym stanem prawnym i rozporządzały udziałami nienależącymi do stron czynności dokumentowanej aktem notarialnym;

- art. 629 ⁹ k.p.c. poprzez oddalenie wniosku w sytuacji, kiedy nie istnieją przeszkody uniemożliwiające jego uwzględnienie;

- art. 1045 k.c. w zw. z art. 84 k.c. poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że strony nie znały stanu prawnego nieruchomości, a zatem były w błędzie co do posiadanych udziałów w nieruchomości.

W konkluzji skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i uwzględnienie wniosku poprzez odłączenie działki nr (...) i założenie dla niej nowej księgi wieczystej i dokonania wpisu wnioskodawcy jako właściciela /apelacja – k. 90-93v/.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własny ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny.

Uzasadnienie szczegółowo powyżej zreferowanych zarzutów apelacji opiera się w istocie na określonym założeniu skarżącej, co do podstaw żądania przez nią odłączenia z księgi wieczystej (...) działki nr (...), założenia dla niej nowej księgi wieczystej i wpisania własności na jej rzecz.

U podstaw stanowiska skarżącej leży wszak teza, że usunięcie niezgodności jaka rysuje się w przedmiotowej sprawie w odniesieniu do treści księgi wieczystej nr (...) z rzeczywistym stanem prawnym, której źródłem jest ugruntowany w orzecznictwie pogląd, iż umowa przekazania gospodarstwa rolnego zawarta przez jednego z małżonków jest podstawą przysporzenia do majątku obojga małżonków pozostających w ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej, jest możliwe przesłankowo poprzez oświadczenie złożone przez E. P., w sytuacji gdy dział spadku i zniesienie współwłasności dokonany został w formie aktu notarialnego.

Powyżej wskazanego założenia podzielić jednak nie sposób. W tej materii rację ma bowiem Sąd Rejonowy, że w stanie faktycznym niniejszej sprawy, zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem, jedynym sposobem wzruszenia domniemania prawnego z art. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U.2013.707 j.t.) jest powództwo o uzgodnienie stanu prawnego nieruchomości ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oparte na art. 10 przedmiotowej ustawy (por. m. in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 marca 2014 roku wydanym w sprawie o sygn. akt V CSK 686/13 opublikowanym w bazie orzecznictwa LEX pod nr (...)).

W swoim orzecznictwie Sąd Najwyższy dopuścił wprawdzie możliwość aby w przypadku zaistnienia niezgodności, takiej o jakiej mowa w niniejszej sprawie, rzeczywisty stan prawny nieruchomości wykazany został w inny sposób, a mianowicie poprzez pisemne oświadczenie obojga małżonków, zapewniające, że nieruchomość stanowi przedmiot majątku wspólnego wraz z przedłożeniem odpisu aktu małżeństwa. Oświadczenie małżonków w takim przypadku byłoby oświadczeniem wiedzy, co do przynależności nieruchomości do majątku wspólnego i złożone do sądu prowadzącego księgę wieczystą wraz z odpisem aktu małżeństwa stanowiłoby wystarczający dowód w rozumieniu art. 31 ust 2 przedmiotowej ustawy wykazujący rzeczywisty stan prawny nieruchomości, a czynność taka skutkowałaby uzgodnieniem treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym poprzez wpisanie w dziale II księgi wieczystej danych małżonków jako właścicieli na zasadach ustawowej wspólności majątkowej nieruchomości rolnej objętej księgą wieczystą (tak. m. in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 22 lutego 2007 roku wydanym w sprawie o sygn. akt III CSK 344/06 opublikowanym w OSNC 2008/1/12).

W realiach niniejszej sprawy jednak, wobec faktu, że P. P. zmarł, taka możliwość nie zachodzi. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w powyżej przytoczonym postanowieniu stwierdzenie niezgodności nie może bowiem nastąpić na podstawie oświadczenia pochodzącego od spadkobierców ani też na podstawie oświadczenia złożonego tylko przez jednego małżonka.

Argumenty apelacji oparte na założeniu przeciwnym do powyżej wskazanego z natury rzeczy nie mogły zatem doprowadzić do oczekiwanego przez skarżącą rezultatu.

W tym stanie rzeczy na marginesie zatem tyko wskazać trzeba, że, wbrew twierdzeniom skarżącej, Sąd Rejonowy nie odmówił mocy dokumentu urzędowego przedłożonemu w tej sprawie aktowi notarialnemu, lecz jedynie trafnie uznał, że dokument ten nie może mieć w tej sprawie takiego znaczenia jakie nadaje mu skarżąca.

Nie można także podzielić stanowiska apelacji jakoby u podstaw rozstrzygnięcia Sądu I Instancji legło zapatrywanie, że strony pozostawały w błędzie co do posiadanych udziałów w nieruchomości. Sąd Rejonowy wskazał bowiem jedynie, że z uwagi na dyspozycję art. 3 przedmiotowej ustawy nie jest możliwym dokonanie wpisu o jaki wnosiła skarżąca, a dokumenty przedłożone w tym postępowaniu nie są wystarczające do zastosowania dyspozycji art. 31 ust 2 wskazanej ustawy.

Nie sposób także odmówić słuszności Sądowi I Instancji, że w zaistniałym stanie rzeczy, wobec skutków płynących z domniemania zawartego w art. 3 ustawy, uprawnionym jest wniosek, że w zawartej umowie strony rozporządziły udziałami w prawie własności, które nie należały do nich.

Reasumując stanowisko apelacji świadczy o tym, iż skarżąca konsekwentnie nie przyjmuje do wiadomości, że przepisy postępowania nie dają podstaw do rozstrzygania przez sąd wieczystoksięgowy kwestii wątpliwych, w związku z czym sąd ten nie może pozytywnie orzekać w przedmiocie wniosku o wpis, jeżeli wyniki tego postępowania prowadza do wniosku, że stan prawny nieruchomości, mający stanowić podstawę wpisu jest wątpliwy. Taka zaś właśnie sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.