Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Główczyński

Protokolant: star. sekr. sądowy Magdalena Pańków

po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2015 r. w Legnicy

sprawy z wniosku H. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o przeliczenie renty rodzinnej

na skutek odwołania H. B.     

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 2 grudnia 2014 r.

znak (...)

I.  oddala odwołanie,

II.  zasądza od wnioskodawczyni H. B. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 42/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 02 grudnia 2014 r., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 25 listopada 2014 r., przeliczył wnioskodawczyni H. B. podstawę wymiaru renty rodzinnej poczynając od dnia 01 listopada 2014 r. Do ustalenia wysokości świadczenia przyjęto podstawę wymiaru renty pobieranej przez męża wnioskodawczyni M. B.. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 193,81 % przy uwzględnieniu okresów składkowych w wymiarze 30 lat i 7 miesięcy oraz nieskładkowych w wymiarze 8 miesięcy. Wyliczając rentę rodzinną stanowiącą 85 % świadczenia zmarłego (z kwoty 1.663,59 zł) i dokonując jej waloryzacji w okresie od dnia 01 marca 2011 r. do dnia 01 marca 2014 r. organ rentowy ustalił wysokość świadczenia na kwotę 1.784,94 zł.

W odwołaniu od powyższej decyzji H. B. wniosła o jej zmianę poprzez ponowne przeliczenie renty rodzinnej po zmarłym mężu M. B.. W uzasadnieniu odwołująca się wskazała, że obliczając wysokość świadczenia organ rentowy nie uwzględnił zarobków M. B. z lat wcześniejszych, tj. wynagrodzeń z lat poprzedzających 1989 r. Do 1988 r. M. B. był zatrudniony na kierowniczych stanowiskach. Jego dochody kształtowały się wówczas na poziomie kilkukrotnie przekraczającym średnie miesięczne wynagrodzenie.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o jego oddalenie podtrzymując w całości treść zaskarżonej decyzji i argumenty w niej przedstawione. Organ rentowy wskazał, że do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 6 lat kalendarzowych poczynając od dnia 01 stycznia 1989 r. do dnia 31 grudnia 1994 r. Współczynnik podstawy wymiaru wyniósł 193,81 %. Organ rentowy przy przeliczeniu wysokości świadczenia uwzględnił zarobki wskazane w listach wynagrodzeń za lata 1978 – 1988. Przyjęto składniki wynagrodzenia, od których istniał obowiązek odprowadzenia składek oraz wynagrodzenie minimalne za lata, w których nie udokumentowano zarobków. Nie uwzględniono natomiast składników, które nie zostały czytelnie opisane. Współczynnik podstawy wymiaru wyniósł 168,89 % w przypadku 10 kolejnych i najkorzystniejszych lat kalendarzowych 1985 – 1994 oraz 129,57 % w przypadku 20 najkorzystniejszych lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Przeliczenie podstawy wymiaru ww. wskaźnikami byłoby jednak dla ubezpieczonej mniej korzystne.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

H. B. ur. w dniu (...), w dniu 27 lipca 2008r. złożyła wniosek o przyznanie renty rodzinnej po zmarłym w dniu (...) mężu M. B.. M. B. był uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy od 23 grudnia 1995 r. Ustalenia wysokości renty organ rentowy dokonał na podstawie wykazanych w wystawionym przez (...) z siedzibą w L. zaświadczenia Rp-7a z dnia 09 października 1995 r. zarobków z kolejnych 6 lat od 1989 r. do 1994 r.

D o w ó d:

-

wniosek o rentę rodzinną z dnia 23 lipca 2008 r. (k. 1 – 7 akt rentowych H. B.),

-

decyzja ZUS z dnia 15 marca 1996 r., znak (...)(k. 46 akt rentowych M. B.),

-

zaświadczenie, (k. 13 akt rentowych M. B.).

Decyzją z dnia 14 sierpnia 2008 r. organ rentowy, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 23 lipca 2008 r., przyznał wnioskodawczyni rentę rodzinną od dnia 06 czerwca 2008 r.(...). Do obliczenia wysokości świadczenia przyjęto wskaźnik podstawy wymiaru wynoszący 193,81 %. Świadczenie osoby zmarłej po waloryzacji od dnia 01 marca 2003 r. do dnia 01 marca 2008 r. wynosiłoby w dniu 06 czerwca 2008 r., tj. w dniu ustalenia po raz pierwszy prawa do renty rodzinnej 1.663,56 zł. Kwotę renty ustalono na 1.414,03 zł jako stanowiącą 85 % z kwoty 1.663,56 zł.

D o w ó d:

-

decyzja ZUS z dnia 14 sierpnia 2008 r., znak(...)(k. 23 akt rentowych H. B. ).

Do ustalenia podstawy wymiaru renty M. B. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął dochód, który stanowił podstawę wymiaru składek z sześciu kolejnych lat kalendarzowych, tj. od dnia 01 stycznia 1989 r. do dnia 31 grudnia 1994 r.

Wynagrodzenie M. B. wyniosło:

- w 1989 r. łącznie 5 401 302 zł, suma przeciętnych wynagrodzeń w 1989 r. wynosiła 2 481 096 zł a stosunek sumy wynagrodzeń do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 217,70 %.

- w 1990 r. łącznie 22 204 100 zł, suma przeciętnych wynagrodzeń w 1990 r. wynosiła 12 355 644 zł a stosunek sumy wynagrodzeń do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 179,71 %.

- w 1991 r. łącznie 41 435 000 zł, suma przeciętnych wynagrodzeń w 1991 r. wynosiła 21 240 000 zł a stosunek sumy wynagrodzeń do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 195,08 %.

- w 1992 r. łącznie 64 847 200 zł, suma przeciętnych wynagrodzeń w 1992 r. wynosiła 35 220 000 zł a stosunek sumy wynagrodzeń do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 184,12 %.

- w 1993 r. łącznie 93 548 000 zł, suma przeciętnych wynagrodzeń w 1993 r. wynosiła 47 940 000 zł a stosunek sumy wynagrodzeń do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 195,14 %.

- w 1994 r. łącznie 122 179 000 zł, suma przeciętnych wynagrodzeń w 1994 r. wynosiła 63 936 000 zł a stosunek sumy wynagrodzeń do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 191,10 %.

Suma wskaźników za wymienione 6 lat podzielona przez liczbę lat wyniosła 193,81 %.

D o w ó d:

-

zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za lata 1989 – 1994 z dnia 09 października 1995 r. (k. 13 akt rentowych M. B. ).

W 1978 r. wynagrodzenie M. B. wyniosło łącznie 77.777 zł (suma kwot: 74.356 zł, 500 zł, 45 zł, 460 zł, 45 zł, 500 zł, 460 zł, 613 zł, 45 zł, 500 zł, 613 zł, 45 zł). Suma przeciętnych wynagrodzeń w 1978 r. wynosiła 58.644 zł. Stosunek sumy wynagrodzeń M. B. do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 132,62 %.

W 1979 r. wynagrodzenie M. B. wyniosło łącznie 66.953 zł (suma kwot: 58.863 zł i 8.100 zł). W 1979 r. uwzględniono wynagrodzenie M. B. do dnia 16 sierpnia 1979 r., tj. do dnia przeniesienia do b. NRD (kwota 58.863 zł jako suma kwot 52.423 zł i 6.440 zł). Od dnia 17 sierpnia 1979 r. oraz za miesiące wrzesień, październik, listopad i grudzień 1979 r. przyjęto minimalne wynagrodzenie za pracę wynoszące od dnia 01 maja 1979 r. do dnia 31 grudnia 1979 r. – 1800 zł, łącznie 8.100 zł (suma kwot 900 zł, 1.800 zł, 1.800 zł, 1.800 zł, 1.800 zł). Suma przeciętnych wynagrodzeń w 1979 r. wynosiła 63.924 zł. Stosunek sumy wynagrodzeń M. B. do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 104,75 %.

W 1980 r. wynagrodzenie M. B. wyniosło łącznie 30.134 zł (suma kwot 8.134 zł i 22.000 zł). Za miesiące od stycznia do grudnia 1980 r. (mąż wnioskodawczyni podjął pracę po powrocie z b. NRD w dniu 26 listopada 1980 r.) przyjęto minimalne wynagrodzenie za pracę wynoszące w 1980 r. – 2.000 zł; łącznie 22.000 zł. Suma przeciętnych wynagrodzeń w 1980 r. wynosiła 72.480 zł. Stosunek sumy wynagrodzeń M. B. do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 41,58 %.

W 1981 r. wynagrodzenie M. B. wyniosło łącznie 111.790 zł (suma kwot: 102.915 zł i 8.875 zł). Suma przeciętnych wynagrodzeń w 1981 r. wynosiła 92.268 zł. Stosunek sumy wynagrodzeń M. B. do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 121,16 %.

W 1982 r. wynagrodzenie M. B. wyniosło łącznie 164.688 zł (suma kwot: 136.423 zł, 1500 zł, 800 zł, 4.000 zł, 2.900 zł, 1.789 zł, 72 zł, 7604 zł, 9.600 zł). Suma przeciętnych wynagrodzeń w 1982 r. wynosiła 139.572 zł. Stosunek sumy wynagrodzeń M. B. do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 118,00 %.

W 1983 r. wynagrodzenie M. B. wyniosło łącznie 218.228 zł (suma kwot: 181.310 zł, 2.000 zł, 8.372 zł, 2.543 zł, 6.000 zł, 1.083 zł, 16.920 zł). Suma przeciętnych wynagrodzeń w 1983 r. wynosiła 58.644 zł. Stosunek sumy wynagrodzeń M. B. do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 132,62 %.

W 1984 r. wynagrodzenie M. B. wyniosło łącznie 295.171 zł (suma kwot: 240.740 zł, 16.700 zł, 6.000 zł, 13.191 zł, 5.000 zł, 850 zł, 12.690 zł). Suma przeciętnych wynagrodzeń w 1984 r. wynosiła 202.056 zł. Stosunek sumy wynagrodzeń M. B. do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 146,08 %.

W 1985 r. wynagrodzenie M. B. wyniosło łącznie 339.564 zł (suma kwot: 291.794 zł, 20.200 zł, 580 zł, 16.717 zł, 10.273 zł). Suma przeciętnych wynagrodzeń w 1985 r. wynosiła 240.060 zł. Stosunek sumy wynagrodzeń M. B. do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 141,45 %.

W 1986 r. wynagrodzenie M. B. wyniosło łącznie 429.344 zł (suma kwot: 320.214 zł, 15.539 zł, 7.500 zł, 25.191 zł, 6.000, 54.900 zł). Suma przeciętnych wynagrodzeń w 1986 r. wynosiła 289.140 zł. Stosunek sumy wynagrodzeń M. B. do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 148,49 %.

W 1987 r. wynagrodzenie M. B. wyniosło łącznie 513.997 zł (suma kwot: 397.322 zł, 1.750 zł, 27.365 zł, 4.000, 12.280 zł, 5.000 zł, 44.820, 21.460 zł). Suma przeciętnych wynagrodzeń w 1987 r. wynosiła 350.208 zł. Stosunek sumy wynagrodzeń M. B. do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 146,77 %.

W 1988 r. wynagrodzenie M. B. wyniosło łącznie 1.279.521 zł (suma kwot: 1.0537.13 zł, 106.00 zł, 41.207 zł, 12.808 zł, 30.000, 3.000, 8.793 zł, 24.000 zł). Suma przeciętnych wynagrodzeń w 1988 r. wynosiła 637.080 zł. Stosunek sumy wynagrodzeń M. B. do sumy przeciętnego wynagrodzenia wyniósł 200,84 %.

D o w ó d:

-

kartoteki zarobkowe za lata 1978 – 1987 z dnia 07 października 1978 r. (k. 69 akt rentowych H. B. ).

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru stanowiący sumę wskaźników z poszczególnych 20 lat kalendarzowych podzielony przez liczbę lat wyniósł 129,57 %.

( b e z s p o r n e)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie albowiem brak było podstaw do przeliczenia renty rodzinnej zgodnie z żądaniem ubezpieczonej.

Zgodnie z treścią przepisu art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 j.t.) wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15 ustawy, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego: 1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia, 2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176, 3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w art. 15, mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia (ust. 2 art. 111 ww. ustawy).

Przepis art. 15 ust. 4 ww. ustawy precyzuje, iż w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3 w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych i oblicza się stosunek każdej z tych sum do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach. Następnie oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów stanowiącą wskaźnik wysokości postawy wymiaru emerytury lub renty.

Ustalenie zatem przysługującej H. B. renty rodzinnej było możliwe na podstawie jednego z trzech wariantów określonych przepisem art. 111 ust. 1 ww. ustawy. W przypadku, gdy wniosek o świadczenie został zgłoszony do dnia 31 grudnia 1995 r., podstawę wymiaru emerytury lub renty stanowi stosownie do przepisu art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1997 r. Nr 141, poz. 943) okres kolejnych 6 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 15 lat kalendarzowych. Na tej też podstawie ustalono podstawę wymiaru renty męża ubezpieczonej. Zebrany w sprawie materiał uzasadnia wniosek, że najwyższy i najkorzystniejszy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty stanowi stosunek sumy wskaźników z lat 1989 – 1994 do liczby tych 6 lat . Zarobki M. B. kształtowały się wówczas na najwyższym poziomie w stosunku do kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego za dany rok kalendarzowy. Suma wskaźników za lata 1989 – 1994 wyniosła łącznie 1162,85 %. Suma ta podzielona przez liczbę lat 6 dała wynik 193,81 %. Przed przyznaniem prawa do renty M. B. ostatnio zajmował stanowisko dyrektora oddziału w L. Przedsiębiorstwa (...)

Analiza przedłożonych przez odwołującą się kartotek zarobkowych za lata 1978 – 1988 uzasadnia wniosek, że współczynniki za wymienione lata, ustalone nawet z uwzględnieniem wszystkich wykazanych w nich składników wynagrodzeń (organ rentowy z różnych względów nie wszystkie te składniki uwzględniał), nie były tak korzystne jak za lata 1989 – 1994. Należy zauważyć, iż najkorzystniejsza wysokość wynagrodzeń M. B. z tego okresu wynika z faktu, że wynagrodzenia te uzyskał wykonując pracę dyrektora. We wcześniejszych okresach, m. in. w latach 1978 – 1988, jego zarobki były niższe albowiem były pochodną zatrudnienia na stanowisku kierownika. Zgodnie z żądaniem ubezpieczonej organ rentowy obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z uwzględnieniem wykazanych w przedłożonych przez H. B. kartotekach zarobkowych zarobków M. B. w latach 1978 – 1988. Sporządzone przez ten organ obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru za lata 1989 – 1994 nie było kwestionowane przez odwołującą się. Sąd również uznał je za prawidłowe. Wnioskodawczyni nie kwestionowała także przedstawionego przez organ rentowy obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru z 20 najkorzystniejszych lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia, który wyniósł 129,57 % i był niższy od wskaźnika z lat 1989 – 1994. Niższy jest również wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z kolejnych 10 lat kalendarzowych z okresu od 1985 r. do 1994 r., wybranych z 20 lat kalendarzowych od 1975 r. do 1994 r., wynoszący 168,89 zł.

Stosownie do treści przepisu art. 109 ust. 1 ustawy emerytalnej, na wniosek emeryta lub rencisty wysokość emerytury określonej w art. 53 ustawy oraz renty ulega ponownemu ustaleniu na zasadach określonych w art. 110 – 113 ustawy. Jeżeli jednak w wyniku ponownego ustalenia emerytura lub renta jest niższa, świadczenie przysługuje w dotychczasowej wysokości (ust. 2 art. 109 ustawy). Kierując się treścią powołanego przepisu Sąd uznał, iż dotychczasowy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru był najkorzystniejszy z możliwych do zastosowania w sytuacji odwołującej się. Z tego powodu brak było podstaw do kwestionowania decyzji organu rentowego w tym zakresie odnoszącego się do sposobu wyliczenia przysługującego H. B. świadczenia.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. pozbawione uzasadnionych podstaw odwołanie oddalił.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1, 3 i 4 k.p.c. w związku z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 j.t.). Stawki minimalne w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego wynoszą 60 zł.