Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st.sekr.sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim

sprawy z wniosku B. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania B. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 31 sierpnia 2012 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni B. J. prawo do emerytury z dniem 15 lipca 2012 roku.

Sygn. akt VU 1030/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił B. J. prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych..

Od decyzji powyższej wnioskodawczyni wniosła w dniu 25 września 2012r. odwołanie wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury przez zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresu pracy w Zakładzie (...) w W. w charakterze lakiernika od 1 lutego 1997r. do 31 lipca 2001r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Na rozprawie w dniu 4 grudnia 2012r. wnioskodawczyni wniosła o zaliczenie jej do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w W. od dnia 1 października 1979r. do 1 marca 1993r. zgodnie z przedłożonym świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W piśmie procesowym z dnia 21 stycznia 2013r. organ rentowy nie zakwestionował złożonego przez wnioskodawczynię świadectwa pracy. Stwierdził natomiast, że po uwzględnieniu nowego świadectwa pracy wystawionego przez Spółdzielnię Pracy (...) okres pracy w warunkach szczególnych wnioskodawczyni wynosi 13 lat, 5 miesięcy i 16 dni (pismo k. 112 akt)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. J., urodzony w dniu (...), złożyła w dniu 16 lipca 2012 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akt emerytalnych)

Wnioskodawczyni na datę 1 stycznia 1999r. miała okres ubezpieczenia w łącznym wymiarze 23 lat 7 miesięcy 29 dni, w tym 13 lat, 5 miesięcy i 16 dni pracy w szczególnych warunkach..

(dowód: decyzja ZUS z dnia 31 sierpnia 2012r. – k. 7 akt emerytalnych, pismo ZUS z dnia 21 stycznia 2013r. – k. 112 akt)

B. J. była członkiem otwartego funduszu emerytalnego, w dniu 16 lipca 2012r. złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Wnioskodawczyni pracowała do 7 stycznia 2007r., następnie do 5 września 2007r. przebywała na świadczeniu rehabilitacyjnym, a od dnia 6 września 2007r. do dnia 31 marca 2008r. na rencie z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Od tego momentu wnioskodawczyni utrzymuje się z pomocy społecznej, nie pracuje zawodowo.

(dowód: wniosek emerytalny – k. 1-3 akt emerytalnych, zeznania wnioskodawczyni – protokół rozprawy z 30 stycznia 2013r. od minuty 32.18 do minuty 43.07, decyzja z dnia 24 września 2007r. – k. 23 akt rentowych)

W okresie od dnia 1 października 1979r. do dnia 31 marca 193r. wnioskodawczyni była zatrudniona w Spółdzielni Pracy (...) w W. w charakterze przewijaczki oraz w charakterze lakiernika. Pracodawca wystawił wnioskodawczyni za ten okres pracy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym potwierdził, że wnioskodawczyni w okresie od dnia 1 października 1979r. do 31 października 1989r. pracując w charakterze przewijaczki wykonywała prace zaliczone do działu VII poz. 1 pkt 11, a w okresie od dnia 1 listopada 1989r. do 31 marca 1993r. pracując w charakterze lakiernika wykonywała prace wymienione w dziale XIV poz. 17 pkt 2 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do uchwały nr 22 Zarządu Centralnego (...) z dnia 1 czerwca 1983r.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 31 marca 1993r. – k. 11 akt rentowych, świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k. 109 akt)

W okresie od 1 lutego 1997r. do 31 lipca 2001r. wnioskodawczyni była zatrudniona w Zakładzie (...) s.c. w W. w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 1 sierpnia 2001r. – k. 16 akt)

Firma zajmowała się produkcją okien i drzwi drewnianych. Wnioskodawczyni cały czas pracowała na malarni. Wnioskodawczyni w okresie od 1 lutego 1997r. do 31 grudnia 1998r. wykonywała następujące prace:

- szlifowanie stolarki okiennej i drzwiowej przy użyciu papieru ściernego;

- nakładanie na stolarkę okienną i drzwiową podkładów impregnacyjnych;

- pokrywanie stolarki okiennej i drzwiowej farbami i lakierami techniką malarską – ręcznie (pędzlem) lub natryskowo (pistoletem);

Wnioskodawczyni wykonując te prace była narażona na emisję czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy tj. pyły drewna występujące przy szlifowaniu stolarki okiennej i drzwiowej oraz czynniki chemiczne jako komponenty impregnatów, farb i lakierów wykorzystywanych do malowania stolarki okiennej i drzwiowej.

Wnioskodawczyni wykonywała te prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: zeznania świadka B. Ś. – protokół rozprawy z dnia 30 stycznia 2013r. od minuty 11.03 do minuty 19.25, zeznania świadka Z. N. - protokół rozprawy z dnia 30 stycznia 2013r. od minuty 19.25 do minuty 27.25, zeznania świadka A. B. - protokół rozprawy z dnia 30 stycznia 2013r. od minuty 27.25 do minuty 31.55, zeznania wnioskodawczyni – protokół rozprawy z 30 stycznia 2013r. od minuty 32.18 do minuty 43.07, opinia biegłego ds. BHP J. C. – k. 144 - 158 akt )

Wnioskodawczyni pracując na lakierni w Zakładzie (...) s.c. w W. w okresie od dnia 1 lutego 1997r. do dnia 31 grudnia 1998r., wykonywała pracę w warunkach szczególnych wymienioną pod pozycją 17 (lakierowanie ręczne lub natryskowe- nie zhermetyzowane) dział XIV wykaz A będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.)

(dowód: opinia biegłego ds. BHP J. C. – k. 144 - 158 akt)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy ( w przypadku wniosku złożonego przed dniem 1 stycznia 2013r.) – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawczyni należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawczyni posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawczyni ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 20 lat, ukończyła 55 lat i nie pozostawała w stosunku pracy w chwili złożenia wniosku emerytalnego. Nie budzi również wątpliwości, że wnioskodawczyni złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, gdyż takiej treści oświadczenie znajduje się we wniosku emerytalnym z dnia 16 lipca 2013r.

W zaskarżonej decyzji organ rentowy nie zaliczył wnioskodawczyni jakiegokolwiek okresu pracy w warunkach szczególnych. Nie mniej po złożeniu przez nią w toku niniejszego postępowania świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z okresu zatrudnienia od dnia 1 października 1979r. do dnia 31 marca 193r. w Spółdzielni Pracy (...) w W., organ rentowy zmienił stanowisko w sprawie i pismem z dnia 21 stycznia 2013r. ( k. 112 akt) uwzględnił w/w okres w wymiarze łącznym 13 lat, 5 miesięcy i 16 dni jako okres pracy w szczególnych warunkach. Ze złożonego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach wynika bowiem, że wnioskodawczyni w Spółdzielni Pracy (...) w W. w okresie od dnia 1 października 1979r. do 31 października 1989r. pracując w charakterze przewijaczki wykonywała prace zaliczone do działu VII poz. 1 pkt 11, a w okresie od dnia 1 listopada 1989r. do 31 marca 1993r. pracując w charakterze lakiernika wykonywała prace wymienione w dziale XIV poz. 17 pkt 2 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do uchwały nr 22 Zarządu Centralnego (...) z dnia 1 czerwca 1983r. Wprawdzie prace te odniesione są do zarządzenia resortowego, które aktualnie ma li tylko wartość informacyjną, nie mniej w/w prace wymienione są także w obowiązującym wykazie A będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. I tak, prace przewijaczki zaliczane są do prac wymienionych w wykazie A dział XIV pkt 1 w postaci obróbki surowców włókienniczych i ich przędzenie, a prace lakiernika do prac wymienionych w wykazie A dział XIV pkt 17 w postaci lakierowania ręcznego lub natryskowego - nie zhermetyzowanego.

Wobec uwzględnienia przez organ rentowy wnioskodawczyni okresu zatrudnienia od dnia 1 października 1979r. do dnia 31 marca 193r. w Spółdzielni Pracy (...) w W. jako okresu pracy w szczególnych warunkach na podstawie przedłożonego w toku niniejszej sprawy świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zbędnym było prowadzenie postępowania na okoliczność charakteru pracy B. J. w tym okresie, gdyż jedynym spornym okresem był okres pracy w Zakładzie (...) s.c. w W. od dnia 1 lutego 1997r. do dnia 31 grudnia 1998r.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawczyni w Zakładzie (...) s.c. w W. był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawczynię w okresie od dnia od dnia 1 lutego 1997r. do dnia 31 grudnia 1998r. tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Organ rentowy zakwestionowali, aby wnioskodawczyni w spornym okresie pracowała w szczególnych warunkach, gdyż nie dysponowała on świadectwem pracy w szczególnych warunkach, a z dokumentów wynikało, że w spornym okresie pracowała jako pomocnik stolarza, a nie lakiernik, jak podnosiła.

Wprawdzie stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), okresy pracy w warunkach szczególnych, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

W dokumentach znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawczyni w postaci świadectwa pracy, angaży, zakresu obowiązków jej stanowisko pracy określane jest jako pracownik pomocniczy, pomoc stolarza. Nazwa stanowiska nie przesądza jednak o charakterze wykonywanej pracy. O tym, czy dany pracownik wykonywał prace w szczególnych warunkach decyduje rodzaj wykonywanych przez niego prac, a nie nazwa jego stanowiska pracy. Świadectwo pracy tak jak i inne dokumenty osobowe są dokumentami prywatnymi, a zatem nie korzystają z domniemania prawdziwości i autentyczności jak dokumenty urzędowe (art. 244 k.p.c.). Dokumenty osobowe jako dokumenty prywatne stanowią jedynie dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte w tych dokumentach (art. 245 k.p.c.) Ponieważ wnioskodawczyni zaprzeczała prawdziwości dokumentów osobowych co do charakteru pracy w spornym okresie (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na organie rentowym jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać. Tymczasem organ rentowy, mimo spoczywającego na nim ciężaru dowodu, nie przejawił jakiejkolwiek inicjatywy dowodowej. Natomiast przeprowadzone w sprawie – z inicjatywy skarżącej - postępowanie dowodowe wykazało, że wnioskodawczyni w całym spornym okresie pracowała nie na stolarni, ale na malarni i wykonywała prace związane z lakierowaniem stolarki okiennej i drzwiowej. Potwierdzili to pracujący razem z wnioskodawczynią w tym samym zakładzie na malarni świadkowie: B. Ś. i Z. N. oraz pracownik stolarni A. B.. Z tych względów Sąd uznał, że wnioskodawczyni w całym spornym okresie pracowała na malarni.

Również szczególny charakter wykonywanej przez wnioskodawczynię pracy na malarni Sąd ustalił na podstawie zeznań w/w świadków oraz podzielonej przez Sąd opinii biegłego ds. BHP J. C.. Zważywszy, że świadkowie pracowali razem z wnioskodawczynią w spornym okresie, należy uznać że dysponują oni bezpośrednią, szczegółową, a co za tym idzie wiarygodną wiedzą co do zakresu obowiązków wnioskodawczyni oraz warunków w jakich jej praca była świadczona.

Do stałych obowiązków wnioskodawczyni na malarni wykonywanych w pełnym wymiarze czasu pracy należały prace polegające na szlifowaniu stolarki okiennej i drzwiowej przy użyciu papieru ściernego, nakładaniu na stolarkę okienną i drzwiową podkładów impregnacyjnych, pokrywaniu stolarki okiennej i drzwiowej farbami i lakierami techniką malarską – ręcznie (pędzlem) lub natryskowo (pistoletem). Wnioskodawczyni wykonując te prace była narażona na emisję czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy w postaci pyłów drewna występujących przy szlifowaniu stolarki okiennej i drzwiowej oraz czynników chemicznych jako komponentów impregnatów, farb i lakierów wykorzystywanych do malowania stolarki okiennej i drzwiowej.

Całość tych prac składała się na jeden proces technologiczny niezbędny w produkcji stolarki okiennej i drzwiowej w postaci lakierowania ręcznego nie zhermetyzowanego. Prace związane z szlifowaniem powierzchni stolarki, nakładaniem podkładów impregnacyjnych są pracami integralnie związanymi z procesem lakierowania wyrobu.

Prace polegające na lakierowaniu ręcznym nie zhermetyzowanym są pracami zaliczonymi do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., dział XIV (prace różne) poz. 17.

Wnioskodawczyni udowodniła zatem szczególne warunki swojej pracy w spornym okresie czasu zeznaniami świadków oraz opinią biegłego ds. BHP. Natomiast organ rentowy nie przedstawił jakichkolwiek dowodów, że wnioskodawczyni nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach. Nie złożył też zarzutów do opinii biegłego, co oznacza że w sposób dorozumiany podzielił wnioski końcowe opinii biegłego co do szczególnego charakteru pracy wnioskodawczyni.

Biorąc zatem pod uwagę, że wnioskodawczyni w całym spornym okresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A polegające na lakierowaniu ręcznym nie zhermetyzowanym, Sąd zaliczył jej w/w okres do pracy w szczególnych warunkach.

Po doliczeniu wnioskodawczyni spornego okresu (od dnia 1 lutego 1997r. do dnia 31 grudnia 1998r.) w wymiarze 1 roku 11 miesięcy, do uznanego przez organ rentowy w toku niniejszego postępowania stażu pracy w szczególnych warunkach (13 lat, 5 miesięcy i 16 dni), B. J. legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat 4 miesięcy i 16 dni.

Jednocześnie spełniła także pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki niezbędne do uzyskania prawa do emerytury, to jest ukończyła 55 lat (z dniem 15 lipca 2012r.), jej łączny okres zatrudnienia wyniósł 20 lat oraz rozwiązała stosunek pracy.

Z tych względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, uznając, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.