Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Tatarczyk (spr.)

Sędzia SO Barbara Braziewicz

SO Andrzej Dyrda

Protokolant Dominika Tarasiewicz

po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2015 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej im F. S. w G.

przeciwko J. J., A. J. i E. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 19 maja 2014 r., sygn. akt I C 213/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że w miejsce wyrzeczenia o ograniczeniu odpowiedzialności pozwanych do stanu czynnego spadku po L. J. zastrzega pozwanym prawo do powołania się w toku egzekucji zasądzonego od nich świadczenia pieniężnego na ograniczenie odpowiedzialności do wartości stanu czynnego spadku nabytego po L. J.;

2.  nie obciąża pozwanych kosztami postępowania odwoławczego.

SSO Andrzej Dyrda SSO Tomasz Tatarczyk SSO Barbara Braziewicz

Sygn. akt III Ca 1453/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 19 maja 2014 roku Sąd Rejonowy zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwotę 1645,08 złotych z odsetkami umownymi zastrzegając pozwanym ograniczenie ich odpowiedzialności do wartości stanu czynnego spadku po L. J., zasądził od pozwanych na rzecz powódki kwotę 930 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd ustalił, że pozwani są następcami prawnymi L. J., jako jej spadkobiercy. Spadek po niej pozwani nabyli z dobrodziejstwem inwentarza. L. J. zawarła z powódką w dniu 22 grudnia 2008 roku umowę pożyczki odnawialnej. W związku z nieterminowym regulowaniem rat pożyczki powódka dwukrotnie wezwała pożyczkobiorczynię do zapłaty powstałych zaległości. Z dniem 6 września 2010 roku wypowiedziała umowę pożyczki wobec niedotrzymania jej postanowień przez L. J.. Spowodowało to wymagalność całego zadłużenia wraz z odsetkami. L. J. zmarła w dniu 1 stycznia 2011 roku. Zgodnie z postanowieniami statutu powódki, ustanie wskutek śmierci członkostwa L. J. w spółdzielczej kasie spowodowało powstanie obowiązku spłaty pożyczki wraz z odsetkami. Na dochodzoną pozwem kwotę składa się niespłacony kapitał z tytułu pożyczki i odsetki karne. Za niezasadny uznał Sąd zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanych. Stwierdził, że odpowiedzialność pozwanych wobec powódki wynika z postanowień umowy pożyczki zawartej z powódką przez ich poprzedniczkę prawną oraz z przepisów kodeksu cywilnego. Przywołał regulację art. 922 § 1 k.c., zgodnie z którą prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców. Wskazał, że jako spadkobiercy L. J. pozwani odpowiadają za jej dług względem powódki. Ponieważ pozwani przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza, ich odpowiedzialność stosownie do art. 1031 § 2 k.c. jest ograniczona do wartości stanu czynnego spadku. Wskazał art. 319 k.p.c. jako podstawę ograniczenia w sentencji wyroku zakresu odpowiedzialności pozwanych za dług spadkowy do wartości stanu czynnego spadku. O kosztach procesu rozstrzygnął po myśli art. 98 k.p.c.

W apelacji powódka zaskarżyła wyrok w punkcie 1 w zakresie orzeczenia ograniczającego odpowiedzialność pozwanych do wartości stanu czynnego spadku, zarzuciła naruszenie art. 319 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie polegające na ograniczeniu odpowiedzialności pozwanych za dług spadkowy. W oparciu o ten zarzut domagała się zmiany wyroku poprzez zastrzeżenie pozwanym prawa powołania się na ograniczenie odpowiedzialności do wartości stanu czynnego spadku w miejsce orzeczenia ograniczającego odpowiedzialność pozwanych do wartości stanu czynnego spadku, stwierdzenia oczywistego naruszenia art. 319 k.p.c., zasądzenia od pozwanych solidarnie na jej rzecz kosztów postępowania.

Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki solidarnie na ich rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Pozwani zostali zobowiązani do zapłaty powódce należności stwierdzonej zaskarżonym wyrokiem z tytułu ich odpowiedzialności za długi spadkowe L. J.. Ponieważ spadek po L. J. pozwani przyjęli z dobrodziejstwem inwentarza, ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku ( art. 1031 § 2 k.c. ).

W przypadkach, w których pozwany ponosi odpowiedzialność z określonych przedmiotów majątkowych albo do wysokości ich wartości przepis art. 319 k.p.c. przewiduje zastrzeżenie pozwanemu przez sąd w wyroku uwzględniającym powództwo prawa do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności. Przepis ten pozostaje w związku z art. 837 k.p.c., z którego wynika, że w postępowaniu egzekucyjnym dłużnik może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności tylko wówczas, gdy ograniczenie to zostało zastrzeżone w tytule wykonawczym. Wyjątkowo zastrzeżenie takie nie jest jednak konieczne, jeżeli świadczenie zostało zasądzone od nabywcy majątku, od zarządcy ustanowionego przez sąd, kuratora spadku lub wykonawcy testamentu z powierzonego im majątku albo od Skarbu Państwa jako spadkobiercy.

Uwzględniając roszczenie dochodzone przez powódkę od pozwanych jako spadkobierców pożyczkobiorczyni zasadnie przeto zastosował Sąd Rejonowy w sprawie przepis art. 319 k.p.c. Wyrzeczenie, jakie wobec zastosowania tego przepisu zamieścił w wyroku sformułował jednak w sposób wadliwy, mianowicie nie odpowiadający literalnie brzmieniu art. 319 k.p.c.

Sformułowanie zamieszczone w zaskarżonym wyroku w rezultacie zastosowania art. 319 k.p.c. wymagało zatem korekty.

Dlatego Sąd Odwoławczy orzekł jak w punkcie 1 wyroku na podstawie

art. 386 § 1 k.p.c.

Wbrew twierdzeniom apelacji nie zachodziły podstawy do stwierdzenia oczywistego naruszenia prawa uzasadniającego zwrot opłaty od apelacji stosownie do art. 79 ust. 1 pkt 1e ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Sąd Rejonowy prawidłowo postanowił zastosować w sprawie przepis art. 319 k.p.c. Jak wynika z motywów zaskarżonego wyroku dokonał właściwej wykładni tego przepisu. Wadliwość wyroku nie polegała na kwalifikowanym naruszeniu prawa lecz wadliwym sformułowaniu wyrzeczenia opartego o art. 319 k.p.c.

Charakter sprawy, w której postępowanie odwoławcze dotyczyło wyłącznie zastrzeżenia podlegającego zamieszczeniu w wyroku z urzędu, a ingerencji sądu odwoławczego wymagał jedynie sposób sformułowania tego zastrzeżenia, uzasadniał nieobciążanie pozwanych po myśli art. 102 k.p.c. kosztami tego postępowania.

SSO Andrzej Dyrda SSO Tomasz Tatarczyk SSO Barbara Braziewicz