Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk

Sędzia SO Gabriela Sobczyk (spr.)

SR del. Roman Troll

Protokolant Dominika Tarasiewicz

po rozpoznaniu w dniu 4 marca 2015 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa P. R. (R.) i D. R. (R. )

przeciwko B. R. (1) (R.)

o alimenty

na skutek apelacji powodów i zażalenia pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 28 sierpnia 2014 r., sygn. akt IV RC 241/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

1.  w punkcie 1 o tyle, że na rzecz powoda P. R. (R.) w miejsce alimentów po 500 zł miesięcznie zasądza alimenty w kwocie po 600 zł (sześćset złotych) miesięcznie, czyli łącznie na rzecz obu powodów alimenty w kwocie po 1.100 zł (tysiąc sto złotych) miesięcznie;

2.  w punkcie 3 w ten sposób, że tytułem zwrotu kosztów procesu zasądza od pozwanego na rzecz:

a)  powoda P. R. (R.) kwotę 955 zł (dziewięćset pięćdziesiąt pięć złotych);

b)  powoda D. R. (R.) kwotę 781 zł (siedemset osiemdziesiąt jeden złotych);

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  oddala zażalenie w pozostałym zakresie;

IV.  znosi między powodem P. R. (R.) a pozwanym koszty postępowania apelacyjnego i zażaleniowego;

V.  znosi między powodem D. R. (R.) a pozwanym koszty postępowania zażaleniowego;

VI.  nie obciąża powoda D. R. (R.) kosztami postępowania apelacyjnego;

VII.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rybniku kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym.

SSR del. Roman Troll SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Gabriela Sobczyk

UZASADNIENIE

P. R. oraz D. R., wnieśli o zasądzenie od pozwanego B. R. (2) alimentów w kwocie po 850 zł miesięcznie na rzecz małoletniego P. oraz po 650 zł na rzecz D., płatnych do 10 każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki. W uzasadnieniu strona powodowa podniosła, iż rodzice małoletnich pozostają małżeństwem. Pozwany nie łoży na ich utrzymanie a koszty w tym zakresie ponosi wyłącznie matka.

Na rozprawie w dniu 28 sierpnia 2014r. strona powodowa ograniczyła żądanie do kwot po 550 i 700 zł miesięcznie.

Pozwany B. R. (2) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości podnosząc, że powództwo jest co najmniej przedwczesne, a wobec tego bezzasadne. Zaprzeczył jakoby pozwany nie łożył na utrzymanie dzieci podnosząc iż oboje rodzice uczestniczą w dostarczaniu małoletnim środków utrzymania i wychowania. Nadto pozwany ponosi w całości koszty utrzymania domu w którym zamieszkuje rodzina.

Pismem z dnia 13.06.2014 powód uznał roszczenia P. do kwoty 400 zł/m i D. do kwoty po 300 zł/m.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2014r. Sąd Rejonowy w Rybniku zasądził od pozwanego B. R. (2) na rzecz małoletnich powodów P. i D. rodzeństwa R. alimenty w kwocie po 500,00 zł miesięcznie tj. łącznie 1000,00 zł, płatne do rąk matki małoletnich powodów A. R. do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat począwszy od dnia 01 września 2014 roku; w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Nadto zasądził od pozwanego na rzecz matki małoletnich powodów A. R. kwotę 2400,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego; odstąpił od obciążania stron kosztami postępowania sądowego a wyrokowi w punkcie 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy ustalił, że małoletni powowie D. R. urodzony (...) i P. R. urodzony (...) są dziećmi pochodzącymi z małżeństwa A. i B. R. (2). Pomiędzy małżonkami nie toczy się sprawa o rozwód lub separację.

Rodzice małoletnich pozostają w separacji faktycznej co najmniej od 07 czerwca 2014r. kiedy to A. R. wyprowadziła się z dziećmi z domu należącego do pozwanego do mieszkania typu M4 stanowiącego jej majątek odrębny.

A. R. jest zatrudniona w SP ZOZ (...) nr 3 w R. w pogotowiu ratunkowym jako ratownik medyczny-kierowca uzyskując przeciętny miesięczny dochód około 2600 netto. Innych dochodów nie uzyskuje. Zamieszkuje aktualnie wspólnie z małoletnimi powodami w mieszkaniu własnościowym typu M4 w R. stanowiącym jej majątek odrębny. Czynsz za mieszkanie wynosi około 650 zł, ( w tym koszty woda i CO,) koszt prądu i gazu to łącznie około 100 zł/m. (...) to koszt telewizja 40 zł/m, internet 64 zł/m. We wcześniejszym okresie zamieszkiwała w domu pozwanego który ponosił koszty mediów.

Aktualne koszty mieszkaniowe przypadające na każdego z powodów to kwota około 285 zł/m.

Osobiste koszty utrzymania matki powodów obejmują: żywność około 500 zł/m, odzież 100 zł/m ( deklarowano 200 zł/m), środki czystości 150zł/m, koszty dojazdu do pracy 300 zł/m, telefon komórkowy 80 zł/m, rata kredytu hipotecznego na zajmowane mieszkanie około 570 zł/m, koszty ubezpieczenia samochodu 450 zł rocznie czyli około 40 zł/m. Nie potrafiła wskazać kwotowo pozostałych kosztów utrzymania samochodu. Sąd przyjął iż wynoszą one około 50 zł/m. Zatem aktualnie łączny koszt utrzymania matki małoletnich powodów wraz z kosztami mieszkaniowymi to kwota około 2000 zł/m.

Sąd Rejonowy ustalił, że małoletni powodowie liczą obecnie 2 i 7 lat. P. rozpoczął od września naukę w I klasie szkoły podstawowej.

Na miesięczne uzasadnione koszty utrzymania małoletnich powodów składają się w ujęciu miesięcznym analogiczne pozycje, tj: wyżywienie po 250 zł/m, środki czystości 50 zł/m, odzież po 60 zł, zabawki po 15 zł/m, święta Bożego Narodzenia 75 zł/ rocznie, Ś. Wielkanocne 75 zł rocznie, lekarstwa 120 zł/ rocznie, paliwo na dowożenie na zajęcia ok. 50 zł/m. Nadto dodatkowe koszty utrzymania dotyczące P. to ubezpieczenie 60 zł/rocznie, przedszkole około 160 zł/m, komitet około 20 zł/m, zajęcia szachowe 10 zł/m, judo 60 zł/m, kurs pływania 25 zł/m. W okresie wakacyjnym dziecko nie korzystało z dodatkowych zajęć. Koszt wyprawki szkolnej to 250 zł rocznie czyli około 20 zł/m.

Dodatkowe koszty dotyczące D. to mleko modyfikowane 60 zł/m, wcześniej 116 zł, kaszka 7 zł/m, chusteczki nawilżone 30 zł/m, pieluchy jednorazowe 120 zł/m.

Przy uwzględnieniu kosztów mieszkaniowych ( czyli po 285 zł) Sąd Rejonowy ustalił, że aktualne miesięczne koszty utrzymania wynoszą odpowiednio dla P. około 900 zł/m oraz dla D. około 950 zł/m.

Matka małoletnich powodów zorganizowała dzieciom wyjazdy wakacyjne których koszt na każde dziecko wyniósł po 1500 zł. Jednak w ocenie Sądu zważywszy na poziom dochodów rodziców aktualnie rodziny nie stać na tego typu wydatki.

Ustalając uzasadnione koszty wyżywienia powodów Sąd Rejonowy uwzględnił, że znaczną część miesiąca w związku z szeroko ustalonymi kontaktami z ojcem powodowie spędzają pod opieką pozwanego.

Sąd Rejonowy wskazał, że małoletni utrzymują kontakty z ojcem. Pomiędzy rodzicami brak jednak porozumienia w tym zakresie. Ojciec deklaruje wolę naprzemiennego sprawowania pieczy nad dziećmi na zasadach analogicznych, jakie obowiązywały w trakcie trwania zgodnego pożycia małżonków. Matka dzieci wyraża natomiast zgodę na kontakty ojca w weekendy, co dwa tygodnie z noclegiem oraz w konkretne dni w tygodniu, łącznie 5-10 dni w tygodniu. W podobny sposób przebiegały kontakty w poprzednim okresie. W związku z tym Sąd Rejonowy przyjął iż aktualny, niesporny zakres kontaktów generuje koszty po stronie pozwanego zakresie nie mniejszym niż 200 zł/m.

Odnośnie sytuacji pozwanego Sąd Rejonowy ustalił, że B. R. (2) jest zatrudniony w SP ZOZ (...) nr 3 w R. w pogotowiu ratunkowym jako ratownik medyczny-kierowca uzyskując przeciętny miesięczny dochód około 2600 netto. Innych dochodów nie uzyskuje.

Zamieszkuje w domu jednorodzinnym stanowiącym jego własność. W budynku tym zamieszkiwali wspólnie z żoną i dziećmi przed rozstaniem. Koszty utrzymania domu aktualnie to: energia około 100 zł/m, telewizja 50 zł/m, Internet 50 zł/m, wywóz śmieci około 53 zł/m, podatek od nieruchomości około 200 zł/rocznie , nad to koszty ogrzewania to kwota około 3000 zł /rocznie, niezbędne remonty około 2000 zł/rocznie.

Pozwany na swoje wyżywienie wydaje 500 zł miesięcznie, odzież 80 zł/m, środki czystości i kosmetyki 80 zł/m, paliwo do samochodu 400 zł/m, naprawy samochodu 50 zł/m, ubezpieczenie samochodu i motoru ok. 50 zł/m. telefon 90 zł/m. Dodatkowe ubezpieczenie pracownicze 100 zł/m. Powód ponad to wpłacał po 400 zł/m na polisę założoną na rzecz małoletnich bez uzgodnienia z żoną. Ten koszt nie został uznany za zasadny przez Sąd Rejonowy w aktualnej sytuacji finansowej rodziny.

Sąd Rejonowy ocenił iż informacje strony powodowej co do przedstawienia w zestawieniach kosztów utrzymania i zeznaniach matki powódki są zawyżone w zakresie kosztów jej odzieży, wyżywienia, chemii i paliwa na dojazdy małoletnich oraz wyjazdów wakacyjnych. Na te ostanie w aktualnej sytuacji rodziny praktycznie nie stać. Miarkował zatem owe koszty do poziomu dochodów porównywalnej rodziny o analogicznych dochodach. Część kosztów deklarowanych, a nawet realnie ponoszonych w tym wyjazdy wakacyjne Sąd ocenił jako niezasadne z perspektywy możliwości majątkowych rodziców .

W tym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z regulacją art. 133 § 1 kr i o, każdy z rodziców obowiązany jest do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zgodnie z § 2

Zakres świadczeń alimentacyjnych ustawodawca określił z kolei w art. 135 § 1 kr i o, uzależniając go z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego z drugiej zaś od możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Przez usprawiedliwione potrzeby należy rozumieć potrzeby, których zaspokojenie zapewni podmiotowi uprawnionemu do alimentów odpowiedni rozwój fizyczny i duchowy. A zatem są to nie tylko elementarne potrzeby polegające na zapewnieniu minimum egzystencji lecz również te, których celem jest stworzenie warunków bytowania stosownie do wieku uprawnionego, stanu zdrowia i innych okoliczności, których uprawniony nie jest w stanie własnymi siłami sobie zapewnić.

Wskazał, że pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można przy tym - co słusznie wskazano w orzecznictwie Sądu Najwyższego - odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcia te (usprawiedliwione potrzeby uprawnionego i możliwości majątkowe oraz zarobkowe zobowiązanego) w praktyce pozostają bowiem we wzajemnej zależności i obie te przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustaleniu przez sąd wysokości alimentów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1969 roku, III CRN 350/69, OSNPG 1970/2/15). Wskazał nadto, że przy ocenie zakresu obowiązku alimentacyjnego należy brać pod uwagę także usprawiedliwione potrzeby własne zobowiązanego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1975 roku, III CRN 330/75, LEX nr 7777).

Sąd Rejonowy wskazał, ze powodowie są małoletni, a co za tym idzie nie są w stanie samodzielnie się utrzymać. Dlatego też koszt utrzymania powodów w całości obciąża ich rodziców. Matka małoletniej realizuje swój obowiązek alimentacyjny wobec dzieci nie tylko finansowo, ale i poprzez osobiste starania o ich byt i wychowanie. Pozwany natomiast prócz finansowego przyczyniania się do utrzymania powódki, regularnie kontaktuje się z nimi, niekwestionowanym przez oboje rodziców jest iż owe kontakty będą odbywały się od 5-10 dni w miesiącu.

Sąd Rejonowy wyszedł od ustalenia, że łączny miesięczny koszt utrzymania małoletnich powodów wynosi odpowiednio dla P. około 900 zł i D. około 950 zł oraz że każdy z rodziców małoletniej powódki dysponuje identycznymi możliwościami zarobkowymi, wykonują bowiem to samo zatrudnienie.

Uwzględniając aktualne możliwości zarobkowe obojga rodziców, a także wkład wychowawczy oraz własne koszty utrzymania stron, Sąd rejonowy uznał roszczenie strony powodowej za zasadne, choć nie w wysokości objętej żądaniem pozwu. wskazał, że w realiach niniejszej sprawy ojciec winien w większej od matki części łożyć na utrzymanie dzieci. Jednak kwoty dochodzone czyli po 800 i 600 zł przekroczyłyby możliwości zarobkowe pozwanego i związane byłyby dla niego z nadmiernym uszczerbkiem, a zarazem są niewspółmierne do obciążającego tegoż rodzica zakresu obowiązku alimentacyjnego. W ocenie Sądu Rejonowego kwota po 500 zł, czyli łącznie 1000 zł/m, mieści się w granicach zarobkowych pozwanego i jednoczenie w większej części zabezpieczy potrzeby materialne powodów.

W pozostałej części Sąd Rejonowy powództwo oddalił, mając na uwadze sytuację materialną matki małoletniej, która również powinna przyczyniać się do zaspokojenia potrzeb powodów, w ramach własnych możliwości zarobkowych.

Za istotne Sąd Rejonowy uznał, że pozwany będzie ponosił dodatkowe koszty związane z kontaktami na dzieci które Sąd wycenił na kwotę nie mniejszą niż 200 zł/m. Zatem koszty obciążające ojca to nie mniej niż 1000 zł alimentów oraz 200 zł świadczenia w czasie kontaktów, natomiast koszty obciążające matkę to kwota około 850 zł/m. w ocenie Sądu Rejonowego kwota obciążająca matkę mieści się również w zakresie jej możliwości majątkowych.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz małoletnich powodów alimenty w kwocie po 500 zł miesięcznie, płatne do rąk matki małoletnich powodów od dnia 1 września 2014r. z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia.

Ustalając początkowy termin owego obowiązku Sąd Rejonowy wziął pod uwagę skuteczne zabezpieczenie stosowane w sprawie oraz zmodyfikowaną na rozprawie treść pozwu.

O kosztach Sąd Rejonowy orzekł mając na uwadze wynik postępowania, a także dyspozycję art. 98 § 1 k.p.c. oraz art. 100 k.p.c. Sąd Rejonowy z mocy powołanych przepisów w zw. z § 7 ust. 4 oraz § 6 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokacie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. 2013 poz. 461) zasądził od pozwanego na rzecz matki małoletnich powodów kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego obu małoletnich powodów. Wskazał, ze włożył tym samym na pozwanego obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, wobec nieznacznego oddalenia żądania. Sąd rejonowy wskazał, że nie znalazł przy tym podstaw do zastosowania dyspozycji art. 102 kpc albowiem w realiach niniejszej sprawy nie zachodzą szczególe wypadki uzasadniające obniżenie wysokości zasądzonych kosztów zastępstwa procesowego. Podkreślił iż pozwany w odpowiedzi na pozew domagał się oddalenia powództwa w całości, a fakt udzielenia zabezpieczenia lub późniejszego częściowego uznania roszczenia nie może być traktowany jako okoliczności uzasadniające zastosowanie art. 102 kpc.

Mając zaś na uwadze aktualną sytuację majątkową stron oraz wagę obowiązku alimentacyjnego, Sąd Rejonowy na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania stron kosztami postępowania w pozostałym zakresie

O odsetkach na wypadek opóźnienia Sąd orzekł w myśl przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c., natomiast o natychmiastowej wykonalności punktu 1 wyroku orzekł na mocy art. 333 § 1 pkt. 1 k.p.c

Apelację od tego rozstrzygnięcia wnieśli powodowie, zaskarżając wyrok w części w zakresie w jakim Sąd Rejonowy oddalił żądanie alimentacyjne powodów ponad kwotę po 500 zł na rzecz każdego z nich, a to co do kwot po 300 zł odnośnie powoda P. R. i kwotę po 100 zł na rzecz D. R..

Zarzucił temu wyrokowi naruszenie prawa materialnego, art. 135§1 oraz §2 krio poprzez błędna ich wykładnię polegającą na przyjęciu, że przy istnieniu istotnej dysproporcji w zaangażowaniu się poprzez osobiste starania o wychowanie i utrzymanie dzieci rozdzielenie obowiązku alimentacyjnego między rodziców dziecka pozostawione jest dowolnej decyzji Sądu bez zrelatywizowania go w w.w. dysproporcji podczas gdy przy ustaleniu takiej istotnej dysproporcji przepisy te nakazują przeprowadzić rozkład obowiązku alimentacyjnego w wymiarze finansowym realnie odnosząc go do tej dysproporcji, w tym uwzględniając istotnie różny nakład pracy każdego z rodziców i kosztów finansowych opieki nad dziećmi. Zarzucili ponadto naruszenie przepisów postępowania a to art. 233kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu że w wystarczającym stopniu przy rozkładzie obowiązku alimentacyjnego między rodziców powodów uwzględnił wkład wychowawczy i osobiste starania matki małoletnich powodów w wychowanie i utrzymanie dzieci, podczas gdy małoletnie dzieci są wychowywane i mieszkają wraz z matką, a ojciec widuje je jedynie kilka dni w miesiącu co w świetle wiedzy i doświadczenia życiowego nakazuje wnioskować o istotnej dysproporcji zaangażowania rodziców w wychowanie i utrzymanie dzieci przez ich osobiste starania oraz wpływu tych starań na możliwości zarobkowe rodziców. Zarzucili też naruszenie 233kpc poprzez nie wszechstronne rozważenie materiału dowodowego i przyjęcie przez Sąd, że miesięczny koszt utrzymania małoletnich wynosi 1850zł, podczas gdy wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego wskazują na istnienie różnicy w kosztach utrzymania dzieci w wieku 2 i 7 lat, przy czym wydatki dziecka starszego zostały ustalone na poziomie nieodpowiednim nawet wydatkom początkowym w roku szkolnych, zgodnie zaś z zebranym materiałem dowodowym koszty utrzymania małoletnich powodów wynoszą około 2100 zł. zarzucili ponadto sprzeczność ustaleń faktycznych Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że okoliczność wkładu wychowawczego i osobistych starań matki za marginalne w sprawie, tymczasem matka spełnia swoje obowiązki alimentacyjne głownie poprzez osobiste starania o wychowanie małoletnich. Sprzeczność ta w ocenie skarżących wyraża się nadto tym, że zasądzenie przez Sąd kwoty 1000 zł miesięcznie nie jest adekwatne do pełnego utrzymania dzieci przy uwzględnieniu wyższych kosztów ponoszonych przez ich matkę o9raz jej większego zaangażowania przez osobiste starania o wychowanie i utrzymanie dzieci, gdy pozwany zarabia 2900 zł netto. Skarżący podnieśli, że kwoty kosztów utrzymania małoletnich są wyższe o ok. 300-350zł od kwot przyjętych w tym zakresie przez Sąd Rejonowy.

Stawiając te zarzuty powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 2 i zasądzenie od pozwanego na rzecz P. R. dalszych alimentów po 300 zł miesięcznie, zaś na rzecz D. R.- dalszych alimentów po 100 zł miesięcznie wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia w płatności, płatnych do rąk matki małoletnich w terminie do 10 każdego miesiąca, począwszy od 1 września 2014r. wnieśli ponadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych.

Zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach zawarte w zaskarżonym wyroku wniósł pozwany. Zarzucił mu naruszeni art. 102 kpc poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz matki powodów zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego w wysokości 2400 zł, podczas gdy na zasadzie słuszności kwota winna odpowiadać procentowej wygranej powodów w sprawie oraz uwzględniać wysokość uznanych przez pozwanego alimentów. Stawiając ten zarzut wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia o kosztach zawartego w punkcie 3 wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 480zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

W uzasadnieniu wskazano, że w sprawie zaistniały podstawy do zastosowania art. 102kpc, a to z uwagi na zasady współżycia społecznego, bowiem pozwany od marca do sierpnia 2014r. przekazywał powodom alimenty po 1400 zł miesięcznie. Na rozprawie w dniu 28 sierpnia 2014r. pozwany deklarował chęć zawarcia ugody na łączną kwotę 1000 zł miesięcznie. Wskazano, że sporna była kwota 800 zł, bowiem pozwany uznał alimenty do 700 zł miesięcznie. Skoro powództwo zostało uwzględnione jedynie częściowo, to powodom należy się jedynie 20% kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji powodów i zasądzenie od powodów w na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym , a powodowie o oddalenie zażalenia pozwanego i zasądzenie od pozwanego na rzecz matki powodów zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w niewielkim zakresie zasługiwała na uwzględnienie.

Podniesione w apelacji zarzuty naruszenia sprzeczności ustaleń faktycznych z treścią zebranego sprawie materiału dowodowego o tyle odniosły skutek, że poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne wymagają modyfikacji. Otóż analiza materiału sprawy i ustaleń Sądu prowadzi do wniosku, że Sąd Rejonowy nieprawidłowo określił ostateczną wysokość potrzeb powoda P. R.. Zsumowanie przyjętych przez Sąd Rejonowy usprawiedliwionych wydatków na jego utrzymanie nie daje bowiem kwoty 900 zł, jaką przyjął Sąd Rejonowy, lecz kwotę ok.1030zł. Jakkolwiek w wydatkach tych nie ujęto comiesięcznych kosztów kształcenia P. istniejących od września 2014r.(wydatków na przybory szkolne, składki klasowe, wycieczki szkolne), to jednak dokładne przyjrzenie się ustalonym wydatkom pozwala na przyjęcie, że również te wydatki szkolne mieszczą się w wyżej wymienionej kwocie ok.1000 zł. Sąd Rejonowy do wydatków na utrzymanie P. przyjął kwotę 160zł na przedszkole, do którego w okresie od 1 września 2014r. powód ten już nie uczęszcza. Zatem wskazana kwota przyjęta przez Sąd Rejonowy obecnie może być przeznaczana na potrzeby szkolne dziecka czy częściowo na potrzeby związane z bieżącą rozrywką (zabawy z rówieśnikami, wyjazdy itp). Ponadto w w/w kwocie 1000 zł uwzględniono wydatki po 20 zł miesięcznie na wyprawkę szkolną. Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena usprawiedliwionych potrzeb małoletnich jest prawidłowa, nie sposób jej zarzucić rażącej sprzeczności z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Ustalić ponadto należało, że w ugodzie zawartej w dniu 6 listopada 2014r. przed mediatorem rodzice powodów ustalili szeroko kontakty małoletnich powodów z ojcem. Obejmują one spotkania w każdą środę miesiąca, wszystkie parzyste weekendy roku od piątku od 16.00 do niedzieli do 17.00., a nadto praktycznie połowę świąt Bożego Narodzenia, Wielkanocy oraz co drugi S. i Nowy Rok. Ponadto rodzice uregulowali w ugodzie, ze powodowie spędzać będą z rodzicami po połowie wakacje zimowe oraz po połowie wakacje letnie.

Daje to zatem regularnie co najmniej 8 dni w miesiącu, a w czasie wakacji, ferii – do 15 dni w miesiącu.( ugoda, k. 32- 33 akt IV Nsm 1058/14).

Z powyższą modyfikacją Sąd Okręgowy przyjmuje ustalenia Sądu Rejonowego za własne.

Wskazane ustalenia pozwalają na uznanie, że jedynie w zakresie alimentów na rzecz P. R. zaskarżony wyrok wymagał zmiany, skoro z szczegółowych ustaleń faktycznych wynikają wyższe koszty jego utrzymania niż ostatecznie przyjął Sąd Rejonowy. Przy tym niewątpliwie zgodzić się należy z apelacją, że potrzeby dziecka 2-3 letniego, a potrzeby 7-8 latka są inne przede wszystkim przedmiotowo ( większe potrzeby pielęgnacyjne, potrzeby związane ze specjalnym odżywianiem, zabawami w okresie wczesnego dzieciństwa tj. u młodszego powoda, a większe koszty związane z kształceniem i spędzaniem czasu w gronie rówieśników u starszego dziecka). Innymi też konsekwentnie kwotami się one wyrażają, co zostało uwzględnione w ostatecznie innych przyjętych kwotach usprawiedliwionych potrzeb powodów. Ta inność nie wyraża się jednak znacznymi różnicami kwot, lecz bardziej innymi składowymi tychże kwot.

Ustalając prawidłową wysokość alimentów należy wziąć pod uwagę także okoliczność, że ojciec powodów jest zainteresowany kontaktami z nimi, co wynika z szeroko ustalonych kontaktów z małoletnimi. Należy uwzględnić też okoliczność, że tak szerokie kontakty ojca z małoletnimi powodują, że i on w części realizuje swój obowiązek alimentacyjnym przez osobistą pieczę nad nimi, nadto w czasie kontaktów (co najmniej przez 8 dni w miesiącu) dzieci pozostają na jego utrzymaniu, on pokrywa koszty ich wyżywienia, w tym czasie, ponosi koszty związane z ich przewożeniem w tych dniach czy odbieraniem ze szkoły, koszty ewentualnych rozrywek itp.

Jakkolwiek matka sprawuje tę pieczę w szerszym zakresie, to jednak wskazana okoliczność dotycząca szerokich kontaktów ojca z małoletnimi synami nie może pozostać bez wpływu na wysokość zasądzonych alimentów. Nadmienić przy tym należy na marginesie, że szerokie kontakty dzieci z każdym z rodziców są zasadniczym warunkiem prawidłowego rozwoju dziecka i starania obojga rodziców zmierzające do ich zapewnienia winny być oceniane bardzo pozytywnie.

Skoro zatem przy ustalaniu wysokości alimentów powinny być uwzględnione wszystkie okoliczności wymienione w art. 135§1 i 2 krio, nie mogło też umknąć Sądowi Okręgowemu, że pozwany i matka powodów pracują u tego samego pracodawcy na takich samych stanowiskach. Zatem ich możliwości zarobkowe ocenić należy jako równe. Skoro zatem strona powodowa podnosi, że pozwany zarabia ok. 2900zł, to na tym samym poziomie są możliwości zarobkowe matki powodów.

Zważywszy na powyższe Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że konieczna jest zmiana wysokości alimentów na rzecz powoda P. R., bowiem jego usprawiedliwione potrzeby przekraczają kwotę 900 zł ustaloną przez Sąd Rejonowy.

W tych okolicznościach, biorąc pod uwagę możliwości zarobkowe rodziców, potrzeby małoletniego oraz zakres, w jakim każdy z rodziców sprawuje osobistą pieczę nad powodami, Sąd Okręgowy podwyższył kwotę alimentów na rzecz powoda P. R. do 600 zł. W tym zakresie zmienił wyrok Sądu Rejonowego na podstawie art. 386§1kpc.

Dalej idąca apelacja, z uwagi na prawidłowe ustalenia Sądu Rejonowego oraz ustalony w postępowaniu odwoławczym zakres, w jakim ojciec powodów uczestniczyć powinien zgodnie z zawartą ugodą dotyczącą kontaktów z małoletnimi w sprawowaniu nad nimi osobistej pieczy, jak i niezakwestionowane w apelacji potrzeby osobiste każdego z rodziców, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

Dokonana przez Sąd Okręgowy zmiana wyroku dotyczyła w związku ze złożonym przez pozwanego zażaleniem także rozstrzygnięcia o kosztach procesu przed Sądem Rejonowym, w części zmiana tego rozstrzygnięcia zależna była ponadto od dokonanej na skutek apelacji zmiany rozstrzygnięcia odnośnie małoletniego P. R..

Zażalenie pozwanego w części odniosło skutek. Podnieść należy, że powodowie wystąpili z wyższym żądaniem niż ostatecznie zostało uwzględnione. Zakres procentowy w jakim żądanie P. R. i D. R. zostało uwzględnione ( 73%) powoduje, że zasadny jest zarzut apelacji o błędnym obciążeniu pozwanego kosztami poniesionymi przez powodów w pełnej wysokości.

Przy tym nie można zgodzić się z pozwanym co do tego, że zaistniały w sprawie okoliczności do zastosowania wobec niego art. 102 kpc. Nie uzasadnia zastosowania tego przepisu ani sytuacja materialna pozwanego ani okoliczności sprawy. Pozwany nie uznał przy tym powództwa w całości ani nawet w części przy pierwszej czynności, a zakres uznania dokonanego w dalszym toku postępowania nie ma żadnego znaczenia dla określenia obowiązku zwrotu kosztów w postępowaniu( nie zaistniały w sprawie bowiem okoliczności z art. 101 kpc).

Zażalenie wskazuje, że w okolicznościach sprawy zasadnym jest stosunkowe rozdzielenie kosztów na podstawie art. 100 kpc. Opierając zatem swe rozstrzygnięcie na tej regule Sąd Okręgowy dokonał przeliczenia kosztów poniesionych przez obie strony, uznając przy tym że powodom należy się zwrot odpowiedniej do wyniku postępowania części kosztów w postaci wynagrodzenia jednego pełnomocnika obliczonego od zsumowanych żądań pozwu(tj. od kwoty 18 000zł jako wartości przedmiotu sprawy. Ta wysokość jako podstawa do wyliczeń nie była kwestionowana przez żądną ze stron.

Powodowie korzystali z pomocy jednego pełnomocnika, którego nakład pracy ocenić należy łącznie dla obu powodów, bowiem okoliczności faktyczne oceniane w postępowaniu stanowiące podstawę oceny roszczenia powodów i zajmowanego przez nich stanowiska są w zasadniczej części wspólne.

To doprowadziło Sąd Okręgowy do uznania, że łącznie powodom należy się od pozwanego kwota 1736 zł. Wynika ona z wyliczenia wszystkich kosztów postępowania( 2400zł + 60 zł) x 73% = 1796zł – 60 zł ( koszty wynagrodzenia pełnomocnika już przez pozwanego) = 1736 zł.

Sąd Okręgowy dokonał podziału tej sumy na każdego z powodów, bowiem nie ma pomiędzy nimi więzi solidarności. Podział ten został dokonany w proporcji wynikającej z ostatecznie zasądzonych na ich rzecz świadczeń alimentacyjnych( 45% - powód D. R., 55% P. R..

Z tych powodów orzeczono o zmianie zaskarżonego postanowienia o kosztach na podstawie art. 386§1kpc w zw. z art. 397§2kpc oraz art. 100 kpc.

Dalej idące zażalenie jako niezasadne (z przyczyn wskazanych w treści uzasadnienia) oddalono na podstawie art. 385kpc w zw. z art. 397§2kpc.

Częściowe uwzględnienie apelacji P. R. oraz częściowe uwzględnienie zażalenia pozwanego wobec obu powodów daje podstawy do zastosowania w zakresie postępowania odwoławczego art. 100 zd. 1 kpc poprzez zniesienie kosztów wskazanych postępowań pomiędzy powodami i pozwanym.

W związku z oddaleniem apelacji powoda D. R. w całości Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż to, że zobowiązany do zwrotu kosztów byłby w tym zakresie małoletni powód uzasadnia zastosowanie w sprawie art. 102 kpc. Obciążenie małoletniego powoda kosztami postępowania na rzecz jego ojca stałoby bowiem w sprzeczności z okolicznością, że na pozwanym ciąży obowiązek alimentacyjnym wobec małoletniego, którego zresztą dotyczyło niniejsze postępowanie.

Konsekwencją tego, że apelacja w części została uwzględniona była konieczność pobrania od powoda na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Rybniku części opłaty od apelacji, od uiszczenia której powodowie byli zwolnieni. Obciążenie to ma za swą podstawę art. 113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( tekst jedn. Dz. U. z 2014 poz. 1025ze zm. ).

Z tych powodów orzeczono jak w sentencji.

SSR(del.) Roman Troll SSO Magdalena Balion-Hajduk SSO Gabriela Sobczyk