Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 lutego 2013 r

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący : Sędzia SA Józef Wąsik

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2013 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. we W.

przeciwko (...) spółce z o.o. w K.

o zapłatę

w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych

na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 17 grudnia 2012r, sygn. akt IX GC 853/12

p o s t a n a w i a :

oddalić zażalenie.

Sygn. akt I ACz 195/13

UZASADNIENIE

Postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 27 lutego 2013 roku

Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Krakowie w sprawie o sygn. akt IX GC 853/12 z powództwa (...) Sp. z o.o. we W. przeciwko (...) Sp. z o.o. w K. o zapłatę oddalił wniosek strony powodowej o zwolnienie od kosztów postępowania. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że nie wykazała ona, że nie ma środków na pokrycie opłaty sądowej od pozwu. Podał, że powodowa spółka w 2012 roku osiągnęła wpłaty w wysokości 1.580.000 zł, a dochodzone roszczenie dotyczy roku 2009. Wydatki inne niż koszty sądowe nie korzystają z pierwszeństwa przed kosztami sądowymi. Dlatego nie można uzasadniać wniosku o zwolnienie od kosztów w ten sposób, że mając środki wystarczające na pokrycie kosztów woli je wydać na inne cele niż koszty sądowe, aby w ten sposób ubiegać się o pomoc państwa. W szczególności nie może powoływać się na konieczność zwrotu pożyczki w kwocie 279.500 zł głównemu udziałowcowi spółki w 2012 roku.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła strona powodowa. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych wyrażający się w stwierdzeniu, że powódka mogła zgromadzić sumę 81.250 zł na opłatę sadową podczas gdy ze złożonych do wniosku dokumentów wynika, że nie mogła tego uczynić. W związku z powyższym wniosła o zmianę przedmiotowego postanowienia poprzez zwolnienie powódki od kosztów sądowych w całości oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania zażaleniowego. W uzasadnieniu wskazała, że przedłożone przed Sądem Okręgowym dowody wskazują na to, że strona powodowa nie może ponieść kosztów sądowych w wysokości 81.250 zł. Zła sytuacja finansowa związana jest również z działaniami strony pozwanej, co powoduje, że strona powodowa nie ma obecnie środków, które możnaby spieniężyć. Na dzień 31.12.2011 roku jej zobowiązania wyniosły 971.571.90 zł, a na dzień 31.10.2012 roku - 840.867,90 zł. Nie można przy ocenie kondycji finansowej spółki powoływać się na to że spółka posiada aktywa, gdyż nie są one w jej posiadaniu i nie może firma swobodnie nimi dysponować. Podała również, że posiadanie aktywów nie jest równoznaczne z posiadaniem środków na koszty sądowe. Nadmieniła, że wysokość opłat w okoliczności konkretnej sprawy może doprowadzić do zamknięcia drogi sądowej. Brak możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej może spowodować niemożność prowadzenia działalności gospodarczej i upadłość powódki. Dodała, ze roszczenie co prawda dotyczy 2009 roku, ale w tamtym czasie powódkę i pozwaną łączyły trwałe stosunki gospodarcze i powódka nie myślała, ze trudności będą trwałe. Przyznała, że w 2012 roku otrzymała wpłaty w wysokości 1.580.000 zł, ale równocześnie dokonała spłaty roszczeń w kwocie 1.547.773,36 zł. Natomiast spółka (...) Sp. z o.o. przekazanymi na jej rzecz kwotami regulowała zadłużenie strony powodowej.

Sąd zważył co następuje:

Zażalenie nie ma uzasadnionych podstaw.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego sąd I instancji prawidłowo orzekł o oddaleniu wniosku strony powodowej w oparciu o art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167 poz. 1398 ze zm.) uznając, że strona powodowa nie wykazała braku posiadania dostatecznych środków finansowych na uiszczenie opłaty sądowej od pozwu w wysokości 81.250 zł. Sąd Okręgowy dokonał w sprawie prawidłowej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, którą Sąd Apelacyjny podziela a poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne przyjmuje za własne na potrzeby postępowania zażaleniowego.

Stosownie do treści powyższego artykułu, osoba prawna może uzyskać zwolnienie od kosztów sądowych o ile wykaże, że nie posiada dostatecznych środków na ich poniesienie. Z cytowanego przepisu wynika, iż osoba prawna ubiegająca się o zwolnienie jej od kosztów sądowych powinna wykazać, że nie ma środków na ich poniesienie. Wykazanie braku posiadania dostatecznych środków na poniesienie kosztów sądowych oznacza konieczność udowodnienia spełnienia tej okoliczności, nie wystarczy więc – jak w przypadku osób fizycznych – samo złożenie oświadczenia. To na wnioskującym zatem spoczywa ciężar udowodnienia istnienia przesłanek do skorzystania ze zwolnienia od ponoszenia kosztów sądowych.

Wskazać należy, że skarżąca spółka, w 2011 roku osiągnęła wpływy w kwocie 4.641.605,67 zł. Wskazać należy, że przychód obrazuje potencjalne możliwości finansowe strony i określa skalę wydatków, jakie jest w stanie ponieść. Strona powodowa winna była tak gospodarować środkami finansowymi, aby zabezpieczyć odpowiednią kwoty na prowadzenie postępowań sądowych, które ze swej natury są odpłatne.

Przy ocenie żądania zwolnienia od kosztów sądowych istotny jest bowiem nie tylko stan majątkowy strony w chwili rozstrzygania wniesienia wniosku o zwolnienie czy też orzekaniu o żądaniu, lecz także możliwość zaoszczędzenia na opłatę sądową od chwili, gdy strona musiała się już liczyć z możliwością powstania obowiązku uiszczenia opłaty. Podkreślić należy, że wytaczając powództwo strona powinna się liczyć z kosztami z tym związanymi i odpowiednio do tego procesu przygotować – również pod względem finansowym (postanowienie Sądu Najwyższego z 31 marca 1987 r. I CZ 26/87, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 1980 r., I CZ 99/80, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1984 r., II CZ 104/84). W realiach niniejszej sprawy strona powodowa już pewien czas przed dniem wniesienia pozwu – w związku z jej zdaniem zaprzestania realizacji kontraktu przez stronę pozwaną - miała świadomość i czas na gromadzenie z własnego majątku środków potrzebnych na należności sądowe.

Każdy podmiot gospodarczy prowadząc działalność gospodarczą w sposób racjonalny winien zabezpieczyć odpowiednie środki na pokrycie wydatków związanych z działalnością prowadzonego przedsiębiorstwa, w tym wydatków związanych z ewentualnym postępowaniem sądowym. Zważyć należy, że konieczność ponoszenia opłat związanych z postępowaniem sądowym mieści się w granicach normalnego ryzyka gospodarczego, z którym strona pozwana powinna się liczyć i uwzględniać go w swoim planie finansowym. Obowiązek uiszczenia kosztów sądowych nie może być bowiem traktowany jako mający charakter drugorzędny, zaspokajany dopiero wówczas, gdy strona posiada zbędne, nie przeznaczone na inne cele środki.

Ugruntowany jest w orzecznictwie pogląd, że w procedurze planowania wydatków związanych z działalnością gospodarczą podmioty prowadzące tę działalność, przewidując realizację swoich praw przed sądem, powinny uwzględniać także konieczność posiadania środków na prowadzenie procesu sądowego (por. postanowienie SA w Szczecinie z dnia 28 stycznia 2009 r., I ACz 3/09, publ. LEX, postanowienie SN z dnia 18 lutego 2005 r., V CZ 8/05, publ. LEX oraz postanowienie SA w Gdańsku z dnia 9 lipca 1992 r., I ACz 393/92, Wokanda 1993/2/32). W niniejszej sprawie z przedłożonego przez stronę powodową wyciągów z rachunków bankowych z banku prowadzącego rachunek bieżący, wynika, iż w 2012 roku wpływy na ten rachunek kształtowały się na poziomie co najmniej 1.580.000 zł, zatem strona powodowa dysponowała środkami w wysokości stanowiącymi wielokrotność opłaty od pozwu w inicjowanej pozwem sprawie, które mogła zabezpieczyć na poniesienie kosztów postępowania.

Z tych względów, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji w oparciu o art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.