Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 151/04
POSTANOWIENIE
Dnia 19 stycznia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Przedsiębiorstwa S.(...) S.A. w B.
przy uczestnictwie" E.(...)" S.A. w K.
o zatwierdzenie układu,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 19 stycznia 2005 r.,
zażalenia wierzyciela na postanowienie Sądu Okręgowego w K. z dnia 29 lipca 2004 r.,
sygn. akt XIX Gz (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 29 lipca 2004 r. Sąd Okręgowy – Sąd Gospodarczy w K.
odrzucił kasację wierzyciela („E.(...)” S.A. w K.) od postanowienia tego Sądu z dnia 30
kwietnia 2004 r., którym oddalono zażalenie tegoż wierzyciela na postanowienie Sądu
Rejonowego – Sądu Gospodarczego w K. zatwierdzające układ zawarty na
zgromadzeniu wierzycieli w dniu 19 stycznia 2004 r. miedzy dłużnikiem
Przedsiębiorstwem S.(...) S.A. w B. a jego wierzycielami o treści bliżej określonej w
sentencji (art. 3935
w związku z art. 13 § 2 k.p.c.). Sąd Okręgowy uznał kasację za
niedopuszczalną, podkreślając, że, zgodnie z art. 66 rozporządzenia Prezydenta
Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. – Prawo o postępowaniu układowym
(Dz. U. Nr 93, poz. 836 ze zm. – dalej: „Pr. ukł.”), kasacja służy na postanowienie sądu
2
drugiej instancji zatwierdzające układ i odmawiające jego zatwierdzenia, co oznacza, że
kasacja przysługuje tylko od reformatoryjnego orzeczenia sądu odwoławczego,
a takiego charakteru nie ma postanowienie oddalające zażalenie. Sąd ten dodał, że za
przedstawioną wykładnią przepisu art. 66 Pr. ukł. opowiedział się także Sąd Najwyższy
w orzeczeniach: z dnia 20 czerwca 2002 r., I CK 118/02 (OSNC 2003, nr 6, poz. 87), z
dnia 16 kwietnia 2003 r., III CZ 21/03 (nie publ.) oraz z dnia 28 czerwca 2004 r., V CK
387/04 (nie publ.).
W zażaleniu na to postanowienie spółka „E.(...)” zarzuciła Sądowi Okręgowemu
naruszenie art. 66 Pr. ukł. przez przyjęcie, że od postanowienia sądu drugiej instancji
oddalającego zażalenie wierzyciela na postanowienie sądu pierwszej instancji
zatwierdzające układ nie przysługuje kasacja. Analiza powołanego przepisu –
podkreśliła żaląca – prowadzi do wniosku, że możliwa jest zarówno sytuacja, w której
sąd drugiej instancji utrzyma w mocy postanowienie sądu pierwszej instancji
zatwierdzające układ, jak i sytuacja, w której sąd drugiej instancji zmieni postanowienie
sądu pierwszej instancji odmawiające zatwierdzenia układu. Zawartość merytoryczna
każdego z wymienionych postanowień oraz jego skutki są takie same, bowiem
prowadzą do zatwierdzenia układu, dlatego brak merytorycznego uzasadnienia dla
odmiennego potraktowania sytuacji, w której wydane przez sąd drugiej instancji
postanowienie ma charakter reformatoryjny i uzależnienia dopuszczalności kasacji od
takiego tylko charakteru postanowienia. Zasada racjonalnego działania ustawodawcy w
sposób czytelny wskazuje, że dyspozycją art. 66 Pr. ukł. objęte są wszystkie sytuacje, w
których sąd drugiej instancji wydał postanowienie w sprawie zatwierdzenia układu, tzn.
zatwierdził układ lub odmówił jego zatwierdzenia, kasacja przysługuje przecież zawsze
w przedmiocie jakiegoś orzeczenia bez względu na sposób rozstrzygnięcia sądu
w danej sprawie. Żaląca powołała się wreszcie na pogląd wyrażony w doktrynie, według
którego zaskarżeniu w drodze kasacji podlegają postanowienia wydane przez sąd
drugiej instancji „w sprawie zatwierdzenia układu lub odmowy jego zatwierdzenia”. W
konkluzji żaląca wnosiła o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Postanowienie o otwarciu postępowania układowego wydane zostało w niniejszej
sprawie przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo
upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zm.), wobec czego, zgodnie z art.
538 ust. 2 tej ustawy, kwestia dopuszczalności kasacji podlega ocenie w świetle
przepisów dotychczasowych, tj. przepisów rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej
3
z dnia 24 października 1934 r. – Prawo o postępowaniu układowym. Pod rządem tych
przepisów w orzecznictwie jednolicie przyjmowano, że o dopuszczalności kasacji w
postępowaniu układowym rozstrzygają wyłącznie przepisy art. 24 ust. 3 i 4 oraz art. 66
Pr. ukł. (zob. postanowienia SN: z dnia 25 lutego 1999 r., II CZ 178/98, nie publ. czy z
dnia 27 kwietnia 2001 r., III CZ 4/01, OSNC 2001, nr 12, poz. 184).
Jak trafnie zauważył Sąd Okręgowy, w orzecznictwie Sądu Najwyższego na tle
art. 24 ust. 3 („Na postanowienie uwzględniające podanie o otwarcie postępowania
układowego nie ma zażalenia. Na postanowienie sądu drugiej instancji oddalające takie
podanie oraz umarzające postępowanie służy kasacja”) oraz art. 66 Pr. ukł. („Na
postanowienie sądu drugiej instancji zatwierdzające układ i odmawiające jego
zatwierdzenia służy kasacja”) wyrażone zostało zapatrywanie, że kasacja przysługuje
tylko od postanowień sądu drugiej instancji oddalających podanie o otwarcie
postępowania układowego oraz od postanowień tego sądu umarzających postępowanie,
a ponadto tylko od postanowień sądu drugiej instancji zatwierdzających układ i
odmawiających jego zatwierdzenia. Innymi słowy, przysługuje tylko od reformatoryjnych
orzeczeń sądu odwoławczego (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 11
stycznia 2001 r., V CKN 1703/00, nie publ., z dnia 20 czerwca 2002 r., I CK 118/02,
OSNC 2003, nr 6, poz. 87, z dnia 16 kwietnia 2003 r., III CZ 21/03, nie publ., z dnia 5
listopada 2003 r., IV CK 271/03, nie publ., z dnia 12 grudnia 2003 r., V CK 633/03, nie
publ., z dnia 20 stycznia 2004 r., V CK 22/04, nie publ., z dnia 3 lutego 2004 r., V CK
44/04, nie publ., czy z dnia 28 czerwca 2004 r., V CK 378/04, nie publ.). Uzasadniając to
stanowisko Sąd Najwyższy odwołał się do dyrektyw wykładni językowej oraz do celu
regulacji, jakim jest – jak stwierdził – zapewnienie sprawnego przebiegu postępowania
układowego przy respektowaniu konstytucyjnego wymagania dwuinstancyjnego
postępowania sądowego.
Jednakże, w orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażane było również odmienne
zapatrywanie, przyjmowano mianowicie, że art. 24 § 3 zdanie drugie in fine Pr. ukł.
dopuszcza kasację na wszystkie wydane przez sąd drugiej instancji postanowienia co
do umorzenia postępowania – także na postanowienie sądu drugiej instancji oddalające
zażalenie na umorzenie postępowania przez sąd pierwszej instancji z powodu
niedojścia układu do skutku. Z tych samych względów przyjmowano, że kasacja
przysługuje również na postanowienie sądu drugiej instancji oddalające zażalenie na
postanowienie sądu pierwszej instancji oddalające podanie o otwarcie postępowania
układowego (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 11 stycznia 2001 r., II CKN
4
1348/00, OSNC 2001, nr 9, poz. 130, z dnia 18 kwietnia 2002 r., II CZ 24/02, nie publ., z
dnia 21 maja 2004 r., V CZ 40/04, nie publ., czy z dnia 29 września 2004 r., II CZ 98/04,
nie publ.). Uzasadniając to stanowisko Sąd Najwyższy podkreślił, że przepis art. 24 § 3
Pr. ukł. traktuje w istocie o zaskarżalności postanowień drugoinstancyjnych
w przedmiocie odmowy otwarcia postępowania układowego lub umorzenia
postępowania, ponieważ tylko takie rozumienie nadaje mu właściwy sens. Sąd drugiej
instancji, orzekając merytorycznie, nie ma przecież w ogóle możliwości oddalenia
podania o otwarcie postępowania układowego, bowiem w sytuacji, w której zaskarżeniu
podlega postanowienie sądu pierwszej instancji oddalające podanie o otwarcie
postępowania układowego, sąd drugiej instancji poddaje kontroli tylko zasadność
oddalenia podania i jeżeli podziela stanowisko sądu pierwszej instancji – wydaje
postanowienie o oddaleniu zażalenia, a nie – postanowienie oddalające podanie o
otwarcie postępowania układowego.
Skład orzekający Sądu Najwyższego podziela to stanowisko oraz dodatkowe
argumenty przytoczone przez żalącą, które przemawiają na rzecz przyjętego poglądu.
Przepis art. 66, stanowiący, że na postanowienie sądu drugiej instancji zatwierdzające
układ i odmawiające jego zatwierdzenia służy kasacja, wyrażony został za pomocą
takich samych zwrotów językowych jak art. 24 § 3 Pr. ukł. i właściwy sens nadaje mu
tylko takie rozumienie, że jest w nim w istocie mowa o zaskarżalności postanowień sądu
drugiej instancji w przedmiocie zatwierdzenia układu lub odmowy jego zatwierdzenia.
Nie sposób przecież pogodzić z zasadą racjonalnego działania ustawodawcy regulacji
uzależniającej dopuszczalność kasacji w danej sprawie od sposobu jej rozstrzygnięcia i
przyjąć, że od postanowienia sądu drugiej instancji zmieniającego postanowienie sądu
pierwszej instancji i zatwierdzającego układ przysługuje kasacja, natomiast od
postanowienia sądu drugiej instancji oddalającego zażalenie na postanowienie sądu
pierwszej instancji zatwierdzające układ kasacja jest niedopuszczalna. Zatem dyrektywy
wykładni funkcjonalnej prowadzą do wniosku, że od postanowienia sądu drugiej instancji
oddalającego zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji zatwierdzające układ
także przysługuje kasacja.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 386 § 4 w związku z
art. 397 § 2 oraz art. 393 18
§ 3 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13