Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 czerwca 2011 r. nr (...)Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej: Prezes URE) wymierzył przedsiębiorstwu energetycznemu (...)SA z siedzibą w G.karę pieniężną w wysokości (...)przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego w 2010r. tj w kwocie 300 000 zł. w związku z ujawnieniem w prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności koncesjonowanej w zakresie świadczonej usługi kompleksowej naruszenia warunku koncesji zobowiązującego koncesjonariusza „do wykonywania działalności objętej koncesją na zasadach określonych w ustawie – z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006r., nr 89, poz. 625 ze zm.), dalej PE oraz wydanych na jej podstawie przepisach wykonawczych (…)” poprzez uchybienie obowiązkowi określonemu w art. 5 ust. 5 ustawy – Prawo energetyczne tj nieprzedstawienie odbiorcom projektów wprowadzania zmian w zawartych umowach, ze względu na likwidację z dniem 1 stycznia 2011r. grup taryfowych (...), (...)i (...).

W dniu11 lipca 2011r. odwołanie od powyższej decyzji wniósł powód (...) SA z/s w G.. Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie:

I.  art. 5 ust. 5 w zw. z art. 3 pkt 17) w zw. z art. 47 ustawy – Prawo energetyczne poprzez:

1)  błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że w okolicznościach niniejszej sprawy powód miał obowiązek przesłania odbiorcom projektu wprowadzenia zmian w zawartych umowach ze względu na likwidację z dniem 1 stycznia 2011r. grup taryfowych (...),(...)i (...) przed zatwierdzeniem przez Prezesa URE taryfy na rok 2011r.;

2)  błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że powód nie spełnił niezwłocznie obowiązku określonego w tym przepisie

II.  art. 56 ust. 1 pkt 12 w zw z art. 56 ust 6a ustawy – Prawo energetyczne poprzez błędne przyjęcie, że w okolicznościach niniejszej sprawy stopień społecznej szkodliwości czynu nie jest znikomy i nie zachodzą przesłanki do odstąpienia od wymierzania kary pieniężnej

Podnosząc powyższe zarzuty powód wniósł o:

1)  uchylenie w całości zaskarżonej decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w sprawie wymierzenia kary pieniężnej,

2)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych

ewentualnie,

3)  o zmianę w całości zaskarżonej decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej

W uzasadnieniu odwołania powód wskazał, że przed zatwierdzeniem przez Prezesa URE taryfy dla energii elektrycznej na 2011r. nie mógł przedstawić odbiorcom projektu wprowadzenia od stycznia 2011r. zmian w zawartych umowach. Powołał się na stanowisko doktryny, zgodnie z którym art. 5 ust. 5 PE stanowi uzupełnienie regulacji art. 384 i 384 ¹ kc. Przesłanie projektu zmiany umowy w zakresie innym niż zmiana cen i stawek opłat zawartych w zatwierdzonych taryfach nie stanowi zaproszenia do negocjacji, a wiąże drugą stronę, jeżeli nie wypowie umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia. Powód podniósł, że znalazłby się w trudnej sytuacji, gdyby podczas postępowania zatwierdzającego taryfę przesłał odbiorcom projekt zmian umowy w zakresie rozliczeń a następnie nowa taryfa nie zostałaby zatwierdzona. Powód argumentował, że byłby związany ofertą, której nie mógłby dotrzymać. Odbiorcom przysługiwałoby uprawnienie do wypowiedzenia umowy. Ponadto taka sytuacja wprowadzałaby niepewność prawną w stosunkach między sprzedawcą i odbiorcami. Powód stwierdził, że dopiero w dniu zatwierdzenia taryfy na 2011r. (17 grudnia 2010r.) uzyskał możliwość przygotowania projektu zmian umowy i innowacji dla odbiorców. Zdaniem powoda w sprawie zachodziły przesłanki uzasadniające zastosowanie art. 56 ust 6a o odstąpieniu od wymierzenia kary.

Prezes URE (pozwany) w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Wskazał, że zgodnie z postanowieniami koncesji oraz przepisem art. 5 ust. 5 PE na powodzie ciążył obowiązek poinformowania odbiorców o likwidacji grup taryfowych (...), (...)i (...)w trakcie obowiązywania taryfy na 2010r. poprzez doręczenie im projektu wprowadzenia zmian w zawartych umowach oraz o przysługującym im prawie wypowiedzenia umowy. Tymczasem powód we wniosku o zatwierdzenie taryfy na 2011r. zaproponował wprowadzenie postanowień, które w przypadku wprowadzenia nowych grup taryfowych i niewypowiedzenia umów przez odbiorców skutkowałoby automatycznym przejściem odbiorców z likwidowanych grup taryfowych do grup taryfowych (...), (...)w co w przypadku odbiorców z grupy (...)byłoby w większości niekorzystne. Prezes URE stwierdził, że powód nie dopełnił należytej staranności w prowadzeniu koncesjonowanej działalności gospodarczej, ponieważ nie poinformował z odpowiednim wyprzedzeniem odbiorców o likwidacji grup taryfowych, naruszając warunki koncesji. Zaniechanie obowiązku informacyjnego dotyczyło (...)odbiorców. Zlikwidowanie grupy taryfowej (...) bez dopełnienia obowiązku informacyjnego uniemożliwiło odbiorcom z tej grupy racjonalne przygotowanie się do wyboru najkorzystniejszej grupy taryfowej. Prezes URE zaznaczył, że dopiero w pismach z dnia 17 grudnia 2010r. (...)poinformowała odbiorców, że jeżeli nie dokonają wyboru nowej grupy taryfowej to od 1 stycznia 2011r. zostaną automatycznie przyporządkowani do określonych grup. Takie rozwiązanie było niekorzystne dla odbiorców, z których kilkudziesięciu dokonało zmiany grupy taryfowej po wprowadzeniu taryfy.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 18 grudnia 2009r. Nr (...)została zatwierdzona taryfa dla energii elektrycznej na 2010r. ustalona przez (...) SAdla odbiorców w grupach taryfowych(...)(przyłączonych do sieci (...) SA), w której w punkcie 5.1. został zawarty zapis informujący, iż grupy taryfowe (...), (...), i (...) obowiązują do 31 grudnia 2010r.

W trakcie postępowania administracyjnego o zatwierdzenie kolejnej taryfy, która została wprowadzona przez przedsiębiorstwo do stosowania z dniem 1 stycznia 2011r. przedsiębiorstwo we wniosku z dnia 14 października 2010r. znak: (...)zaproponowało m in zawarcie w treści taryfy dodatkowych punktów w brzmieniu „3.3.7. Odbiorcy, rozliczani dotychczas według cen energii właściwych dla grup taryfowych (...), (...), zostaną podporządkowani odpowiednio do grup taryfowych (...)i (...), o ile nie dokonają zmiany grupy taryfowej w trybie przewidzianym w punkcie 3.1.4.” oraz „3.3.8. Odbiorcy, rozliczani dotychczas według cen energii właściwych dla grupy taryfowej (...)zostaną przyporządkowani do grupy (...), o ile nie dokonają zmiany grupy taryfowej w trybie przewidzianym w punkcie 3.1.4.” (k. 7-14).

Propozycja ta nie znalazła aprobaty u Prezesa URE, gdyż punkt 3.1.4. taryfy informuje m in, iż warunki zmiany grupy taryfowej określa umowa kompleksowa. Ponadto w § 25 ust. 1 „Ogólnych warunkach umów kompleksowych (...) SA”, stanowiących integralną część umowy kompleksowej, zawarto zapis, ustalający, że „…Taryfa albo zmiany Taryfy obowiązującej stają się wiążące piętnastego dnia od ogłoszenia w Biuletynie Urzędu Regulacji Energetyki, chyba, że odbiorca w ciągu 14 dni od daty ogłoszenia, wypowie umowę z zachowaniem okresu wypowiedzenia…” Proponowane zapisy w przypadku nieprzedstawienia przez przedsiębiorstwo odbiorcom projektów zmian do umów lub niewypowiedzenia umów przez odbiorców, skutkowałby automatycznym przejściem odbiorców odpowiednio z grup (...), (...), i (...)do grup (...), (...)i (...), co w przypadku większości odbiorców z grupy (...) nie byłoby korzystne.

W pismach z dnia 29 października 2010r., z dnia 17 listopada 2010r. oraz z dnia 6 grudnia 2010r. Prezes URE wzywał (...)do przedstawienia „zestawienia wystąpień przedsiębiorstwa (od początku wejścia w życie obowiązującej taryfy do chwili obecnej) skierowanych do odbiorców z informacją w sprawie zmiany grupy taryfowej w świetle likwidacji grup taryfowych (...), (...), i (...)oraz deklaracji odbiorców o zmianie grupy taryfowej” (w zestawieniach należało podać daty pism wysłanych do odbiorców z likwidowanych grup, informacje o decyzjach odbiorców o wyborze nowej grupy taryfowej z zaznaczeniem nazwy grupy likwidowanej i grupy docelowej wraz z planowanym wolumenem energii elektrycznej i ilością odbiorców) oraz „informacji (w związku z prowadzonym przez przedsiębiorstwo procesem informowania odbiorców o likwidacji z dniem 1 stycznia 2011r. następujących grup taryfowych (...), (...)i (...)) na temat ilości odbiorców, którzy w chwili obecnej dokonali wyboru nowej grupy taryfowej wraz ze wskazaniem jej nazwy.”

W odpowiedzi na wezwanie z dnia 29 października 2010r. znak: (...)w piśmie z dnia 8 listopada 2010r. znak: (...)oraz na wezwanie z dnia 17 listopada 2010 znak: (...)w piśmie z dnia 22 listopada 2010r. znak: (...)przedsiębiorca stwierdził, iż „w związku z likwidacją grup taryfowych (...), (...), oraz (...)z dniem 1 stycznia 2011r. (...)prowadzi w chwili obecnej proces związany z informowaniem odbiorców tych grup o nadchodzących zmianach.” Natomiast pismem z dnia 8 grudnia 2010r. znak: (...), będącym odpowiedzią na wezwanie z dnia 6 grudnia 2010r. znak: (...)przedsiębiorstwo wskazało, że „w związku z likwidacją grup taryfowych (...), (...)oraz (...)z dniem 1 stycznia 2011r., (...)prowadzi w chwili obecnej proces związany z informowaniem odbiorców tych grup o nadchodzących zmianach. Odbiorcy ci zostaną poinformowani pisemnie o konieczności dokonania wyboru nowej grupy taryfowej w terminie umożliwiającym im dokonanie odpowiednich zmian.” W odpowiedzi na zawiadomienie o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej z dnia 3 marca 2011r. znak: (...), (...) S.A.pismem z dnia 24 marca 2011r. znak: (...)wskazała, że w dniu 17 grudnia 2010r. (w dniu zatwierdzenia taryfy przez Prezesa URE) wystosowała do odbiorców z grup taryfowych (...), (...)i (...)pismo „w którym poinformowała o końcowym terminie obowiązywania powyższych grup taryfowych pozostawiając odbiorcom możliwość wyboru innej grupy taryfowej, spośród tych, które będą obowiązywały po 1 stycznia 2011r. Jednocześnie Spółka wskazała, że od dnia 1 stycznia 2011r,. odbiorcy, którzy nie dokonają wyboru nowych grup taryfowych, będą rozliczani w następujący sposób:

- klienci z dotychczasowej grupy taryfowej (...)będą rozliczani w grupie (...),

- klienci z dotychczasowej grupy taryfowej (...)będą rozliczani w Grupie (...),

- klienci z dotychczasowej grupy taryfowej(...)będą rozliczani w grupie (...).”

Z zestawień przedstawionych przez przedsiębiorstwo przy w/w piśmie wynika, iż 8 odbiorców zadeklarowało zmianę grupy z (...)na(...)występując pisemnie w dniach od 10 stycznia 2011r. do 18 stycznia 2011r., innych 28 odbiorców z tej grupy dokonało wyboru nowej grupy taryfowej (...), (...)lub (...)podczas wizyt w (...) w dniach 3 stycznia 2011r. do 10 marca 2011r. Tak więc, odbiorcy dokonali zmian grup taryfowych po wprowadzeniu taryfy do stosowania.

Ponadto przedsiębiorstwo w powyższym piśmie uzasadniało datę swojego wystąpienia do odbiorców (17 grudnia 2010r.) wezwaniem przez Prezesa URE do dokonania analiz skutków finansowych wprowadzonych zmian dla odbiorców zakwalifikowanych do grup (...), (...)i (...), co w ocenie przedsiębiorstwa świadczyło „o trwającym do ostatniej chwili procesie decyzyjnym w zakresie likwidacji tych grup taryfowych. Zasadnym było zatem wstrzymanie się z oficjalnym pisemnym poinformowaniem klientów o zmianach do chwili zatwierdzenia Taryfy dla energii elektrycznej na rok 2011r.” W tym miejscu należy wskazać, że Prezes URE zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne reguluje działalność przedsiębiorstw energetycznych zgodnie z ustawą i polityką energetyczną państwa, zmierzając do równoważenia interesów przedsiębiorstw energetycznych i odbiorców paliw i energii. Fakt wezwania przedsiębiorstwa do przedstawienia skutków finansowych dla odbiorców po wyborze nowej grupy taryfowej nie jest uzasadnieniem do wstrzymania się przez przedsiębiorstwo z przedstawieniem odbiorcom zmian do zawartych umów.

Nieprzedstawienie przez przedsiębiorstwo projektów wprowadzenia zmian w zawartych umowach w szczególności dla odbiorców z grupy G12p w okresie obowiązywania poprzedniej taryfy tj przez cały 2010r., uniemożliwiło odbiorcom racjonalne przygotowanie się do wyboru najodpowiedniejszej dla nich grupy taryfowej. Odbiorcy zostali pozbawieni możliwości racjonalnej oceny w dłuższym czasie swojego zużycia energii elektrycznej pod kątem wyboru nowej grupy taryfowej , np. poprzez ewentualną wymianę sprzętu domowego na bardziej energooszczędny. Jednocześnie należy wskazać, że niektórzy odbiorcy korzystając z odpowiednio dłuższego czasu mogliby zebrać oferty cenowe pod kątem zmiany sprzedawcy.

W dniu 9 maja 2011r. do przedsiębiorstwa zostało skierowane zawiadomienie o zakończeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej ze wskazaniem możliwości zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym oraz złożenia ewentualnych uwag i wyjaśnień.

W dniu 18 maja br. Pełnomocnik przedsiębiorstwa zapoznała się z zebranym materiałem dowodowym, nie wnosząc uwag i wyjaśnień.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Bezsporne jest, że w obowiązującej dla (...) SAtaryfie dla energii elektrycznej na rok 2010r. znajdował się zapis, zgodnie z którym grupy taryfowe (...), (...), i (...) obowiązują jedynie do 31 grudnia 2010r. Ponadto w 2010r. na podstawie wniosku powoda Prezes URE prowadził postępowanie o zatwierdzenie taryfy dla (...) SAna 2011r. Mimo to, w czasie trwającego procesu zatwierdzania nowej taryfy, ani w trakcie roku obowiązywania poprzedniej taryfy (...) SAnie poinformowała odbiorców, o konieczności dokonania wyboru nowej grupy taryfowej i nie przedstawiła odbiorcom projektów wprowadzenia zmian w zawartych umowach

Zgodnie z warunkiem 2.1.1. udzielonej koncesji (...) S.A. obowiązana jest „do wykonywania działalności objętej koncesją na zasadach określonych w ustawie – Prawo energetyczne oraz wydanych na jej podstawie przepisach wykonawczych (…)”

Ze zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego wynika, że powód uchybił obowiązkowi określonemu w art. 5 ust. 5 ustawy – Prawo energetyczne tj nie przedstawił odbiorcom projektów wprowadzenia zmian w zawartych umowach, ze względu na likwidację, z dniem 1 stycznia 2011r. grup taryfowych (...), (...), i (...)

Jak trafnie argumentował podczas rozprawy w dniu 20 marca 2013r. pełnomocnik pozwanego, (...) SAbłędnie interpretowała przepisy art. 5 ust. 2 pkt 1 i ust. 5 Prawa energetycznego. W art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy wymienione zostały podstawowe informacje i postanowienia, które powinna zawierać umowa sprzedaży energii. Jednym, z nich jest informacja dotycząca grupy taryfowej stosowanej w rozliczeniach. Zmiana grupy taryfowej oznacza więc zmianę umowy. Zgodnie z art. 5 ust. 2 pkt 1 przedsiębiorca zmieniając grupę taryfową ma obowiązek przedstawić odbiorcy określone w tym przepisie informacje dotyczące grupy taryfowej stosowanej w rozliczeniach i warunki wprowadzenia jej zmian. Skoro przedmiot zmian umowy dotyczył grupy taryfowej, na przedsiębiorcy ciążył określony w art. 5 ust. 5 Prawa energetycznego obowiązek powiadomienia odbiorców z odpowiednim wyprzedzeniem o planowanych zmianach oraz pisemną informacją prawie wypowiedzenia umowy. Należy podkreślić, że zmiana grupy taryfowej jest samodzielną decyzją przedsiębiorcy i nie podlega zatwierdzeniu przez Prezesa UKE. Wydając decyzję o zatwierdzeniu taryfy Prezes URE bada jedynie zasadność stawek opłat w niej określonych pod względem ekonomicznym. W związku z tym podnoszony przez powoda argument, że (...) musiała czekać na zatwierdzenie taryfy nie zasługuje na uwzględnienie. Jak podkreślał pozwany, nawet gdyby stawki opłat nie zostały zatwierdzone przez Prezesa URE, nie miałoby to wpływu na podjętą przez powoda decyzję o likwidacji pewnych grup taryfowych i wprowadzeniu nowych. Przy czym okoliczność planowanych zmian grup taryfowych była już zapowiedziana w taryfie zatwierdzonej na rok 2010r.

Wobec nie budzącego wątpliwości naruszenia przez (...) SAciążących na tym przedsiębiorstwie obowiązków koncesyjnych zgodnych z bezwzględnie obowiązującymi przepisami ustawowymi, przedstawione przez powoda uzasadnienie niedopełnienia obowiązku informowania odbiorców energii o projektowanych zmianach umowy ze stosownym wyprzedzeniem, umożliwiającym wybór najodpowiedniejszej taryfy należy uznać za niezasługujące na uwzględnienie. Zdaniem Sądu działanie powoda miało na celu zminimalizowanie zagrożenia możliwej utraty odbiorców i jednocześnie zmaksymalizowanie zysku poprzez automatyczne przyporządkowanie odbiorców grupy taryfowej (...)do grupy taryfowej (...), co było dla nich niekorzystne. Okoliczność ta nie była przez powoda kwestionowana a ponadto znalazła potwierdzenie w zachowaniu odbiorców, którzy po wprowadzeniu taryfy do stosowania w 2011r. złożyli oświadczenie o zmianie grupy taryfowej. Działając w ten sposób (...) SAnie tylko naruszyła wynikający z koncesji obowiązek działania zgodnie z przepisami prawa, w tym ustawy Prawo energetyczne ale także wykazała się lekceważeniem interesów konsumentów – odbiorców energii poprzez uniemożliwienie im skorzystania z prawa wypowiedzenia umowy bez ujemnych dla nich skutków prawnych lub wyboru bardziej odpowiedniej ekonomicznie taryfy na skutek niepoinformowania o projektowanych zmianach oraz nadużywania skutków prawnych wynikających możliwości złożenia przez odbiorców w terminie oświadczenia o wypowiedzeniu.

W świetle dokonanych ustaleń zarzuty powoda dotyczące naruszenia zaskarżoną decyzją art. 5 ust 5 w zw z art. 3 pkt 17 i w zw z art. 47 PE poprzez ich błędną wykładnię należało uznać za bezzasadne.

Mając na uwadze fakt, że powód naruszył warunek koncesji należy stwierdzić, że Prezes URE był zobligowany przepisem art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego do wymierzenia kary pieniężnej która nie mogła przekroczyć (...) przychodu przedsiębiorcy uzyskanego z działalności objętej koncesją uzyskanego w poprzednim roku podatkowym.

Zdaniem Sądu znajdujące się w aktach sprawy informacje dotyczące podejmowanych aktów staranności nie dają podstawy do uznania, że Prezes URE nie wyjaśnił wszystkich istotnych okoliczności sprawy związanych ze sposobem prowadzenia działalności przez powoda.

W wydanej decyzji pozwany uwzględnił w sposób prawidłowy wszystkie przesłanki określenia wysokości kary tj stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz możliwości finansowe przedsiębiorcy i jego dotychczasowe zachowanie. Świadczy o tym wysokość nałożonej na powoda kary pieniężnej, która stanowi (...) uzyskanego przez przedsiębiorcę przychodu.

Nie trafne jest też stanowisko powoda, zgodnie z którym stopień szkodliwości czynu nie uzasadnia wymierzenia kary w wysokości 300 000 zł. Należy pamiętać, że stwierdzenie działania naruszającego warunek 2.1.1. koncesji było dwukrotne i w niniejszym postępowaniu dotyczyło 263 osób. Ponadto ustalenie kary na poziomie określonym w zaskarżonej decyzji umożliwi realizację funkcji kary zarówno prewencyjnej jak i represyjnej.

Wobec braku okoliczności uzasadniających uwzględnienie odwołania Sąd Okręgowy oddalił je jako bezzasadne na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 kpc.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono zgodnie z art. 98 i 99 kpc stosownie do wyniku sporu.

SSO Witold Rękosiewicz