Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CK 563/04
POSTANOWIENIE
Dnia 22 lipca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Gudowski (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku J. J.
przy uczestnictwie Gminy Miasta R., P. S., A. S., M. S., M. S. i A. K.
o wpis,
po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 lipca 2005 r.,
kasacji wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Okręgowego w R. z dnia 9 czerwca
2004 r., sygn. akt IV Ca (…),
oddala kasację.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w R. wpisem z dnia 12 stycznia 2004 r. odłączył z księgi wieczystej
nr (…) działkę (…) o pow. 931 m2
położoną w R. przy ul. K., założył dla niej księgę
wieczystą nr (…) i w dziale II wpisał H. S., J. J. i Gminę Miasta R., jako współwłaścicieli
po 1/3 części, na podstawie decyzji komunalizacyjnej Wojewody X. z dnia 24 maja 1990
r., G II - (…) - K - (…) i postanowienia Sądu Rejonowego w R. z dnia 23 kwietnia 2003 r.
o zasiedzeniu.
W apelacji od tego orzeczenia P. S. i J. J. wnieśli o jego zmianę przez wpisanie
ich jako współwłaścicieli po ½ części.
Sąd Okręgowy w R. postanowieniem z dnia 9 czerwca 2004 r. apelację oddalił.
Ustalił, że w dniu 28 października 1969 r. urządzono księgę wieczystą nr (…) i
przeniesiono do niej z księgi wieczystej „R.(…)" nieruchomość położoną w R. przy ul K.
2
o pow. 470.4 sążni, czyli 2141 m2
, a do jej działu drugiego przepisano prawo
współwłasności M. i J. małżonków W. do 2/4 części, Skarbu Państwa do ¼ części, zaś
w miejsce J. P. współwłaściciela do ¼ części wpisano F. W.. W dniu 11 kwietnia 1972 r.
z księgi wieczystej nr (…) odłączono działkę (…)/1 o pow. 467 m2
i urządzono dla niej
księgę wieczystą nr (…), ujawniając jako właścicielkę F. W. Po tym odłączeniu w
księdze wieczystej nr (…) pozostały działki ewidencyjne nr (…)/2 i (…) o łącznej
powierzchni 1410 m2
stanowiące współwłasność M. i J. małżonków W. w 2/3 częściach i
Skarbu Państwa w 1/3 części.
W dniu 15 kwietnia 1997 r. w miejsce dotychczasowego oznaczenia
nieruchomości dokonano wpisu w dziale l księgi wieczystej nr (…) działki (…) i (…)/2 z
budynkami o pow. 1397 m2
, a w dziale II wpisano wówczas Gminę Miasta R. jako
współwłaściciela do 1/3 części w miejsce Skarbu Państwa na podstawie decyzji
Wojewody X. z dnia 24 maja 1990 r. stwierdzającej nabycie przez Gminę Miasta R. z
mocy prawa nieodpłatnie własności nieruchomości objętej między innymi księgą
wieczystą nr (…).
J. W. zmarła dnia 31 marca 1945 r., zaś M. W. zmarł 5 grudnia 1957 r. i ich
spadkobiercy nie zostali ujawnieni w księdze wieczystej nr (…). J. J. córka J. i M. nabyła
spadek po ojcu i matce po ¼ części, zaś H. S. nabyła spadek po dziadku M. W. w ¼
części, zaś spadek po J. W. nabyła w ¼ części K. G. - matka H. S. [postanowienie z
dnia 3 września 1996 r. l Ns (…)].
W sprawie o dział spadku sygn. akt l Ns (…) z wniosku H. S. wnuczki małżonków
J. i M. W. prawomocnym postanowieniem wstępnym z dnia 23 kwietnia 2002 r. Sąd
Rejonowy stwierdził, ze H. S. i J. J. nabyły przez zasiedzenie z dniem 13 lutego 2002 r.
udziały po 1/3 każda we współwłasności nieruchomości położonej w R. przy ul K. o pow.
931 m2
oznaczonej w ewidencji gruntów nr (…) objętej księgą wieczystą (…) oraz, że E.
K. i T. O. nabyli przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 1989 r. udziały po 31/96 części
każdy z nich.
stanowiące współwłasność J. i M. W. odnośnie nieruchomości położonej w R. przy ul K.
o pow. 466 m2
oznaczonej nr (…), również objętej księgą wieczystą nr (…).
Sąd drugiej instancji ocenił, że przedłożone dokumenty i treść księgi wieczystej nr
(…) oraz wniosku dały podstawę do dokonania przedmiotowego wpisu. Z powołaniem
się na art. 6268
§ 2 k.p.c. i art. 365 k.p.c. podkreślił, że jeżeli podstawą wpisu jest
orzeczenie sądowe niedopuszczalne jest kwestionowanie jego merytorycznej
zasadności. Zauważył też, że art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy -
3
Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) ma także zastosowanie do nieruchomości
państwowych, które z dniem 27 maja 1990 r. stały się z mocy prawa mieniem
komunalnym. Na jego podstawie, jeżeli przed dniem wejścia tej ustawy w życie istniał
stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości a
według przepisów obowiązujących po wejściu w życie tej ustawy prowadzi do
zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejścia jej w życie, jednakże termin ten ulega
skróceniu o czas w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, nie
więcej niż o połowę.
Wnioskodawczyni J. J. w kasacji opartej na podstawie naruszenia prawa
materialnego tj. art. 172 § 1 i 2 k.c. oraz art. 31 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach
wieczystych i hipotece (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm. - dalej
„u.k.w.h.") oraz na naruszeniu prawa procesowego, w stopniu wywierającym wpływ na
wynik sprawy, a to art. 382 k.p.c., w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. i art. 365 k.p.c. wniosła o
uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rażące naruszenie prawa procesowego, to jest art. 382 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1
k.p.c. i art. 365 k.p.c., miało nastąpić przez oparcie zaskarżonego orzeczenia na treści
postanowienia wstępnego z dnia 23 kwietnia 2002 r., zapadłego w postępowaniu
działowym w przedmiocie zasiedzenia, z pominięciem treści postanowienia w
przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku. Tymczasem w aktach ksiąg wieczystych
znajduje się - jak trafnie wskazał Sąd Okręgowy - tylko niepotwierdzona kopia tego
ostatniego orzeczenia, przedłożona przez P. S. w dniu 11 marca 2004 r.
Niepoświadczona kopia nie jest dokumentem (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia
29 marca 1994 r., III CZP 37/94, OSNCP 1994, nr 11, poz. 206), nie mógł być zatem na
jej podstawie dokonany żaden wpis.
Poza tym trzeba zauważyć, że gdyby zainteresowani dołączyli odpis
postanowienia z dnia 3 września 1996 r. zaopatrzony w klauzulę prawomocności to i tak
nietrafny byłby zarzut, że z ustaleń wynika, iż H. S. i J. J. nabyły w drodze dziedziczenia
każda po 1/3 części przedmiotowej nieruchomości.
Skarżąca nie dostrzegła, że H. S. dziedziczyła spadek tylko po dziadku M. W.,
natomiast po jej babce J. W. spadek w ¼ części nabyła jej matka K. G. i nie przedłożono
odnośnie jej postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
4
Skoro więc powołanym postanowieniem z dnia 23 lutego 2002 r. H. S. i J. J. nabyły z
dniem 13 lutego 2002 r. udziały we współwłasności działki nr (…) objętej księgą
wieczystą (…) to w każdym razie wniosek nie mógł dotyczyć tylko udziału Gminy.
[Nabycie własności w drodze nabycia spadku wyklucza możliwość zasiedzenia
własności tych przedmiotów przez te osoby, które z mocy dziedziczenia stały się
właścicielami. Możliwe jest natomiast nabycie przez zasiedzenie współwłasności
większej niż to wynika z dziedziczenia] (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5
stycznia 1972 r., II Cr 534/71 niepubl.) Nie był więc trafny zarzut, że bezprzedmiotowe
było określenie w postanowieniu z dnia 23 kwietnia 2002 r., czyje udziały nabyły H. S. i
J. J. albo że wniosek o zasiedzenie nie mógł obejmować w ramach większego udziału
także udziału nabytego w wyniku dziedziczenia (art. 6268
§ 2 k.p.c.).
Naruszenie art. 172 § 1 i 2 k.c. w rozpoznawanej sprawie nie mogło nastąpić
chociażby z tego względu, że w postępowaniu wieczystoksięgowym nie są rozstrzygane
spory o własność, w tym kto nabył czyj udział we współwłasności nieruchomości w
drodze zasiedzenia (art. 6268
§ 2 k.p.c.). Informacyjnie można więc jedynie zauważyć,
że okres posiadania przed wejściem w życie przepisów wyłączających zasiedzenie
nieruchomości państwowych nie dolicza się do okresu, o który skraca się termin
zasiedzenia nieruchomości państwowej, ani nie uwzględnia się przy ustalaniu czasu
posiadania niezbędnego do zasiedzenia takiej nieruchomości (art. 10 ustawy z dnia 28
lipca 1990 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny, Dz. U. Nr 55, poz. 321; por. także
uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2002 r., III CZP 72/01 OSNC
2002 r., nr 9, poz. 107).
Zarzut natomiast obrazy art. 31 u.k.w.h. nie zawiera nawet należytego
uzasadnienia, skoro nie pozostaje ono w związku z przedmiotem regulacji tego przepisu
(por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2000 r., IV CKN 219/00
niepubl.)
Z tych względów kasacja uległa oddaleniu (art. 39312
k.p.c.).