II CNP 206/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:26-08-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CNP 24/07 I CNP 4/05 III CZP 31/00 IV CNP 25/06 V CNP 14/05 III CRN 40/86 III CZP 110/95 III CZP 44/98 III CZP 83/69 III ZP 1/00
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CNP 206/07
POSTANOWIENIE
Dnia 21 grudnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maria Grzelka
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 grudnia 2007 r.,
skargi B.B.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia Sądu
Rejonowego w P. z dnia 8 czerwca 2006 r., sygn. akt [...], wydanego w sprawie ze
skargi dłużniczki B.B.
na czynności Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ś.
w sprawie [...]
z wniosku Banku Spółki Akcyjnej i Skarbu Państwa - Centrum Obsługi Kancelarii
Prezesa Rady Ministrów
przy uczestnictwie B.B.,
1. odrzuca skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem,
2. zasądza od dłużniczki B.B. na rzecz wierzyciela Banku SA
kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem kosztów
postępowania wywołanego skargą.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 8 czerwca 2006 r. Sąd Rejonowy w P. oddalił skargę
dłużniczki na czynności Komornika Sądowego Sądzie Rejonowym w Ś. podjęte w
sprawach [...] I [...], polegające na zajęciu wierzytelności przysługujących
dłużniczce. Postanowienie to uprawomocniło się wobec jego niezaskarżenia.
W związku z wniesioną przez dłużniczkę skargą o stwierdzenie niezgodności
z prawem wymienionego postanowienia Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
przysługuje – przy spełnieniu przesłanek określonych w art. 4241
§ 1 k.p.c. - od
prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie
w sprawie, a w wyjątkowych wypadkach, wskazanych w art. 4241
§ 2 k.p.c., także
od takiego orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej instancji.
W świetle przytoczonego uregulowania zasadniczego znaczenia nabiera
kwestia, czy w rozpoznawanej sprawie zaskarżone postanowienie jest
orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie.
Wyjaśnienie tej kwestii, wymaga zdefiniowania pojęcia „postanowienie
kończące postępowanie w sprawie”. W judykaturze i doktrynie pojęcie to jest
definiowane rozbieżnie i przy zastosowaniu różnych kryteriów. Można spotkać
wypowiedzi, według których postanowieniami kończącymi postępowanie
w sprawie są: takie, które zamykają drogę do wydania wyroku; po wydaniu
których dalsze postępowanie nie może się toczyć; które kończą sprawę jako
pewną całość poddaną pod osąd; w wyniku których wykluczona zostaje możliwość
przedsiębrania w danej sprawie dalszych czynności; które kończą całość
postępowania, a nie tylko jego fragment; które zamykają drogę do wydania wyroku;
które dotyczą całości sprawy, będąc ostatnim orzeczeniem wydanym
w postępowaniu. W każdym jednak razie przyjmuje się, że w sformułowaniu
„postanowienie kończące postępowanie w sprawie” wyraz „sprawa” występuje
w znaczeniu materialnoprawnym. W tym ujęciu „sprawę” należy rozumieć jako
całość sporu (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów z dnia 24 listopada
1998 r., III CZP 44/98, OSNC 1999, nr 5, poz. 87, uchwałę składu siedmiu sędziów
3
z dnia 31 maja 2000 r., III ZP 1/00, OSNC 2001, nr 1, poz. 1, uchwałę składu
7 sędziów z dnia 6 października 2000 r., III CZP 31/00, OSNC 2001, nr 2, poz. 22).
W świetle powyższego należy przyjąć, że kończącymi postępowanie
w sprawie są takie postanowienia, których uprawomocnienie się trwale zamyka
drogę do rozstrzygnięcia sporu, co do jego istoty.
Przeciwieństwem tych postanowień są postanowienia nie kończące
postępowania w sprawie, które kończą w postępowaniu sądowym jedynie zagadnienia
incydentalne, uboczne na tle istoty sporu.
Przedstawiona definicja postanowienia kończącego postępowanie w sprawie
sformułowana została na potrzeby postępowania rozpoznawczego, co - ze względu
na uregulowanie przyjęte w art. 13 § 2 k.p.c. – może stanowić podstawę definiowania
tego pojęcia w postępowaniu egzekucyjnym, przy jednoczesnym jednak
uwzględnieniu specyfiki tego postępowania.
Powszechnie przez „sprawę egzekucyjną” rozumie się przymusowe
wykonanie w postępowaniu egzekucyjnym orzeczeń sądowych oraz innych aktów.
W judykaturze, na użytek postępowania egzekucyjnego, w którym art. 394 § 1
in principio k.p.c. należy stosować „odpowiednio” (art. 13 § 2 k.p.c.) postanowieniami
zaskarżalnymi zażaleniem – oprócz wymienionych w części III kodeksu postępowania
cywilnego – są tylko takie, które kończą lub zmierzają do zakończenia postępowania
egzekucyjnego (por. uchwałę SN z dnia 28 listopada 1969 r. III CZP 83/69, OSNCP
1970, z. 6, poz. 105, postanowienie SN z dnia 15 kwietnia 1986 r. III CRN 40/86,
OSNCP 1987, z. 7, poz. 102 oraz uchwałę SN z dnia 15 września 1995 r., III CZP
110/95, OSNC 1995, nr 12, poz. 177). Zatem w postępowaniu egzekucyjnym –
podobnie jak w rozpoznawczym – postanowieniem kończącym postępowanie
zasadniczo jest tylko takie postanowienie, po wydaniu którego przepisy kodeksu
postępowania cywilnego nie przewidują dalszego etapu postępowania regulującego
stosunki pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem.
W świetle przedstawionego wywodu postanowienie oddalające skargę na
czynność komornika polegającą na zajęciu wierzytelności dłużnika nie jest
postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie, ponieważ przepisy kodeksu
4
postępowania cywilnego przewidują w takim wypadku dalszy etap postępowania
egzekucyjnego.
Wprawdzie w niektórych sytuacjach Sąd Najwyższy dopuścił możliwość
potraktowania orzeczenia wydanego w postępowaniu egzekucyjnym jako
kończącego postępowanie w rozumieniu art. 4241
k.p.c. (por. postanowienie z dnia
5 lipca 2006 r. IV CNP 25/06 – OSNC 2007, nr 3, poz. 48, postanowienie z dnia
20 lipca 2007 r. I CNP 24/07 (dotychczas niepubl.) pomimo, że po jego wydaniu
postępowanie dalej się toczy w celu zaspokojenia wierzyciela, to jednak dotyczy to
wyłącznie egzekucji z nieruchomości i nie stanowi argumentu na rzecz oceny, że
postanowienie oddalające skargę na czynność zajęcia wierzytelności może być
uznane za kończące postępowanie w sprawie (por. też postanowienia SN z dnia
17 sierpnia 2005 I CNP 4/05 nie publ. i z dnia 11 sierpnia 2005 V CNP 14/05
niepubl.).
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy odrzucił skargę dłużniczki
o stwierdzenie niezgodności z prawem (art. 4248
§ 1 k.p.c.). Można dodać, że
w rozpoznawanej sprawie skarga podlegałaby odrzuceniu także ze względu na
brak wskazania na czym polega wyjątkowość wypadku dłużniczki i w czym wyraża
się naruszenie jej prawa do sądu, o którym mowa w art. 45 Konstytucji RP (art.
4241
§ 2 k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 21 grudnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maria Grzelka
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 grudnia 2007 r.,
skargi B.B.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia Sądu
Rejonowego w P. z dnia 8 czerwca 2006 r., sygn. akt [...], wydanego w sprawie ze
skargi dłużniczki B.B.
na czynności Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ś.
w sprawie [...]
z wniosku Banku Spółki Akcyjnej i Skarbu Państwa - Centrum Obsługi Kancelarii
Prezesa Rady Ministrów
przy uczestnictwie B.B.,
1. odrzuca skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem,
2. zasądza od dłużniczki B.B. na rzecz wierzyciela Banku SA
kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem kosztów
postępowania wywołanego skargą.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 8 czerwca 2006 r. Sąd Rejonowy w P. oddalił skargę
dłużniczki na czynności Komornika Sądowego Sądzie Rejonowym w Ś. podjęte w
sprawach [...] I [...], polegające na zajęciu wierzytelności przysługujących
dłużniczce. Postanowienie to uprawomocniło się wobec jego niezaskarżenia.
W związku z wniesioną przez dłużniczkę skargą o stwierdzenie niezgodności
z prawem wymienionego postanowienia Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
przysługuje – przy spełnieniu przesłanek określonych w art. 4241
§ 1 k.p.c. - od
prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie
w sprawie, a w wyjątkowych wypadkach, wskazanych w art. 4241
§ 2 k.p.c., także
od takiego orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej instancji.
W świetle przytoczonego uregulowania zasadniczego znaczenia nabiera
kwestia, czy w rozpoznawanej sprawie zaskarżone postanowienie jest
orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie.
Wyjaśnienie tej kwestii, wymaga zdefiniowania pojęcia „postanowienie
kończące postępowanie w sprawie”. W judykaturze i doktrynie pojęcie to jest
definiowane rozbieżnie i przy zastosowaniu różnych kryteriów. Można spotkać
wypowiedzi, według których postanowieniami kończącymi postępowanie
w sprawie są: takie, które zamykają drogę do wydania wyroku; po wydaniu
których dalsze postępowanie nie może się toczyć; które kończą sprawę jako
pewną całość poddaną pod osąd; w wyniku których wykluczona zostaje możliwość
przedsiębrania w danej sprawie dalszych czynności; które kończą całość
postępowania, a nie tylko jego fragment; które zamykają drogę do wydania wyroku;
które dotyczą całości sprawy, będąc ostatnim orzeczeniem wydanym
w postępowaniu. W każdym jednak razie przyjmuje się, że w sformułowaniu
„postanowienie kończące postępowanie w sprawie” wyraz „sprawa” występuje
w znaczeniu materialnoprawnym. W tym ujęciu „sprawę” należy rozumieć jako
całość sporu (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów z dnia 24 listopada
1998 r., III CZP 44/98, OSNC 1999, nr 5, poz. 87, uchwałę składu siedmiu sędziów
3
z dnia 31 maja 2000 r., III ZP 1/00, OSNC 2001, nr 1, poz. 1, uchwałę składu
7 sędziów z dnia 6 października 2000 r., III CZP 31/00, OSNC 2001, nr 2, poz. 22).
W świetle powyższego należy przyjąć, że kończącymi postępowanie
w sprawie są takie postanowienia, których uprawomocnienie się trwale zamyka
drogę do rozstrzygnięcia sporu, co do jego istoty.
Przeciwieństwem tych postanowień są postanowienia nie kończące
postępowania w sprawie, które kończą w postępowaniu sądowym jedynie zagadnienia
incydentalne, uboczne na tle istoty sporu.
Przedstawiona definicja postanowienia kończącego postępowanie w sprawie
sformułowana została na potrzeby postępowania rozpoznawczego, co - ze względu
na uregulowanie przyjęte w art. 13 § 2 k.p.c. – może stanowić podstawę definiowania
tego pojęcia w postępowaniu egzekucyjnym, przy jednoczesnym jednak
uwzględnieniu specyfiki tego postępowania.
Powszechnie przez „sprawę egzekucyjną” rozumie się przymusowe
wykonanie w postępowaniu egzekucyjnym orzeczeń sądowych oraz innych aktów.
W judykaturze, na użytek postępowania egzekucyjnego, w którym art. 394 § 1
in principio k.p.c. należy stosować „odpowiednio” (art. 13 § 2 k.p.c.) postanowieniami
zaskarżalnymi zażaleniem – oprócz wymienionych w części III kodeksu postępowania
cywilnego – są tylko takie, które kończą lub zmierzają do zakończenia postępowania
egzekucyjnego (por. uchwałę SN z dnia 28 listopada 1969 r. III CZP 83/69, OSNCP
1970, z. 6, poz. 105, postanowienie SN z dnia 15 kwietnia 1986 r. III CRN 40/86,
OSNCP 1987, z. 7, poz. 102 oraz uchwałę SN z dnia 15 września 1995 r., III CZP
110/95, OSNC 1995, nr 12, poz. 177). Zatem w postępowaniu egzekucyjnym –
podobnie jak w rozpoznawczym – postanowieniem kończącym postępowanie
zasadniczo jest tylko takie postanowienie, po wydaniu którego przepisy kodeksu
postępowania cywilnego nie przewidują dalszego etapu postępowania regulującego
stosunki pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem.
W świetle przedstawionego wywodu postanowienie oddalające skargę na
czynność komornika polegającą na zajęciu wierzytelności dłużnika nie jest
postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie, ponieważ przepisy kodeksu
4
postępowania cywilnego przewidują w takim wypadku dalszy etap postępowania
egzekucyjnego.
Wprawdzie w niektórych sytuacjach Sąd Najwyższy dopuścił możliwość
potraktowania orzeczenia wydanego w postępowaniu egzekucyjnym jako
kończącego postępowanie w rozumieniu art. 4241
k.p.c. (por. postanowienie z dnia
5 lipca 2006 r. IV CNP 25/06 – OSNC 2007, nr 3, poz. 48, postanowienie z dnia
20 lipca 2007 r. I CNP 24/07 (dotychczas niepubl.) pomimo, że po jego wydaniu
postępowanie dalej się toczy w celu zaspokojenia wierzyciela, to jednak dotyczy to
wyłącznie egzekucji z nieruchomości i nie stanowi argumentu na rzecz oceny, że
postanowienie oddalające skargę na czynność zajęcia wierzytelności może być
uznane za kończące postępowanie w sprawie (por. też postanowienia SN z dnia
17 sierpnia 2005 I CNP 4/05 nie publ. i z dnia 11 sierpnia 2005 V CNP 14/05
niepubl.).
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy odrzucił skargę dłużniczki
o stwierdzenie niezgodności z prawem (art. 4248
§ 1 k.p.c.). Można dodać, że
w rozpoznawanej sprawie skarga podlegałaby odrzuceniu także ze względu na
brak wskazania na czym polega wyjątkowość wypadku dłużniczki i w czym wyraża
się naruszenie jej prawa do sądu, o którym mowa w art. 45 Konstytucji RP (art.
4241
§ 2 k.p.c.).