I CSK 63/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:23-10-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CSK 63/13
POSTANOWIENIE
Dnia 8 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
w sprawie z powództwa A. W.
przeciwko Polskiemu Związkowi Kajakowemu z siedzibą w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 listopada 2013 r.,
skargi kasacyjnej powoda
od postanowienia Sądu Okręgowego w W.
z dnia 24 października 2012 r.
I. uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające
je postanowienie Sądu Rejonowego
w W. z dnia 26 marca 2012 r., sygn. akt … 361/12;
II. pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
kasacyjnego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Powód A. W. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego
Polskiego Związku Kajakowego:
- kwoty 14.620 zł z odsetkami ustawowymi do dnia 17 lutego 2010 r. tytułem
bezpodstawnie obniżonego stypendium sportowego za okres od 1 stycznia
2010 r. do 31 sierpnia 2010 r. w wyniku działania pozwanego sprzecznego
z prawem oraz stanowiącego nadużycie prawa;
- kwoty 8.320 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2010 r. tytułem
naprawienia szkody w postaci damnum emergens, polegającej na narażeniu
go na konieczność realizacji programu przygotowań do Igrzysk Olimpijskich
Londyn 2012 w następstwie naruszenia obowiązku przewidzianego w § 4
umowy z dnia 17 lutego 2010 r., oraz
- kwoty 48.869 zł z odsetkami ustawowymi do dnia 1 września 2010 r. tytułem
naprawienia szkody w postaci lucrum cessans wynikającej z zaniechania
mającego znamiona nadużycie prawa i bezpodstawne pozbawienia powoda
statusu reprezentanta Polski, a w konsekwencji możliwości otrzymania
stypendium sportowego za okres od 1 września 2010 r. do 31 sierpnia 2011 r.
Modyfikując powództwo, powód zgłosił - jako ewentualne - żądanie ustalenia
istnienia prawa do otrzymania stypendium sportowego przyznanego przez Ministra
Sportu i Turystyki za okres od 1 stycznia 2012 r. do 31 sierpnia 2012 r. w wysokości
4.140 zł miesięcznie i zasądzenia różnicy między sumą należnego stypendium
a sumą rzeczywiście wypłaconą, tj. kwoty14.720 zł z ustawowymi odsetkami oraz
ustalenia posiadania statusu reprezentanta Polski w kajakarstwie w sezonie
2010/2011 i w konsekwencji prawa do otrzymania stypendium sportowego za okres
od 1 wrzesnia 2010 r. do 31 sierpnia 2011 r. w wysokości 46.680 zł z odsetkami
ustawowymi.
Sąd Rejonowy w W. postanowieniem z dnia 26 marca 2012 r., odrzucił
pozew na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. wskazując, że zmierza on do
zainicjowania procesu w sprawie, która nie ma charakteru sprawy cywilnej.
3
Ocenę tę podzielił Sąd Okręgowy w W., oddalając zażalenie powoda na
postanowienie Sądu Rejonowego postanowieniem zaskarżonym skargą kasacyjną.
Sąd Okręgowy podkreślił, że stypendia sportowe dla członków kadry narodowej w
okresie objętym pozwem regulowała ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie
kwalifikowanym (Dz. U. Nr 155, poz. 1298 ze zm.), zastąpiona obecnie przez
ustawę z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz. 857 ze zm.). W
obu tych regulacjach przewidziano administracyjny tryb przyznawania,
wstrzymywania i pozbawiania stypendiów sportowych finansowanych z budżetu
państwa i wskazano jako organ właściwy w tych sprawach ministra do spraw
kultury fizycznej i sportu. Powodowi nie przysługuje zatem roszczenie o stypendium
sportowe. Jeżeli ma on zastrzeżenia do sposobu przyznania tego świadczenia
i jego wysokości, może wnieść skargę na decyzję ministra do sądu
administracyjnego po wyczerpaniu drogi określonej przepisami kodeksu
postępowania cywilnego.
W skardze kasacyjnej, opartej na obu podstawach określonych w art. 3983
§ 1 k.p.c., powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia, podnosząc
zarzuty naruszenia art. 177 w związku z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji RP
przez błędną wykładnię i niezastosowanie oraz art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. przez
wadliwe uznanie, że do rozpoznania roszczenia zgłoszonego w pozwie droga
sądowa jest niedopuszczalna.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 w związku z art. 2 § 1 k.p.c., sprawami cywilnymi
rozpoznawanymi przez sądy powszechne są sprawy ze stosunków z zakresu
prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, a także sprawy,
które wprawdzie nie wynikają z tych stosunków, ale stosuje się do nich - z mocy
ustaw szczególnych - przepisy kodeksu postępowania cywilnego. W orzecznictwie
Sądu Najwyższego oraz Trybunału Konstytucyjnego wskazuje się, że pojęcie drogi
sądowej należy rozumieć szeroko. W myśl tego zapatrywania, w zasadzie
każde roszczenie procesowe sformułowane jako żądanie zasądzenia, ustalenia
lub ukształtowania stosunku prawnego może być zaliczone jako należące do drogi
sądowej, jeżeli dotyczy podmiotów, których pozycja - w ramach określonego
4
stosunku prawnego - jest równorzędna (zob. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 4 listopada 2011 r., I CSK 50/11, nie publ.).
Według dominującej obecnie formalnej koncepcji sprawy cywilnej, o samej
dopuszczalności wszczęcia i przeprowadzenia postępowania cywilnego
nie decyduje ustalenie, że pomiędzy stronami rzeczywiście zachodzi stosunek
prawny, z którego mogą wynikać ich sporne prawa bądź obowiązki, lecz samo
twierdzenie osoby inicjującej postępowanie przed sądem, że taki stosunek istnieje
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1998 r., I CKN 1000/97,
OSNC 1999, nr 1, poz. 6; z 10 marca 1999 r., II CKN 340/98, OSNC 1999, nr 9,
poz. 161; z 22 sierpnia 2000 r., IV CKN 1188/00, OSNC 2001, nr 1, poz. 20;
z 24 czerwca 2010 r., IV CSK 554/09, nie publ. oraz wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 11 maja 2012 r., II CSK 471/11, nie publ.). Nie jest zatem uzasadnione
odrzucenie pozwu ze względu na niedopuszczalność drogi sądowej w sprawie nie
mającej cech sprawy cywilnej, jeżeli powód przedstawił okoliczności i zdarzenia,
które mogą stanowić cywilnoprawne źródło jego żądań.
W sprawie niniejszej powód dochodził nie - jak błędnie odczytał to Sąd
Okręgowy - przyznania stypendium sportowego, lecz zasądzenia odszkodowania
za szkody powstałe w wyniku przyznania tego świadczenia w zbyt niskiej wysokości,
ewentualnie ustalenia prawa do stypendium w większym rozmiarze, przy
czym roszczenia te skierował przeciwko Polskiemu Związkowi Kajakowemu.
Roszczenia te - w świetle okoliczności faktycznych przytoczonych w ich
uzasadnieniu - mają charakter roszczeń cywilnych, co wyłącza możliwość
odrzucenia pozwu z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej.
Sąd Okręgowy, badając dopuszczalność drogi sądowej, wyszedł
z odmiennych - wadliwych - założeń, co nie pozwala skutecznie odeprzeć zarzutów
podniesionych w zażaleniu.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji (art. 39815
k.p.c.).
POSTANOWIENIE
Dnia 8 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
w sprawie z powództwa A. W.
przeciwko Polskiemu Związkowi Kajakowemu z siedzibą w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 listopada 2013 r.,
skargi kasacyjnej powoda
od postanowienia Sądu Okręgowego w W.
z dnia 24 października 2012 r.
I. uchyla zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające
je postanowienie Sądu Rejonowego
w W. z dnia 26 marca 2012 r., sygn. akt … 361/12;
II. pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
kasacyjnego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Powód A. W. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego
Polskiego Związku Kajakowego:
- kwoty 14.620 zł z odsetkami ustawowymi do dnia 17 lutego 2010 r. tytułem
bezpodstawnie obniżonego stypendium sportowego za okres od 1 stycznia
2010 r. do 31 sierpnia 2010 r. w wyniku działania pozwanego sprzecznego
z prawem oraz stanowiącego nadużycie prawa;
- kwoty 8.320 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 22 czerwca 2010 r. tytułem
naprawienia szkody w postaci damnum emergens, polegającej na narażeniu
go na konieczność realizacji programu przygotowań do Igrzysk Olimpijskich
Londyn 2012 w następstwie naruszenia obowiązku przewidzianego w § 4
umowy z dnia 17 lutego 2010 r., oraz
- kwoty 48.869 zł z odsetkami ustawowymi do dnia 1 września 2010 r. tytułem
naprawienia szkody w postaci lucrum cessans wynikającej z zaniechania
mającego znamiona nadużycie prawa i bezpodstawne pozbawienia powoda
statusu reprezentanta Polski, a w konsekwencji możliwości otrzymania
stypendium sportowego za okres od 1 września 2010 r. do 31 sierpnia 2011 r.
Modyfikując powództwo, powód zgłosił - jako ewentualne - żądanie ustalenia
istnienia prawa do otrzymania stypendium sportowego przyznanego przez Ministra
Sportu i Turystyki za okres od 1 stycznia 2012 r. do 31 sierpnia 2012 r. w wysokości
4.140 zł miesięcznie i zasądzenia różnicy między sumą należnego stypendium
a sumą rzeczywiście wypłaconą, tj. kwoty14.720 zł z ustawowymi odsetkami oraz
ustalenia posiadania statusu reprezentanta Polski w kajakarstwie w sezonie
2010/2011 i w konsekwencji prawa do otrzymania stypendium sportowego za okres
od 1 wrzesnia 2010 r. do 31 sierpnia 2011 r. w wysokości 46.680 zł z odsetkami
ustawowymi.
Sąd Rejonowy w W. postanowieniem z dnia 26 marca 2012 r., odrzucił
pozew na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. wskazując, że zmierza on do
zainicjowania procesu w sprawie, która nie ma charakteru sprawy cywilnej.
3
Ocenę tę podzielił Sąd Okręgowy w W., oddalając zażalenie powoda na
postanowienie Sądu Rejonowego postanowieniem zaskarżonym skargą kasacyjną.
Sąd Okręgowy podkreślił, że stypendia sportowe dla członków kadry narodowej w
okresie objętym pozwem regulowała ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie
kwalifikowanym (Dz. U. Nr 155, poz. 1298 ze zm.), zastąpiona obecnie przez
ustawę z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz. 857 ze zm.). W
obu tych regulacjach przewidziano administracyjny tryb przyznawania,
wstrzymywania i pozbawiania stypendiów sportowych finansowanych z budżetu
państwa i wskazano jako organ właściwy w tych sprawach ministra do spraw
kultury fizycznej i sportu. Powodowi nie przysługuje zatem roszczenie o stypendium
sportowe. Jeżeli ma on zastrzeżenia do sposobu przyznania tego świadczenia
i jego wysokości, może wnieść skargę na decyzję ministra do sądu
administracyjnego po wyczerpaniu drogi określonej przepisami kodeksu
postępowania cywilnego.
W skardze kasacyjnej, opartej na obu podstawach określonych w art. 3983
§ 1 k.p.c., powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia, podnosząc
zarzuty naruszenia art. 177 w związku z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji RP
przez błędną wykładnię i niezastosowanie oraz art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. przez
wadliwe uznanie, że do rozpoznania roszczenia zgłoszonego w pozwie droga
sądowa jest niedopuszczalna.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 w związku z art. 2 § 1 k.p.c., sprawami cywilnymi
rozpoznawanymi przez sądy powszechne są sprawy ze stosunków z zakresu
prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, a także sprawy,
które wprawdzie nie wynikają z tych stosunków, ale stosuje się do nich - z mocy
ustaw szczególnych - przepisy kodeksu postępowania cywilnego. W orzecznictwie
Sądu Najwyższego oraz Trybunału Konstytucyjnego wskazuje się, że pojęcie drogi
sądowej należy rozumieć szeroko. W myśl tego zapatrywania, w zasadzie
każde roszczenie procesowe sformułowane jako żądanie zasądzenia, ustalenia
lub ukształtowania stosunku prawnego może być zaliczone jako należące do drogi
sądowej, jeżeli dotyczy podmiotów, których pozycja - w ramach określonego
4
stosunku prawnego - jest równorzędna (zob. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 4 listopada 2011 r., I CSK 50/11, nie publ.).
Według dominującej obecnie formalnej koncepcji sprawy cywilnej, o samej
dopuszczalności wszczęcia i przeprowadzenia postępowania cywilnego
nie decyduje ustalenie, że pomiędzy stronami rzeczywiście zachodzi stosunek
prawny, z którego mogą wynikać ich sporne prawa bądź obowiązki, lecz samo
twierdzenie osoby inicjującej postępowanie przed sądem, że taki stosunek istnieje
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1998 r., I CKN 1000/97,
OSNC 1999, nr 1, poz. 6; z 10 marca 1999 r., II CKN 340/98, OSNC 1999, nr 9,
poz. 161; z 22 sierpnia 2000 r., IV CKN 1188/00, OSNC 2001, nr 1, poz. 20;
z 24 czerwca 2010 r., IV CSK 554/09, nie publ. oraz wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 11 maja 2012 r., II CSK 471/11, nie publ.). Nie jest zatem uzasadnione
odrzucenie pozwu ze względu na niedopuszczalność drogi sądowej w sprawie nie
mającej cech sprawy cywilnej, jeżeli powód przedstawił okoliczności i zdarzenia,
które mogą stanowić cywilnoprawne źródło jego żądań.
W sprawie niniejszej powód dochodził nie - jak błędnie odczytał to Sąd
Okręgowy - przyznania stypendium sportowego, lecz zasądzenia odszkodowania
za szkody powstałe w wyniku przyznania tego świadczenia w zbyt niskiej wysokości,
ewentualnie ustalenia prawa do stypendium w większym rozmiarze, przy
czym roszczenia te skierował przeciwko Polskiemu Związkowi Kajakowemu.
Roszczenia te - w świetle okoliczności faktycznych przytoczonych w ich
uzasadnieniu - mają charakter roszczeń cywilnych, co wyłącza możliwość
odrzucenia pozwu z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej.
Sąd Okręgowy, badając dopuszczalność drogi sądowej, wyszedł
z odmiennych - wadliwych - założeń, co nie pozwala skutecznie odeprzeć zarzutów
podniesionych w zażaleniu.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji (art. 39815
k.p.c.).