Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 9/14
POSTANOWIENIE
Dnia 10 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Beata Gudowska (przewodniczący)
SSN Roman Kuczyński
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa E. S.
przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Obrony Narodowej
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 10 czerwca 2014 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 12 lipca 2013 r.,
odrzuca zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 12 lipca 2013 r. Sąd Apelacyjny Wydział III Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych odrzucił zażalenie powoda E. S. na postanowienie tego
Sądu z dnia 20 maja 2013 r., którym odrzucono skargę kasacyjną powoda od
wyroku tego Sądu z dnia 7 września 2012 r. oddalającego apelację powoda od
wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 17 grudnia 2010 r. w sprawie o
odszkodowanie, z powodu nieuiszczenia przez pełnomocnika powoda opłaty
sądowej od skargi kasacyjnej.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Apelacyjny wskazał, że zażalenie na
postanowienie z dnia 20 maja 2013 r. odrzucające skargę kasacyjną powód wniósł
osobiście do Sądu Najwyższego. Tymczasem - zgodnie z art. 871
§ 1 k.p.c. - w
postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez
2
adwokatów lub radców prawnych. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia powinna być zatem sporządzona przez pełnomocnika
będącego adwokatem lub radcą prawnym, a nie osobiście przez stronę, która nie
ma takiego statusu prawnego, jak to miało miejsce w sprawie. Osobiście może
sporządzić skargę tylko strona posiadająca kwalifikacje określone w art. 871
§ 2
k.p.c., a więc osoba będąca sędzią, prokuratorem, notariuszem albo profesorem
lub doktorem habilitowanym nauk prawnych. Nie ulega wątpliwości, że powód nie
spełnia tych kwalifikacji. Zażalenie sporządzone osobiście przez stronę, która nie
posiada kwalifikacji wymienionych w art. 871
§ 2 k.p.c., podlegało odrzuceniu na
mocy art. 3986
§ 3 k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., bez możliwości
przekazywania go do Sądu Najwyższego celem merytorycznego rozpoznania.
W zażaleniu pełnomocnik powód domagał się uchylenia zaskarżonego
postanowienia, wnosząc o zwolnienie powoda z kosztów postępowania w całości.
Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie: 1/ art. 380 k.p.c. w związku z
art. 3941
§ 1 k.p.c. w związku z art. 100 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) przez
ich niezastosowanie i nie zwolnienie żalącego się „od opłaty od zażalenia w całości
podczas gdy ze zgromadzonego materiału w sprawie wynika, iż jest to niezbędne w
celu dochodzenia przez Stronę roszczeń oraz znajduje uzasadnienie w realiach
przedmiotowej sprawy”, 2/ art. 45 ust. 1 Konstytucji RP „polegające na
uniemożliwieniu powodowi dostępu do rozpoznania jego sprawy przez wszystkie
instancje niezawisłych Sądów Powszechnych.” Zdaniem wnoszącego zażalenie,
zaskarżone postanowienie narusza „prawo obywatela do sprawiedliwego i jawnego
rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny,
bezstronny i niezawisły sąd” wyrażone w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w związku z
art. 380 k.p.c. w związku z art. 3941
§ 1 k.p.c. Wnoszący zażalenie, „z przyczyn
obiektywnych nie mógł uiścić opłaty od skargi kasacyjnej. Nie ma on bowiem
oszczędności, które pozwoliłby uczynić zadość postanowieniu Sądu Apelacyjnego,
w którym został on zwolniony od opłaty w części. Tym samym powód, z przyczyn
nie leżących po jego stronie, został pozbawiony prawa do rozpoznania skargi
kasacyjnej złożonej w niniejszej sprawie. Wobec wyżej wskazanych okoliczności,
3
zażalenie na postanowienie o odrzuceniu zażalenia na postanowienie o odrzuceniu
skargi kasacyjnej jest w pełni uzasadnione”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniesione zażalenie „w przedmiocie odrzucenia zażalenia na postanowienie
o odrzuceniu skargi kasacyjnej” było niedopuszczalne i pozbawione
usprawiedliwionych podstaw. W jego treści autor zażalenia kontestował naruszenie
prawa powoda do sądu w sytuacji, gdy „powód z przyczyn obiektywnych nie mógł
uiścić opłaty od skargi kasacyjnej”, co miało naruszać „podstawowe uprawnienia
obywatela do rozpoznania jego sprawy przez niezawisłe Sądy Powszechne”.
Wniesione zażalenie zostało w istocie rzeczy skierowane przeciwko postanowieniu
Sądu Apelacyjnego z dnia 17 grudnia 2012 r., III APa .../12, zwalniającemu powoda
od opłaty stosunkowej od skargi kasacyjnej ”ponad kwotę 500 (pięćset) zł”, które
było już przedmiotem procedury zażaleniowej do Sądu Najwyższego, który
postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2013 r., II PZ 6/13, odrzucił niedopuszczalne
zażalenie. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy sygnalizował
potencjalną możliwość kontestowania niezaskarżalnego postanowienia Sądu
drugiej instancji w przedmiocie częściowego zwolnienia od opłaty sądowej, z której
powód nie skorzystał.
W przedmiotowym postępowaniu rozpoznanie kolejnego niedopuszczalnego
zażalenia na postanowienie Sądu drugiej instancji „w przedmiocie odrzucenia
zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej” było wykluczone,
ponieważ wnoszący zażalenie nie objął jego zakresem prawomocnego
postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 20 maja 2013 r. o odrzuceniu
nieopłaconej skargi kasacyjnej, które zaskarżył niedopuszczalnym zażaleniem, bo
wniesionym osobiście, tj. wbrew bezwzględnie obowiązującemu przed Sądem
Najwyższym przymusowi adwokacko-radcowskiemu (art. 871
k.p.c.),” przez powoda
nielegitymującego takim statusem prawnym. Doprowadziło to do odrzucenia tego
środka zaskarżenia przez Sąd drugiej instancji postanowieniem z dnia 12 lipca
2013 r.
4
Wszystko to oznaczało, że bez wniesienia przez profesjonalnego
pełnomocnika procesowego zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi
kasacyjnej, połączonego z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia tego
środka zaskarżenia, wykluczone było weryfikowanie zasadności odrzucenia skargi
kasacyjnej z powodu jej nienależytego opłacenia w drodze przedmiotowo
niedopuszczalnego zażalenia na postanowienie Sądu drugiej instancji „w
przedmiocie odrzucenia zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi
kasacyjnej”, które nie jest zażaleniem na dopuszczalne zażalenie na postanowienie
Sądu drugiej instancji odrzucające skargę kasacyjną. W konsekwencji zarzut
pozbawienia wnoszącego niedopuszczalne zażalenie prawa okazał się oczywiście
chybiony, ponieważ przeszkody w poddaniu merytorycznemu osądowi
kasacyjnemu jego odrzuconej skargi wynikły z przyczyn zależnych od wnoszącego
niedopuszczalny „osobisty” środek zaskarżenia do Sądu Najwyższego oraz wyżej
opisanych zachowań (zaniechań) jego pełnomocnika procesowego.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji na
podstawie art. 373 k.p.c. w związku z art. 3941
§ 2 i 3 oraz w związku z art. 39821
k.p.c.