Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 195/14
POSTANOWIENIE
Dnia 16 lipca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Ryński
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 kpk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 16 lipca 2014 r.,
sprawy S. C.
skazanego z art. 56 ust. 3 Ust. z 29.07.2005 r.
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 16 grudnia 2013 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w G.
z dnia 30 stycznia 2013 r.,
p o s t a n o w i ł
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2. obciążyć skazanego S. C. kosztami sądowymi
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w G. wyrokiem z dnia 30 stycznia 2013 r., uznał oskarżonego
S. C. za winnego tego, że w okresie od marca do sierpnia 2000 r. w G. uczestniczył
w obrocie znaczną ilością substancji psychotropowej w ilości nie mniejszej niż 300
g amfetaminy, 250 sztuk tabletek extasy oraz środka odurzającego w ilości nie
mniejszej niż 900 g marihuany, w ten sposób, że po nabyciu tych narkotyków dzielił
je na porcje i zorganizował ich sprzedaż na terenie dyskoteki i czyn ten przy
zastosowaniu art. 4 § 1 k.k. zakwalifikował jako przestępstwo z art. 56 ust 1 i 3
ustawy z dnia 29 lipca 2005 r., o przeciwdziałaniu narkomanii, w brzmieniu
2
obowiązującym do 8 grudnia 2011 roku i za to na podstawie art. 56 ust. 3 ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 33 § 1 i 3 k.k. skazał go na karę roku
pozbawienia wolności i 50 stawek dziennych grzywny po 20 zł każda (pkt. I).
Nadto uznał go za winnego tego, że w okresie od czerwca 2000 r., nie dłużej
niż do połowy 2003 r. w G., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi
ustalonymi osobami w zorganizowanej grupie o charakterze zbrojnym mającej na
celu popełnianie przestępstw kierowanej przez ustaloną osobę w celu osiągnięcia
korzyści majątkowej brał udział w obrocie znacznymi ilościami substancji
psychotropowej i środka odurzającego w ten sposób, że na polecenie tej osoby
odebrał łącznie 61 kg czystej amfetaminy, 2500 sztuk tabletek ekstazy, 11,5 kg
czystej amfetaminy, a następnie na jego polecenie do amfetaminy dosypał łącznie
nie mniej niż 38,5 kg wypełniacza i tak rozcieńczoną amfetaminę przeznaczoną do
dalszej dystrybucji przekazał innym wskazanym osobom, jak też wprowadził do
obrotu znaczną ilość substancji psychotropowej i środka odurzającego w postaci
46,3 kg amfetaminy, 7050 sztuk tabletek ekstasy, 12,75 kg marihuany i 3 kg
haszyszu do dalszej dystrybucji, czyniąc sobie z popełniania przestępstw stałe
źródło dochodu i czyn ten przy zastosowaniu art. 4 § 1 k.k. zakwalifikował z art. 56
ust 1 i 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 65 § 1 kk, w brzmieniu
obowiązującym do 8 grudnia 2011 r. i za to na podstawie art. 56 ust. 3 powołanej
ustawy w zw. z art. 33 § 1 i 3 k.k. skazał go na karę 3 lat pozbawienia wolności i
200 stawek dziennych grzywny po 20 zł każda (pkt. II).
Oskarżonego uznał za winnego tego, że w okresie nie krótszym niż od maja
2000 r. do końca 2003 r. w G., działając w zorganizowanej grupie o charakterze
zbrojnym mającej na celu popełnianie przestępstw, kierowanej przez ustalona
osobę, wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami posiadał bez
wymaganego zezwolenia broń palną, a w szczególności: pistolet maszynowy marki
Glauberyt wraz z magazynikiem o pojemności 25 sztuk oraz pistolety marki
Makarov i Parabellum z dużą ilością amunicji, 3 sztuki granatników
przeciwpancernych oraz samodziałowe urządzenie wybuchowe i czyn ten
zakwalifikował z art. 263 § 2 k.k. w zb. z art. 171 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w
zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 263 § 2 k.k. w zw.
z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności (pkt. III).
3
Oskarżonego uznał za winnego tego, że w nieustalonym czasie w okresie
od maja 2002 r. do marca 2003 r. w G., działając w zorganizowanej grupie mającej
na celu popełnianie przestępstw w krótkich odstępcach czasu, dokonał nie mniej
niż 37 włamań do rurociągów paliwowych Grupy LOTOS SA poprzez nawiercenie
ich ścianek i wbicie tzw. sztycy, a następnie dokonał kradzieży produktów
ropopochodnych w ilości nie mniejszej niż 800.000 litrów o wartości niemniejszej
niż 2.528.000 zł na szkodę Grupy LOTOS SA, a ponadto w trakcie kradzieży
substancji ropopochodnych i ich transportowania stworzył bezpośrednie
niebezpieczeństwo eksplozji substancji łatwopalnych, czym sprowadził zdarzenie
zagrażające życiu wielu osób i mieniu znacznych rozmiarów, czyniąc sobie z
dokonywania przestępstw stale źródło dochodu i czy ten zakwalifikował z art. 279 §
1 k.k. w zb. z art. 164 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. 65 § 1 k.k. w zw. z art.
12 k.k. i za to na podstawie art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. skazał go na
karę 2 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności (pkt. IV).
Oskarżonego uznał za winnego tego, że w okresie czasu nie krótszym niż
od maja 2000 r. do końca 2003 r. w G., brał udział w zorganizowanej grupie
mającej na celu popełnianie przestępstw o charakterze zbrojnym, w tym kradzieży z
włamaniami do rurociągów na szkodę Grupy LOTOS SA oraz obrotu znacznymi
ilościami substancji psychotropowych i środków odurzających i przy zastosowaniu
art. 4 § 1 k.k. czy ten zakwalifikował z art. 258 § 2 kk w brzmieniu obowiązującym
do 30 kwietnia 2004 r. i za to na podstawie powołanego przepisu skazał go na karę
roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności (pkt. V).
Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył orzeczone S. C. za
poszczególne czyny kary jednostkowe i wymierzył mu karę łączną 6 lat i 6
miesięcy pozbawienia wolności oraz karę łączną 210 stawek dziennych grzywny po
20 zł każda, zaliczając oskarżonemu na poczet orzeczonej kary łącznej
pozbawienia okres jego tymczasowego aresztowania (art. 63 § 1 k.k.). Wobec
oskarżonego Sąd orzekł nadto na podstawie art. 46 § 1 k.k. obowiązek naprawienia
części szkody wyrządzonej przestępstwem przypisanym mu w pkt. IV, poprzez
zapłatę na rzecz Grupy LOTOS SA w G. kwoty 15 000 zł.
Od powyższego wyroku apelację wnieśli obrońca oskarżonego i pełnomocnik
oskarżyciela posiłkowego Grupy LOTOS SA w G.
4
Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego skoncentrował swój zarzut na
kwestionowaniu wysokości kwoty zasądzonej od oskarżonego na rzecz
pokrzywdzonego tytułem środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody
orzeczonego na podstawie art. 46 § 1 k.k. W związku z tym wniósł on o uchylenie
zaskarżonego wyroku z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I
instancji.
Natomiast obrońca oskarżonego zaskarżając powyższy wyrok w całości na
podstawie art. 427 § 2 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 1, 2, 3 i 4 zarzucił orzeczeniu
Sądu I instancji:
1. obrazę przepisów prawa materialnego, tj.:
a) w odniesieniu do pkt I zaskarżonego wyroku art. 56 ust. 3 ustawy z dnia
29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii poprzez jego zastosowanie i uznanie,
iż czyn zarzucony oskarżonemu w pkt I aktu oskarżenia stanowił przestępstwo
wprowadzenia do obrotu znacznej ilości środków odurzających, podczas gdy ilość
środków odurzających oraz fakt współuczestnictwa innych ustalonych osób
przemawiają za kwalifikacją przedmiotowego czynu przy zastosowaniu art. 56 ust.
1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii,
2. obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na jego treść, w
postaci:
a) art. 7 k.p.k. w zw. z art. 6 k.k. poprzez uznanie, iż oskarżony dopuścił się
zarzucanych mu czynów w okresie od 2000 do 2003 r. i wymierzenie kar za
poszczególne czyny z uwzględnieniem wskazanego powyżej okresu, podczas gdy
oskarżony w dniu 7 października 2001 r. poddał się operacji prawej ręki, w
następstwie czego w miesiącu grudniu tego samego roku musiał przejść kolejną
operację, a następnie poddać się długotrwałej rehabilitacji i nie był w stanie
uczestniczyć w przypisanej skali we wszystkich zarzucanych mu czynach,
b) art. 7 k.p.k. w zw. z art. 177 § 1 k.p.k. poprzez nieprawidłową i sprzeczną
z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia
życiowego ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci zeznań
świadków, będących de facto współoskarżonymi, których sprawy zostały
rozpatrzone w odrębnych postępowaniach i przypisanie oskarżonemu udziału we
wszystkich czynach opisanych przez świadków w takim samym zakresie i z takim
5
samym natężeniem winy oraz szkodliwości społecznej co innym osobom biorącym
udział w zarzucanych czynach,
3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
mających
wpływ na jego treść poprzez uznanie, iż:
a) oskarżony dokonał nie mniej niż 37 włamań do rurociągów
paliwowych Grupy LOTOS S.A., podczas gdy oskarżony wziął udział najwyżej w
10 takich przedsięwzięciach, co potwierdza się ponadto niskim stanem majętności
oskarżonego,
b) oskarżony uczestniczył w zarzucanych mu czynach w okresie od 2000 r.
do 2003 r., podczas gdy oskarżony przeszedł dniu 7 października 2001 roku
operację ręki, w następstwie czego w miesiącu grudniu tego samego roku musiał
przejść kolejną operację, a później poddać się długotrwałej rehabilitacji i nie był w
stanie uczestniczyć w przypisanej skali we wszystkich zarzucanych mu czynach, a
w szczególności prowadzić samochodu i przenosić jakiekolwiek pakunki czy ciężkie
przedmioty,
c) oskarżony uczynił sobie z popełniania przestępstw stałe źródło dochodu,
podczas gdy oskarżony od sierpnia 2000 r. był zarejestrowany jako osoba
bezrobotna, aktywnie poszukiwał zatrudnienia, jak również korzystał z pomocy
finansowej ojca, w tym ze środków pieniężnych ojca na opłacenie kursu spawacza
stoczniowego, którą to pracę oskarżony zaczął następnie wykonywać,
4. rażącą niewspółmierność orzeczonej kary w stosunku do popełnionych
czynów, której dolegliwość przekracza stopień winy i skalę uczestnictwa
oskarżonego w zarzucanych czynach, przy jednoczesnym pominięciu sposobu
życia oskarżonego przed popełnieniem zarzucanych mu czynów oraz po 2003 roku,
a tym samym wymierzenie kary w sposób sprzeczny z kodeksowo określonymi
zasadami wymiary kary.
Powołując się na powyższe zarzuty wniósł on o zmianę zaskarżonego
orzeczenia w całości z tym, że nie sprecyzował w jaki sposób ewentualnie o
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do
ponownego rozpoznania.
6
Sąd Okręgowy w G. wyrokiem z dnia 16 grudnia 2013 r., utrzymał w
mocy zaskarżony wyrok uznając apelację za oczywiście bezzasadną.
Od powyższego wyroku kasację wniósł obrońca skazanego S. C.,
który na podstawie art. 523 k.p.k. zarzucił orzeczeniu Sądu odwoławczego:
1. rażące naruszenie prawa, które miało istotny wpływ na treść wyroku, tj. art.
46 k.k. poprzez orzeczenie obowiązku naprawienia części szkody na rzecz
pokrzywdzonego Grupy LOTOS S.A. (pkt VIII wyroku Sądu Rejonowego z dnia 30
stycznia 2013 roku) i utrzymanie wyroku Sądu I instancji w tym zakresie w mocy
przez Sąd II instancji, przy jednoczesnym powołaniu się na stwarzane
niebezpieczeństwo poprzez niefachowe wykonywanie odwiertów, a następnie
przewożenie paliwa w nieprzystosowanych do tego pojazdach (s. 95 i 106
uzasadnienia Sądu Rejonowego), przy jednoczesnym ustaleniu przez Sąd
Rejonowy, iż skazany S. C. nie brał udziału w dokonywaniu odwiertów ani
przewożeniu paliwa (s. 48 uzasadnienia Sądu Rejonowego),
2. rażące naruszenie prawa, które miało istotny wpływ na treść wyroku, tj. art.
433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. polegające na nie odniesieniu się przez
Sąd Okręgowy do zarzutów apelacji dotyczących braku możliwości prowadzenia
pojazdu mechanicznego z uwagi na uraz prawej ręki (zarzut 3 b apelacji z dnia 18
czerwca 2013 r.), przy jednoczesnym uznaniu ustaleń poczynionych przez Sąd I
instancji, iż S. C. brał udział w dokonywaniu kradzieży paliwa z rurociągu jako
kierowca,
3. rażące naruszenie prawa, które miało istotny wpływ na treść wyroku, tj. art.
440 k.p.k. poprzez utrzymanie w mocy wyroku rażąco niesprawiedliwego, w
szczególności wobec rażącej niewspółmierności wymierzonej kary.
W związku z tym skarżący wniósł o uchylenie wyroków sądów obu
instancji i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Prokurator Okręgowy w G. w odpowiedzi na kasację wniósł o jej
oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniesiona kasacja jest bezzasadna w stopniu oczywistym i nie zasługuje na
uwzględnienie.
7
W pierwszej kolejności należy ocenić, że autor skargi jedynie pozornie
podnosi zarzuty związane z naruszeniami, których miałby dopuścić się Sąd
odwoławczy. Skarga w istocie skierowana jest przeciwko ustaleniom faktycznym
dokonanym przez Sąd meriti. Kasacja została zatem wywiedziona wbrew
dyspozycji art. 519 k.p.k., który zezwala na wnoszenie nadzwyczajnego środka
zaskarżenia jedynie od wyroków sądów odwoławczych. Skarżący uchybił także
wymogowi z art. 523 § 1 k.p.k., który nie zezwala na podnoszenie okoliczności
związanych ze względną podstawą odwoławczą określoną w art. 438 pkt 3 k.p.k.
Zgodnie z przyjętym orzecznictwem Sądu Najwyższego podstawa zarzutu
kasacyjnego, która nie stanowi bezwzględnej przyczyny odwoławczej, winna być
uchybieniem o randze z nim porównywalnym, zatem stanowić – zgodnie z
literalnym brzmieniem art. 523 §1 k.p.k. – szczególnie rażące naruszenie prawa,
które w sposób istotny mogło mieć wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia.
Pierwszy z podniesionych zarzutów nie może być, w takiej redakcji,
skutecznym zarzutem kasacyjnym, bowiem skarżący nie podnosił obrazy art. 46 k.k.
w apelacji. Skarżący w zwyczajnym środku odwoławczym nie kwestionował nawet
całego sprawstwa oskarżonego, lecz ilość odwiertów – włamań, w których
uczestniczył S. C. (zarzut 3a apelacji). Oskarżony przyznawał się do 10, a nie
przypisanych mu 37 czynności jednostkowych. Trafnie prokurator w odpowiedzi na
wniesioną kasację przypomina, że w uzasadnieniu kasacji dokonano swoistej
manipulacji treścią uzasadnienia Sądu meriti, bowiem na s. 47 – 48, Sąd ten przyjął,
że oskarżony brał udział w procederze transportu osób uczestniczących w
odwiertach, z czego czerpał wymierne korzyści (s.50, 57 uzasadnienia SR) .
Przede wszystkim jednak, na co wskazuje Sąd odwoławczy, podstawą
odpowiedzialności S. C. było współsprawstwo w zakresie przypisanego mu czynu
polegającego na cyklicznym dokonywaniu, odwiertów – włamań – do rurociągów
paliwowych, na zasadzie podziału ról poszczególnych uczestników czynności
przestępczych (s. 14-15 uzasadnienia SO). Zarzut ten stanowi, w istocie,
niedopuszczalny zarzut błędu w ustaleniach faktycznych i – jak już wskazano – nie
może być uznany za skuteczny w kasacji. Trzeba zaakcentować, że fakt
zastosowania wobec S. C. środka karnego w postaci obowiązku naprawienia części
szkody orzeczonego na podstawie art. 46 § 1 k.k., był związany ze skazaniem
8
oskarżonego za przestępstwo z art. 279 § 1 k.k. w zb. z art. 164 § 1 k.k. w zw. z art.
11 § 2 k.k. w zw. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. przypisane mu w pkt. IV wyroku
Sądu Rejonowego i wyrok skazujący za ten czyn, zaakceptowany przez Sąd
odwoławczy, nie był przez skarżącego w kasacji kwestionowany. Sąd odwoławczy
zajął się również zagadnieniem wysokości zasądzonego świadczenia
odszkodowawczego czyniąc to w kontekście zarzutu apelacji pełnomocnika
oskarżyciela posiłkowego (s. 20 – 21 uzasadnienia SO).
Odnosząc się do drugiego zarzutu kasacji należy przypomnieć, że do obrazy
art. 433 § 2 k.p.k. dochodzi w sytuacji, w której Sąd odwoławczy w ogóle nie
odniesienie się do danego zarzutu lub wniosku zaprezentowanego w apelacji,
natomiast art. 457 § 3 k.p.k. określa standard rzetelnego uzasadnienia, rozumiany
jako brak pomijania określonych twierdzeń z apelacji. Otóż, Sąd odwoławczy
odniósł się do niniejszego zarzutu na s. 13, 14 uzasadnienia, trafnie zauważając –
co przemilcza skarżący – że fakt hospitalizacji był krótki, a rodzaj schorzeń nie
uniemożliwił udziału oskarżonego w inkryminowanym procederze kradzieży z
włamaniem substancji ropopochodnych. Po prostu, ta część wyjaśnień S. C.
została uznana za niewiarygodną i zgodnie z art. 7 k.p.k. nie była podstawą ustaleń
faktycznych w sprawie.
Trzeci z zarzutów jest na tyleż ogólnikowy, że uniemożliwia jego rozpoznanie.
Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że zarzut obrazy normy z art. 440 k.p.k.
winien być zawsze skonkretyzowany, ponieważ rażąca niesprawiedliwość wyroku,
o której mowa w tym przepisie zachodzi w sytuacji, gdy wynika ona z konkretnych
naruszeń prawa stanowiących co najmniej jedną ze względnych podstaw
odwoławczych, co oznacza, że nie jest możliwe wskazywanie samodzielnie art.
440 k.p.k. jako podstawy zarzutu kasacyjnego. Skarżący podniósł, iż rażąca
niesprawiedliwość wyroku sądu odwoławczego wynikała z faktu, że kontrolując
wyrok sądu I instancji nie uwzględnił on dyrektyw sądowego wymiaru kary
określonych w art. 53 § 1 i 2 k.p.k. Rzecz jednak w tym, że przepis ten stanowi dla
sądu rodzaj wskazówek, którymi sąd ma obowiązek się kierować przy wymiarze
kary, nie zaś normy stanowczej zawierającej nakaz lub zakaz określonego
postąpienia. Oznacza to, że naruszenia dyrektyw określonych w art. 53 k.k.
dotyczących wymiaru kary nie można kwalifikować jako obrazy prawa materialnego
9
(zob. postanowienie SN z dnia 22 października 2013 r., V KK 296/13, LEX nr
1388604). W konsekwencji zarzut ten nie może być podnoszony w kontekście
rażącej obrazy art. 440 k.p.k., lecz należy go odnosić się do podstawy odwoławczej
wskazanej w art. 438 pkt. 4 k.p.k., która jako wyłączna w postępowaniu
kasacyjnym, nie znajduje zastosowania (art. 523 § 1 k.p.k.). Na marginesie należy
podkreślić, że Sąd odwoławczy odniósł się do podniesionego w kasacji zarzutu
rażącej niewspółmierności karny wymierzonej oskarżonemu także w kontekście art.
440 k.p.k. (s.19 uzasadnienia SO).
Podsumowując, analiza akt sprawy – w szczególności treści uzasadnienia
Sądu II instancji - wyraźnie dowodzi, że wnoszenie kasacji w niniejszej sprawie nie
miało stosownych podstaw, zaś Sąd odwoławczy dochował należytej staranności
wobec wymogu rzetelnej kontroli odwoławczej, przewidzianego w art. 457 § 3 k.p.k.
w zw. z art. 433 § 2 k.p.k.
Z tych względów należało oddalić kasację obrońcy skazanego S. C., jako
oczywiście bezzasadną, w trybie art. 535 § 3 k.p.k. Orzeczenie o kosztach
sądowych oparto na podstawie art. 636 § 1 k.p.k.