Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PZ 13/14
POSTANOWIENIE
Dnia 12 sierpnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący)
SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z powództwa G. K.
przeciwko Przedsiębiorstwu Wielobranżowemu "P." Spółce z o.o. w T. o ustalenie
istnienia stosunku pracy, odszkodowanie, wynagrodzenie za pracę, ekwiwalent za
urlop,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 sierpnia 2014 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w S.
z dnia 13 marca 2013 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 13 marca 2013 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w S. odrzucił skargę G. K. o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w S. z dnia 16 lutego 2012 r., wydanego w sprawie z
powództwa G. K. przeciwko Przedsiębiorstwu Wielobranżowemu „P.” Spółce z o.o.
o ustalenie istnienia stosunku pracy, odszkodowanie, wynagrodzenie za pracę,
ekwiwalent za urlop.
2
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy ustalił, że wyrokiem z dnia 11
lipca 2011 r., Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w S. oddalił
powództwo G. K.; wyrokiem Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych z 16 lutego 2012 r., została oddalona apelacja powódki od
powyższego wyroku Sądu Rejonowego z 11 lipca 2011 r.
W dniu 8 sierpnia 2012 r. G. K. wystąpiła z żądaniem wznowienia
postępowania w sprawie zakończonej w/w wyrokiem Sądu Okręgowego w S.
Skarżąca wskazała, że uzyskany nowy dowód w sprawie w postaci pisma
Naczelnika Urzędu Skarbowego w T. z 6 sierpnia 2012 r., świadczy o istnieniu
pomiędzy stronami stosunku pracy, czego dowodziła w zakończonym
postępowaniu sądowym […]. Sąd Okręgowy ustalił, że w przedmiotowym piśmie z
6 sierpnia 2012 r., poinformowano G. K., że na podstawie posiadanych przez Urząd
Skarbowy dokumentów, pozwana Spółka zastosowała koszty uzyskania przychodu
powódki, dotyczące przychodów ze stosunku pracy.
Sąd Okręgowy stwierdził, że z treści przedstawionego przez skarżącą
dokumentu wynika przyjęty sposób kwalifikacji kosztów uzyskania przychodów i jest
to jedynie informacja Urzędu Skarbowego, oparta na ocenie posiadanych
dokumentów źródłowych, które były poddane analizie Sądu Okręgowego w S.; w
związku z tym nie może on być kwalifikowany w ramach podstawy wznowienia
postępowania określonej w art. 403 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy stwierdził ponadto, że
przedmiotowe pismo pochodzi z 6 sierpnia 2012 r. i w związku z tym jako środek
dowodowy powstały po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Okręgowego w S. z
dnia 16 lutego 2012 r. nie stanowi podstawy wznowienia określonej w art. 403 § 2
k.p.c. W konsekwencji Sąd uznał, że skarżąca w skardze o wznowienie
postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w S. z
dnia 16 lutego 2012 r., nie wskazała środków dowodowych istniejących w czasie
trwania postępowania, mogących mieć wpływ na wynik sprawy, a z których nie
mogła skorzystać i w związku z tym na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. w związku z art.
403 § 2 k.p.c. odrzucił przedmiotową skargę jako nieopartą na ustawowej
podstawie wznowienia.
Powyższe postanowienie Sądu Okręgowego skarżąca G. K. zaskarżyła
zażaleniem, zarzucając naruszenie:
3
1. art. 410 § 1 k.p.c. w związku z art. 403 § 2 k.p.c. przez uznanie, że skarga
nie została oparta na ustawowej podstawie wznowienia, pomimo że jako ustawową
podstawę wskazano art. 403 § 2 k.p.c., a podstawą tej skargi są takie okoliczności
faktyczne lub środki dowodowe, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, a z
których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu;
2. art. 244 § 1 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 k.p.c. przez odmowę mocy
dowodowej dokumentowi urzędowemu i uznanie, że pismo Urzędu Skarbowego z
dnia 6 sierpnia 2013 r. (powinno być 2012 r.), na które powołuje się powódka jest
jedynie informacją Urzędu.
Żaląca się wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz
powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według
norm prawem przewidzianych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest niezasadne.
Zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c. można żądać wznowienia postępowania w razie
późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku
prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych,
które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła
skorzystać w poprzednim postępowaniu.
Przepis ten dotyczy późniejszego wykrycia, a nie - późniejszego zaistnienia
nowych okoliczności lub wystawienia nowych dokumentów, czy też powstania
innych nowych dowodów. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale
siedmiu sędziów – mającej moc zasady prawnej – z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP
63/68 (OSNC 1969 Nr 12, poz. 208), stwierdzając, że środek dowodowy, który
powstał po uprawomocnieniu się wyroku nie stanowi podstawy wznowienia
postępowania przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c. (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 14 marca 2014 r., II UZ 3/14 – LEX nr 1448333). W
uzasadnieniu postanowienia z dnia 3 kwietnia 2014 r., II PZ 1/14 – LEX nr 1455198
Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że możliwość wznowienia postępowania na
4
podstawie art. 403 § 2 k.p.c. jest uzależniona od zaistnienia łącznie trzech
przesłanek: - wykrycia po uprawomocnieniu się wyroku nowych okoliczności
faktycznych lub środków dowodowych, które istniały w toku postępowania, ale nie
zostały w nim powołane; - możliwości ich wpływu na wynik sprawy oraz -
niemożności skorzystania z nich przez stronę w poprzednim postępowaniu (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2010 r., II PZ 12/10,
niepublikowane). W grę wchodzą zatem tylko okoliczności faktyczne i środki
dowodowe istniejące już w czasie trwania prawomocnie zakończonego
postępowania, nie zaś powstałe po tej dacie (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 6 maja 2010 r., III PZ 3/10, LEX nr 602065), a przy tym nie
tylko nieujawnione ale i nieujawnialne, czyli takie, o jakich strona nie wiedziała i z
obiektywnych przyczyn (a więc nie wskutek opieszałości, zaniedbań, zapomnienia
czy błędnej oceny) wiedzieć nie mogła (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
17 czerwca 2010 r., III CZ 18/10, LEX nr 686067). Ponadto późniejsze wykrycie
obejmuje nie jakiekolwiek nowe okoliczności faktyczne i środki dowodowe, lecz
tylko takie, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, a zatem dotyczące podstawy
faktycznej dochodzonego przez powoda roszczenia i na tyle istotne, że ich
uwzględnienie spowodowałoby wydanie innego rozstrzygnięcia. Mogą to być
zarówno fakty i dowody odnoszące się bezpośrednio do postawy faktycznej
spornego roszczenia, jak i dotyczące jej pośrednio, tj. brane pod uwagę przy ocenie
zebranego materiału dowodowego.
Stosownie do treści przepisu art. 410 § 1 k.p.c. sąd odrzuca skargę
wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na
ustawowej podstawie. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę przychyla się do
poglądu wyrażanego w orzecznictwie, zgodnie z którym sformułowanie podstawy
wznowienia w sposób odpowiadający przepisom art. 401 - 404 k.p.c. nie oznacza
oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia, jeżeli już z samego jej
uzasadnienia wynika, że podnoszona podstawa nie zachodzi. Taka skarga, jako
nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia podlega odrzuceniu. Ocena, czy
skarga opiera się o ustawową podstawę wznowienia, nie ogranicza się tylko do
badania, czy okoliczności wskazane przez skarżącego dają się podciągnąć pod
5
przewidzianą w ustawie podstawę wznowienia, lecz obejmuje badanie i ustalenie,
czy podstawa wznowienia rzeczywiście istnieje (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 28 października 1999 r., II UKN 174/99, OSNP 2001 Nr 4, poz.
133; z dnia 19 maja 2005 r., II CZ 41/05, niepublikowane, z dnia 14 grudnia 2006 r.,
I CZ 103/06, niepublikowane, z dnia 30 maja 2007 r., I CZ 40/07, niepublikowane
oraz wyrok z dnia 16 maja 2007 r., III CSK 56/07, LEX nr 334985, oraz
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2014 r., II PZ 1/14).
Biorąc pod uwagę przedstawione wyżej stanowisko judykatury w zakresie
omawianej kwestii, Sąd Najwyższy uznał, że Sąd Okręgowy w zaskarżonym
rozpatrywanym zażaleniem postanowieniu nie naruszył przepisów art. 403 § 2 k.p.c.
oraz art. 410 § 1 k.p.c. Z treści przedstawionego przez skarżącą pisma Naczelnika
Urzędu Skarbowego w T. wynika przyjęty sposób kwalifikacji kosztów uzyskania
przychodów; pismo to stanowi informację Urzędu Skarbowego, która została oparta
na ocenie posiadanych przez Urząd dokumentów, które były oceniane przez Sąd w
prawomocnie zakończonym postępowaniu. Sąd Okręgowy w prawomocnie
zakończonej wyrokiem z dnia 16 lutego 2012 r. sprawie […] jedno ze spornych w
sprawie roszczeń – o ustalenie, że powódkę i pozwanego łączył stosunek pracy,
ocenił w oparciu o cały zespół okoliczności faktycznych – szczegółowo
przedstawionych w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 lutego 2012 r. W szczególności
uwzględnił zeznania stron, dokumentację pracowniczą pozwanego, dokumentację
rozliczeniową z Urzędem Skarbowym oraz z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.
W całym zespole ustalonych w sprawie okoliczności faktycznych istotne jest
ustalenie, zgodnie z którym od wypłaconych powódce kwot wynagrodzeń nie
pobrano zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz nie potrącono
należnych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, oraz że powódka nie
składała oświadczeń na potrzeby wysokości podatku dochodowego w trybie art. 32
ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Na podstawie oceny całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie
Sąd Okręgowy uznał, że pomiędzy powódką a stroną pozwaną nie istniał stosunek
pracy i w związku z tym oddalił roszczenie powódki o ustalenie istnienia stosunku
pracy i pozostałe roszczenia z nim związane (odszkodowanie, wynagrodzenie za
pracę oraz ekwiwalent za urlop wypoczynkowy). W kontekście powyższego
6
stanowiska wyroku Sądu Okręgowego, ma rację Sąd Okręgowy w zaskarżonym
postanowieniu, że przedstawione przez skarżącą pismo Naczelnika Urzędu
Skarbowego i zawarta w nim informacja – wydana w oparciu o dokumentację
uwzględnioną przez Sąd Okręgowy w sprawie […] – nie może być kwalifikowana
jako podstawa wznowienia postępowania określona w art. 403 § 2 k.p.c.
W uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w S. z dnia 16 lutego 2012 r., stwierdzono w szczególności: „Jako
kolejny argument mający według apelantki decydujące znaczenie dla potwierdzenia
istnienia stosunku pracę, to obliczenia należnego podatku od wypłaconego jej
wynagrodzenia, zawarte w protokole kontroli podatkowej US (k.106 - 108). W
ocenie Sądu Okręgowego nie przesądzają one w żaden sposób o istnieniu
stosunku pracy z tego powodu, że jest to tylko obliczenie należnego podatku
dochodowego, którego nie pobrano i nie odprowadzono. Natomiast decyzję w
kwestii rozstrzygnięcia, czy przedmiotowe wynagrodzenie wynika z łączącego
strony stosunku prac pozostawiono ostatecznie Sądowi (vide: pismo Naczelnika US
w T. k. 85). Nie sposób przy tym pominąć, że ze wspomnianego protokołu kontroli
wynika (vide k. 110 verte), iż od wypłaconych powódce kwot wynagrodzeń nie
pobrano zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz nie potrącono
należnych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, oraz że powódka nie
składała oświadczeń na potrzeby wysokości podatku dochodowego”.
Wobec takich ustaleń nie sposób przyjąć, aby G. K. przedstawiła nowy
dowód w sprawie. Przeciwnie – podnoszone obecnie okoliczności były
przedmiotem szczegółowej analizy Sądu drugiej instancji.
W tym stanie rzeczy pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w T., wydane już
po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Okręgowego z dnia 16 lutego 2012 r. nie
może być kwalifikowane jako ewentualny środek dowodowy w rozumieniu przepisu
art. 403 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy prawidłowo więc stwierdził, że skarga powódki nie
została oparta na ustawowej podstawie wznowienia postępowania; stanowisko
zaskarżonego postanowienia uwzględnia analizy interpretacyjne dotyczące
przepisów art. 403 § 2 k.p.c. oraz art. 410 § 1 k.p.c. dokonane przez Sąd
Najwyższy w powołanych wyżej judykatach.
7
Bezzasadny jest zarzut zażalenia dotyczący naruszenia art. 244 § 1 k.p.c. w
związku z art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy w zaskarżonym postanowieniu ocenił
przedstawione przez skarżącą pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego – w zakresie
zawartej w nim treści – z uwzględnieniem określonej w przepisie art. 233 § 1 k.p.c.
zasady swobodnej sędziowskiej oceny dowodów. W stanowisku zaskarżonego
postanowienia nie ma sprzeczności pomiędzy oceną przedmiotowego pisma a
regulacjami określonymi w art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 244 § 1 k.p.c.
Z powyższych względów – uznając bezzasadność rozpatrywanego zażalenia
– Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji na podstawie przepisu art. 39814
k.p.c.
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.