Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 221/14
POSTANOWIENIE
Dnia 20 sierpnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 20 sierpnia 2014 r.,
sprawy T. A.
o zadośćuczynienie
z powodu kasacji wniesionej przez pełnomocnika wnioskodawczyni
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 28 marca 2014 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w W.
z dnia 12 grudnia 2013 r.
p o s t a n o w i ł
I. Oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;
II. Obciążyć wnioskodawcę kosztami sądowymi
postępowania kasacyjnego.
U Z A S A D N I E N I E
Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2013 r., sygn. akt … 62/13, Sąd Okręgowy w W.
zasądził od Skarbu Państwa na rzecz T. A. tytułem zadośćuczynienia kwotę 56 000
zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 35 000 zł od dnia uprawomocnienia się
wyroku do dnia zapłaty, uznając zarazem roszczenie T. A. za zaspokojone do
kwoty 21 000 zł, otrzymanej na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia
25 marca 2009 r., sygn. akt … 229/08.
W apelacji pełnomocnik wnioskodawczyni zaskarżył wyrok w części, w jakiej
sąd I instancji oddalił roszczenia wnioskodawczyni przenoszące kwotę 56 000 zł. i
2
zarzucił mu: „obrazę przepisów prawa materialnego w postaci art. 11 ust. 1. w zw. z
art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń
wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego
bytu Państwa Polskiego w zw. z art. 445 § 1 k.c. i art. 19 Konstytucji
Rzeczpospolitej Polskiej — poprzez zasądzenie tytułem zadośćuczynienia kwoty w
sposób rażący niewspółmiernie niskiej wobec zachodzących rozmiarów krzywdy
niemajątkowej poniesionej przez wnioskodawczynię, w sytuacji w której
wnioskodawczym podlega szczególnej opiece Państwa, z mocy normy art. 19
Konstytucji RP.”
Podnosząc ten zarzut wnosił o zmianę wyroku i zasądzenie
zadośćuczynienia na rzecz wnioskodawczyni w kwocie żądania objętego
wnioskiem.
Po rozpoznaniu apelacji Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 28 marca 2014 r.,
sygn. akt … 69/14, utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, obciążając Skarb Państwa
kosztami sądowymi.
Kasację od tego wyroku złożył pełnomocnik wnioskodawczyni.
Zarzucił wyrokowi rażące naruszenie prawa, mające istotny wpływ na treść
orzeczenia, tj.:
„1. obrazę przepisów prawa materialnego w postaci art. 19 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej - poprzez jego niezastosowanie a w konsekwencji
nierozpoznanie istoty apelacji w sytuacji, w której Wnioskodawczyni jako weteran
walk o niepodległość podlega specjalnej opiece ze strony Państwa Polskiego;
2. obrazę przepisów prawa materialnego w postaci art. 11 ust. 1. w zw. z art.
8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych
wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu
Państwa Polskiego w zw. z art. 445 § 1 k.c. — poprzez zasądzenie tytułem
zadośćuczynienia kwoty w sposób rażący niewspółmiernie niskiej wobec
zachodzących rozmiarów krzywdy niemajątkowej poniesionej przez
Wnioskodawczynię;
3. obrazę przepisów postępowania w postaci art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art.
433 § 2 k.p.k. — poprzez brak ustosunkowania się Sądu II instancji do zarzutów i
argumentacji zawartej w apelacji dotyczącej naruszenia normy art. 19 Konstytucji
3
Rzeczypospolitej Polskiej;
4. a w konsekwencji obrazę przepisów postępowania w postaci art. 440 k.p.k.
— poprzez nieuwzględnienie apelacji i utrzymanie orzeczenia w mocy, wskutek
czego wydano orzeczenie rażąco niesprawiedliwe, w którym zasądza się na rzecz
Wnioskodawczyni zadośćuczynienie w kwocie niewspółmiernie niskiej w stosunku
do zachodzących rozmiarów krzywdy poniesionej przez Wnioskodawczynię.”
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
W odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Apelacyjnej wniósł o jej
oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście bezzasadna, co skutkowało jej oddaleniem w trybie
art. 535 § 3 k.p.k. Zarzuty ujęte w pkt 1 i 3 kasacji sprowadzają się do wyrażenia
przez skarżącego poglądu, jakoby norma zawarta w art. 19 Konstytucji RP dawała
podstawy do odmiennego, znacznie wyższego – w porównaniu do odszkodowań
uiszczanych na skutek tzw. pomyłek sądowych (chodzi o odszkodowania na
podstawie Rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego) – zasądzania kwot
zadośćuczynienia w postępowaniu prowadzonym na podstawie art. 11 ust. 1 w zw.
z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń
wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego
bytu Państwa Polskiego (Dz. U. z 1991 r., Nr 34, poz. 149 ze zm.- zwanej dalej
ustawa lutową). W ocenie skarżącego przepis Konstytucji winien obligować sąd do
„jak najszerszej rekompensaty szkód i krzywd, w warunkach szczególnej ochrony”.
Przepis art. 19 Konstytucji RP brzmi: „Rzeczpospolita Polska specjalną opieką
otacza weteranów walk o niepodległość, zwłaszcza inwalidów wojennych.” Ma on
zatem charakter przepisu generalnego, który nie określa i nie precyzuje w jaki
sposób i w jakich formach ta specjalna opieka zostanie weteranom udzielona,
pozostawiając te regulacje ustawodawstwu zwykłemu (W. Skrzydło, Konstytucja
Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Lex 2013, teza do art. 19). Zatem przepis
ten nie daje samodzielnej podstawy do zasądzania kwoty zadośćuczynienia - dla
osób spełniających warunki do otrzymania takiego świadczenia na gruncie ustawy
lutowej - w oderwaniu od regulacji ustawowych przewidzianych dla określenia tego
4
typu roszczenia. Sposób określenia zasad odszkodowania i zadośćuczynienia w
ustawie lutowej nie został uregulowany w sposób odmienny od ogólnych reguł
odszkodowawczych (z wyjątkiem art. 9), co oznacza, iż mają zastosowania
przepisy prawa cywilnego (por. np. uchwała SN z 28.10.1993 r., I KZP 21/93,
OSNKW 1993, nr 11-12, poz. 67), a zatem – w odniesieniu do określenia
wysokości zadośćuczynienia winny być uwzględniane kryteria wskazane w art.
445 § 1 i 2 k.c. Prawdą jest, że sąd II instancji do zarzutu obrazy art. 19
Konstytucji RP nie odniósł się w uzasadnieniu swojego wyroku, ale uchybienie to
nie mogło mieć – w takim układzie – żadnego wpływu na treść zapadłego
rozstrzygnięcia, skoro odniósł się i wykazał, iż kwota zasądzonego
zadośćuczynienia została oparta na ocenie ustawowych przesłanek i nie ma
charakteru symbolicznego (strona 3-4 uzasadnienia). Nie ma racji skarżący, że
doszło do obrazy art. 11 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy lutowej w zw. z art. 445
§ 1 k.c. (zarzut w pkt 3). Wysokość zadośćuczynienia została określona w oparciu
o te kryteria, które zgodnie z poglądami doktryny prawa cywilnego oraz
orzecznictwa dają podstawy do określenia rozmiaru krzywdy i w tym zakresie
szeroko wypowiedział się sąd I instancji (str. 9 -12 oraz 13 -15 uzasadnienia
wyroku). Skoro w apelacji skarżący nie wykazał, aby ocena ta była wadliwa lub
oparta na przesłankach pozaustawowych, to jasne staje się, iż także odpowiedź
sądu II instancji na ten zarzut apelacji musiała być ograniczona do powtórzenia, że
sąd I instancji nie pominął żadnej okoliczności i że kwota zadośćuczynienia nie jest
symboliczna. Chybiony jest także zarzut obrazy art. 440 k.p.k. To, że skarżący
uznaje, iż zarzut apelacji nie został uwzględniony nie oznacza naruszenia normy art.
440 k.p.k. Kwestia wysokości zadośćuczynienia była przedmiotem zaskarżenia i w
tym zakresie sąd II instancji apelację rozpoznał. W tym układzie twierdzenie, że
doszło do obrazy art. 440 k.p.k. tylko dlatego, iż kwota zadośćuczynienia jest –
zdaniem autora kasacji – niewspółmiernie niska dowodzi niezrozumienia sytuacji, w
której można na przepis ten się powołać w środku odwoławczym.
Z tych powodów orzeczono jak w postanowieniu.
5