Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KO 18/14
POSTANOWIENIE
Dnia 27 sierpnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Sądej (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dorota Rysińska
SSN Dariusz Świecki
w sprawie A. P.
skazanego z art. 279 § 1 k.k. i in.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 27 sierpnia 2014 r.,
wniosku obrońcy skazanego o wznowienie postępowania,
prawomocnie zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 9 września 2010 r., zmieniającym wyrok Sądu Okręgowego w G. z dnia 22
kwietnia 2010 r.,
na podstawie art. 544 § 3 k.p.k. oraz art. 639 k.p.k.
p o s t a n o w i ł
1. oddalić wniosek;
2. obciążyć wnioskodawcę kosztami procesu za
postępowanie wznowieniowe.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 9 września 2010 r., zmieniającym
wyrok Sądu Okręgowego z dnia 22 kwietnia 2010r., A. P. skazany został za: czyn z
art. 258 § 1 k.k.; ciąg przestępstw z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i art. 64
2
§ 1 k.k.; ciąg przestępstw z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i art. 64 § 1 k.k.
– na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności.
Obrońca skazanego złożył wniosek o wznowienie postępowania, powołując
jako jego podstawę prawną przepisy art. 540 § 1 pkt 2 lit. a k.p.k. w zw. z art. 4
Protokołu nr 7 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Wniósł o uchylenie zaskarżonego wnioskiem wyroku i „ponowne rozpoznanie
sprawy”. W uzasadnieniu wniosku skarżący stwierdził, że A. P. już przed wydaniem
wyroku przez Sąd pierwszej instancji w przedmiotowym postępowaniu karnym,
został skazany za te same czyny wyrokiem sądu niemieckiego.
W pisemnym stanowisku będącym odpowiedzią na wniosek, prokurator
Prokuratury Generalnej wniósł o pozostawienie go bez rozpoznania oraz o
stwierdzenie braku podstaw do wznowienia postępowania z urzędu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniosek należało uznać za niezasadny i to w stopniu oczywistym.
Zgodnie z art. 540 § 1 pkt 2 lit. a k.p.k., postępowanie zakończone
prawomocnym orzeczeniem wznawia się, jeżeli po wydaniu orzeczenia ujawnią się
nowe fakty lub dowody nieznane przedtem sądowi, wskazujące na to, że skazany
nie popełnił czynu albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze.
W pierwszym rzędzie stwierdzić trzeba, że błędne było powołanie przez
obrońcę wyroku Sądu Krajowego w U. z dnia 10 listopada 2008r., sygn. […], jako
„faktu lub dowodu” wskazującego na to, że skazany nie popełnił czynu albo czyn
jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze. Przecież skazanie przez Sąd
niemiecki w żadnym razie nie wskazywało na niewinność A. P., na to, że
przypisane mu czyny nie stanowiły przestępstwa, ani też na to, iż skazany nie
podlegał karze, jak wymaga tego dyspozycja art. 540 § 1 pkt 2 lit. a k.p.k.
Akcentowane przez obrońcę „niepodleganie karze” to matrialnoprawna ujemna
przesłanka procesowa, określona w art. 17 § pkt 4 k.p.k., związana z określonymi
instytucjami prawa karnego (np. czynny żal – art. 15 § 1 k.k. czy przewidziany w art.
25 § 3 k.k. kontratyp obrony koniecznej i wiele innych). Nie można tej przesłanki
utożsamiać z inną ujemną przesłanką procesową – powagą rzeczy osądzonej, jak
uczynił to skarżący.
3
Co więcej, obrońca całkowicie zignorował również drugi z warunków sine
qua non przewidziany w art. 540 § 1 pkt 1 lit. a k.p.k. Z treści tego przepisu wprost
wynika, że „nowe fakty lub dowody” będące podstawą wznowienia muszą zostać
ujawnione już po prawomocnym zakończeniu sprawy. Istotą wznowienia
postępowania propter nova jest bowiem zapobieganie sytuacjom funkcjonowania w
obrocie prawnym prawomocnego wyroku skazującego, kiedy już po zakończeniu
postępowania karnego ujawnią się nowe fakty lub dowody wskazujące na
niesłuszność skazania. W przypadku, gdy o okolicznościach tych sąd w chwili
orzekania miał wiedzę, wzruszenie wyroku w tym trybie byłoby jedynie
ponawianiem kontroli odwoławczej.
Przenosząc powyższe uwagi na grunt tej sprawy należy wskazać, że w
żadnej mierze nie można zgodzić się z obrońcą, iż wyrok Sądu Krajowego w U. z
dnia 10 listopada 2008r. stanowi „nowy dowód” w sprawie, nieznany wcześniej
Sądom orzekającym w postępowaniu głównym. W pełni zasadnie prokurator
wskazał w swym stanowisku, że nie tylko wskazywany przez obrońcę wyrok, ale
również jeszcze jedno niemieckie orzeczenie dotyczące skazanego (wyrok Sądu
Krajowego w U. z dnia 13 października 2006r.), znane były nie tylko Sądom obu
instancji, ale również prokuratorowi prowadzącemu postępowanie przygotowawcze.
W aktach sprawy znajdują się odpisy obydwu wyroków wraz z uzasadnieniami (k.
1124-1135, tłumaczenie k. 1141-1150, k. 1241-1256, tłumaczenie k. 1222-1240).
Dokumentacja zgromadzona w aktach sprawy wykazuje, że prokurator
sporządzając akt oskarżenia w niniejszej sprawie miał na uwadze wyroki sądów
niemieckich (zob. postanowienie o wyłączeniu materiałów do odrębnego
postępowania k. 1378-1385, postanowienie o umorzeniu postępowania k. 1444-
1452). Na rozprawie główniej w dniu 15 kwietnia 2010r. odpisy tych wyroków
zaliczone zostały do materiału stanowiącego podstawę dowodową orzekania (k.
1453). Ponadto A. P. w swoich wyjaśnieniach wprost do tych skazań się odwoływał
(k. 1441). Twierdzenie zatem obrońcy, jakoby wyrok sądu niemieckiego stanowił w
sprawie nową okoliczność, należało uznać za całkowicie bezzasadne. W sprawie
nie wystąpiły więc podstawy mogące skutkować wznowieniem postępowania w
oparciu o przesłankę propter nova.
4
Prokurator w swojej pisemnej odpowiedzi wniósł o pozostawienie wniosku o
wznowienie postępowania bez rozpoznania oraz stwierdzenie braku podstaw do
wznowienia postępowania z urzędu. U podstaw takiego stanowiska legło
przekonanie, że w istocie sporządzając wniosek o wznowienie obrońca nie tyle
wskazał na wystąpienie podstawy przewidzianej w art. 540 § 1 pkt 1 lit. a k.p.k., ale
sygnalizował wystąpienie bezwzględnej podstawy odwoławczej, przewidzianej w
art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k., w postaci stanu res iudicata, na podstawie której możliwe
jest wznowienie postępowania wyłącznie z urzędu (por. uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 24 maja 2005r., I KZP 5/05, OSNKW 2005, z. 6, poz. 48). Sąd
Najwyższy w uznał jednak, że brak jest podstaw do tak daleko idącego
odczytywania znaczenia czynności procesowej podjętej wszak przez podmiot
profesjonalny w oparciu o art. 118 § 1 k.p.k. Wobec jasnego i stanowczego
wskazania przez obrońcę podstawy swoich żądań, nie sposób było uznać, że
wniosek ten stanowił wyłącznie przewidzianą w art. 9 § 2 k.p.k. sygnalizację
zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej. Wniosek obrońcy o wznowienie
postępowania podlegał więc rozpoznaniu w takiej postaci, jak został wniesiony.
Tyle, że był on całkowicie bezzasadny.
Konstatacja ta, rzecz jasna, nie zwalniała Sądu Najwyższego od
konieczności zbadania z urzędu, czy w sprawie istotnie nie wstąpiła bezwzględna
podstawa odwoławcza przewidziana w art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k. W tym zakresie
jednak w pełni zasadnie prokurator Prokuratury Generalnej wykazał, że stan
powagi rzeczy osądzonej w związku ze skazaniem przez sąd niemiecki nie
wystąpił, aczkolwiek, abstrahując od tej sprawy, po przystąpieniu Polski do struktur
Unii Europejskiej sytuacja taka teoretycznie jest możliwa (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 2 czerwca 2006r., sygn. akt IV KO 22/05, OSNKW 2006, z. 7-
8, poz. 75). Niemniej jednak w tej sprawie nie ulega wątpliwości, że - wbrew
twierdzeniom autora wniosku - przypadek res iudicata nie zaistniał. Wykazuje to
zestawienie czynów, za które A. P. skazany został wyrokami sądów niemieckich z
tymi z przedmiotowego postępowania. Porównanie bowiem opisów czynów
przypisanych w wyroku zaskarżonym wnioskiem, z czynami objętymi wyrokami
Sądu Krajowego w U., ich okoliczności podmiotowych i przedmiotowych (choćby
konkretne samochody stanowiące przedmiot przestępstwa), prowadzi do
5
jednoznacznego wniosku, że skazania dotyczą zupełnie różnych zdarzeń. W
konsekwencji i przez taki pryzmat oceniana argumentacja obrońcy A. P. nie dawała
żadnych podstaw do wznowienia postępowania.
Mając na względzie powyższą argumentację, Sąd Najwyższy orzekł jak w
dyspozytywnej części postanowienia.
Skazanego A. P., na podstawie art. 639 k.p.k., obciążono kosztami
postępowania wznowieniowego.