Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SPP 205/14
POSTANOWIENIE
Dnia 24 września 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący)
SSN Krzysztof Staryk
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi H. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L.
na przewlekłość postępowania Sądu Apelacyjnego w sprawie … 1186/13,
z udziałem Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Apelacyjnego
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 września 2014 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
Skarżąca „H.” Spółka z o.o. w L. wniosła skargę na przewlekłość
postępowania w sprawie … 1186/13 Sądu Apelacyjnego, dotyczącą jej wniosków o
doręczenie wyroku tego Sądu wraz z uzasadnieniem oraz o wstrzymanie
wykonania tego wyroku.
W uzasadnieniu skargi podniesiono, że w dniu 22 maja 2014 r. Sąd
Apelacyjny wydał w sprawie … 1186/13 wyrok, o którego doręczenie wraz z
uzasadnieniem strona pozwana wystąpiła w terminie przewidzianym przepisami
Kodeksu postępowania cywilnego. Kolejnym wnioskiem z dnia 28 maja 2014 r.
skarżąca zwróciła się o wstrzymanie wykonania tego wyroku, bowiem jej zamiarem
było złożenie od orzeczenia skargi kasacyjnej. Sąd Apelacyjny nie rozpoznał
żadnego ze złożonych wniosków do chwili wniesienia skargi w niniejszej sprawie,
2
co w pełni uzasadnia wniosek o stwierdzenie przewlekłości postępowania przed
tym Sądem.
W odpowiedzi na skargę strony pozwanej Prezes Sądu Apelacyjnego wniósł
o jej oddalenie, podnosząc że z uwagi na urlop sędziego referenta w okresie od 9
czerwca do 13 lipca 2014 r. uzasadnienie wyroku z dnia 22 maja 2014 r. zostało
zwrócone 18 lipca 2014 r., natomiast wniosek o wstrzymanie wykonania wyroku
został oddalony postanowieniem z 4 sierpnia 2014 r. W ocenie Prezesa Sądu
Apelacyjnego przekroczenie terminów instrukcyjnych z Kodeksu postępowania
cywilnego nie było więc nadmierne, a nadto usprawiedliwione urlopem
wypoczynkowym sędziego referenta, co czyni skargę nieuzasadnioną.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Regulacje ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa
strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym
lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez
nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.) dotyczą naruszenia prawa
strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym (w postępowaniu
przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora) bez
nieuzasadnionej zwłoki, co wprost nawiązuje do realizacji konstytucyjnego prawa
do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, a zatem uzyskania wiążącego
rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Z tytułem ustawy wiąże się wprost przepis art. 1
ust. 1 określający przedmiot ustawy jako uregulowanie zasad i trybu wnoszenia
oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez
nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności
sądu, z czym z kolei koresponduje treść art. 2 ust. 1 ustawy, w myśl którego strona
może wnieść skargę na naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez
nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w sprawie trwa dłużej, niż to konieczne
dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla
rozstrzygnięcia sprawy. Pod używanym przez ten przepis sformułowaniem
„rozstrzygnięcie sprawy” należy przy tym rozumieć prawomocne jej zakończenie,
nie tylko z uwagi na przedmiot ustawy, ale także biorąc pod uwagę okoliczności
3
podlegające ocenie z punktu widzenia naruszenia prawa strony do rozpoznania
sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, którymi w myśl art. 2 ust. 2 ustawy są w
szczególności terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu
wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty. Celem wprowadzenia przepisu o
takiej treści było zdefiniowanie pojęcia rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie,
ze wskazaniem kryteriów oceny tego stanu w konkretnej sprawie, przy czym same
kryteria wzorowano na stanowisku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który
rozpoznając skargi na naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym
terminie w rozumieniu art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada 1950 r., podpisanej przez
Polskę w dniu 26 listopada 1991 r. i ratyfikowanej w dniu 19 listopada 1992 r.
(Dz.U. Nr 85, poz. 427), bierze pod uwagę czas trwania postępowania od jego
rozpoczęcia do prawomocnego zakończenia.
Z powyższego da się wyprowadzić wniosek, że przedmiotem postępowania
wywołanego skargą na przewlekłość jest badanie podniesionego przez
składającego skargę zarzutu, iż doszło do naruszenia przysługującego mu prawa
do sądu przez przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawie od chwili jego
wszczęcia do prawomocnego zakończenia. Posługując się w ustawie pojęciem:
„bez nieuzasadnionej zwłoki”, używanym w art. 45 ust. 1 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej i uznając go za odpowiednik sformułowania: „w
rozsądnym terminie”, używanego przez art. 6 ust. 1 Konwencji oraz odnosząc go do
„wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty”, ustawodawca dał wyraz
stanowisku, że w tak określonym terminie strona ma prawo do uzyskania
wiążącego rozstrzygnięcia jej sprawy.
Z takim stanowiskiem koresponduje treść art. 5 ust. 1 ustawy, zgodnie z
którym skargę wnosi się w toku postępowania w sprawie. Wniesienie skargi
powinno zatem nastąpić w toku postępowania, po zaistnieniu stanu, który w ocenie
skarżącego uzasadnia podniesione w niej zarzuty, nie później jednak niż do czasu
prawomocnego zakończenia postępowania. Postępowanie w sprawie trwa bowiem
(jest w toku) dopóty, dopóki nie dojdzie do wydania w sprawie prawomocnego
orzeczenia kończącego postępowanie (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu
4
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2013 r., III SPZP 1/13, OSNP 2013 nr
23 – 24, poz. 292).
Uzyskanie przez orzeczenie rozstrzygające istotę sprawy przymiotu
prawomocności oznacza zakończenie sprawy poddanej pod osąd (por.
uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6
października 2000 r., III CZP 31/00, OSNC 2001 nr 2, poz. 22). Zgodnie z art. 363 §
1 k.p.c., orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego
środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia, czyli najpóźniej z dniem wydania
wyroku przez sąd drugiej instancji. Sprawa, od wyroku zapadłego w której strona
może wnieść skargę kasacyjną, jest już więc prawomocnie zakończona, a Sąd
Najwyższy nie rozstrzyga jej jako kolejna (trzecia) instancja, lecz tylko kontroluje jej
legalność w określonym zakresie (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z 5 czerwca 2008 r., III CZP 142/07, OSNC 2008 nr 11, poz. 122).
Przepis art. 45 ust. 1 Konstytucji RP zapewniający każdemu prawo dostępu do
sądu, gwarancji tej nie łączy z postępowaniem kasacyjnym, „prawo do kasacji” nie
ma bowiem charakteru prawa wynikającego z uregulowań Konstytucji RP, na co
wielokrotnie zwracał uwagę Trybunał Konstytucyjny (por. np. wyrok z dnia 10 lipca
2000 r., SK 12/99, OTK ZU 2000 nr 5, poz. 143 oraz wyrok z dnia 6 października
2004 r., SK 23/02, OTK-A ZU 2004 nr 9, poz. 89).
Nie budzi wątpliwości, że czynności, w dokonaniu których skarżąca zarzuca
zwłokę Sądowi Apelacyjnemu (doręczenie wyroku tego Sądu wraz z
uzasadnieniem i rozpoznanie wniosku o wstrzymanie wykonania wyroku) są
czynnościami podejmowanymi po prawomocnym zakończeniu postępowania w
sprawie i siłą rzeczy skarga na opóźnienia w ich dokonaniu jest wnoszona po
prawomocnym rozstrzygnięciu sprawy co do jej istoty. Jak już zaś wskazano,
przedmiotem postępowania wywołanego skargą na przewlekłość jest badanie
podniesionego przez składającego skargę zarzutu, iż doszło do naruszenia
przysługującego mu prawa do sądu przez przewlekłe prowadzenie postępowania w
sprawie od chwili jego wszczęcia do prawomocnego zakończenia. Z tego wynika,
że skarga na przewlekłość postępowania wniesiona po uprawomocnieniu się
wyroku sądu drugiej instancji jest niedopuszczalna, co dotyczy oczywiście także
skargi, której przedmiotem jest zwłoka w doręczeniu wyroku tego sądu wraz z
5
uzasadnieniem, czy też w rozpoznaniu wniosku o wstrzymanie wykonania wyroku
sądu drugiej instancji, ponieważ są to czynności wykonywane już po
rozstrzygnięciu sprawy (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 marca
2009 r., III SPP 3/09, OSNP 2010 nr 17-18, poz. 225 i z dnia 5 sierpnia 2011 r.,
III SPP 18/11, LEX nr 1101333, w których zwrócono też uwagę, że nie oznacza to,
iż strona nie ma żadnego instrumentu w dochodzeniu prawa do sporządzenia i
doręczenia jej bez zwłoki uzasadnienia prawomocnego wyroku w terminie. Służy
temu tryb skargi administracyjnej, uregulowany w art. 37 ustawy z 27 lipca 2001 r. -
Prawo o ustroju sądów powszechnych).
Skarga niespełniająca warunków określonych w ustawie z dnia 17 czerwca
2004 r. podlega odrzuceniu wobec jej niedopuszczalności (art. 370 k.p.c. w związku
z art. 397 § 2 zdanie pierwsze k.p.c. oraz w związku z art. 5 ust. 1 i art. 8 ust. 2
powołanej ustawy).
Kierując się przedstawionymi motywami oraz opierając się na wymienionych
wcześniej przepisach, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.