Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 253/14
POSTANOWIENIE
Dnia 19 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Eugeniusz Wildowicz
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 kpk
po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2014 r.
sprawy M. G.
skazanego z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 kk, art. 191 § 1 kk i in.
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę
od wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 17 lutego 2014 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w Ś.
z dnia 9 kwietnia 2013 r.,
p o s t a n o w i ł
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2. obciążyć skazanego M. G. kosztami sądowymi
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Ś. uznał oskarżonego
M. G. za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów z art. 13 § 1 kk w zw. z art.
282 kk; z art. 191 § 1 kk; z art. 159 kk w zw. z art. 57a § 1 kk; z art. 288 § 1 kk w
zw. z art. 57a § 1 kk; z art. 288 § 1 kk oraz czynu z art. 190 § 1 kk w zb. z art. 216 §
1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 57a § 1 kk i za to skazał go na karę łączną
roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 57a § 2 kk orzekł wobec
oskarżonego za czyn opisany w punkcie trzecim wyroku nawiązkę w kwocie 2 000
zł na rzecz pokrzywdzonego R. M. Na podstawie art. 46 § 1 kk orzekł wobec
2
oskarżonych M. G. oraz K. N. za czyn opisany w punkcie czwartym wyroku
solidarnie obowiązek naprawienia w całości szkody wyrządzonej przestępstwem
przez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego M. Z. kwoty 1 200 zł. Na podstawie art.
57a § 2 kk orzekł wobec oskarżonego M. G. za czyn opisany w punkcie drugim
wyroku nawiązkę w kwocie 1 000 zł na rzecz pokrzywdzonego A. D. oraz zasądził
od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe.
Od powyższego wyroku apelację złożył obrońca oskarżonego M. G. i
zarzucając:
1. „naruszenie prawa materialnego, tj. art. 159 kk poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie i przyjęcie, iż M. G. dopuścił się, działając wspólnie i w
porozumieniu, podczas gdy dla bytu tej kwalifikacji wymagana jest zgoda i
wiedza sprawcy na działanie drugiego ze współsprawców, wspomagającego
w agresywnych atakach;
2. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 57a kk w zw. z art. 115 § 21 kk
poprzez przyjęcie, iż czyn kwalifikowany z art. 190 § 1 kk w zb. z art. 216 § 1
kk w zw. z art. 11 § 2 kk, czyn kwalifikowany z art. 159 kk oraz czyn
kwalifikowany z art. 288 § 1 kk są występkami o charakterze chuligańskim,
podczas gdy w ustaleniach faktycznych sądu brak jest elementów
świadczących, iż czyny te zostały popełnione publicznie, z błahego powodu,
z rażącym lekceważeniem porządku prawnego;
3. naruszenie prawa procesowego, tj.:
a) art. 4 kpk poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uwzględnienie
wyłącznie okoliczności przemawiających na niekorzyść oskarżonego,
podczas gdy brak jednoznaczności co do tożsamości dawców śladów
DNA, który to brak w połączeniu z zeznaniami świadków T. K. oraz
zmienionych w toku postępowania zeznań Z. G., nie pozwala na
przypisanie oskarżonemu sprawstwa czynu kwalifikowanego z art. 288 §
1 kk;
b) art. 5 § 2 kpk poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, wyrażające się
niepowzięciem przez Sąd wątpliwości, a które na podstawie
zgromadzonego materiału Sąd powinien dostrzec, co do:
I. rzeczywistego przebiegu zdarzenia w dniu 28 grudnia 2011 r. w G. w
3
restauracji H. z udziałem M. C. i M. Z.;
II. rzeczywistego przebiegu zdarzenia w dniu 28 grudnia 2011 r. w G. w
restauracji H. z udziałem R. M.;
III. rzeczywistego przebiegu zdarzenia w dniu 28 grudnia 2011 r. w G. w
restauracji H., a polegającego na zniszczeniu mienia,
IV. rzeczywistego przebiegu zdarzenia w dniu 28 grudnia 2011 r. w S., a
polegającego na zniszczeniu mienia,
a które to wątpliwości Sąd powinien był powziąć na podstawie zgromadzonego
materiału dowodowego, w szczególności zeznań świadków, których wersje tak co
do przebiegu i rzeczywistego udziału i czynności sprawczych oskarżonego M. G.,
są odmienne, wzajemnie się wykluczają;
c) art. 7 kpk poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, skutkujące wybiórczą
oceną materiału dowodowego, poprzez uznanie za wiarygodnych i
niedostrzeżenie różnic oraz ich labilności w zeznaniach świadków w
osobach: […],
4. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na:
a) przyjęciu, iż M. G. w dniu 28 grudnia 2011 r. w G. w restauracji H. w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej groźbą zamachu na życie i zdrowie,
polegająca na słownym grożeniu pozbawieniem życia i pobiciem oraz
łapiąc za ubranie w okolicy szyi, usiłował doprowadzić w dniu 29 grudnia
2011 r. M. C. do rozporządzenia mieniem, podczas gdy z zeznań […], nie
wynika, iż M. G. miał żądać pieniędzy i w tym też celu groził
pokrzywdzonemu, nadto zgodnie z zeznaniami ewentualna groźba padła
w chwili rozejścia się i nie była związana z żądaniem jakiekolwiek kwoty;
b) przyjęciu, iż M. G. użył przemocy wobec M. Z. oraz grożąc mu, miał
zmusić pokrzywdzonego do zaniechania określonej czynności, podczas
gdy z zeznań […] oraz samego M. Z. - okoliczność taka nie wynika, nadto
nie sposób przyjąć, że rozmowa z pokrzywdzonym miała na celu
zmuszenie tego ostatniego do określonego zachowania się;
c) przyjęciu, że M. G. uderzył R. M. krzesłem, podczas gdy z zeznań […],
wynika, iż oskarżony swoim zachowaniem czynu tego nie dokonał;
d) przyjęciu, że M.G. umyślnie dokonał zniszczenia rzeczy w postaci dwóch
4
stołów i czterech krzeseł;
5. rażącą niewspółmierność kary, w sytuacji gdy M. G. w chwili popełnienia
zarzucanych mu czynów był niekarany, nie posiada negatywnej opinii w
miejscu zamieszkania, posiada uregulowany tryb życia”.
W konkluzji apelacji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez
uniewinnienie oskarżonego od popełnienia czynów przypisanych mu w pkt. 1, 2, 4 i
5 oraz o zmianę opisów czynów i kwalifikacji prawnej odnośnie pkt. 3 i 6,
ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania właściwemu Sądowi Rejonowemu.
Ponadto apelację na niekorzyść oskarżonego M. G. wniósł oskarżyciel
posiłkowy M. Z., zaskarżając wyrok Sądu I instancji w części dotyczącej kary i
zarzucając rażącą niewspółmierność kar jednostkowych orzeczonych za czyny
opisane w pkt. II i IV części wstępnej wyroku Sądu Rejonowego w Ś. oraz kary
łącznej. Nadto zarzucił niezasadne wyeliminowanie art. 57a § 1 kk z kwalifikacji
prawnej czynu z art. 191 § 1 kk.
Wyrokiem z dnia 17 lutego 2014 r. Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok:
I. zmienił odnośnie oskarżonego M. G. w ten sposób, że:
a) karę pozbawienia wolności wymierzoną temu oskarżonemu za czyn z
art. 191 § 1 kk popełniony na szkodę M. Z. podwyższył do 10
miesięcy;
b) karę pozbawienia wolności wymierzoną temu oskarżonemu za czyn z
art. 288 § 1 kk w zw. z art. 57 § 1 kk popełniony na szkodę M. Z.
podwyższył do 1 roku;
c) orzeczoną wobec tego oskarżonego karę łączną pozbawienia
wolności podwyższył do 2 lat i 2 miesięcy;
II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy;
III. wydatkami postępowania obciążył każdego z oskarżonych w
częściach ich dotyczących.
Od powyższego wyroku kasację na korzyść skazanego złożył obrońca
skazanego M. G. i zarzucając mu rażące naruszenie prawa, wpływające w sposób
istotny na treść orzeczenia tj.:
5
I. art. 457 § 3 kpk w zw. z art. 433 § 2 kpk w zw. z art. 458 kpk poprzez jego
niewłaściwe zastosowanie, skutkujące pominięciem w uzasadnieniu
orzeczenia wykazania niesłuszności zarzutu naruszenia prawa materialnego
tj. art. 159 kk w zw. z art. 158 § 1 kk i przyjęcie, iż o zamiarze świadomego
współdziałania sprawców pobicia ma decydować wyłącznie wynik tego
pobicia, niezależnie od możliwości ustalenia indywidualnej
odpowiedzialności za powstanie konkretnych obrażeń;
II. art. 457 § 3 kpk w zw. z art. 433 § 2 kpk w zw. z art. 458 kpk w zw. z art. 424
§ 2 kpk poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, skutkujące pominięciem w
motywach pisemnych zaskarżonego wyroku obowiązku przytoczenia
okoliczności, które sąd miał na względzie przy wymiarze kary określonej tym
orzeczeniem, a które to podanie okoliczności w świetle wymierzenia w
postępowaniu odwoławczym kary surowszej jest bezwzględnie konieczne;
III. art. 434 § 1 kpk poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, skutkujące
pogorszeniem sytuacji oskarżonego wobec zaskarżenia jedynie części
orzeczenia na niekorzyść oskarżonego i w oparciu o tą część ukształtowanie
wymiaru kary w sposób, który ingeruje w rozstrzygnięcia niezaskarżone
i wniósł na zasadzie art. 537 kpk o uchylenie w zakresie dotyczącym M. G.
zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego i utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu
Rejonowego i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego
rozpoznania.
W odpowiedzi na kasację prokurator wniósł o oddalenie kasacji wobec jej
oczywistej bezzasadności.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja obrońcy skazanego M. G. jest bezzasadna w stopniu oczywistym.
Analiza przedmiotowej kasacji prowadzi do wniosku, że podniesienie w niej
w zarzutu obrazy przepisów postępowania tj. art. 457 § 3 kpk w zw. z art. 433 § 2
kpk w zw. z art. 458 kpk miało na celu jedynie zainicjowanie postępowania
kasacyjnego z naruszeniem dyspozycji art. 519 kpk oraz przy obejściu podstaw
kasacji wskazanych w art. 523 § 1 kpk. Przytoczony zarzut kasacyjny w
rzeczywistości zmierza do podważenia ustaleń faktycznych Sądu I instancji
przyjętych za podstawę skazania M. G. i K. N. za czyn z art. 159 kk w zw. z art. 57a
6
§ 1 kk popełniony na szkodę R. M., a podzielonych następnie przez Sąd
odwoławczy. Kwestionując bowiem fakt istnienia pomiędzy skazanym M. G. i K. N.
świadomości współdziałania, skarżący w istocie podnosi zarzut błędności owych
ustaleń. Taką zaś praktykę, jako w rzeczywistości stanowiącą obejście ustawowych
ograniczeń podstaw kasacji określonych w art. 523 kpk, należy ocenić jako
niedopuszczalną.
Wbrew twierdzeniom skarżącego orzeczenie Sądu Okręgowego w pełni
spełnia standard wyznaczony przez art. 457 § 3 kpk. Należy podkreślić, iż Sąd
Okręgowy w sposób rzetelny i wnikliwy dokonał analizy wszystkich zarzutów
powołanych w apelacji obrońcy skazanego M. G. wniesionej od wyroku Sądu
Rejonowego, w tym szczegółowo omówił przyczyny podzielenia stanowiska Sądu I
instancji w kwestii świadomości wzajemnego zachowania i połączenia działań
pomiędzy M. G. a K. N. Uzasadnienie orzeczenia Sądu odwoławczego zawiera
powody jego rozstrzygnięcia oraz argumentację wyjaśniającą w sposób logiczny i
rzeczowy, dlaczego nie podzielono zarzutów i wniosków zawartych w apelacji
obrońcy. Wypada przy tym zauważyć, że skarżący nie zarzuca Sądowi
Okręgowemu, iż w ogóle nie odniósł się do podniesionego w apelacji w pkt. I
zarzutu, a jedynie wywodzi, że była to ocena niedostateczna, mało wnikliwa i
lakoniczna. Tymczasem przepis art. 433 § 2 kpk może być naruszony jedynie
wówczas, kiedy Sąd odwoławczy w ogóle nie ustosunkuje się do określonego
zarzutu wskazanego w apelacji (wyrok SN z dnia 14 lutego 2013 r., II KK 127/12,
Prok.i Pr.-wkł. 2013/5/19, LEX nr 1277698).
Nietrafny jest również drugi zrzut kasacyjny, dotyczący obrazy art. 457 § 3
kpk w zw. z art. 433 § 2 kpk w zw. z art. 458 kpk w zw. z art. 424 § 2 kpk.
Bezsprzecznie, gdy Sąd odwoławczy wydaje wyrok reformatoryjny, to powinien w
zakresie odpowiadającym tej części wyroku, która została zmieniona, zastosować
się do ogólnych wymogów uzasadniania wyroków wiążących sąd pierwszej
instancji, a więc określonych w art. 424 § 1 i 2 kpk (wyrok SN z dnia 4.07.1974 r., III
KRN 33/74, OSNKW 1974, z. 11, poz. 203; wyrok SN z dnia 2.10.2013 r., II KK
78/13, LEX nr 1375168; wyrok SN z dnia 3.12.2012 r., III KK 62/12, Prok.i Pr.-wkł.
2013/3/15). Uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego także w tym zakresie jest
wyczerpujące i tym samym czyni zadość dyspozycji art. 424 § 2 kpk. Sąd
7
przedstawił przekonującą argumentację uzasadniającą konieczność podwyższenia
orzeczonych wobec M. G. kar jednostkowych i w konsekwencji kary łącznej za
czyny opisane w pkt. II i IV części wstępnej wyroku Sądu Rejonowego, w świetle
okoliczności wskazanych w art. 53 kk. Wskazać przy tym należy, iż Sąd
odwoławczy w pełni podzielił ustalenia faktyczne stanowiące podstawę wyroku
Sądu I instancji odnośnie występujących w sprawie okoliczności łagodzących i
obciążających dotyczących wszystkich czynów i wynikających z nich okoliczności,
jak też tych dotyczących samych oskarżonych. Wyraził jedynie odmienną ocenę
owych okoliczności, akcentując znaczne nagromadzenie w niniejszej sprawie
okoliczności obciążających, w świetle których wymierzone skazanym kary, zdaniem
Sądu odwoławczego, raziły łagodnością.
Niezasadne jest również w realiach niniejszej sprawy odwoływanie się
skarżącego do treści art. 434 § 1 kpk. Zgodnie z art. 434 § 1 zd. 1 kpk, warunkiem
niezbędnym tego, aby Sąd odwoławczy mógł orzec na niekorzyść oskarżonego jest
nie tylko, aby na niekorzyść tego oskarżonego wniesiony został środek
odwoławczy, ale także, aby owo orzekanie na niekorzyść nastąpiło, co do zasady,
w granicach zaskarżenia. Nadto, jeżeli środek odwoławczy pochodzi od tzw.
podmiotu kwalifikowanego, sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść
oskarżonego tylko w razie "stwierdzenia uchybień podniesionych w środku
odwoławczym lub podlegających uwzględnieniu z urzędu" (art. 434 § 1 zd. 2 kpk).
W niniejszej sprawie apelację na niekorzyść oskarżonego M. G. wniósł
oskarżyciel posiłkowy M. Z. osobiście, podnosząc w niej niewspółmierność kary
orzeczonej za czyny z pkt. II i IV części wstępnej wyroku Sądu Rejonowego
orzeczonej w stosunku do M. G. kary łącznej. Myli się zatem skarżący podnosząc,
iż zmieniając wymiar kary łącznej w stosunku do M. G., Sąd odwoławczy dopuścił
się nieuprawnionej ingerencji w rozstrzygnięcie Sądu I instancji w zakresie
niezaskarżonym na niekorzyść ww. oskarżonego. Sąd Okręgowy władny był
bowiem orzec na niekorzyść oskarżonego w granicach zaskarżenia „na
niekorzyść”, tj. w zakresie rozstrzygnięć dotyczących wymiaru orzeczonych w
stosunku do oskarżonego M. G. kar jednostkowych za czyny z pkt. II i IV części
wstępnej wyroku Sądu Rejonowego, ale również, w zakresie orzeczonej wobec ww.
oskarżonego kary łącznej. Co więcej, jak podnosi się w doktrynie prawa karnego
8
oraz orzecznictwie Sądu Najwyższego, jeśli środek odwoławczy został wniesiony
na niekorzyść oskarżonego osobiście, sąd odwoławczy zobowiązany jest
rozpoznać go w granicach zaskarżenia pod kątem wszystkich uchybień
wymienionych w art. 438 kpk, niezależnie od tego, jakie uchybienia wymienione
zostały w środku odwoławczym (S. Zabłocki (w:) J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z.
Gostyński (red.), S. M. Przyjemski, R.A. Stefański, S. Zabłocki, Kodeks
Postępowania Karnego. Komentarz, t. III, Warszawa 2004, str. 79-80;
postanowienie SN z dnia 16.03.2001 r., V KKN 11/99, LEX nr 51665).
Rozstrzygając o karze łącznej, Sąd Okręgowy prawidłowo kierował się
wskazaniami Kodeksu karnego o zasadach jej wymiaru i zasadnie uwzględnił fakt,
iż łączeniu podlegały kary, z których dwóch wymiar był wyższy od orzeczonego
pierwotnie w wyroku Sądu I instancji, co w konsekwencji umożliwiało
ukształtowanie kary łącznej w sposób mniej korzystny dla oskarżonego.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy z mocy art. 535 § 3 kpk, orzekł
jak w postanowieniu.