Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KO 44/14
POSTANOWIENIE
Dnia 4 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący)
SSN Jacek Sobczak (sprawozdawca)
SSN Włodzimierz Wróbel
w sprawie J. Z.
skazanego z art. 200 § 1 k.k. i inne
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 4 grudnia 2014 r.
wniosku obrońcy skazanego
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Okręgowego w O. z dnia 30 września 2013 r., i wyrokiem Sądu Apelacyjnego
z dnia 14 stycznia 2014 r.
p o s t a n o w i ł:
1. oddalić wniosek,
2. obciążyć skazanego kosztami postępowania w przedmiocie
wznowienia postępowania w kwocie 20 (dwadzieścia) zł.,
3. zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. C. - Kancelaria
Adwokacka w O. kwotę 442,80 zł (czterysta czterdzieści dwa
złote osiemdziesiąt groszy), w tym 23% podatku VAT, tytułem
wynagrodzenia za udzieloną skazanemu pomoc prawną z urzędu
w postępowaniu wznowieniowym.
UZASADNIENIE
2
Do Sądu Najwyższego wpłynął wniosek obrońcy skazanego J. Z. o
wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Okręgowego w O. z dnia 30 września 2013 r., sygn. akt … 157/12, i wyrokiem Sądu
Apelacyjnego z dnia 14 stycznia 2014 r., sygn. akt … 257/13, którym skazany ten
został uznany winnym popełnienia czynu z art. 200 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za
to m. in. wymierzono mu karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Obrońca, na podstawie art. 542 § 1 k.p.k., art. 540 § 1 pkt 1 i 2 lit. a k.p.k.,
art. 544 § 2 k.p.k. i art. 547 § 2 k.p.k., wniósł o wznowienie postępowania we
wskazanej wyżej sprawie, uchylenie wskazanych we wniosku wyroków i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w O. Nadto,
wniósł o sprawdzenie okoliczności faktycznych w trybie art. 97 k.p.k. (przy
jednoczesnym umożliwieniu obrońcy skazanego branie udziału w tych
czynnościach) poprzez przeprowadzenie dowodów z zeznań następujących
świadków: A. Z. na okoliczność panujących relacji w rodzinie skazanego, a w
szczególności braku dopuszczenia się przez niego jakichkolwiek czynności
seksualnych wobec córek: A. W., W. G., E. Z. oraz przyczyn dla których W. G. oraz
A. G. składali obciążające skazanego zeznania, jak również na okoliczność obecnej
kondycji psychicznej E. Z. i przyczyn takiego stanu; A. W. na okoliczność
namawiania jej przez W. G. do złożenia fałszywych zeznań oraz autentyczności
nagrania ich rozmowy telefonicznej; A. J. oraz J. W. na okoliczność wydarzeń w
czasie pobytu E. Z. u W. i A. G. latem 2011 r., zachowania małoletniej, rozmów
prowadzonych pomiędzy nimi w dniu 2 marcu 2012 r., relacji pomiędzy rodziną G. i
Z.; E. B. na okoliczność danych personalnych koleżanki wraz z którą przebywała u
rodziny G. w marcu 2012 r.; K. S. i C. S. na okoliczność przebiegu interwencji u W. i
A. G. oraz prób skierowania przeciwko J. Z. postępowania karnego przed
wydarzeniami objętymi niniejszym postępowaniem; K. W. i P. K. na okoliczność
prostytuowania się przez W. G., jej klientów i ich funkcji sprawowanych w toku
postępowania przygotowawczego w niniejszym postępowaniu; A. i G. J. oraz G. i E.
N. na okoliczność relacji panujących w rodzinie Z., w szczególności pomiędzy
oskarżonym a A. Z. oraz E. Z. a także podłoża i przebiegu konfliktu pomiędzy nimi
a rodziną G.
3
Zdaniem wnioskującego, wskazane dowody i sytuacje na okoliczność,
których miałyby zostać one przeprowadzone (propter nova) świadczą o ziszczeniu
się podstawy wznowienia postępowania (art. 540 § 1 pkt 2 li. a). Obrońca podniósł
także, że w sprawie mamy do czynienia z przesłanką określoną w art. 540 § 1 pkt 1
k.p.k. (propter crimen) warunkującą wznowienie postępowania wobec J. Z.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniosek obrońcy skazanego J. Z. nie zasługuje na uwzględnienie.
Wyszczególniać należy, że wskazane we wniosku argumenty jako nowe
okoliczności i fakty nie spełniają wymogów wznowieniowych „propter nova”
określonych w art. 540 § 1 pkt 2 lit. a k.p.k.
Zgodnie z tym przepisem nowe fakty lub dowody jako podstawa wznowienia to
fakty (dowody) nieznane przedtem sądowi (tzw. noviter producta), a ujawnione
dopiero obecnie, czyli nowo zgłoszone. Kodeks postępowania karnego nadal nie
wymaga, aby były to fakty (dowody) w ogóle uprzednio nieznane nawet stronie,
czyli jedynie fakty nowo ujawnione (tzw. noviter reperta). Nie można jednak
podzielić poglądu, jakoby nowymi, nieznanymi przedtem sądowi dowodami były
jedynie takie dowody, o których sąd w ogóle nie wiedział, z wyłączeniem tych, które
znajdowały się w aktach, lecz sąd ich nie ujawnił (zob. post. SN z 3 czerwca 1973
r., I KZ 77/73, OSNKW 11/1973, poz. 147) oraz z wyłączeniem dowodów, które z
uwagi na zakazy dowodowe nie mogły być uwzględnione w poprzednim
postępowaniu (tak np. w post. SN z 31 października 1975 r., II KO 19/75, OSPiKA
5/1976, poz. 100 i krytycz. A. Murzynowski, Glosa, OSPiKA 5/1976). Dowód
nieznany przedtem sądowi to każdy dowód, z którym sąd nie zapoznał się w
prawomocnie zakończonym procesie, a więc go nie znał przy orzekaniu, a
pojawienie się możliwości poznania tego dowodu to ujawnienie się nowego,
nieznanego przedtem dowodu. Chodzi tu bowiem „nie o wiedzę sądu o istnieniu
jakiegoś dowodu, lecz o treść tego dowodu (zob. post. SN z 5 marca 1982 r., II KZ
30/82, OSNKW 6/1982, poz. 36) – T. Grzegorczyk, Komentarz do art. 540 k.p.k.,
Lex 2004.
Skonstatować zatem trzeba, że podstawę wznowienia stanowią tylko takie
„nowe fakty lub dowody”, nieznane przedtem Sądowi, które uzasadniają wysokie
prawdopodobieństwo uniewinnienia skazanego po wznowieniu postępowania
4
sądowego albo skazania go za przestępstwo zagrożone karą łagodniejszą, niż to,
za które go skazano. Stąd też owe „nowe fakty lub dowody” mogą być podstawą
wznowienia prawomocnego postępowania jedynie wówczas, gdy wskazują na
zasadnicze prawdopodobieństwo błędności prawomocnego wyroku skazującego.
Po analizie akt sprawy dokonanej w kontekście wywiedzionych we wniosku
argumentów stwierdzić należy, że powyżej wytypowane okoliczności nie zachodzą
w stosunku do J. Z. w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem skazującym o
sygn. akt … 257/13 .
Okoliczności, na które powołuje się autor i w związku z nimi żąda przesłuchania
wskazanych tam świadków, były znane orzekającym w sprawie sądom bądź to nie
wykazano ich użyteczności.
Nie stanowi bowiem nowej okoliczności podnoszony fakt pozostawania w
konflikcie rodzin Z. i G. Sąd szeroko ustosunkował się do zeznań świadków G., w
tym W. wskazując z jakich powodów zyskały one walor pełnowartościowego
dowodu w sprawie (k.1070 i n.). Próba zdyskredytowania tychże zeznań i czynności
zmierzające do wykazania, że działania W. G. względem pokrzywdzonej były
podyktowane chęcią zemsty na ojcu J. Z. są niezasadne i pozbawione logiki. Jeśli
chodzi o wartościowość zeznań pokrzywdzonej, to wskazać należy, że już w
postępowaniu sądowym odwołała ona obciążające ojca i brata zeznania. Sąd
Rejonowy na k.1068v i n. uzasadnienia omówił występujący w tego typu sprawach
dualizm pomiędzy zeznaniami osoby pokrzywdzonej a wyjaśnieniami oskarżonego.
Poza tym zgodzić się należy z twierdzeniem prokuratora, że pozostałe dowody
mają w sprawie charakter li tylko dowodów pośrednich. Natomiast wnioskujący nie
przedstawił racjonalnych argumentów, które wskazywałby, że ujawniły się nowe
fakty czy dowody rzutujące na przypisane skazanemu przestępstwo i mające
bezpośredni z nim związek. Wnioskujący wnosząc o przeprowadzenie dowodów
sam stwierdza: „mogą być początkiem ujawnienia się nowych faktów i dowodów,
które mogą świadczyć, że J. Z. został niesłusznie skazany”(k. 52, akta SN).
Postępowanie, o którym mowa w art. 546 k.p.k., nie przeprowadza się „celem
ustalenia istnienia przesłanki opisanej w art. 540 § 1 pkt 2 lit. a k.p.k.” Służy ono
sprawdzeniu, czy nowe dowody rzeczywiście wskazują na zachodzenie jednej z
wyżej wymienionych przesłanek wznowienia, a więc, czy istnieje poważne
5
niebezpieczeństwo błędności prawomocnego wyroku skazującego. Tryb z art. 546
k.p.k. nie może być wykorzystywany do badania, czy świadkowie mają wiadomości
w sprawie i ewentualnie, czy te wiadomości mogą mieć znaczenie przy rozważaniu
zaistnienia podstawy do wznowienia postępowania (zob. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 19 marca 2008 r., sygn.. akt IV KO 126/07, OSNwSK
2008/1/690). Z tego wynika, że na wnioskującym spoczywa obowiązek wykazania,
że w sprawie istnieją nowe fakty i dowody, które mogą podważyć dotychczasowe
ustalenia i w konsekwencji orzeczenie. Tymczasem, obrońca poza złożeniem
wniosku w trybie art. 97 k.p.k. o przesłuchanie świadków, nie wykazał w sposób
należyty potrzeby i zasadności przeprowadzenia żądanych dowodów.
W pełni zasadne są w tej materii rozważania Prokuratora Generalnego zawarte
w odpowiedzi na wniosek bez konieczności przytaczania ich w tym miejscu.
Kolejną przesłanką wniosku, warunkującą wznowienie postępowania wobec
skazanego, obrońca uczynił określone w art. 540 § 1 pkt 1 k.p.k. propter crimen.
Bezspornie przytoczone w tej materii przez obrońcę orzecznictwo jest co do zasady
słuszne, jednakże nieznajdujące zastosowania i odniesienia w tejże sprawie.
Podstawą tak sformułowanego wniosku winno być prawomocne rozstrzygniecie
skazujące za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem postępowania.
Tymczasem na poparcie wywodzonych twierdzeń, obrońca przytacza prawomocne
rozstrzygnięcia wydane na etapie postępowania przygotowawczego odmawiające
wszczęcia śledztwa de facto z uwagi na niestwierdzenie popełnienia czynu
zabronionego i brak znamion przestępstwa.
Z całą stanowczością stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie nie mamy
do czynienia z okolicznościami o jakich mowa w art. 541 § 2 k.p.k.
Jednakowoż z urzędu dostrzec należy, iż w aktach sprawy … 44/14, na k. 102
znajduje się zaświadczenie o zatrudnieniu, z którego wynika, że J. Z. w okresie od
20 czerwca 2011 r. do 3 października 2011 r. przebywał na terenie Niemic.
Ponieważ okoliczność ta nie stała się przedmiotem rozstrzyganego wniosku, nie
podlega ona weryfikacji w tym postępowaniu.
Złożony przez obrońcę wniosek o zasądzenie kosztów udzielonej pomocy
prawnej skazanemu zasługuje na uwzględnienie. Znajduje on przede wszystkim
podstawę prawną w art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o
6
adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124, ze zm.), zaś wysokość zasądzonej kwoty
wynika z § 14 ust. 4 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst
jedn.: Dz. U. z 2013 r. Nr 461).
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy orzekł, jak w części
dyspozytywnej postanowienia.