Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 112/14
POSTANOWIENIE
Dnia 14 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi Inwestycji Alternatywnych P. S.A. w R.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Okręgowego w R. z dnia 25 czerwca 2013 r., wydanym w sprawie ze skargi A. R.
przeciwko H. B., Gminie Miasta R., A. H., Inwestycjom Alternatywnym P. S.A. w W.,
K. K., M. K. i Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta R.
o wznowienie postępowania w sprawie ... 1202/72 Sądu Rejonowego
w R., w sprawie …1222/75 Sądu Powiatowego w R.
i w sprawie … 735/57 Sądu Powiatowego w R.,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 14 stycznia 2015 r.,
zażalenia strony pozwanej Inwestycji Alternatywnych P.S.A. w W.
na postanowienie Sądu Okręgowego w R.
z dnia 25 listopada 2013 r.,
oddala zażalenie i ustala, że każdy z uczestników
postępowania ponosi koszty postępowania zażaleniowego we
własnym zakresie.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 25 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w R. odrzucił
skargę Inwestycji Alternatywnych P. S.A. w W. o wznowienie postępowania,
ponieważ jest ona niedopuszczalna (art. 416 k.p.c.).
Z uzasadnienia postanowienia wynika, że wymieniona spółka wniosła
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Rejonowego z dnia 16 grudnia 2011 r., sygn. akt … 717/11, i prawomocnym
wyrokiem Sądu Okręgowego w R. z dnia 25 czerwca 2011 r., sygn. akt … 815/12.
Jako podstawę wznowienia wskazała nieważność podstępowania spowodowaną
pozbawieniem jej możności działania na skutek błędnego oznaczenie stron procesu
(art. 401 pkt 2 k.p.c.).
Sąd Rejonowy w R., w sprawie prowadzonej pod sygn. akt … 717/11,
wyrokiem z dnia 16 grudnia 2011 r. oddalił skargę A. R. o wznowienie
postępowania w sprawach byłego Sądu Powiatowego w R. … 1202/72 (pkt I
sentencji), …1222/75 (pkt II sentencji) i … 735/57 (pkt III sentencji), a Sąd
Okręgowy w R. wyrokiem z dnia 25 czerwca 2013 r., sygn. akt … 815/12, oddalił
apelacje od tego wyroku A. R., A. H., H. B. i Inwestycji Alternatywnych P. S.A. w W.
Zdaniem Sądu Okręgowego w R. wniesiona przez Inwestycje Alternatywne P.
S.A. w W. skarga o wznowienie postępowania podlegała odrzuceniu, ponieważ
zgodnie z art. 416 k.p.c. nie jest dopuszczalne wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o
wznowienie.
W zażaleniu pełnomocnik Inwestycji Alternatywnych P.S.A. w W. zarzucił
naruszenie art. 416 § 1 i 401 pkt 2 k.p.c. i wniósł o uchylenie skarżonego
postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania albo o jego
zmianę przez przyjęcie skargi o wznowienie do rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 416 k.p.c. niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie
postępowania (§1); przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli skarga o wznowienie
3
postępowania została oparta na podstawie wznowienia określonej w art. 4011
k.p.c.
W orzecznictwie i w piśmiennictwie przyjmuje się, że celem przepisu art. 416
k.p.c. jest utrzymanie mocy obowiązującej prawomocnych wyroków i postanowień
co do istoty sprawy wydanych w postępowaniu nieprocesowym. Jest to przepis
bezwzględny i ani przyczyny nieważności, ani przyczyny restytucyjne nie mogą
uzasadniać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem,
wydanym na skutek skargi o wznowienie. Poza sytuacją przewidzianą w art. 4011
k.p.c.
wyłączona jest możliwość ponownego domagania się wznowienia postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem, jeśli uprzednio orzeczono o oddaleniu skargi
o wznowienie tego postępowania. Zasada ta dotyczy także wypadku wniesienia skargi
przez inny podmiot lub oparcia jej na innej podstawie (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 15 grudnia 2000 r., I CKN 1142/00, OSNC 2001, nr 7 - 8, poz. 108,
z dnia 21 kwietnia 2011 r., III UZ 10/11, OSNP 2012, nr 15-16, poz. 207, i z dnia
9 stycznia 2012 r., III PZ 12/11, nie publ.). Innymi słowy, wznowienie postępowania,
poza wyjątkiem wskazanym w art. 416 § 2 k.p.c., w tej samej sprawie jest możliwe
tylko raz.
Argumentów wspierających przedstawione stanowisko dostarcza wyrok
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 listopada 2006 r., SK 19/05 (OTK-A 2006, nr 10,
poz. 154).
Art. 416 k.p.c. - stwierdził Trybunał Konstytucyjny - ma wymiar konstytucyjny.
Przyjęte w nim rozwiązanie jest związane z zasadą państwa prawnego (art. 2
Konstytucji RP), zasadą sprawności działania organów państwa (wstęp do Konstytucji
RP) oraz prawem do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Zasada stabilności
prawomocnych orzeczeń sądowych ma istotne znaczenie z punktu widzenia formalnego
aspektu zasady państwa prawnego, zasady ochrony zaufania do państwa i prawa
oraz prawa do rozstrzygnięcia sprawy sądowej w rozsądnym czasie. Oczywiste jest,
że każda sprawa, w tym każdy spór prawny rozpatrywany w drodze
sądowej, powinna
mieć swoje ostateczne, skuteczne i niepodważalne na drodze prawnej
rozstrzygnięcie. Niewzruszalność prawomocnych orzeczeń sądowych nie jest
zasadą absolutną, jednak odstępstwa od niej muszą być oceniane z punktu
4
widzenia wskazanych wyżej dyrektyw konstytucyjnych, przy założeniu, że sama
zasada jest elementem zasady państwa prawnego. Art. 416 k.p.c. wyklucza przy
tym dodatkowo stosowanie swoistej obstrukcji procesowej. W jego braku możliwe
byłoby wielokrotne wnoszenie skarg o wznowienie postępowania, opartych na
coraz to nowych podstawach, których zasadność sądy musiałyby badać
w kolejnych procesach cywilnych. Kodeks wprowadza zatem środek mający na
celu „wymuszenie” wnikliwego rozważenia sytuacji prawnej w wypadku składania
skargi o wznowienie postępowania, a tym samym przyczynia się do usprawnienia
działalności sądów.
Z powyższych względów należy przyjąć, że samo wykluczenie możliwości
wielokrotnego wznawiania postępowania nie narusza unormowań konstytucyjnych.
Dotyczy to również postępowań zakończonych orzeczeniami, które są niezgodne
z prawem, a nawet wydają się niesprawiedliwe. Potwierdza to analiza podstaw
wznowienia postępowania, do których należą tylko wyczerpująco określone
w kodeksie szczególnie istotne błędy i wady prawne samego orzeczenia lub
postępowania prowadzącego do jego wydania.
Mając na względzie powyższe, zarzuty skarżącej, że odrzucenie skargi
o wznowienie postępowania nastąpiło z naruszeniem art. 401 pkt 2 i 416 § 1 k.p.c.
należało uznać z nieuzasadnione. Odrzucona skarga zmierzała bowiem do
niedopuszczalnego wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym
orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie postępowania.
Z przedstawionych powodów zażalenie podlegało oddaleniu jako
nieuzasadnione (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.). Orzeczenie o kosztach
postępowania zostało oparte na art. 520 § 1 w związku z art. 391 § 1, art. 39821
i art.
3941
§ 3 k.p.c.