V CSK 90/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:17-03-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CSK 90/14
POSTANOWIENIE
Dnia 20 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Bogumiła Ustjanicz (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
Protokolant Piotr Malczewski
w sprawie z wniosku Polskich Sieci Elektroenergetycznych Spółki Akcyjnej
w K.
przy uczestnictwie Skarbu Państwa - Państwowego Gospodarstwa Leśnego -
- Lasy Państwowe Nadleśnictwo L.
o zasiedzenie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 20 stycznia 2015 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w J.
z dnia 15 października 2013 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje
Sądowi Okręgowemu w J. do ponownego
rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 15 października 2013 r. Sąd Okręgowy w J. oddalił
apelację wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w L. z dnia 13
czerwca 2013 r. oddalającego wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności
przesyłu o określonej treści. U podłoża tego rozstrzygnięcia legł pogląd, ujmując w
uproszczeniu, że wytoczenie w 2007 r. powództwa o zapłatę wynagrodzenia za
korzystanie z nieruchomości przerwało bieg jej zasiedzenia.
Skarga kasacyjna wnioskodawcy - oparta na podstawie pierwszej z art. 3983
k.p.c. - zawiera zarzut naruszenia art. 123 § 1 pkt 1 k.c. w zw. z art. 175 k.c., art.
172 § 1 k.c., i zmierza do uchylenia tego postanowienia oraz przekazania sprawy
do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zagadnienie prawne, jakie legło u podłoża zaskarżonego postanowienia było
przedmiotem rozstrzygnięcia powiększonego składu Sądu Najwyższego, który
w uchwale z dnia 26 listopada 2014 r., III CZP 45/14 (Biul. SN 2014/11/7-8)
zajął odmienne od przyjętego w tym postanowieniu stanowisko, mianowicie,
że wytoczenie przez właściciela nieruchomości przeciwko posiadaczowi
służebności przesyłu, a przed dniem 3 sierpnia 2008 r. przeciwko posiadaczowi
służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu, powództwa
o zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości
w zakresie odpowiadającym treści tej służebności, nie przerywa biegu jej
zasiedzenia.
Dla uniknięcia zbędnych powtórzeń Sąd Najwyższy powołuje się w całości
na wywody i argumenty zawarte w uzasadnieniu powyższej uchwały, a jedynie
dla przypomnienia i szczególnego zaakcentowania podkreśla, że czynnością
przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia prawa w rozumieniu art. 123 § 1
pkt 1 w związku z art. 292 i 175 k.c. jest każde zachowanie właściciela
nieruchomości przed właściwym organem, zmierzające bezpośrednio do
uregulowania stosunków prawnorzeczowych wykonywanej służebności lub do
zaniechania wykonywania tej służebności. Nie odpowiada temu samo wystąpienie
3
o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności
odpowiadającej służebności przesyłu, gdyż ani to roszczenie, ani jego
realizacja nie zmienia relacji prawnorzeczowych właściciela z posiadaczem
służebności, zwłaszcza że właściciel może nie żądać ustanowienia służebności,
lecz wyłącznie wynagrodzenia na podstawie stosunku obligacyjnego (uzasadnienie
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2014 r., V CSK 167/13,
nie publ.). Taka sama mogła być jego wola na gruncie przepisów sprzed zmiany
kodeksu cywilnego w 2008 r. i jej realizacja była dopuszczalna w wyniku umowy
właściciela nieruchomości z posiadaczem służebności albo w ramach posiadania
bezumownego.
Nie ma dostatecznych przyczyn, które przed dniem 3 sierpnia 2008 r.
uzasadniały przerwę biegu zasiedzenia tylko z powodu wniesienia powództwa
o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości. Nawet dobrowolne
spełnienie przez posiadacza służebności żądania właściciela i zapłata
wynagrodzenia za korzystanie z jego nieruchomości nie oznacza uznania praw
właściciela. Trudno też przyjąć, że domaganie się przez właściciela nieruchomości
zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z niej jest wyrazem aktywności właściciela,
równoznacznej z bezpośrednim działaniem w celu nowego ukształtowania stosunku
prawnego między nim a posiadaczem służebności, przerywającego bieg
zasiedzenia. Skutku takiego nie może też odnieść żądanie zapłaty wynagrodzenia
jako czynność zmierzająca bezpośrednio do ustalenia prawa do wyłącznego
korzystania przez właściciela z jego nieruchomości. Jest tak zwłaszcza wtedy,
gdy o wynagrodzenie może wystąpić również były właściciel za okres, w którym
miał tytuł prawny, a także nabywca wierzytelności o wynagrodzenie.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.
POSTANOWIENIE
Dnia 20 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Bogumiła Ustjanicz (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
Protokolant Piotr Malczewski
w sprawie z wniosku Polskich Sieci Elektroenergetycznych Spółki Akcyjnej
w K.
przy uczestnictwie Skarbu Państwa - Państwowego Gospodarstwa Leśnego -
- Lasy Państwowe Nadleśnictwo L.
o zasiedzenie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 20 stycznia 2015 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w J.
z dnia 15 października 2013 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje
Sądowi Okręgowemu w J. do ponownego
rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 15 października 2013 r. Sąd Okręgowy w J. oddalił
apelację wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego w L. z dnia 13
czerwca 2013 r. oddalającego wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności
przesyłu o określonej treści. U podłoża tego rozstrzygnięcia legł pogląd, ujmując w
uproszczeniu, że wytoczenie w 2007 r. powództwa o zapłatę wynagrodzenia za
korzystanie z nieruchomości przerwało bieg jej zasiedzenia.
Skarga kasacyjna wnioskodawcy - oparta na podstawie pierwszej z art. 3983
k.p.c. - zawiera zarzut naruszenia art. 123 § 1 pkt 1 k.c. w zw. z art. 175 k.c., art.
172 § 1 k.c., i zmierza do uchylenia tego postanowienia oraz przekazania sprawy
do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zagadnienie prawne, jakie legło u podłoża zaskarżonego postanowienia było
przedmiotem rozstrzygnięcia powiększonego składu Sądu Najwyższego, który
w uchwale z dnia 26 listopada 2014 r., III CZP 45/14 (Biul. SN 2014/11/7-8)
zajął odmienne od przyjętego w tym postanowieniu stanowisko, mianowicie,
że wytoczenie przez właściciela nieruchomości przeciwko posiadaczowi
służebności przesyłu, a przed dniem 3 sierpnia 2008 r. przeciwko posiadaczowi
służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu, powództwa
o zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości
w zakresie odpowiadającym treści tej służebności, nie przerywa biegu jej
zasiedzenia.
Dla uniknięcia zbędnych powtórzeń Sąd Najwyższy powołuje się w całości
na wywody i argumenty zawarte w uzasadnieniu powyższej uchwały, a jedynie
dla przypomnienia i szczególnego zaakcentowania podkreśla, że czynnością
przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia prawa w rozumieniu art. 123 § 1
pkt 1 w związku z art. 292 i 175 k.c. jest każde zachowanie właściciela
nieruchomości przed właściwym organem, zmierzające bezpośrednio do
uregulowania stosunków prawnorzeczowych wykonywanej służebności lub do
zaniechania wykonywania tej służebności. Nie odpowiada temu samo wystąpienie
3
o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności
odpowiadającej służebności przesyłu, gdyż ani to roszczenie, ani jego
realizacja nie zmienia relacji prawnorzeczowych właściciela z posiadaczem
służebności, zwłaszcza że właściciel może nie żądać ustanowienia służebności,
lecz wyłącznie wynagrodzenia na podstawie stosunku obligacyjnego (uzasadnienie
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2014 r., V CSK 167/13,
nie publ.). Taka sama mogła być jego wola na gruncie przepisów sprzed zmiany
kodeksu cywilnego w 2008 r. i jej realizacja była dopuszczalna w wyniku umowy
właściciela nieruchomości z posiadaczem służebności albo w ramach posiadania
bezumownego.
Nie ma dostatecznych przyczyn, które przed dniem 3 sierpnia 2008 r.
uzasadniały przerwę biegu zasiedzenia tylko z powodu wniesienia powództwa
o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości. Nawet dobrowolne
spełnienie przez posiadacza służebności żądania właściciela i zapłata
wynagrodzenia za korzystanie z jego nieruchomości nie oznacza uznania praw
właściciela. Trudno też przyjąć, że domaganie się przez właściciela nieruchomości
zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z niej jest wyrazem aktywności właściciela,
równoznacznej z bezpośrednim działaniem w celu nowego ukształtowania stosunku
prawnego między nim a posiadaczem służebności, przerywającego bieg
zasiedzenia. Skutku takiego nie może też odnieść żądanie zapłaty wynagrodzenia
jako czynność zmierzająca bezpośrednio do ustalenia prawa do wyłącznego
korzystania przez właściciela z jego nieruchomości. Jest tak zwłaszcza wtedy,
gdy o wynagrodzenie może wystąpić również były właściciel za okres, w którym
miał tytuł prawny, a także nabywca wierzytelności o wynagrodzenie.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.